go czas semant, filologia polska, językoznawstwo, gramatyka opisowa, słowotwórstwo i składnia


DERYWATY SEMANTYCZNE

1.Charakterystyka czasowa akcji:

TYP FORMACJI

PODSTAWA

FORMANT

ZNACZENIE FORMANTU

UWAGI

PRZYKŁADY

DETERMINATYWNA

Nie powstają od czasowników ruchu ukierunkowanego.

po-

Akcja podstawowa wypełnia pewien odcinek czasowy, którego określenie jest na ogoł wyrażane leksykalnie

1. Derywat bez określenia czasu- akcje wypełniające niewielki odcinek czasowy, mała miara ilości akcji, afektywny stan subiektu (z zaimkiem sobie);

2. Nie podlegają imperfektywizacji;

pospać, posiedzieć, postać

PERDURATYWNA

czasowniki stanu i akcji;

prze-

Wypełnienie akcją podstawy pewnego odcinka czasowego od jego początku do końca.

Wyrażenie nazywające odcinek czasowy musi się pojawić.

przesiedzieć, przeżyć, przechować

KONATYWNO-PERDURATYWNA

czasowniki oznaczające stan żywego subiektu;

wy-

Wypełnienie akcją pewnego odcinka czasowego z zaznaczeniem, iż dokonało się to dzięki wysiłkowi wykonawcy.

Nie podlegają imperfektyzacji.

wysiedzieć, wytrwać

NORMATYWNO- PERDURATYWNA

czasowniki stanu;

od-

jw.; dany odcinek trwania akcji podstawy spełnia nakazane z zewnątrz wymogi

-

odsiedzieć, odczekać

LIMITYWNA

czasowniki stanu i czynności;

do-

Wskazanie końcowej granicy odcinka czasowego.

Wyrażenie nazywające końcową granicę czasową musi się pojawić.

doczytać, dospać, doczekać

FAZOWA

czasowniki oznaczające zjawiska akustyczne; nazwy stanów mentalnych i psychicznych;

1. za-, po-, u- (formacje inchoatywne)

Wyróżnienie momentów początkowych akcji podstawowej.

Dalszy rozwój akcji po momencie początkowym.

zaboleć, zakwitnąć, pokochać, zatupać, zaszczekać, zapamiętać

dobrzmieć, dośpiewać, przebrzmieć, przekwitnąć

2. do-(f.terminatywne)

3. prze- (f. finitywne)

Wyróżnienie momentów końcowych akcji podstawowej.

SEMELFEKTYWNA (JADNOKROTNA)

nazwy czynności,

wymiana sufiksów tematycznych -a(j)-,-e(ø)- przez sufiks -ną-(-n-)

Utworzenie nazw akcji krótkotrwałej od podstaw neutralnych co do czasu trwania.

Derywaty mają aspekt dokonany.

dziobnąć, kapnąć, mrugnąć

  1. CHARAKTERYSTYKA ILOŚCIOWA AKCJ:

TYP FORMACJI

FORMANT

ZNACZENIE FORMANTU

UWAGI

PRZYKŁADY

AKUMULATYWNA

na-

Sumowanie się porcji akcji.

a)cz. Przechodnie- wielość przedmiotów, których dotyczy akcja

nagrzeszyć

b)cz. Nieprzechodnie -sumowanie się aktów cząstkowych

naopowiadać (bzdur)

DYSTRYBUTYWNA

po-

Charakterystyka akcji jako podzielnej na względnie odrębne porcje odnoszące się do wielu przedmiotów.

Konotowane podmioty czasowników nieprzechodnich i dopełnienia czas. Przechodnich muszą by c w liczbie mnogiej.

pobrać (książki), pomordować

(ludzi), pożenić(synów)

KOMPLETYWNA

wy-, o(b)-

Charakterystyka ilości akcji przez objęcie nią wszystkich elementów zbiorowości

j.w.

wytruć, wyginać

SZEREGOWO- KOMPLETYWNA

prze-

Charakterystyka ilościowa akcji przez jej kolejne odniesienie do przedmiotów zbiorowości.

j.w.

przebadać, przeliczyć

ITERATYWNA (WIELOKROTNA)

Zastępstwo sufiksu - ø- przez -(w)a-, -(w)aj-, sufiksów -a-(-aj-)i -a-( -ø-)przez -ywa-(-uj-)i sufiksu -i-(- ø-)przez -a-(-aj-)

Modyfikacja treści podstaw pod względem ilościowym w taki sposób, że powstają nazwy czynności wielokrotnych.

Powstają zawsze czasowniki niedokonane.

grywać, bywać, pijać, chadzać;



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
go czas odczas, filologia polska, językoznawstwo, gramatyka opisowa, słowotwórstwo i składnia
go czas wstep, filologia polska, językoznawstwo, gramatyka opisowa, słowotwórstwo i składnia
go czas odprzymiot, filologia polska, językoznawstwo, gramatyka opisowa, słowotwórstwo i składnia
go czas odrzeczow, filologia polska, językoznawstwo, gramatyka opisowa, słowotwórstwo i składnia
go przymiotnik zarys, filologia polska, językoznawstwo, gramatyka opisowa, słowotwórstwo i składnia
go rzeczownik3, filologia polska, językoznawstwo, gramatyka opisowa, słowotwórstwo i składnia
go rzeczownik1, filologia polska, językoznawstwo, gramatyka opisowa, słowotwórstwo i składnia
go przymiotnik, filologia polska, językoznawstwo, gramatyka opisowa, słowotwórstwo i składnia
go rzeczownik2, filologia polska, językoznawstwo, gramatyka opisowa, słowotwórstwo i składnia
pytania z gramatyki opisowej teoria, filologia polska, językoznawstwo, gramatyka opisowa
kolokwium z czas. gram. opis. (poprawa), Filologia polska I st, GRAMATYKA OPISOWA, GRAMATYKA OPISOWA
słownik lindego, filologia polska, językoznawstwo, gramatyka historyczna
czynniki sprawcze doby najnowszej, filologia polska, językoznawstwo, gramatyka historyczna
Składnia, Filologia polska UWM, Gramatyka opisowa języka polskiego
życie wyrazów - zmiany barwy uczuciowej oraz znaczenia - REFERAT, filologia polska, językoznawstwo,
PODZIAŁ CZĘŚCI MOWY, Filologia polska UWM, Gramatyka opisowa języka polskiego
CZASOWNIK, Filologia polska I st, GRAMATYKA OPISOWA, GRAMATYKA OPISOWA (malutka cmelka)
czynniki sprawcze doby średniopolskiej, filologia polska, językoznawstwo, gramatyka historyczna

więcej podobnych podstron