17.NERWY CZASZKOWE z wykładów, CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA


CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA

Wyróżnia się 12 par nn. czaszkowych, z tym, że n. I i II są stricte częściami mózgowia :

Nn. te NIE posiadają żadnych jąder.

Jądra pozostałych 10 nn. czaszkowych lokalizują się w pniu mózgu :

Jądro n. XII pierwotnie powstaje w rdzeniu kręgowym, wtórnie przemieszcza się w głąb czaszki.

Jądra nn. czaszkowych są posegregowane w 7 słupów :

COLUMNAE NUCLEORUM NERVORUM CRANIALUM

EFFERENTES (1-3) ruchowe, parasympatyczne

GSE (General Somatic Efferent)

słup somatyczny niespecyficzny = nuclei motorii nervorum III, IV, VI, XII

SVE (Specific Visceral Efferent)

słup trzewny specyficzny = nuclei motorii nervorum V,VII et nucleus ambiguus pro nn. IX, X, XI

GVE (General Visceral Efferent)

słup trzewny niespecyficzny= nuclei parasymphatici nervorum III, VIIa, IX, X

AFFERENTES (1-4) czuciowe

GVA (General Visceral Afferent)

słup trzewny niespecyficzny= nuclei sensitivi n. V

SVA (Specific Visceral Afferent)

słup trzewny specyficzny = nucleus tractus solitarii

GSA (General Somatic Afferent)

słup somatyczny niespecyficzny = nucleus tractus solitarii (j/w)

SSA (Specific Somatic Afferent)

słup somatyczny specyficzny = nuclei n. VIII, I, II

NERW

WYJŚCIE Z MÓZGOWIA

PRZEJŚCIE PRZEZ CZASZKĘ

I

bulbus olfactorius

lamina cribrosa ossis ethmoidalis

II

chiasma opticum

canalis opticus

III

fossa interpeduncularis

fissura orbitalis superior

IV

grzbietowo (!), dobocznie od:

frenulum veli medullaris superioris

VI

między pyramidis et pons

V

między pons et pedunculus cerebellaris medius

V1 - fissura orbitalis superior
V2 - foramen rotundum

V3 - foramen ovale

VII

angulus pontocerebellaris

VII - canalis facialis et foramen stylomastoideum

VIIa

VIIa - canalis facialis, foramen n. petrosi maioris, fissura petrotympanica

VIII

VIII - auris interna

IX,X,XI

sulcus lateralis posterior medullae oblongatae

foramen iugulare (radices spinales wchodzą przez foramen magnum)

XII

sulcus lateralis anterior medullae oblongatae

canalis n. hypoglossi

PODZIAŁ FUNKCJONALNY NN. CZASZKOWYCH

Obejmuje on 3 grupy :

PODZIAŁ EMBRIONALNY NN. CZASZKOWYCH

NERW TRÓJDZIELNY (n.V)

Prowadzi włókna czuciowe GVA, które otrzymuje ze zwoju półksiężycowatego Gassera oraz ruchowe SVE, które otrzymuje z jądra ruchowego n. V.

W dole środkowym czaszki, w pobliżu zwoju Gassera oddaje on 3 gałęzie :

Każda z gg. I-rzędowych dzieli się na gg. II-rzędowe :

Gałęzie II-rzędowe oddają III-rzędowe, te zaś IV-rzędowe. Tworzy się przez to rusztowanie czuciowe twarzy.

N. trójdzielny ma funkcję innerwacyjną twarzy oraz funkcję podporową dla układu parasympatycznego. N. trójdzielny unerwia czuciowo :

Ruchowe unerwienie (tylko z n. żuchwowego) obejmuje tylko 4 mm. żwaczowe (wszystkie) :

Funkcja podporowa n. trójdzielnego polega na tym, że do włókien tegoż nerwu dołączają się włókna parasympatyczne nn. III,VIIa,IX,X oraz na tym, że na gałęziach czuciowych n. trójdzielnego zawieszają się zwoje parasympatyczne głowy :

Każdy z tych 4 zwojów parasympatycznych ma 3 korzenie :

Zwoje te są zwojami przydanymi (= przyklejonymi) do n. V. Jedynym własnym zwojem n.V jest zwój półksiężycowaty Gassera.

N. OCZNY V1

Oddaje 3 gałęzie :

Podwiesza on zwój rzęskowy (z n. III).

N. oczny unerwia skórę górnego piętra, twarzy od szczytu głowy do szpary ocznej (wraz z powieką górną) i z nosem zewnętrznym.

Unerwia ponadto :

N. SZCZĘKOWY V2

Oddaje 3 gałęzie :

Wszystkie one biegną w kanałach kostnych twarzoczaszki.

Nn. skrzydłowo-podniebienne są korzeniem (zawiesiem) zwoju skrzydłowo-podniebiennego. Zwój ten zasilany jest n. VIIa, a włókna pozazwojowe wspinają się po nn. skrzydłowo-podniebiennych, dochodzą do pnia n. szczękowego, następnie biegną z n. jarzmowym (w oczodole). ramus anastomici nervi zygomatici cum nervo lacrimali

N. szczękowy unerwia skórę środkowego piętra twarzy z wyjątkiem nosa zewnętrznego wraz z powieką dolną i wargą górną.

Unerwia ponadto :

N. ŻUCHWOWY V3

Składa się z części czuciowej (portio maior) i części ruchowej (portio minor). Jego gałęzie tworzą grupę przednią i tylną :

Do n. zębodołowego dolnego, który jest czuciowy dołączają na chwilę włókna ruchowe, które wkrótce wyosabiają się w n. żuchwowo-gnkowy - unerwia on brzusiec przedni m. dwubrzuścowego oraz m. żuchwowo-gnykowy (mylohyoideus).

Na nerwie językowym podwiesza się zwój podżuchwowy zasilany struną bębenkową n. VIIa.

Natomiast na n. skrzydłowym przyśrodkowym podwiesza się zwój uszny zasilany n. skalistym mniejszym od n. IX. ; włókna czucia głębokiego = propiocetywnego

N. żuchwowy unerwia mięśnie (j/w) oraz skórę dolnego piętra twarzy wraz z wargą dolną, wykraczając nieco poza obrysy żuchwy.

Unerwia ponadto :

Końcowe gałęzie każdej z 3 gałęzi wychodzą na twarz w 1 linii (otwór nad-,podoczodołowy, bródkowy). W stanach zapalnych są bolesne (punkty uciskowe nerwu V).

żuchwa - kość zbita ; szczęka - kość gąbczasta ; większy przekrój mniejszy opór większa prędkość

NERVI MOTORII BULBI OCULI (III,IV,VI)

Wyróżnia się 3 nn. gałkoruchowe - III,IV,VI.

Wszystkie te 3 nerwy prowadzą włókna ruchowe GSE, a nerw III ponadto włókna parasympatyczne GVE :

Nerwy te po wyjściu z mózgowia przebiegają przez zatokę jamistą, a następnie przez szczelinę oczodołową górną wstępują do oczodołu. N. III i VI przebiegają w pierścieniu ścięgnistym wspólnym, a nerw IV poza nim.

NERW III rozwidla się na 2 gałęzie :

Włókna parasympatyczne po przełączeniu się w tym zwoju przebiegają w obrębie nn. rzęskowych krótkich i zaopatrują ruchowo 2 gładkie mięśnie :

Każdy z pozostałych 2 nerwów zaopatruje po 1 mięśniu :

Droga parasympatyczna związana z n. III ma charakter ruchowy

via motoria ad musculorum sphincte pupillae et cilliaris

Do nn. łuków skrzelowych (poza V) zalicza się nn. VII,VIIa,IX,X,XI.

NERW TWARZOWY (n.VII)

Nerw twarzowy jest stricte nerwem ruchowym z włóknami SVE. Przebiega on najpierw w dole tylnym czaszki, a następnie przez kanał nerwu twarzowego. Kanał ten ma 3 odcinki :

Nerw twarzowy oddaje wyłącznie gałęzie ruchowe :

N. strzemiączkowy odchodzi z 3 odcinka n. VII i unerwia m. strzemiączkowy. Wszystkie pozostałe gałęzie odchodzą poniżej otworu rylcowo-sutkowego :

które unerwiają wszystkie mm. wyrazowe twarzy.

NERW POŚREDNI (n.VIIa)

Nerw pośredni VIIa związany przebiegiem z n. VII prowadzi włókna parasympatyczne GVE i czuciowe SVA.

Nerw pośredni oddziela się od n. twarzowego za pośrednictwem dwóch nn. :

N. skalisty większy odgałęzia się od n. VII na wysokości zwoju kolanka i prowadzi tylko włókna parasympatyczne, które są korzeniem parasympatycznym zwoju rzęskowego. Po przełączeniu się w nim te włókna pozazwojowe unerwiają :

via secretoria ad glandulam lacrimalem, nasalem et palatinem

Struna bębenkowa oddziela się od n. VII i jest przedłużeniem nerwu VIIa. Przebiega ona przez jamę bębenkową między rękojeścią młoteczka a odnogą długą kowadełka i przez szczelinę skalisto-bębenkową (fissura petrotympanica) dochodzi do dołu podskroniowego, gdzie dołącza od tyłu do nerwu językowego.

Włókna parasympatyczne struny bębenkowej zasilają parasympatycznie zwój podżuchwowy i po przełączeniu się w nim unerwiają śliniankę podżuchwową i podjęzykową.

via secretoria ad glandulam submandibularem et sublingualem

Włókna czuciowe SVA struny bębenkowej zaczynają się na błonie śluzowej 2/3 przednich języka w brodawkach grzybowatych. Przebiegają one tranzytem przez zwój podżuchwowy i ulegają przełączeniu w zwoju kolanka, a po przełączeniu dochodzą do jądra pasma samotnego w pniu mózgu.

via gustatoria ad papillam fungiformem

NERW JĘZYKOWO-GARDŁOWY (n.IX)

N. językowo-gardłowy prowadzi włókna ruchowe SVE, włókna smakowe SVA, włókna czucia powierzchownego GSA i parasympatyczne GVE.

Tuż po wyjściu przez otwór żyły szyjnej na wysokości zwoju dolnego oddzielają się wszystkie włókna parasympatyczne GVE, które przebiegają przez kanalik bębenkowy w jamie bębenkowej jako tzw. n. bębenkowy.

N. bębenkowy przedłuża się w n. skalisty mniejszy, który przebiega po ścianie przedniej piramidy, przez chrząstkozrost klinowoskalisty i dostaje się do dołu podskroniowego, gdzie zasila parasympatycznie zwój uszny, a po przełączeniu w nim przyusznicę oraz gruczoły policzkowe, trzonowe.

via secretoria ad glandulam parotidem, buccalem et molarem

Cały ten przebieg nazywa się zespoleniem Jacobsona.

Ten skomplikowany przebieg Jacobsona warunkuje przewietrzanie jamy bębenkowej podczas snu :

w czasie snu trąbka Eustachiusza podciśnienie w jamie bębenkowej drażnienie n. VII wydzielanie surowiczego śluzu przyusznicy przełknięcie wyrównanie powietrza przez trąbkę Eustiachiusza

W zwoju dolnym n. IX (parasympatycznym) przełączają się tylko te włókna, które podążają do języka i unerwiają gruczoły Ebnera (jezykowe tylne) - wokół brodawek okolonych fossa wymywanie.

Zatem TYLKO dwa gruczoły czystosurowicze przyusznica i Ebnera

Po oddzieleniu się od n. bębenkowego w n. IX pozostają n. czuciowe i ruchowe oraz parasympatyczne pozazwojowe dla gruczołów Ebnera. Przebiegają one w przestrzeni przygardłowej pilotowane przez n. rylcowogardłowy.

Włókna ruchowe SVE n.IX unerwiają 2 mięśnie :

Włókna czucia powierzchownego GSA n.IX unerwiają:

Włókna smakowe SVA n.IX unerwiają :

via gustatoria ad papillam foliatem et vallatem

NERW BŁĘDNY (n.X)

Nerw X prowadzi włókna ruchowe SVE, czucia powierzchownego GSA i parasympatyczne GVE.

Po wyjściu przez otwór żyły szyjnej przebiega najpierw w przestrzeni przygardłowej (wraz z n. IX, XI i XII), a potem w trójkącie tętnicy szyjnej. Między żyłą a tętnicą podobojczykową, przyśrodkowo od nerwu przeponowego, wstępuje do klatki piersiowej, gdzie przebiega najpierw w śródpiersiu przednim, a potem tylnym, gdzie tworzy splot przełykowy w postaci dwóch pni błędnych przedniego i tylnego. Dostaje się przez rozwór przełykowy do jamy brzusznej.

(n. przeponowy przez otwór żyły głównej dolnej)

Włókna ruchowe SVE n.X unerwiają :

1/4 prążkowana i gładka (parasympatycznie)

2/4 gładka tylko parasympatycznie

Włókna czuciowe GSA n.X unerwiają :

Włókna czuciowe GSA n. X wytwarzają w klatce i brzuchu rusztowanie dla przebiegu włókien parasympatycznych.

Włókna parasympatyczne GVE n. X zasilają parasympatycznie splot sercowy i splot trzewny.

NERW DODATKOWY (n.XI)

Nerw XI powstaje z dwóch korzeni :

Korzenie rdzeniowe dołączają do korzeni czaszkowych poprzez otwór wielki. Pień n. XI wychodzi przez otwór żyły szyjnej i od razu rozwidla się na gałąź wewnętrzną i zewnętrzną :

Są to jedyne (!) 2 mm. o unerwieniu czaszkowo-rdzeniowym (n.XI + pl. cervicalis).

NERW PODJĘZYKOWY (n.XII)

Nerw XII prowadzi tylko włókna ruchowe GSE dla wszystkich mm. języka zewnętrznych i wewnętrznych.

Nerw ten ma pochodzenie szyjne i wtórnie wyemigrował do rdzenia przedłużonego.

1

6



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
17 nerwy czaszkowe 1 popr, 10-03-1999
17 nerwy czaszkowe 1a popr
Wyklady, return, 19. Nerwy czaszeczne, Nerwy czaszkowe - charakterystyka ogólna + nerw trójdzielny
Wykład XXII & 01 01 Charakterystyka ogólna mózgowia

więcej podobnych podstron