Funkcjonalność i bezpieczeństwo instalacji elektrycznych

Pomimo prawidłowego zaprojektowania, wykonawstwa i konserwacji instalacje elektryczne mogą okazać się niebezpieczne poprzez niewłaściwe ich użytkowanie, szczególnie w sytuacji, kiedy nie odpowiadają potrzebom mieszkańców. Rozbieżność między wykonaniem a oczekiwaniami jest najbardziej widoczna w przypadku gniazd wtyczkowych, zarówno jeżeli chodzi o ich liczbę jak i usytuowanie. Zapewnienie wystarczającej liczby gniazd wtyczkowych we wszystkich instalacjach w nowych budynkach, przy przebudowach lub renowacjach, jest bardzo istotne dla zmniejszenia ryzyka pożaru z powodu przeciążenia obwodów.

Zapotrzebowanie na liczbę gniazd wtyczkowych zwiększa się od lat i jest wynikiem:

• dużej ilości urządzeń elektrycznych, jak zmywarki, mikrofalówki,sprzęt RTV, komputery i niezliczona ilość urządzeń przenośnych z akumulatorami, np. telefony komórkowe, elektronarzędzia.

• zmiany w charakterze pracy - rośnie tendencja do pracy w "domowym biurze", z użyciem komputera i innych urządzeń elektronicznych.

Użytkownicy z niewystarczającą liczbą gniazd zwiększają zagrożenie pożarowe i porażeniowe poprzez:

• używanie rozdzielaczy (często przeciążonych)

• zagrożenie pożarem

• używanie przedłużaczy

• zagrożenie pożarem, jeżeli są prowadzone pod dywanami/wykładzinami

• zagrożenie porażeniem poprzez przerwanie ciągłości przewodu ochronnego

Brak wystarczającej ilości gniazd wtyczkowych nie dotyczy jedynie starych budynków, gdzie można oczekiwać, że instalacja nie była projektowana z nadmiarem. Ostatnie badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii pokazują, że ponad 70% właścicieli dwuletnich domów nie posiada wystarczającej liczby gniazd. Podobne przypadki zostały zanotowane w krajach Beneluksu i we Włoszech.

W Wielkiej Brytanii, Stowarzyszenie Inżynierów Elektryków (IEE - Institution of Electrical Energeers) posiada pełne rozeznanie tego problem. W 2000r wydano nowe zalecenia dotyczące ilości gniazd wtyczkowych w "Guidance Note I - Selection and Erection" [Wytyczne I - Dobór i montaż]. W tych wytycznych przedstawiono ilość gniazd wtyczkowych w zależności od wielkości i przeznaczenia pomieszczenia (tabela1.)

Rodzaj pomieszczenia	Liczba gniazd
Salon	6 - 10
Jadalnia	3
Kuchnia	6 - 10
Sypialnia dwuosobowa	4 - 6
Sypialnia jednoosobowa	4 - 6
Sypialnia - pokój dzienny	4
Hall	2
Schody / półpiętro	1
Strych	1
Gabinet / biuro domowe	6
Garaż	2
Pomieszczenia gospodarcze	2

Tabela 1. Zalecana liczba gniazd wtyczkowych w zależności od typu pomieszczenia - wszystkie gniazda podwójne (IEE Guidance Note I)

IEE zwraca uwagę na domowe pomieszczenia, w których liczbę i rozmieszczenie gniazd wtyczkowych należy potraktować ze szczególną uwagą:

• w pobliżu gniazdek antenowych RTV, gdzie często występuje potrzeba podłączenia dodatkowego sprzętu RTV: tunery satelitarne, video, odtwarzacze DVD itp.,

• w pobliżu gniazdek telefonicznych, gdzie może zaistnieć potrzeba automatycznej sekretarki czy faksu,

• w pobliżu gniazdek sieciowych,

• sypialnie młodzieży, gdzie coraz częściej znajdują się komputery czy sprzęt elektroniczny,

• biuro domowe, z komputerem i innym wyposażeniem elektronicznym.

W Niemczech występują bardziej szczegółowe zalecenia (tabela 2.) dzielące instalacje na 3 grupy (oznaczone jedną, dwiema i trzema gwiazdkami), określające liczbę gniazd wtyczkowych na pomieszczenie, liczbę obwodów na mieszkanie i inne pomieszczenia funkcyjne.

Instalacje wewnętrzne RAL-RG 679	Gniazda wtyczkowe			Punkty oświetleniowe
Rodzaj pomieszczenia	*	**	***	*	**	***
Kuchnia	7	9	11	2	3	3
Kuchenka	5	7	8	2	2	2
Łazienka	3	4	5	2	3	3
Hall (dł. <= 2.5m)	1	1	1	1	2	3
Hall (dł. > 2.5m)	1	2	3	1	2	3
Sypialnia/pokój dzienny (pow. <= 12m^2)	3	5	7	1	2	3
Sypialnia/pokój dzienny (12m^2 < pow. <= 20m^2)	4	7	9	1	2	3
Sypialnia/pokój dzienny (pow. > 20m^2)	5	9	11	2	3	4
Piwnica	1	2	2	1	1	1
Balkon, taras, loggia (szer. <= 3.0 m)	1	1	2	1	1	1
Balkon, taras, loggia (szer. > 3.0m)	1	2	3	1	1	2
Toaleta	1	2	2	1	1	2
Magazynek	1	2	2	1	1	1
Gabinet	4	7	9	1	2	3
Pracownia	3	5	7	1	2	1
	Obwody 1-fazowe			Obwody 3-fazowe
		*	**	***	*	**	***
Obwody ogólne	7	11	13	1	2	2
Dodatkowe obwody ogrzewania wody	1	1	1	-	-	-
Dodatkowe obwody w gabinecie	1	1	1	-	-	-
	*		**		***
Dzwonek lub gong	+		+		+
Wejście do bramy w domach jedno i dwurodzinnych	Zależnie od potrzeb		+		+
Wejście do bramy w domach jedno i dwurodzinnych	+		+		+
Domofon w domach jedno lub dwu rodzinnych	Zależnie od potrzeb		+		+
Domofon w większych domach	+		+		+

Tabela 2. Zalecenia norm niemieckich dla instalacji w mieszkaniach prywatnych (RAL-RG 678).)

'*' minimalne wymagania dla instalacji wewnętrznych wg DIN 18015. Liczba gniazd wtyczkowych zalecana dla mieszkań o powierzchni od 75 do 100 m²

Fakt, że pewne nowoczesne normy i zalecenia uwzględniają potrzebę zwiększenia funkcjonalności, wzmacnia związek między funkcjonalnością i bezpieczeństwem. Rozwijające się nowe technologie i wzrost ich powszechnego wykorzystania, powodują zwiększenie roli instalacji elektrycznych, nie tylko jako oświetlenia podstawowego czy zasilania sprzętu gospodarstwa domowego, lecz również dla działania złożonych systemów sterowania i monitoringu.Dwie dziedziny, w których pojawiają się nowe technologie dla instalacji mieszkaniowych, to efektywność wykorzystania energii elektrycznej i telemedycyna. Oświetlenie sterowane czujnikami obecności, może być wyłączone kiedy pomieszczenie jest puste, co przynosi oszczędność energii i pieniędzy. Wraz ze starzeniem się społeczeństw, zapotrzebowanie na monitorowanie stanu zdrowia, sprężone z domowym systemem podtrzymania życia, będą wymagały instalacji o bardzo dużej funkcjonalności i najwyższym stopniu niezawodności. Wzrost w tych dziedzinach będzie dodatkowym czynnikiem napędowym poprawy funkcjonalności i konserwacji instalacji.

Przygotował:
mgr inż. Zenon Panicz

---