CZYSZCZENIE i sortowanie w pionowym strumieniu powietrza polega na transporcie pneumatycznym cząstek. w kierunku pionowym przepływu powietrza oraz na tzw. zawieszeniu czystek ciała stałego w stłumieniu powietrza.Zasadę rozdziału mieszaniny ziarnistej w pionowym strumieniu powietrza przedstawiono schematycznie na rysunku. Pod wpływem stłumienia powietrza tłoczonego pionowo wentylatorem zsypująca się z kosza zsypowego po ukośnym sicie umieszczonym w kanale mieszanina ziarnista ulega rozdziałowi. Nasiona ciężkie i domieszki, których strumień powietrza o stałej prędkościnie był w stanie unieść, zsypują się po sicie do naczynia. Znad powierzchni sita pozostała masa nasion wraz z zanieczyszczeniami zostaje uniesiona w górę kanału, jeżeli unoszona w strumieniu powietrza w górę kanału mieszanina ziarnista znajduje się na wysokości zwiększonego przekroju poprzecznego kanałuto zmaleje wartość prędkości przepływu strumienia powietrza. Wówczas te części składowe mieszaniny ziarnistej, które nie mogą być unoszone w górę kanału zaczną opadać do komory osadzonej.CZYSZCZENIE i sortowanie w ukośnym i poziomym strumieniu powietrza polega na różnym odchyleniu się cząstek pozostających w zasięgu działania strumienia powietrza od pionowego toru ich swobodnego opadania wyłącznie pod wpływem siły ciężkości.Podczas czyszczenia mieszaniny ziarnistej w ukośnym i poziomym strumieniu powiedzą najbliżej opadają nasiona najcięższe, dalej nasiona nierozwinięte lub uszkodzone, a najdalej zanieczyszczenia lekkie. PROCES CZYSZCZENIA NASION NA SITACH. W procesie przesiewania masy nasion na sitach następuje rozdzielenie mieszaniny na dwie frakcje. Na sicie pozostaje frakcja o wymiarach większych, niż wymiar roboczy otworu sita.Aby na sicie zachodził prawidłowy proces przesiewania, muszą być spełnione następujące warunki: wymiar roboczy otworów sita musi znajdować się w granicach rozrzutu szerokości lub grubości cząstek mieszaniny nasiennej\rozkład warstwy mieszaniny nasion na sicie musi być równomierny\masa nasion znajdująca się na sicie musi być w ruchu względem powierzchni sita.Rozdzielenie mieszaniny nasion na sicie według grubości i szerokości wymaga doboru otworów odpowiedniego kształtu w zależności od wymiarów cząstek. Rozdział według grubości można przeprowadzić na sicie o otworach podłużnych kształtu zbliżonego do prostokąta. W tym typie sita wymiarem roboczym jest szerokość otworu.Rozdział nasion według ich szerokości przeprowadza się na sitach o otworach okrągłych. Aby rozdział był możliwy, nasiona muszą ustawić się w otworze długością prostopadle do płaszczyzny otworu. Na sitach o otworach podłużnych nasiona przesiewają się leżąc na sitach i nie odrywając się od ich powierzchni, lecz zmieniając jedynie swoje położenie względem osi. W tym wypadku sito musi wykonać ruch bez zmiany wysokości położenia.Przesiewanie na sitach może odbywać się tylko wtedy, gdy występuje ruch względny sita i znajdują się na nim nasiona, przy czym ruch nasion musi być różny od ruchu sit. Ruch względny nasion i sita uzyskujemy dwoma sposobami: ruch nasion po nieruchomym nachylonym sicie pod wpływem masy nasion\ruch nasion po sicie pod wpływem ruchu sita.TRYJERYW mieszaninie nasion oprócz drobnych nasion chwastów mogą znajdować się nasiona innych roślin uprawnych o przybliżonej masie, lecz różniące się kształtem lub długością. Głównym elementem roboczym tryjera jest blaszany cylinder. Jeżeli do środka cylindra tryjera ustawionego poziomo z lekkim nachyleniem w jedną stronę wsypie się mieszaninę złożoną z nasion o różnych kształtach, to niektóre z nich -najkrótsze i okrągłe ułożą się w gniazdach całkowicie, inne zaś dłuższe nie zmieszczą się w gniazdach i będą wystawały poza ich krawędzie. Podczas obrotu cylindra dokoła swej osi nasiona znajdujące się całkowicie w gniazdach pozostaną w nich lak długo, aż ich siła ciężkości będzie wyższa od działającej na nie siły odśrodkowej. Gdy nastąpi zrównanie się tych sil, wówczas nasiona zaczną wypadać z gniazd i trafiać do rynienki odprowadzającej je na zewnątrz tryjera. Nasiona zaś znajdujące się częściowo w gniazdach lub niemieszczące się w nich opadają na dno tryjera, a następnie zsuwają się na zewnątrz cylindra.Tryjer tarczowy składa się z szeregu tarcz osadzonych na wspólnym wale. Układ tarcz na całej długości osłonięty jest blaszaną obudową. Z jednej strony obudowy znajduje się kosz zasypowy a wzdłuż obudowy z boku, znajduje się szczelina wylotowa nasion. Tarcza na dnie osłony, zanurzona jest w masie nasion.
ŹMIJKA. Maszyna ta służy do oddzielania nasion okrągłych od podłużnych, np. grochu lub peluszki od owsa, całych nasion kulistych od połówek itp.Żmijka składa się z ramy kosza zsypowego z dozownikiem rozdzielacza nasion i nawiniętych zwojów ślimaka wewnętrznego na pionowym wale pod kolein około 45" w stosunku cło poziomu. Na zewnątrz ślimaka wewnętrznego znajduje się ślimak zewnętrzny zakończony pionowym kołnierzem. Ślimak zewnętrzny zakończony jest w dolnej części żmijki rozwidlonym wylotem a ślimak wewnętrzny wylotem.Mieszanina nasion z kosza zasypowego poprzez rozdzielacz przemieszcza się w dół. Nasiona o kształcie okrągłym pod działaniem siły odśrodkowej uzyskuj większe prędkości od pozostałych nasion, np. płaskich i wypadają, poza krawędź ślimaka wewnętrznego do ślimaka zewnętrznego. Na skutek odpowiedniego usytuowania w wylocie specjalnej ścianki, nasiona okrągłe wypadają rynna, uszkodzone i lżejsze rynna, II, a rynną III nasiona podłużne, płaskie, opadające ze ślimaka wewnętrznego.PŁÓTNIARKA. Zasada rozdziału nasion na płótniarce polega na wykorzystaniu właściwości powierzchni różnych nasion i współczynnika tarcia nasion o podłoże, bardzo często np. z nasion lnu, koniczyny, lucerny oczyszczanych na wialniach, młynkach, tryjerach lub czyszczalniach nie można wydzielić nasion takich chwastów, jak kaniankn, życica up. Chwasty te bowiem mają takie same cechy fizyczne i aerodynamiczne jak nasiona roślin uprawnych. Różnią się one natomiast właściwościami powierzchni.Na skutek obrotu wałka napędzającego taśma usytuowana pod pewnym kątem do poziomu przesuwa się w górę z pewną prędkością. Nasiona spadające z kosza zsypowego na powierzchnię płótna, w zależność, od wartości współczynnika tarcia, będą. się albo staczać się w dół, albo taśma będzie je unosić do góry. Staczanie się nasion w dół możliwe jest tylko wtedy, gdy styczna składowa siły ciężkości nasion jest wyższa od ich siły tarcia.Metoda elektromagnetycznego czyszczenia nasion polega na wykorzystaniu zdolności jawnych nasion do zatrzymywania na swej powierzchni specjalnych proszków reagujących na działanie magnesu. Nasiona o powierzchni chropowatej pokrywają się łatwo warstewką proszku i uzyskuj właściwości ferromagnetyczne. Nasiona o powierzchni gładkiej nie zatrzymują, proszku i zachowują, nadal właściwości diamagnetyczne.Rozdzielacze magnetyczne pod względem budowy można podzielić na taśmowe i bębnowe.Nasiona pokryte proszkiem doprowadzane są z kosza zasypowego na przenośnik taśmowy. Nad taśmą na pewnej wysokości znajduje się elektromagnes. Między elektromagnesem a przenośnikiem taśmowym przebiegają taśmy, o poprzecznym kierunku ruchu do taśmy przenośnika. Nasiona pokryte proszkiem w polu elektromagnetycznym przeciągane są i osadzane na taśmie. Z chwilą przemieszczenia się ze strefy działania pola elektromagnetycznego wypadają na zewnątrz. Nasiona pokryte proszkiem przenośnikiem odprowadzone są w poprzecznym kierunku na zewnątrz rozdzielacza.W rozdzielaczu bębnowym bieguny magnesu wykonane są w kształcie cylindrycznego wycinka o kącie β. Uzwojenie elektromagnesu nawinięte jest na rdzeń umieszczony na osi bębna. Nasiona pokryte proszkiem dostają się na powierzchnię obracającego się bębna. Ponieważ siły pola elektromagnetycznego skupione są w pobliżu szczeliny między biegunami, działanie lego pola obejmuje pewien pas. Pas len ograniczony jest pierścieniami gumowymi nasadzonymi na bęben. Nasiona gładkie, niepokryte proszkiem, staczają się po powierzchni bębna i opadają do zbiornika. Natomiast nasiona pokryte proszkiem przyciągane są przez elektromagnes i utrzymują się lak długo na powierzchni bębna, dopóki znajdują się w sferze działania pola elektromagnetycznego, po czym upadają do zbiornika. Nasiona częściowo pokryte proszkiem odpadają od powierzchni bębna wcześniej i opadają do zbiornika.Najprostszym typem wialni jest wialnia WRM-1. Masa poomłotowa z kosza zasypowego, po otwarciu przesłony regulacyjnej, zsypuje się na zespól sil sortujących, zwany skrzynią sitowa,. Skrzynia sitowa zawieszona jest na łańcuszkach zamocowanych w ramie wialni. Sita sortujące nachylone- są w stronę wylotu. Nachylenie ich można regulować długością łańcuszka-. Masa nasion opadając na zespól sit sortujących dostaje się w strefę działania strumienia powietrza wytworzonego przez wentylator. Strumień powietrza skierowany jest z dołu do goi y w kierunku wylotu wialni. Wentylator napędzany jest silnikiem elektrycznym. Wydatek powietrza reguluje się przesłonami na wlocie powiedzą do wentylatora. Prędkość strumienia powietrza w wialni wynosi 5-6 m/s.Na sicie głównym zatrzymują się zanieczyszczenia grube słomiaste i plewy, które w strumieniu powietrza z sita unoszone są poza wialnię. Na sicie środkowym, z masy nasion przesianej przez sito górne zatrzymują się zanieczyszczenia grube,, ciężkie i wraz z tzw. zgoninami wpadają do wylotu. Nasiona przesiane przez sito środkowe spadają na sito dolne. Na sito to nie działa strumień powietrza. Na nim 'przesiewają, się drobne, ciężkie zanieczyszczenia, takie jak piasek. Zanieczyszczenia te po przesianiu się przez sito opadają pod wialnię. Z sita dolnego nasiona opadają na sito sortujące y, na którym zostaje odsiany poślad usuwany następnie wylotem 10. Nasiona celne, nieprzesiane na tym sicie, zsuwają się z sita na zewnątrz wialni.
Zaprawianie ma na celu odkażenie mat. siewnego oraz ochronę nasion, kiełków i siewek przed szkodnikami lub patogenami znajdującymi się w glebie. Próby zaprawianiu musi eliminować szkodliwe organizmy lub ograniczać ich występowanie do poziomu nieszkodliwego w praktyce, a równocześnie nie może wywierać negatywnego wpływu na kiełkowanie nasion i wschody. Musi być bezpieczne dla środowiska oraz ludzi wykonujących zabiegi.Metody zaprawiania nasion można podzielić na: fizyczne, chemiczne i biologiczno, zabiegi fizyczne polegają na oddziaływaniu wysoką temperaturą na zakażone nasiona. Podstawową zaletą tych zabiegów jest brak negatywnego wpływu na środowisko przyrodnicze.Skuteczność zabiegu zależy od ścisłego przestrzegania zarówno temperatury, jak i czasu traktowania nasion. Ważne jest, by traktowane nasiona miały wysoką zdolność kiełkowania oraz wigor, gdyż jeśli nie spełniają tego warunku to obserwuje się pogorszenie obydwu parametrów. Podejmuje się także próby z wykorzystaniem mikrofal. Wśród zalet lej metody wymienia się szybkie wzbudzenie ciepła w nasionach oraz równomierny rozkład temperatury w masie nasiennej pod warunkiem, że jest ona jednorodna, a jej warstwa umożliwia penetracje mikrofal. Do traktowania nasion przeciw patogenom zasiedlającym przede wszystkim tkanki okrywające stosowano także niskoenergetyczne stłumienie elektronów.Metody chemiczne. Ich efektywność zależy od doboru odpowiednich zapraw i dawek oraz prawidłowej techniki zaprawiania nasion. Po właściwie przeprowadzonym zabiegu zaprawa jest równomiernie rozmieszczona na całej powierzchni nasion. Używane do tego celu pestycydy aplikuje się na sucho lub półsucho, sporządza się ich zawiesiny, emulsje lub roztwory, w których zanurza się nasiona.Umożliwiają zwalczanie patogenów znajdujących się głęboko w tkankach nasion.Nasiona o obniżonym wigorze mogą gorzej kiełkować po takim zabiegu. Możliwości ich wykorzystania ograniczone są także zarówno przez wielkość samych nasion, jak i wielkość partii, a także konieczność suszenia. Można go uniknąć, jeśli inkorporuje się pestycydy rozpuszczone w rozpuszczalnikach organicznych.Przy stosowaniu suchych zapraw wymagane jest dokładne pokrycie preparatem powierzchni nasion.Przy wyborze pestycydów do zaprawiania nasion należy zwrócić uwagę na ich selektywność wobec mikroorganizmów występujących w materiale siewnym i środowisku. Niekiedy mniejsza efektywność fungicydów może być tylko pozorna.Równocześnie umożliwiony jest rozwój mikroorganizmów, antagonistycznych wobec patogenów. Przy zaprawianiu nasion roślin bobowatych szczególne uwagi wymaga powinowactwo pestycydów do bakterii brodawkowatych.Zaletą biologicznych metod ochrony roślin jest ograniczenie wprowadzania pestycydów do środowiska.Do zaprawiania biologicznego można wykorzystać mikroorganizmy o właściwościach antagonistycznych wobec fitopatogenów, występujących zarówno w glebie, jak i na nasionach. Ich działanie opiera się na antybiozie, konkurencji i nadpasożytnictwie. Skuteczność lego sposobu traktowania nasion zależy od właściwości antagonistycznych mikroorganizmów, ich żywotności i zagęszczenia na powierzchni nasion, potencjału inokulacyjnego patogena oraz właściwości gleby. Powinny to być organizmy rozwijające się dynamicznie na powierzchni nasion, a następnie w rizosferze.Hydratacyjne kondycjonowanie nasion polega na kontrolowanym zwiększaniu zawartości wody do poziomu, który gwarantuje rozpoczęcie aktywności metabolicznej ale jest zbyt niski do wytworzenia kiełka. W wyniku lego zabiegu następuje skrócenie czasu i wyrównanie kiełkowania nasion oraz wschodów roślin.Nasiona poddane takiemu zabiegowi kiełkują w szerszym zakresie warunków środowiska.Jednym z najprostszych sposobów kondycjonowania nasion jest ich moczenie w określonej ilości wody, uniemożliwiającej wzrost zarodka, a następnie przetrzymywanie ich w takim stanie, w odpowiedniej temperaturze, przez wymagany czas. Innym sposobem jest kondycjonowanie nasion, przez ściśle określony czas, w kolumnach wypełnionych napowietrzaną wodę. Poza tym stosuje się również kondycjonowanie w atmosferze nasyconej parą wodną lub w aerozolach.Osmokondycjonowanie polega na kontrolowanym, powolnym uwilgoceniu nasion w roztworach substancji osmotycznie czynnych. Najczęściej w tym celu, wykorzystuje się roztwór glikolu polietylenowego.Wielkość potencjału osmotycznego roztworów, jak również temperatura i czas traktowania nasion, są doświadczalnie ustalane dla poszczególnych gatunków, a nawet odmian czy partii.Matrykondycjonowanie. W metodzie lej nośnikiem wody jest stały związek nieorganiczny, o wysokim ujemnym potencjale wodnym.Powinien on posiadać następujące właściwości: dużą pojemność wodną, praktycznie nie rozpuszczać się w wodzie, być nietoksycznym dla nasion, dużą powierzchnię absorpcyjną, przylepność do powierzchni nasion i łatwo oddzielać się od nasion po zakończeniu zabiegu.Matrykondycjonowanie przyspiesza i wyrównuje kiełkowanie nasion, wielu gatunków roślin warzywnych i ozdobnych, szczególnie w niskich temperaturach. Nasiona poddane temu zabiegowi charakteryzowały się wyższym wigorem, a uzyskane siewki lepiej wschodziły w warunkach stresu temperaturowego. Końcowym efektem był szybszy wzrost oraz rozwój roślin w szklarni i po ich posadzeniu w polu a także wyższy plon nasion.Otoczkowanie. Zabieg len polega na pokryciu nasion warstwą substancji otoczkującej, w celu zwiększenia ich rozmiarów oraz masy, a także zmiany i wyrównania kształtu. W wyniku otoczkowania masa nasion może zostać zwiększona od 2 tło 50 razy.Otoczkowanie nasion wykonuje się w specjalnych bębnach lub talerzach granulacyjnych. Zabieg len składa się z kilku podstawowych etapów:nakładania masy otoczkującej poprzez naprzemienne dozowanie pyłu granulacyjne-go i wodnego roztworu kleju, suszenia granulatu oraz rozdziału wysuszonego granulatu na trakcje. Otoczki, które nie osiągnęły wymaganej wielkości mogą być poddane ponownie całej procedurze.Głównym celem otoczkowania nasion jest ich przystosowanie do siewu punktowego, aby w ten sposób uniknąć wysokich kosztów robocizny, związanych z pikowaniem i pi zgrywaniem, roślin w polu. Zabieg len zapewnia również lepszą ochronę roślin przed chorobami i szkodnikami.