Środki egzekucyjne:
środki egzekucyjne sa zinstytucjonalizowaną formą przymusu administracyjnego stosowanego wedle ściśle określonego trybu postępowania skierowanego bezpośrednio na wykonanie obowiązku prawnego.
Ustawa w art. 1 a wymienia 6 środków egz. świadczeń pieniężnych. Zgodnie z zasadą stosowania egzekucji w sposób najmniej uciążliwy dla zobowiązanego środki te można ująć w trzy grupy: egzekucję z należności pieniężnych, z wierzytelności i praw rzeczowych. Egzekucja z należności pieniężnych jest tradycyjnym środkiem egzekucyjnym który najszybciej realizuje cel egzekucji. może ona przybrać postać:
-odebrania pieniędzy
-zajęcia wynagrodzenia
-świadczeń emerytalnych
-rachunków bankowych.
Najczęściej zobowiązany na wezwanie poborcy skarbowego sam płaci należność pieniężną będąc przedmiotem egzekucji, rzadziej natomiast środek ten realizowany jest przez odebranie pieniędzy w wyniku przeszukania pomieszczeń, schowków czy odzieży.
Egzekucja z wierzytelności występuje w trzech postaciach: zajęcia wynagrodzenia za pracę, zajęcia rachunku bankowego i wkładów oszczędnościowych oraz zajęcia innych wierzytelności i innych praw majątkowych.
Zajęcie wynagrodzenia-jako najmniej uciążliwy a zarazem najskuteczniejszy środek powinien być stosowany przed innymi środkami egzekucji z wierzytelności. Jest to środek najtańszy i najprostszy.
W celu wykonania egzekucji z wynagrodzenia za pracę zobowiązanego-organ egzekucyjny przesyła do zakładu pracy zobowiązanego zawiadomienie o zajęciu wynagrodzenia wraz z kosztami egzekucyjnymi oraz wzywa zakład pracy aby nie wypłacał zajętej części wynagrodzenia zobowiązanemu lecz wpłacał ją do organu egzekucyjnego lub bezpośrednio do wierzyciela. Zajęcie wynagrodzenia za prace jest dokonane z chwilą doręczenia zakładowi pracy zawiadomienia o zajęciu.
Inna forma egzekucji z wierzytelności jest egzekucja z rachunku bankowego. Jest to skuteczny środek egzekucyjny w przypadkach gdy wierzycielowi czy organowi egzekucyjnemu wiadomo, ze zobowiązany posiada środki na rachunku w banku. Organ egzekucyjny zawiadamia bank o zajęciu wierzytelności na rachunku do wysokości egzekwowanej należności wraz z kosztami. Bank do chwili przekazania organowi egz. lub wierzycielowi zajętej kwoty nie może dokonywać bez zgody organu egz żadnych wypłat z rachunku bankowego do wysokości zajętej wierzytelności. Organ egz zobowiązany jest zawiadomić zobowiązanego o zajęciu wierzytelności na rachunku bankowym czy książeczce oszczędnościowej doręczając mu odpis tytułu wykonawczego i zawiadomienia skierowanego do banku.
Egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych i innych praw majątkowych, papierów wartościowych, z weksla, z udziału w spółce następuje przez zajęcie tych wierzytelności i praw dokonane z chwilą wezwania dłużnika tych wierzycieli ażeby bez zgody organu egz nie wypłacał zobowiązanemu do wysokości zajętej kwoty należnej mu sumy czy świadczenia a przekazał je organowi egzekucyjnemu. Organ egz zobowiązany jest zawiadomić zobowiązanego że nie wolno mu odebrać zajętej sumy czy innego świadczenia ani też rozporządzać nimi lub ustanowionym dla nich zabezpieczeniem.
Egzekucja z ruchomości jest najbardziej drastycznym środkiem egzekucyjnym a równocześnie najmniej skutecznym. Jeżeli bowiem zobowiązany nie posiada ani pieniędzy ani wierzytelności do których można by zastosować egzekucję to najczęściej także posiadane przez niego ruchomości stanowią słabe zabezpieczenie pokrycia należności. Egzekucja z ruchomości przebiega w dwóch fazach: najpierw następuje zajęcie ruchomości z chwila wpisania do protokołu zajęcia i podpisania protokołu przez poborcę skarbowego. Najwcześniej 7-go dnia od daty zajęcia następuje jej sprzedaż w formie licytacji publicznej w drodze przetargu lub sprzedaż z wolnej ręki. W praktyce postępowanie kończy się najczęściej w pierwszej fazie gdyż zobowiązany nie chce dopuścić do sprzedaży i reguluje należności jednorazowo lub w ratach.
Egzekucja z nieruchomości ma zastosowanie jako ostateczność gdy zastosowanie dotychczasowych środków było niemożliwe albo bezskuteczne. zajęcie nieruchomości następuje przez wezwanie zobowiązanego aby zapłacił egzekwowaną należność pieniężną wraz z odsetkami pod rygorem przystąpienia do opisu i oszacowania wartości nieruchomości. Zajęcie obejmuje nieruchomość, obciążenia hipoteczne a także pożytki z nieruchomości. Zajęta nieruchomość pozostawia się w zarządzie zobowiązanego. Po upływie terminu zapłaty należności organ egz dokonuje opisu i oszacowania zajętej nieruchomości. Zajęta nieruchomość organ egz sprzedaje w drodze licytacji publicznej. Po zamknięciu licytacji ten organ wydaje postanowienie o przybiciu na rzecz licytanta który zaoferował najwyższą cenę. Organ egz odmawia przybicia jeżeli w toku postępowania egz potwierdzą się naruszenia o toku licytacji lub gdy postępowanie podlegało umorzeniu albo zawieszeniu. Po ustatecznieniu się postanowienia o przybiciu organ egz wzywa licytanta aby w terminie 14 dni złożył do depozytu organu egz cenę nabycia z potrąceniem wadium. Po dokonaniu tych czynności organ egz wydaje postanowienie o przyznaniu własności, co powoduje wygaśniecie wszelkich praw i roszczeń ciążących na nieruchomości.
Ustaw z 1966 do środków egzekucyjnych obowiązków niepieniężnych zalicza: grzywnę w celu przymuszenia, wykonanie zastępcze, odebranie rzeczy ruchomej, odebranie nieruchomości i opróżnienie lokali oraz innych pomieszczeń, przymus bezpośredni.
Grzywna w celu przymuszenia jest środkiem przymuszającym tylko pośrednio zapewniającym wykonanie obowiązku pozostałe środki są środkami zaspakajającymi zapewniającymi bezpośrednie wykonanie obowiązku. Grzywna w celu przymuszenia może być stosowana wobec wszystkich podmiotów zobowiązanych. Stanowi ona pewna dolegliwość która można stosować kilkakrotnie i odpowiednio zwiększać aby zmusić do wykonania obowiązku. Nie ma ona charakteru represji i tym różni się zasadniczo od grzywny stosowanej w postępowaniu w sprawach o wykroczenia. Grzywna nakładana jest wtedy gdy egzekucja dotyczy spełnienia obowiązku znoszenia lub zaniechania bądź też obowiązku wykonania czynności która musi być wykonana osobiście przez zobowiązanego. Grzywna może być nakładana kilkakrotnie w tej samej lub wyższej kwocie z wyjątkiem grzywny wynikającej z przepisów prawa budowlanego gdzie grzywna ta jest jednorazowa. każdorazowo nałożona grzywna nie może przekraczać kwoty 5.000 zl a w stosunku do osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej- 25.000 zl.
Wykonanie zastępcze należy do środków zapewniających bezpośrednie wykonanie obowiązku. Jest to środek skuteczny mimo ze element przymusu wyraźnie tu nie występuje. stosowanie tego środka jest ograniczone można stosować go tylko wtedy gdy świadczenie nie musi być wykonane osobiście przez zobowiązanego i kiedy wiadomo że zobowiązany pokryje koszty tego wykonania. Środek ten polega na zleceniu innej osobie fizycznej czy prawnej wykonania świadczenia na koszt i ryzyko zobowiązanego. Zobowiązany pokrywa nie tylko koszty tego wykonania ale także ponosi odpowiedzialności za ewentualne szkody które mogą powstać przy realizacji tego zlecenia.
Dwa następne środki zaspakajające stanowią właściwie ten sam środek ale zróżnicowany co do przedmiotu przymusu. Ustawa odróżnia bowiem odebranie rzeczy ruchomej od odebrania nieruchomości i opróżnieni a lokalu i innych pomieszczeń. Pierwszy z tych środków stosuje się wtedy gdy zobowiązany uchyla się od obowiązku wydania oznaczonej rzeczy ruchomej. Następuje wtedy odebranie tej rzeczy przez organ egz i wydanie wierzycielowi. Środek ten stosowany jest również wtedy gdy egzekwowany jest obowiązek zniszczenia rzeczy ruchomej nakazany ze względów sanitarnych lub innych względów społecznych. Podobna sytuacja jest przy odebraniu nieruchomości czy opróżnieniu lokalu i innych pomieszczeń. Mamy tu do czynienia z eksmisją którą stosuje się zarówno przeciw zobowiązanemu jak i członkom rodziny czy innym osobom zajmującym nieruchomość czy lokal. Jeżeli osoby te nie opuszczą pomieszczeń egzekutor sam usuwa rzeczy znajdujące się w nieruchomości czy lokalu a w stosunku do opornych którzy nie chcą opróżnić nieruchomości czy lokalu podejmuje się odpowiednie kroki w celu zastosowania przymusu bezpośredniego.
Najdrastyczniejszym środkiem z katalogu środków egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym jest przymus bezpośredni. Należy on do tradycyjnych środków zaspakajających. stosowany jest jako środek ostateczny gdy inne środki przymusowe okażą się bezskuteczne. Realizowany jest przez użycie siły fizycznej wobec osoby lub rzeczy. Może mieć zastosowanie zarówno do osób fizycznych jaki i osób prawnych. Przymus bezpośredni stosuje się w celu doprowadzenia do wykonania obowiązku przez zobowiązanego do opuszczenia nieruchomości, lokalu, pomieszczeń, wydania rzeczy, zaniechania czynności lub nie przeszkadzania innej osobie w wykonywaniu jej praw oraz ze względu na charakter obowiązku stosowanie innych środków nie jest możliwe.