Składniki środków ochrony roślin: substancje aktywne (biologicznie czynna), substancje pomocnicze (dopełniacze), nośniki, substancje wspomagające (adiuwanty). Nośnikami dla dla pestycydów są zmielone minerały jak talk, kreda, kaolin, krzemionka, oraz związki syntetyczne, dla płynnych zaś woda, oleje, rozpuszczalniki organiczne. Dzięki obecności nośników w preparacie pestycydowym możliwe jest rozprowadzanie niewielkich ilości substancji aktywnej na dużym obszarze za pomocą odpowiedniej aparatury.
Adiuwant- niezbędny, stały składnik środka ochrony roślin lub jakakolwiek inna substancja dodawana do cieczy użytkowej w celu zmiany jej właściwości fizykochemicznych i modyfikacji aktywności biologicznej substancji aktywnej. Nie wpływają one bezpośrednio na agrofagi lecz ułatwiają przeprowadzenie zabiegu i poprawiają jego skuteczność szczególnie przy zabiegach agrolotniczych oraz z ograniczoną ilością wody.
Podział adiuwantów wg sposobu działania: - adiuwanty aktywujące zwiększają ilość substancji aktywnej w miejscu jej działania wpływając na procesy retencji, absorpcji, przenikania przez biologiczne bariery ochronne oraz ograniczają niekorzystny wpływ czynników środowiska na działanie pestycydów; - adiuwanty modyfikujące zazwyczaj dodawane są w trakcie sporządzania cieczy użytkowej zmieniają jej właściwości fizykochemiczne co umożliwia dokładne i bezpieczne wykonanie zabiegu.
Rodzaje adiutantów: - surfaktany związki powierzchniowo czynne zawierają co najmniej jedną grupę funkcyjną zapewniającą im powinowactwo z powierzchniami polarnymi oraz rodniki o słabym powinowactwie z wodą. usuwają one warstwę powietrzną pomiędzy powierzchnią liścia a cieczą, działają zwilżająco, zwiększają retencję cieczy; - adiuwanty olejowe oleje mineralne, roślinne, pochodne kwasów tłuszczowych. Zwiększają retencję, absorpcję i zmniejszają parowanie substancji aktywnej; - adiuwanty mineralne siarczan amonu, azotan amonowy, mocznik. Zwiększają absorpcję substancji aktywnej zwłaszcza na poziomie błon komórkowych; - emulgatory wpływają na wymieszanie związków niepolarnych z wodą i wytworzenie emulsji wodno- olejowej; - stabilizatory zapewniają trwałość emulsji i zawiesiny nie dopuszczając do jej rozwarstwienia; - kompatybilatory; - dyspersanty; - penetranty; - zwilżacze; - obciążacze; - ekstendery; - protektanty; - humektanty; - synergetyki.
Biocydy: - substancje przeznaczone do ogólnych celów higieny sanitarnej tj. nie związane bezpośrednio ze zwalczaniem organizmów szkodliwych dla roślin, w szerszym znaczeniu są do nich zaliczane do nich wszelkie substancje szkodliwe dla organizmów żywych.
Nazwa środka ochrony roślin składa się z trzech następujących części (np. Pirimor 25 WG):
- zastrzeżona nazwa handlowa preparatu,
- procentowa zawartość substancji aktywnej w preparacie (podana w postaci dwubitowej) lub ilość gramów substancji aktywnej w jednym litrze albo w jednym kilogramie preparatu (w postaci trzybitowej),
- rodzaj formy użytkowej preparatu (podany w postaci kodu złożonego z dwóch wielkich liter.
Podział środków ochrony roślin wg ich przeznaczenia z książki:
- środki do zwalczania szkodników roślin czyli zoocydy, które dzielą się na: owadobójcze(insektycydy), roztoczobójcze (akarycydy), nicieniobójcze (nematocydy), ślimakobójcze (moluscocydy) i gryzoniobójcze (rodentycydy);
- środki do zwalczania chorób roślin pochodzenia grzybowego i bakteryjnego czyli fungicydy i bakteriocydy;
- środki do niszczenia roślin lub hamowania ich rozwoju czyli herbicydy.
Korzyści wynikające ze stosowania chemicznych środków ochrony roślin: - zapewnienie wysokiego poziomu plonowania roślin na skutek zmniejszenia potencjalnych strat powodowanych przez organizmy szkodliwe; - poprawa jakości plonu na skutek zmniejszenia zawartości naturalnych substancji szkodliwych; - poprawa zdrowotności ludzi na skutek zwiększenia produkcji warzyw i owoców; - lepsze wykorzystanie obszarów zajętych przez uprawę roślin; - zabezpieczenie wyżywienia ludności; - zmniejszenie nakładów na zabiegi pielęgnacyjne; - zwiększenie opłacalności produkcji; - zmniejszenie ryzyka związanego z prowadzeniem gospodarstwa.
Wady chemicznej ochrony roślin: - powstawanie biotypów i ras fizjologicznych organizmów szkodliwych odpornych na środki ochrony roślin; - zmniejszenie różnorodności w środowisku przy naruszeniu równowagi dynamicznej pomiędzy roślinożercami i ich naturalnymi wrogami oraz powodowanie problemu tzw. szkodników wtórnych; - zanieczyszczenie środowiska z daleko idącymi i trudno przewidywalnymi konsekwencjami.
Nadkompensacja- zdolność roślin do kompensowania uszkodzeń powodowanych przez czynniki szkodliwe a nawet do reagowania na nie wzmożonym wzrostem lub większym plonem.
zaprawianie- pokrywanie materiału nasiennego ( nasion, cebul, bulw, korzeni, rozsad, sadzonek) cienką warstwą środka ochrony roślin, która chroni młode, kiełkujące i wschodzące rośliny przed chorobami lub szkodnikami. Środek chemiczny może być w postaci proszku do zaprawiania, roztworu do emulgowania, koncentratu zawiesinowego, pasty lub żelu.
zaprawy w formie żelu wykazują bardzo dobrą przyczepność do powierzchni nasion i nie pozostają na ścianach zaprawiarek, wiążąc kurz z ziarna, są więc bezpieczne dla użytkowników i mogą być przydatne do stosowania za pomocą bardzo prostych urządzeń mieszających.
zalety zaprawiania nasion: zaprawianie nasion jest tanim i łatwym sposobem zwalczania patogenów przenoszonych z materiałem siewnym oraz szkodników które zagrażają roślinom we wczesnych stadiach rozwojowych. do zalet tego zabiegu należy również długi okres działania, obejmujący niekiedy nawet 80 dni od wysiewu. pozwala to na rezygnację z wykonywania w późniejszym okresie 1-2 opryskiwań powschodowych, których skuteczność jest zwykle mniejsza niż zapraw nasiennych.
przy doborze zaprawy fungicydowej należy uwzględnić: umiejscowienie się zarodników grzybów na ziarniakach (na powierzchni, w powierzchniowych warstwach, wewnątrz ziarniaka). zwiększanie zalecanej dawki preparatu nie zwiększa jej skuteczności tylko zwiększa koszty obniżając jednocześnie zdolność kiełkowania nasion. duży wpływ na skuteczność zaprawiania ma jakość materiału siewnego- powinien on być jednolity gatunkowo i odmianowo oraz wykazywać gwarantowaną zdolność i energię kiełkowania co zapewnia równomierne wschody w polu i dobry rozwój początkowy roślin. zanieczyszczenie materiału siewnego kurzem i pyłem obniża techniczną jakość zaprawiania gdyż bardzo małe drobinki mają stosunkowo dużą powierzchnię chłonną i wiążą każdy rodzaj zaprawy o wiele silniej niż samo ziarno. zaprawa powinna być rozmieszczona równomiernie przy co najmniej 50% pokryciu powierzchni ziarna. możliwe jest to tylko przy zastosowaniu sprawnej aparatury dostosowanej do określonej formy użytkowej preparatu. wilgotność zaprawianego materiału siewnego nie powinna przekraczać 17% a zabieg powinien być wykonany na krótko przed siewem.
rodzaje zaprawiarek: 1) do suchego zaprawiania- umożliwiające pokrycie nasion preparatem pylistym; 2) do półsuchego zaprawiania- umożliwiające pokrycie materiału nasiennego ograniczoną ilością preparatu w formie ciekłej.
zaprawianie na sucho: jest łatwe do wykonania za pomocą prostych urządzeń. zaprawianie na sucho polega na wsypaniu porcji nasion do zbiornika, dodaniu odważonej porcji preparatu w formie proszku do zaprawiania, zamknięciu pokrywy i obracaniu korbą z prędkością ok. 30 obrotów na minutę. po upływie kilku minut zbiornik należy opróżnić wysypując nasiona do podstawionego worka. czynności te są powtarzane po wsypaniu kolejnych porcji wymienionych komponentów. wadą tego zabiegu jest słaba przyczepność proszku do nasion co prowadzi do skażenia powietrza w czasie zaprawiania oraz obniżonej skuteczności tego zabiegu.
budowa zaprawiarki do zaprawiania na sucho: podstawowym elementem zaprawiarki bębnowej do porcjowego zaprawiania nasion jest zbiornik zamocowany na osi której końce osadzone są na łożyskach stojaka. zbiornik posiada zamykany szczelną pokrywą otwór wsypowy który najczęściej jest również otworem wysypowym.
zaprawianie na mokro polega na zanurzeniu materiału rozmnożeniowego lub jego opryskaniu odpowiednio skoncentrowaną cieczą a następnie wysuszeniu. zabieg ten nie wymaga specjalnych urządzeń.
inkrustowanie: polega ono na uprzednim zwilżeniu nasion wodą lub olejem a następnie naniesieniu zaprawy na wilgotne nasiona. nowoczesne inkrustowanie łączy pewne cechy zaprawiania półsuchego i suchego. w zabiegu tym stosuje się też środki zwiększające przyczepność preparatu do nasion. mogą to być związki w postaci wielkocząsteczkowych polimerów lub inne substancje powierzchniowo czynne które powodują lepsze związanie środków ochrony roślin z powierzchnią nasion. nanoszenie środka pomocniczego w procesie zaprawiania można wykonać przed stosowaniem zaprawy lub po naniesieniu jej na nasiona.
otoczkowanie nasion: jest to proces skomplikowany technologicznie który oprócz kolejnych etapów nanoszenia środków ochrony roślin, nawozów mineralnych, kleju i innych substancji obojętnych uwzględnia dosuszanie. w procesie otoczkowania nasiona stają się okrągłe i zatracają swój pierwotny kształt. zabieg ten zapewnia im optymalne warunki rozwoju w glebie i zabezpiecza przed porażeniem przez patogeny i szkodniki w początkowym okresie rozwoju rośliny.
METODY OCHR ROŚL PRZED CHOROBAMI 1.stosowanie fungicydów stanowią one b zróżnicowaną grupę śr ochr rośl, produkowane często w postaci mieszanin różnych zw chem co utrudnia ich klasyfikacje. Stosowane profilaktycznie tj przed wystąpieniem objawów choroby niekiedy przed rozpoczęciem wegetacji rośl jako zaprawy nasienne. Nieliczne z nich (śr do dezynfekcji pomieszczeń i podłoża) są toksyczne dla zwierząt stałocieplnych i człowieka. W Polsce w 2005r zarejestrowano 242śr ochr rośl jako fungicydy,72 jako zaprawy nasienne i 33 bakteriocydy. Duży asortyment fungicydów jest jednym z elem strategii hamowania uodpornienia patogenów co prowadzi do braku skuteczności zabiegu; 2.uprawa odm rośl o zwiększonej odporności na choroby w tym genet modyfikowanych; 3.likwidowanie źródeł infekcji i zapewnienie warunków utrudniających infekcje i rozwój chorób(zabiegi agrotechniczne) -immunizacja rośl przez użytk chem induktorów odporności:benzoladiazol(Blon SO WG) stosow w stadium krzewienia chroni zboża przed mącznikiem prawdziwym do końca kłoszenia mechanizm obronny uruchomiony jest po 4-7dniach(pogrubienie ścian komórek); chitozan(Biochikol W AI) stymuluje syntezę fitoaleksym powodujących rozkład chityny w ścianach komórek grzybów, stosow w ochr rośl warzywnych(pomidory ogórki); 4.wykorzystywanie mikroorganizmów pożytecznych np. Trichoderma harzlamna.
FUMIGACJA GLEBY formalina1%; preparaty zawierające dazomet np. Nemasol510SC. Fungicydy stosow doglebowo [podczas wegetacji rośl przeciwko grzybom z rodz Pythium powodującym zgorzel siewek i Phytophothora: tiram,mankozeb przeciwko grzybom z rodz Fusarium Verticilatum.
DOBRA TAKTYKA STOSOW ŚR OCH ROŚL wymaga odpowiedniej wiedzy i odpowiedzialności wykonawców zabiegu. PODSTAWY DOBREJ TAKTYKI optymalizacja zabiegów uprawowych- dobór gat i odm rośl z uwzględnieniem ich zmianowania;wymiana i selekcja jakościowa mater rozmnożeniowego;profilaktyczne badanie gl na obecność sprawców chorób i szkodników rośl;dostosowanie terminów siewu lub sadzenia rośl do lokalnego przebiegu cykli rozwojowych sprawców chorób i szkodników rośl upr;utrzymanie liczebności chwastów poniżej progów szkodliwości ekonomicznej szkodliwości; ocena stopnia zagrożenia rośl przez organizmy szkodliwe- ,wybór metody ochr rośl,wybór śr ochr rośl i jego formy użytkowej zgodnie z zakresem rejestracji wyszczególnionych w etykiecie:określenie parametrów zabiegu-terminy zabiegów ich liczba i częstotliwość dawka preparatu dawka cieczy użytkowej; dobór aparatury jej przygotowanie do zabiegu i użytkow; minimalizacja zagrożeń pestycydowych. NA CZYM POLEGA OPTYMALIZACJA ZABIEGÓW UPRAWOWYCH dobór gat i odm rośl z uwzględnieniem ich zmianowania;wymiana i selekcja jakościowa mater rozmnożeniowego;profilaktyczne badanie gl na obecność sprawców chorób i szkodników rośl;dostosowanie terminów siewu lub sadzenia rośl do lokalnego przebiegu cykli rozwojowych sprawców chorób i szkodników rośl upr;utrzymanie liczebności chwastów poniżej progów szkodliwości ekonomicznej szkodliwości. Inhibitor- substancja której obecność w układzie zmniejsza szybkość reakcji. Inhibitor wzrostu- substancja hamująca proces podziału lub wzrost elongacyjny (wydłużający) komórek hamowanie wzrostu roślin może być wywołane przez substancje naturalne lub syntetyczne.