 | Pobierz cały dokument polszczyzna.okresu.baroku.materialy.doc Rozmiar 42 KB |
Polszczyzna okresu baroku
makaronizmy
zapożyczenia
Witam Państwa!
Przed Wami ostatnia prezentacja poświęcona barokowi. Tym razem przedstawię Państwu jak wyglądała polszczyzna w tym okresie, podsumujemy jakie gatunki literackie i jakie środki stylistyczne były najliczniejsze, na koniec spróbujemy ocenić ten niezwykły wiek XVII.
Zapraszam!
Makaronizmy (barbaryzmy) - to wyrazy i zwroty obcego pochodzenia (najczęściej łacińskie) świadomie dodane do języka polskiego. Przyczyna barokowego makaronizowania była wynikiem ogólnej znajomości łaciny u twórców i odbiorców literatury. Wtręt łaciński, obcojęzyczny uznawany był za świadectwo rozumu i wykształcenia. Pamiętać także należy o kontrreformacji i dominacji Kościoła, o jezuickich szkołach gdzie językiem wiodącym była łacina, której znajomość, ceniono o wiele bardziej niż znajomość ojczystego języka.
Archaizmy - to wyrazy, które wyszły już z powszechnego użycia, zarówno w mowie jak i w piśmie. O archaizmach mówimy w odniesieniu do słów, które mają swoje nowsze odpowiedniki np. białogłowa (współcześnie mówimy kobieta, dziewczyna, pani). Jeśli wyraz nie ma swojego współczesnego odpowiednika np. kontusz, kasztelan, archaizmem nie jest, mimo że wydaje się nam stary i rzadko używany.
Proszę dokładnie przeczytać tekst pt. Literatura okresu baroku w podręczniku (s. 359 - 362). Po przeczytaniu proszę spróbować wykonać ćwiczenie 2 s. 363
.
Charakterystyczne gatunki literackie
i środki stylistyczne
Poezja barokowa starała się oddać nurtujące człowieka nastroje, walki wewnętrzne, niepokoje, rozterki. Toteż zerwała ona z harmonią renesansowego, klasycznego wiersza, stosując nowe środki wyrazu:
anafora - rozpoczynanie następujących po sobie kolejno wersów tymi samymi wyrazami lub zwrotami. Ten zabieg stylistyczny potęguje wyrazistość i ekspresyjność przedstawionego obrazu, lub końcowej puenty.
Proszę zwrócić uwagę na wiersz Daniela Naborowskiego Do Anny s. 327 i Andrzeja Morsztyna: O swej pannie s. 330. Widzicie tam anaforę prawda? W jakim jeszcze wierszu (w podręczniku) zastosowano ten środek poetycki. Kto jest jego autorem?
przerzutnia - (enjabement) - występuje wtedy, kiedy zdanie lub jego spoista cząstka nie zamykają się w ramach wersu i niewielki ich odcinek zostaje „przerzucony” do wersu następnego. Im odcinek ten jest krótszy i bardziej ciąży ku poprzedzającemu go fragmentowi, tym efekt przerzutni może być silniejszy. Za przykład niech posłuży wiersz Morsztyna pt. Do tejże
Oczy twe nie są oczy, ale słońca jaśnie
Świecące, w których blasku każdy rozum gaśnie;
 | Pobierz cały dokument polszczyzna.okresu.baroku.materialy.doc rozmiar 42 KB |