Wykład dziesiąty

Układy kosztowe

1.Pozaewidencyjne ustalenie wyniku finansowego

2.Rodzajowy układ kosztów

3.Układ kosztów według miejsca ich powstawania

4.Warianty ewidencji kosztów

Metody ustalania wyniku finansowego:

• metoda statystyczna,

• metoda księgowa

Metoda statystyczna ma zastosowanie zawsze pod koniec każdego miesiąca. Polega na odczytaniu wartości z kont wynikowych i zestawieniu ich w następujący harmonogram:

Przychody ze sprzedaży

(-) koszty poniesione na wytworzenie sprzedanych wyrobów gotowych (koszt wytworzenia sprzedanych WG + k. zarządu + k. sprzedaży lub koszty rodzajowe +/- zmiana stanu produktów)

(=) Wynik na sprzedaży

(+) pozostałe przychody operacyjne

(-) pozostałe koszty operacyjne

(=) Wynik na działalności operacyjnej

(+) przychody finansowe

(-) koszty finansowe

(=) Wynik na działalności gospodarczej

(+) zyski nadzwyczajne

(-) straty nadzwyczajne

(=) Wynik finansowy brutto

(-) podatek dochodowy (19%)

(=) Wynik finansowy netto

Koszty podstawowej działalności operacyjnej grupowane są w trzech przekrojach (układach kosztowych):

1. według pozycji rodzajowych kosztów,

2. według miejsca ich powstawania,

3. według pozycji umożliwiających kalkulację kosztu wytworzenia produktów zgodnie z wymogami ustawy o rachunkowości.

Układ kosztów według rodzaju obejmuje koszty rodzajowo jednorodne, zwane kosztami prostymi, ponieważ w danym podmiocie gospodarczym nie rozkłada się ich na prostsze elementy składowe. Celem ujmowania kosztów w tym układzie jest przede wszystkim przygotowanie informacji niezbędnych do sporządzenia rachunku zysków i strat w wariancie porównawczym.

Typowe pozycje kosztów rodzajowych to:

• amortyzacja,

• zużycie materiałów i energii,

• usługi obce,

• podatki i opłaty,

• wynagrodzenia,

• ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia,

• pozostałe koszty rodzajowe.

Układ kosztów według miejsc ich powstawania nazywany jest również układem funkcjonalnym albo układem podmiotowym.

1. Wskazuje na konkretne miejsca, w których są ponoszone koszty (np. wydziały produkcyjne, wydziały zbytu).

2. Wskazuje na związek kosztu z funkcją wykonywaną w danym podmiocie.

3. Wskazuje na osobową odpowiedzialność kierownika stojącego na czele każdego wydziału.

Typowe pozycje kosztów występujące w tym układzie to:

• koszty podstawowej działalności operacyjnej,

• koszty zakupu,

• koszty sprzedaży,

• koszty działalności pomocniczej

• koszty ogólnego zarządu.

Do ewidencji tych kosztów służą konta zgrupowane w zespole piątym planu kont. Na koncie „Koszty działalności podstawowej” ujmuje się koszty działalności wytwórczej, handlowej, usługowej lub innej uznanej za podstawową, zgodnie ze statutem lub umową spółki.

Po stronie Wn konta „Koszty działalności podstawowej” (produkcyjnej, handlowej, usługowej) bieżąco księguje się koszty bezpośrednie, okresowo zaś również koszty rozliczane w czasie, w części przypadającej na dany okres sprawozdawczy oraz koszty pośrednio związane z tą działalnością.

Po stronie Ma konta „Koszty działalności podstawowej - produkcyjnej” ewidencjonuje się głównie:

• rzeczywisty koszt wytworzenia produktów gotowych,

• koszty rozliczane w czasie (rozliczenia międzyokresowe kosztów).

W jednostkach produkcyjnych konto może na koniec roku wykazywać saldo Wn, wyrażające koszty produkcji w toku.

Koszty działalności pomocniczej obejmują koszty działalności prowadzonej przez komórki organizacyjne, których głównym celem jest:

• świadczenie, w zasadzie na własne potrzeby, usług transportowych, remontowych, sprzętowych;

• wytwarzanie na własne potrzeby materiałów i energii;

• prowadzenie np. stołówki, zakładowych domów mieszkalnych, obiektów socjalnych.

Kwoty zaksięgowane po stronie Wn konta „Koszty działalności pomocniczej” podlegają kalkulacji, a następnie rozliczane są na ośrodki odpowiedzialności (inne miejsca powstawania kosztów), które korzystały z tych usług.

Konto „Koszty zarządu” służy do ewidencji wyodrębnionych kosztów związanych z zarządzaniem jednostką jako całością (koszty ogólnoadministracyjne) oraz kosztów ogólnych dotyczących jednostki jako całości.

Koszty zarządu:

• wynagrodzenia pracowników administracyjnych,

• amortyzacja budynku i urządzeń administracyjnych,

• zużycie materiałów biurowych,

• koszty utrzymania magazynów,

• ochrona firmy,

• reklama firmy lub produktów,

• opłata za prowadzenie rachunku i realizacje przelewu,

• usługi telefoniczne

Po stronie Wn tego konta ujmuje się koszty proste (rodzajowe) oraz koszty złożone, w tym zwłaszcza koszty świadczeń pomocniczych. Rozliczenie (uznanie) konta polega na przeniesieniu salda konta w ciężar konta Wynik finansowy lub konta Koszty sprzedanych produktów, w zależności od wariantu sporządzania rachunku zysków i strat.

Do kosztów sprzedaży

zalicza się koszty ponoszone przez dostawcę w związku ze sprzedażą produktów gotowych (np. opakowania, załadunku i wyładunku, przewozu), po ich wydaniu z magazynu. W jednostkach handlowych mogą to być koszty wysyłki towarów, dokonywania obrotu między magazynem hurtowym a placówkami handlu detalicznego, prowizje płacone jednostkom lub agentom zagranicznym itp.

Koszty zaksięgowane po stronie Wn konta Koszty sprzedaży przenosi się okresowo w całości w ciężar konta Wynik finansowy lub konta Koszty sprzedanych produktów. Na koniec roku obrotowego konto Koszty sprzedaży nie wykazuje salda.

Koszty zakupu są to koszty związane z załadunkiem, rozładunkiem, transportem i ubezpieczeniem w drodze kupowanych materiałów.

Układ kalkulacyjny kosztów jest też nazywany układem przedmiotowym albo nośnikowym. Nośnikiem kosztów jest każdy produkt (wyrób bądź usługa), inaczej przedmiot kalkulacji kosztów, czyli obliczania jednostkowego kosztu wytworzenia.

Ujęcie kosztów w układzie przedmiotowym umożliwia ustalenie kosztów wytworzenia produktów, obliczenie kosztów jednostkowych w przekroju pozycji kalkulacyjnych.

Wariant ewidencji kosztów to przyjęty w danym podmiocie gospodarczym sposób grupowania i rozliczania kosztów w celu ustalenia wyniku finansowego za dany rok obrotowy.

Jednostka gospodarcza może zastosować jeden z trzech wariantów:

I wariant polega na ujmowaniu kosztów tylko w układzie rodzajowym,

II wariant grupuje koszty tylko w układzie funkcjonalnym kosztów,

III wariant ujmuje koszty w układzie rodzajowym i funkcjonalnym.

Wariant I ogranicza ewidencję kosztów wyłącznie do pozycji rodzajowych. Znajduje zastosowanie w tych jednostkach, które:

• nie posiadają rozbudowanej struktury organizacyjnej,

• prowadzą jednorodną działalność, np. tylko produkcyjną,

• stosują porównawczy rachunek zysków i strat.

Księgowania na dzień bilansowy:

I. Przeksięgowanie kosztów rodzajowych.

II. Przeksięgowanie wartości zapasu wyrobów gotowych (na podstawie przeprowadzonego spisu z natury).

III. Przeksięgowanie wartości zapasu produkcji niezakończonej (na podstawie przeprowadzonego spisu z natury).

IV. Przeksięgowanie kosztu wytworzenia sprzedanych produktów.

V. Przeksięgowanie zmiany stanu produktów:

a) ubytku remanentu produktów,

b) przyrostu remanentu produktów.

Wariant II prezentuje koszty w układzie funkcjonalnym kosztów. Nie występują w nim pozycje rodzajowe kosztów. Znajduje zastosowanie w tych jednostkach, które prowadzą zróżnicowaną działalność. Pokazuje koszty wytworzenia poszczególnych produktów i dzięki temu jest możliwe ustalenie wyniku brutto na sprzedaży dla tych produktów. Pozwala na sporządzenie tylko kalkulacyjnego wariantu rachunku zysków i strat.

Wariant III polega na ujmowaniu kosztów zarówno w układzie kosztów według rodzaju, jak i układzie funkcjonalnym kosztów. Informacje o kosztach mogą być analizowane wszechstronnie. Umożliwia sporządzenie każdego wariantu rachunku zysków i strat.

Koszty są ujmowane najpierw w układzie rodzajowym kosztów, potem przeksięgowywane są na miejsca ich powstania. Pomiędzy układem kosztów rodzajowych i układem funkcjonalnym kosztów występuje konto „Rozliczenie kosztów rodzajowych”.

Konto„Rozliczenie kosztów rodzajowych” jest kontem rozliczeniowym, którego rola polega na rozliczeniu kosztów rodzajowych na odpowiednie konto w układzie funkcjonalnym. Obrót kredytowy tego konta informuje zawsze o wartości kosztów rodzajowych poniesionych w danym roku obrotowym. Na koniec roku konto to nie wykazuje salda.

Po stronie Ma konta "Rozliczenie kosztów rodzajowych" księguje się w szczególności :

• poniesione w ciągu okresu i dotyczące go koszty proste, w korespondencji ze stroną Wn kont kosztów działalności;

• poniesione w ciągu okresu koszty proste, przypadające na przyszłe okresy lub wyrażające wykorzystanie rezerwy na koszty przyszłych okresów, (zmniejszenie biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów), w korespondencji ze stroną Wn konta" Rozliczenia międzyokresowe kosztów".

Na koniec roku konto „Rozliczenie kosztów rodzajowych” służy do ustalenia zmiany stanu produktów, jeśli jednostka gospodarcza wybrała porównawczy rachunek zysków i strat. Na stronę debetową tego konta przenoszony jest koszt własny sprzedaży. Po wyksięgowaniu zmiany stanu produktów konto nie powinno wykazywać salda.

Jeśli jednostka gospodarcza wybrała wariant kalkulacyjny rachunku zysków i strat to konto „Rozliczenie kosztów rodzajowych” obciążane jest kosztami według rodzaju. Na koniec roku również nie posiada salda, ponieważ jego obrót kredytowy odpowiada wartości kosztów rodzajowych rozliczonych w ciągu roku na konta kosztów w układzie funkcjonalnym lub kosztów rozliczanych w następnych okresach.

Rachunkowość wykład dziesiąty

Rok akademicki 2009/2010 System niestacjonarny

1

---