WSPÓŁCZESNE KIERUNKI PEDAGOGIKI:

• Przedmiot w standardzie kształcenia magisterskiego

• Pedagogiki: teoretyczna, ogólna
  - Teoria wychowania
  - Antropologia pedagogiczna
  - Historia wychowania

• Każda z podstawowych dyscyplin pedagogicznych ma swoją historię i teorię:
  - Teoria kształcenia
  - Teoria wychowania
  - Pedagogika społeczna
  - Andragogika
  - Pedagogika specjalna
  - itd.

Nauka utraciła swój metafizyczny kontekst.

Naukę produkuje się; jak film (niekiedy z pogranicza scence-fiction - gdy występuje realna możliwość klonowania każdego z nas), jak niskokaloryczny jogurt, jak kolejną wersję lalki Barbie.

Z.Melosik, T.Szkadlarek

DWA NURTY TEORII WYCHOWANIA:

1. „Epistemologicznej pewności” - dążenie do zamykania się tożsamości pedagogiki w granicach dotychczas obowiązującej pedagogiki monistycznej, odrzucającej i wykluczającej wszelkie alternatywne wobec pedagogiki pozytywistycznej, instrumentalnej (d. socjalistycznej) kierunki i prądy pedagogiczne”.
   

2. „Epistemologicznej niepewności” - oparta na tworzeniu pedagogiki otwartej, pedagogiki bez granic, bez kompleksów, świadomej swojej interdyscyplinarności i wewnętrznego zróżnicowania - wielokierunkowej czy wieloparadygmatycznej

PEDAGOG JEDNEJ DROGI:

• ukierunkowany ideami jednej pedagogiki nie potrzebuje jednej mapy, gdyż ma przed sobą określoną drogę, której niejako poddaje się]

• nie ma wątpliwości, problemów, rozterek, dylematów

• ma poczucie pewności i poczucie władzy

WSPÓLNOTA DOŚWIADCZEŃ I UWARUNKOWAŃ:

• W 15 LAT PO „Okrągłym Stole” w Polsce; „aksamitnej rewolucji” warto przyjrzeć się nie tylko otwarciu na nieobecne przesłanki teologiczne,….

ORTODOKSJA:

• Jedynym uprawnionym podejściem badacza w polskiej i czechosłowackiej pedagogice porównawczej po II W.Ś. była teoria marksistowska, której przesłanki ideologiczne stanowiły o kształcie i jakości systemu oświaty.

MIROSLAVA VANOVA - ZADANIA PEDAGOGIKI PORÓWNAWCZEJ DO 1989 r. W CZECHACH:

1. udowadniać występowanie ogólnych prawidłowości niezbędnych przy tworzeniu jednolitego systemu kształcenia we wszystkich krajach socjalistycznych.

2. wykazać wady i problemy w funkcjonowaniu systemów oświatowych w krajach kapitalistycznych oraz udowodnić przewagę socjalistycznej edukacji.

W POLSCE BYŁO PODOBNE PODEJŚCIE do dziedzictwa myśli pedagogicznej i jej określonego nurtu:

1. przyjęcie i rozwijanie nowego nurtu.

2. odrzucenie nowego ze względu na niezgodność z marksizmem jego filozoficznych i ideologicznych założeń.

3. przezwyciężenie jego w płaszczyźnie filozofii marksistowskiej.

PEDAGOG DWÓCH DRÓG:

• Jest w bardziej złożonej sytuacji

• Ma problem w podjęciu decyzji w ramach konstrukcji dychotomicznej, gdyż interpretuje on funkcjonujące koncepcje wychowania w formie przeciwstawnych możliwości.

• Odcina się natomiast od innych, nie mieszczących się w dwuczęściowej strukturze i w tym sensie nie koncentruje się na uzyskiwaniu orientacji w całości zagadnienia, w związku z czym mapa jest mało przydatna także jemu.

ALTERNATYWA:

• Dwa warianty wykluczające się wzajemnie sytuacji wyboru.
  Alternatywa - sytuacja wymagająca wyboru miedzy dwiema wykluczającymi się możliwościami..
  Pedagogika wyborów pomiędzy różnymi, ale wzajemnie się wykluczającymi ofertami.

SKLEP KOLONIALNY:

• Prowadzi „sprzedaż” egzotycznych towarów: przyprawy chińskie, arabskie, indyjskie, czyli różne odmiany pedagogiki nie marksistowskiej.

WSPÓŁCZESNE KIERUNKI PEDAGOGIKI:

BOGDAN NAWROCZYŃSKI - prekursor badań porównawczych:
”Główne prądy w pedagogice współczesnej” 1928 r.

• Opisuje najważniejsze w świecie oraz występujące także w Polsce prądy myśli pedagogicznej, które zostały zapoczątkowane w XX w.

• Pedagogiczne kryterium doboru - zawarte w tych prądach doktryny

• Pominięcie zmian, jakie zachodziły w ich obrębie na przestrzeni dziejów.

BOGDAN NAWROCZYŃSKI - dwa podejścia do rekonstrukcji rozwoju idei pedagogicznych:

1. poznawanie rozwoju określonej idei w ustalonym przez badacza okresie.

2. podejście ahistoryczne, bezczasowe potraktowanie sprawy oraz porządkowanie danego prądu pedagogicznego ze względu na zawarte w nim przesłanki, doktryny i bez uwzględnienia zachodzących w nim zmian temporalnych.

BOGDAN NAWROCZYŃSKI - współczesny charakter prądów pedagogicznych:

• dopiero zaczynają oddziaływać, jeszcze się nie skończyły

• zanadto jeszcze wiążą się z poszczególnymi osobami, obozami, stronnictwami

• wzbudzają namiętności i najsprzeczniejsze sądy utrudniając oddzielenie tego, co w nich naprawdę doniosłe, od tego, co nie zdobędzie trwalszego znaczenia, choć na razie jest modne lub cieszy się poparciem możnych protektorów.

BOGDAN NAWROCZYŃSKI - istota współczesnych prądów pedagogicznych:

• Wychowanie i myśl pedagogiczna są ściśle związane z poszczególnymi narodami i państwami, ale można mówić o współczesnych prądach pedagogicznych na jakimś terytorium światowym, gdyż myśl zrodzona w określonych warunkach odrywa się niejako od nich, przekracza najdalsze granice, dociera wszędzie, gdzie człowiek kulturalny interesuje się sprawami wychowania. Ma zatem obieg światowy.

• O istocie prądów stanowi atrakcyjna siła jakiegoś ideału pedagogicznego oraz ludzie, dla których stał on się naczelną wartością.

BADANIA PORÓWNAWCZE KIERUNKÓW PEDAGOGIKI:

Henryk Rowie „Podstawy i zasady wychowania” 1946 r.

GENEZA KIERUNKÓW PEDAGOGICZNYCH wg. H.ROWID'a:

• Każda epoka koncypuje swój model wychowania, który odpowiada jej warunkom ekonomicznym, społecznym i kulturowym, jej potrzebom oraz perspektywom. Zawsze przy tym wychodzi z dziedzictwa minionych epok, z ich sukcesów i niepowodzeń, niepowodzeń ich tradycji minionych pokoleń.

• Każda epoka kulturalna tworzy właściwy sobie system wychowania i swoiste formy kształcenia młodzieży.

KIERUNKI PEDAGOGICZNE wg. H.ROWID'a ROZWIJAJĄ SIĘ:

1. na podłożu stosunków społeczno-politycznych i gospodarczych

2. w zależności od poziomu Widzy i wyników badań naukowych

3. naukowych związku z prądami religijnymi i filozoficznymi

WSPÓŁCZESNE KIERUNKI PEDAGOGIKI wg H.ROWID'a:

Ad.1) ze względu na podoże stosunków społeczno-politycznych i gospodarczych:
- pedagogika wychowania do demokratycznego systemu
- pedagogika faszystowsko-totalna

Ad.2) w zależności od poziomu w9iedzy i wyników badań naukowych:

- kierunki pedagogiki nawiązujące do nowych kierunków psychologii:
+ behawioryzm (pedagogiki behawioralna)

+ psychologia indywidualna: pedagogika indywidualistyczna, pedagogika socjalna, państwowa

+ psychoanaliza (pedagogika psychoanalityczna)

+ psychologia postaci (pedagogika postaci, Gestalt)

Ad.3) kierunki pedagogiczne, które źródłem celów oraz ideałów pedagogicznych czynią:

- religie: pedagogika chrześcijańska
- filozofię: pedagogika pragmatyzmu, intuicjonalizmu czy personalizmu

WSPÓŁCZESNE KIERUNKI PEDAGOGIKI GENEZA BADAŃ PORÓWNAWCZYCH:

Bogdan Suchodolski i Wincenty Okoń „Studia nad pedagogiką XX w.” 1962 r.

• zbiór rozpraw przedstawiający dzieje myśli pedagogicznej pedagogiów przełomu XIX i XX w. oraz I poł. XX w do II W.Ś.

WYRÓŻNIAMY 2 NURTY:

1. Pedagogika burżuazyjna - (E.Durkheim; O.Decroly; J.Kerschensteiner; J.Dewey; S.Hessen; Z.Freud; F.W.Foerster; B.Karczuk; A.B.Dobrowolski; W.Spasowski) - analiza krytyczna i pobudzająca do refleksji krytycznej założeń i wniosków.

2. Pedagogika socjalistyczna - (W.I.Lenin; P.Błoński; S.Szacki; N.Krupska; A.Mukarenko; M.Kalinin).

WSPÓŁCZESNE KIERUNKI PEDAGOGIKI - GENEZA BADAŃ:

Ludwik Chmaj „Prądy i kierunki pedagogiczne XX w.” 1963 r. (I wyd. 1938 r.)

• Rozwój myśli od II poł XIX w. do I poł XX w.

• Nowa próba klasyfikacji prądów i kierunków, ich wartościowanie, żeby nie zginąć w gąszczu poglądów, haseł, idei.

• Teoria wychowania zależy od stanowiska filozoficznego pedagoga i od jego własnego stanowiska społecznego, jest pewnym programem działania społecznego (na tym też polega jej właściwy sens i treść klasowa).

L.CHMAJ - KRYTERIA DOBORU PRĄDÓW I KIERUNKÓW W PEDAGOGICE XX w.:

• Ukazanie rozwoju myśli II poł XIX w. i I poł XX w. która:
  1. obaliła podstawy szkoły tradycyjnej, jej formalizm i werbalizm, usunęła wrogi stosunek do indywidualności ucznia i obojętność dla konkretnego, otaczającego szkołę życia.
  2. stworzyła wiele prób reformistycznych, szkół eksperymentalnych
  3. zmieniła znacznie atmosferę wychowawczą szkoły, nadając jej nowe oblicze.

L.CHAMJ - POWODY NOWEJ ANALIZY PRĄDÓW I KIERUNKÓW PEDAGOGICZNYCH XX w.:

1. zmienione formy życia ludzkiego i rzeczywistości kulturalnej, zmienność i płynność cywilizacji, szybkość dokonujących się zmian.

2. narastające poczucie niepewności w wyniku szybkiego rozwoju nauki postępu, techniki, relatywizmu kulturalnego i powiązania losów jednostki z dążeniem do reformy ustroju społecznego oraz inną organizacją państwa i społeczeństwa.

3. pozytywistyczny rozwój nauki (pomiar ilościowy zjawisk, mechaniczny obraz świata, podejście teleologiczne, ale i tęsknota za subiektywną interpretacją świata, niepewnością, wierzeniami).

4. skierowanie działalności człowieka ku przedmiotowej rzeczywistości i doraźnym korzyściom.

5. walka o byt klas społecznych, wzrost świadomości grupowej, rozwój ruchu robotniczego.

6. przenikanie się i ścieranie różnych wzorów obyczajowych i ideałów moralnych (różnorodne środki wzajemnego porozumiewania się ludzi - media) oraz osłabienie wszelkich powag i autorytetów.

7. konfrontacja sił demokratyzujących się z dążeniami do kolonizacji i imperializmu, podporządkowanie dążeń jednostkowych woli i celą państwa.

8. nowa myśl pedagogiczna - nowe hasła i idee, przywracające jedność rozprzężonemu życiu, wskazujące nowe wartości, wyznaczające nowe cele, wzywające do przebudowy i reformy szkoły, zalecające inne metody wychowania.

9. rozwój badań biologicznych, socjologicznych, psychologicznych.

L.CHMAJ - KLASYFIKACJA PRĄDÓW I KIERUNKÓW PEDAGOGICZNYCH:

Teoria pedagogiczna wyrasta z życia, z określonych stosunków społecznych, stąd rozróżnia:

1. Pedagogikę burżuazyjną - która służy obronie systemu kapitalistycznego.

2. Pedagogikę socjalistyczną - która jest zaangażowana w walkę o przebudowę stosunków społecznych.

Teoria wychowania zależy od stanowiska filozoficznego pedagoga i od jego własnego stanowiska społecznego, jest pewnym programem działania społecznego.

Pedagogika naturalistyczno-liberalna:

• Pedagogika psychobiologiczna

• Pragmatyzm pedagogiczny

• Psychobegawioryzm pedagogiczny - kierunek terapeutyczny psychoanalizy, pedagogika seksualna, psychologia indywidualna, neopsychoanaliza

• Pedagogika integralna

• Sugestia jako metoda wychowania

• Personalizm pedagogiczny

Pedagogika socjologiczna:

• Pedagogika czysto socjologiczna: wychowanie obywatelskie, pedagogika nacjonalistyczna, pedagogiki narodowa, pedagogika społeczna, pedagogika idealistyczna.

Pedagogika kultury:

• Kierunek aksjologiczny, kierunek aktualistyczny, pedagogika religijna

Pedagogika materializmu historycznego:

• Pedagogika socjaldemokratyczna, pedagogika socjalistyczna.

FRANTISEK SINGULE - 1996:

ROLA BADAŃ NAD KIERUNKAMI PEDAGOGICZNYMI:

• Przerwanie izolacji pedagogów w krajach socjalistycznych, by udostępnić wiedzę o działaniach pedagogicznych w krajach kapitalistycznych oraz wzmocnić rzeczową krytykę ich teorii.

• Ukazanie teorii pedagogiki XX w. krajów kapitalistycznych na tle porównawczym, krytycznym z perspektywy marksistowskiej pedagogiki, ale i unikaniu jednostronnej dogmatycznej krytyki twierdzeń pedagogiki zachodniej na rzecz krytyki subtelnej głębszej i wszechstronnej (nie biało-czarnej).

• Poszukiwanie w poszczególnych prądach cech oraz nowych wyników badań, które mogą się przyczynić do rozwiązania niektórych problemów w pedagogice marksistowskiej.

• Ukazanie wyraźnych cech każdego prądu bez jego szczegółowej monografii. Odniesienie go do różnych prądów kulturowych, kierunków i szkół filozoficznych, psychologicznych i socjologicznych.

FRANTISEK SINGULE - KLASYFIKACJA KIERUNKW PEDAGOGIKI:

1. ruch nowego wychowania

2. pedagogika pragmatyzmu

3. pedagogika eksperymentalna

4. pedagogika dynamiczna

5. pedagogika psychoanalityczna i indywidualistyczno-psychologiczna

6. pedagogika socjologiczna

7. pedagogika kultury

8. pedagogika faszystowska

9. pedagogika esencjalistyczna

10. pedagogika egzystencjalna

11. pedagogika religijna

---