Michael Abdalla

Posty i kuchnia postna u chrześcijan asyryjskich

Posty i wyrosła wokół nich tradycja są wynikiem przyjęcia chrześcijaństwa, religii, która wywarła ogromny wpływ na całą sferę życia obyczajowego i duchowego Asyryjczyków, stając się składnikiem tożsamości i identyfikacji, najpierw z wyboru, a po zakotwiczeniu się islamu - również z urzędu. Trwanie w chrześcijaństwie kosztowało i nadal kosztuje niezliczoną ilość ofiar.

źródła historyczne informują, że Asyryjczycy należą do jednej z pierwszych wspólnot chrześcijańskich. Nową wiarę przyjmowali zarówno mieszkańcy dużych miast, jak i mniejszych osad na Bliskim Wschodzie. Pierwszym miastem-państwem, w którym chrześcijaństwo zostało ogłoszone religią oficjalną była Edessa, przez św. Efrema nazywana „Nowym Urukiem”. Asyryjczycy byli pionierami działalności misyjnej. Nauki Ewangelii szerzyli w Indiach i Chinach, wśród plemion arabskich, mongolskich i turkijskich. Ten okres życia i działalności jest ciągle odkrywany i pogłębiany przez licznych naukowców. Materiałem, nad którym oni pracują są głównie rękopisy w języku asyryjskim o treści nie tylko teologicznej.

Zaskakująco skromna w Polsce literatura dotycząca chrześcijan bliskowschodnich stawia tę dziedzinę w obszarze nauk zaniedbanych od wieków. Nie tylko o przeszłości, ale także o teraźniejszości tych wspólnot przeciętny obywatel Polski wie bardzo niewiele. Prawie obcą jest szczególnie ich tradycja, nie mówiąc o pochodzeniu etnicznym i zróżnicowaniu konfesyjnym. Tylko nieliczni specjaliści wiedzą, że na terenie dzisiejszej Turcji, w czasach, kiedy Turków tam jeszcze nie było, odbyły się wszystkie osiem pierwszych Soborów Powszechnych. Z wyjątkiem Ur Szlem - Miasta Pokoju (Jerozolimy), prawie całkowitemu zapomnieniu uległa chrześcijańska przeszłość Konstantynopola, Aleksandrii i Antiochii. Jeszcze mniej znane są akademickie centra kultury i nauki, które działały w metropoliach „żyznego Półksiężyca”, jak np. Nisibis, Edessa, Qenneszre, Risz Ayna, Seleucja-Ktezyfon. Powstała w nich spuścizna przedstawia myśl naukową uznającą wiedzę antyczną. Obok miejscowych nauczycieli pracowali w nich także tzw. neoplatonicy, którzy, wygnani z Aten przez cesarza Justyniana znaleźli zatrudnienie w szkołach między Tygrysem a Eufratem. Chrześcijanami byli zarówno lekarze arabskich kalifów, jak i perskich królów.

U Asyryjczyków wykształcił się bogaty obrządek postny z elementami i wierzeniami ludowymi. Jest to okres głębokich przeżyć i harmonii rodzinnej, rodowej i społecznej. O wymiarze historycznym postu świadczy to, że już w V wieku spotyka się u Asyryjczyków imiona: Souma, Soume, Soma - oznaczające post oraz nazwiska: BarSouma, BarSoume, BarSoma - oznaczające syn postu. Te imiona, wcześniej nie spotykane, zaczęto nadawać kiedy pojawiły się w Mezopotamii silne ruchy ascetyczne eksponujące post jako sposób na wzmocnienie ducha. Chrześcijański Bliski Wschód był areną zmagań o zadawanie sobie cierpień w życiu doczesnym. Niektórzy eremici konkurowali między sobą w wymyślaniu coraz to nowych, budzących podziw sposobów służenia Bogu. Znana jest legendarna postać św. Symeona Słupnika (ok. 389-459), który zasłynął z niezwykle silnej woli. XIII-wieczny filozof asyryjski Bar Ebraya pisze o postach:

• Człowiek może być silny jak lew, ale z powodu obżarstwa sam wpada w sieć.

• Gdyby obżarstwo nie obciążało rozumu ludzi, nie poddawaliby się w walce z Szatanem.

• Posty są hołdem oddanym Chrystusowi, Matce Boskiej, Apostołom, formą dziękczynienia i uproszenia błogosławieństwa i łask, święta zaś - nagrodą za wstrzemięźliwość.

• Postna atmosfera skłania do refleksji, sprzyja zwalczaniu namiętności i ujarzmieniu złych nawyków, czyni człowieka pokornym, skromnym, czułym na ból innych i sprawującym nad sobą kontrolę.

• Poszczący nie powinien spieszyć się z użyciem języka, rąk lub nóg do wyrządzenia komukolwiek przykrości lub krzywdy.

Tradycja postna jest przekazywana z pokolenia na pokolenie. Z pietyzmem i konsekwencjami kultywują ją wielopokoleniowe rodziny asyryjskie na Bliskim Wschodzie. O tym uczy się młodzież w szkołach prywatnych lub przykościelnych (niedzielnych). Ho moryo qron l-saumo (Bóg wzywa mnie do postu) - to lekcja dwudziesta druga w podręczniku dla V klasy asyryjskiej szkoły podstawowej, z którego autor uczył się w roku 1963 w rodzinnym mieście Kamiszli.

Geneza i wykaz postów

U Asyryjczyków z Syryjskiego Kościoła ortodoksyjnego Antiochii (głównie oni są tutaj omawiani) obowiązuje pięć okresów postnych, do których dochodzą środy i piątki przez większość tygodni roku. Liczba dni postnych niewiele się zmieniła w ciągu wieków; gdy jedne okresy skracano, inne ulegały wydłużeniu automatyczne (tab.). Gruntowną rewizję przeprowadzono dopiero w pierwszej połowie XX wieku. Po głośnych prześladowaniach Asyryjczyków w latach 1914-1918 duża część znalazła się w Syrii, Libanie i USA. Odmienne warunki nie sprzyjały przestrzeganiu zwyczajów postnych. Na synodzie odbytym w Jerozolimie (luty 1927), z udziałem osobistości świeckich, uwzględniono postulaty wychodźców z USA o redukcję Wielkiego Postu z dotychczasowych siedmiu tygodni do pierwszego i ostatniego tygodnia, z zachowaniem obowiązku postu w każdą środę i piątek pozostałych środkowych pięciu tygodni oraz zezwolenie na włączenie ryb do diety postnej. Nowe uregulowania zostały wprowadzone dla emigrantów od roku 1930, a dla pozostałych od 1956. W tym też roku skrócono okres Adwentu z 25 dni do 10, postu w intencji Bogarodzicy z 15 dni do 5, postu Apostołów z 10 dni do 3. Trzeba jednak zaakcentować, że większość Asyryjczyków tureckich i duża część syryjskich, nadal zachowuje 48 dni Wielkiego Postu, choć korzystają z zezwolenia (od 1966) na organizowanie uczt, chrztów i wesel w tym okresie. Należy podkreślić także, że wiele starszych kobiet narzuca sobie dobrowolnie nieobowiązkowy czternastodniowy post w intencji Krzyża (od 01 do rana 14 września).

Tabela. Roczne zestawienie okresów postnych i skala dokonanych zmian

Nazwa postu	Okres postu w XIII w.	Ilość dni	Okres postu w 1930 r.	Ilość dni	Okres postu obecnie	Ilość dni
środy i piątki	wszystkie bez: świątecznych, siedmiu tygodni po Wielkanocy i przypadających w innych postach	około 47-60	wszystkie bez: świątecznych, siedmiu tygodni po Wielkanocy i przypadających w innych postach	około 58	wszystkie bez: świątecznych, siedmiu tygodni po Wielkanocy i przypadających w innych postach	około 64-74
Post Niniwy	od 3. tygodnia przed Wielkim Postem	3	od 3. tygodnia przed Wielkim Postem	3	od 3. tygodnia przed Wielkim Postem	3
Post Wielki	od 7. tygodnia przed Wielkanocą	48	od 7. tygodnia przed Wielkanocą	48	od 7. tygodnia przed Wielkanocą	48
Post Apostołów	od pierwszego poniedziałku po Pięćdziesiątnicy do 29.VI.	około 3-34	od 19 do 29.VI.	10	od 26 do 29.VI.	3
Post Matki Boskiej	od 1 do 15.VIII.	15	od 1 do 15.VIII.	15	od 10 do 15.VIII.	5
Adwent	od 15.XI. lub 1.XII. do 25.XII.	25-40	od 01 do 25.XII.	25	od 15 do 25.XII.	10
Razem	około 141-200		około 159		Około 133-143

Jednak nie w każdej okoliczności post ma kontekst religijny lub odnosi się do pokarmów zwierzęcych. U Asyryjczyków Wschodnich z okolic Urmii (w Iranie) utarła się tradycja niespożywania winogron przed 15 sierpnia. W tym dniu obchodzi się tzw. „Festiwal Winogron” i przypada święto Matki Boskiej. Zrywane z winnic owoce zabiera się do kościoła w koszach z wikliny lub gałązek latorośli i spożywa po obfitym obiedzie mięsnym, przygotowywanym na terenie świątyni.

środy i piątki

O poście chrześcijan w określonych dniach tygodnia napisał BarDaisan (154-222) w jedynym uchowanym dziełku Prawa krajów, nie wymieniając jakie to były wówczas dni. Sądzi się, że post w środy i piątki ustanowili Apostołowie, zachowując żydowską tradycję postu w poniedziałki i czwartki (Łk 18,12). Wybór tych dni był zapewne podyktowany tym, że wyrok na Chrystusa wydano w środę, a wykonano w piątek. W pierwszych wiekach ten post miał u Asyryjczyków formę głodówki trwającej do pory do dziś nazywanej tsza^c szo^cin („dziewięciogodzin” - prawdopodobnie od wschodu słońca). Liczba postnych śród i piątków jest zmienna; nie obejmuje dni znajdujących się w ciągłych okresach postnych, lub w których przypada święto kościelne. Wyłączone są także środy i piątki przez siedem tygodni od Wielkanocy do Zesłania Ducha świętego (Łk 5,34-35).

Post Niniwy

Post Niniwy jest ruchomy, zaczyna się od poniedziałku trzeciego tygodnia przed Wielkim Postem. Jego nazwa przywołuje pamięć asyryjskiej stolicy, do której Bóg skierował proroka Jonasza (VIII w. przed Chr.), a czterdziestodniowa pokuta Niniwitów przyniosła ułaskawienie. Symbolika wydarzenia utrwaliła się w chrześcijaństwie (Mt 12,41; Łk 11,29-32).

źródła kościelne informują, że św. Efrem poświęcił Postowi Niniwy siedem homilii. Inną homilię, datowaną na VI wiek, przypisuje się rektorowi akademii w Nisibis o imieniu Henan. Post ten miał początkowo trwać sześć dni i być ogłaszany raz na trzydzieści lat lub w sytuacji wymagającej mobilizacji sił duchowych dla przezwyciężenia krytycznych momentów. Zachowały się relacje o trzech wczesno średniowiecznych wydarzeniach, które - dzięki ogłoszeniu postu - miały zakończyć się pomyślnie. Przekonanie o skuteczności postu jako środka przynoszącego wyzwolenie wywodzi się z praktyk zapisanych w Starym Testamencie (Jl 1,14; II Sm 1,12; II Sm 13,16):

• Mieszkańcy miasta Tikrit (w dzisiejszym środkowym Iraku) pościli trzy dni w obawie przed sponiewieraniem ich przez zbliżających się do miasta arabskich zdobywców.

• W VI wieku nawiedziła Mezopotamię zaraza o nazwie szarut. Trzydniowy post miał zmniejszyć rozmiary katastrofy.

• Aby uratować młode chrześcijanki w mieście Alqosz (dzisiejszy Irak południowy) przed zabraniem ich do haremu, biskup szukał dla nich schronienia w świątyniach i ogłosił trzydniowy, ścisły post.

Post Niniwy polega na dwu i pół dniowej absolutnej głodówce podejmowanej w intencji szczęśliwego powrotu bliskiego z wojska, wyzdrowienia chorego, zdania ważnego egzaminu, spotkania towarzysza życia itp. Walka z samym sobą kończy się ceremonialną ucztą zbiorową na terenie kościoła, z udziałem nie tylko poszczących. Bezimienni wierni przygotowują potrawy niespotykane w innych porach roku. Przynoszą owoce, orzechy i inne smakołyki.

Potrawa, która nieodłącznie towarzyszy uczcie Postu Niniwy, zwie się pochine. W jej skład wchodzi siedem surowców: ziarno pszenicy, ziarno jęczmienia, ziarno kukurydzy, nasiona ciecierzycy, miąższ nasion słonecznika lub roślin dyniowatych, syrop winogronowy lub daktylowy, sól. Ziarna i nasiona praży się, każdy z osobna, rozdrabnia, miesza i polewa obficie gorącym rozcieńczonym syropem. Otrzymaną masę formuje w kulki i zanosi do kościoła dla poszczących. Niekiedy podaje się potrawę qawite (do wyprażonej w piecu mąki pszennej lub jęczmiennej dodaje się syrop, trochę oliwy, rozdrobnione orzeszki i sezam. Po wymieszaniu formuje się w kulki) oraz zarda (=daszeszto bez mleka: pudding ryżowy z cukrem, przyprawiony gałką muszkatołową i dekorowany na wierzchu sproszkowanym cynamonem na znak krzyża). W miejscowości Tel Kef (w dzisiejszym północnym Iraku) podaje się kubbę (klopsiki pszenno-mięsne) oraz aprach (gołąbki z liści winorośli), które przeleżały trzydniowy okres postu, czyli przygotowane już w poniedziałek. Mają zapobiegać bólom głowy i wyleczyć przewlekłą migrenę!

Post czterdziestodniowy, Wielki

Prawdopodobnie pierwsze gminy chrześcijańskie nie miały większych problemów z określeniem terminów postów stałych, trudności mogło sprawić ustalenie początków okresów postów ruchomych. Michał Syryjczyk informuje o niepokojach, jakie wybuchły na tym tle w Konstantynopolu w roku 546. Powodem było ogłoszenie Postu przez cesarza dopiero w kilka dni po jego rozpoczęciu przez większość mieszkańców cesarstwa. Nie pomógł nawet apel cesarza do rzeźników, aby przez wypełnianie sklepów mięsem zachęcać mieszkańców stolicy do kupowania wysoce na tę okoliczność dotowanego mięsa, i tym samym spowodować przerwanie nie z jego rozkazu rozpoczętego postu. Zmuszeni do nabywania mięsa posypywali je ziemią bądź kredą, aby się zepsuło. Podobne niepokoje zanotowano w roku 570: jedni zaczęli post 16 lutego, inni 23 lutego, a jeszcze inni 29 lutego. W owym roku żydowska Pascha przypadła 6 kwietnia, więc pierwszy dzień postu - pisze Michał Syryjczyk - byłby 16 lutego. Zakładając, że Wielkanoc była wtedy obchodzona w dniu żydowskiej Paschy, a luty składał się z 28 dni, możne na podstawie tej wskazówki stwierdzić, że Wielki Post trwał wtedy, podobnie jak obecnie, 48 dni (5 pierwszych dni kwietnia + 31 dni marca + 12 dni lutego). W przypisanym św. Efremowi utworze jest z kolei mowa o sposobie obliczenia początków Wielkiego Postu w oparciu o obserwację momentu pojawienia się księżyca na przełomie stycznia i lutego.

Niektóre źródła kościelne podają, że post czterdziestodniowy, jako dłuższa część Wielkiego Postu, był w dawnych czasach obchodzony oddzielnie i zaczynał się po dniu upamiętniającym chrzest Chrystusa, czyli siódmego stycznia. Podobnie jak dziś poszczący stronił od potraw zawierających produkty pochodzenia zwierzęcego, a dodatkowo przestrzegał ścisłego postu od północy do zachodu słońca, z wyjątkiem sobót i niedziel. Do przestrzegania tego postu usilnie zachęcał św. Efrem w utworze śpiewanym do dziś w każdy dzień postu (z wyjątkiem sobót i niedziel) w czasie popołudniowych, krótkich nabożeństw.

Druga część tworząca Wielki Post zaczynała się na tydzień przed Wielkanocą (Tydzień umartwień). ścisły post przerywano wieczorem chlebem i solą, a od piątku wieczorem (pory ukrzyżowania Chrystusa) do północy z soboty na niedzielę obowiązywała głodówka. Brak danych, od kiedy te posty łączono w jeden, zwany Wielki Post, który bezpośrednio poprzedza Wielkanoc, zwaną Duże święto. Biorąc pod uwagę powyższą wzmiankę zapisaną przez Michała Syryjczyka, można sądzić, że połączenie mogło nastąpić między końcem czwartego wieku i początkiem szóstego wieku.

Obecnie Wielki Post jest najdłuższym ciągłym postem. Wokół niego wyrosła bogata tradycja. Rano pierwszego dnia Postu (poniedziałek) dziewczęta udają się nad rzekę lub do studni, aby popiołem lub piaskiem umyć naczynia kuchenne dla „usunięcia pozostałości tłuszczu zwierzęcego pochodzącego z gotowania potraw świątecznych”. Ważnym akcentem są składane przez dzieci publiczne przyrzeczenia, iż do świąt nie będą używać wulgarnych słów, ani przysięgać lekkomyślnie na Boga, Krzyż, Jezusa, Matkę Boską lub świętych, zobowiązując się zarazem do darowania jedno drugiemu w pierwszym dniu świąt Wielkanocnych jednego jaja za każdą pomyłkę czy też świadome odstępstwo od złożonego przyrzeczenia. W ciągu Wielkiego Tygodnia z jadłospisu eliminuje się cukier i słodkie potrawy. Po nabożeństwie w Wielki Piątek wychodzącym z kościoła podaje się do picia gorzki napój przygotowany z soku aloesu rozcieńczonego wodą. Napój zabiera się także do domu dla pozostałych członków rodziny, a jego resztkami spryskiwane są ściany mieszkań. „Kto zaś żuje gumę w Wielki Piątek, żuje mięso swych zmarłych” - brzmi ostrzeżenie adresowane dzieciom przez rodziców.

Wielki Post określa przynależność do chrześcijaństwa, podobnie jak 30-dniowy post Ramadan u muzułmanów. Autor pamięta z okresu młodości, że nieznaną osobę wyznania mahometańskiego określało się nieraz szyfrem: mdatlethiyyo (tj. należy do tych od trzydziestu). Był to sygnał dla zachowania ostrożności i uniknięcia poruszenia tematów religijnych. Iracki piosenkarz Sa^cdun Dżabir w utworze: Samra, gataltini...(Brunetko, tyś mnie zabiła..) żali się nad swym losem i próbuje przekonać chrześcijankę, iż może ona zostać przy swojej religii, poszcząc 50 dni (48), a on przy swojej, poszcząc 30 dni. W uczciwszym tonie śpiewał inny piosenkarz iracki Nazem Ghazali o brunetce z rodu Jezusa (samra min qawmi ^cIsa), która bijąc w dzwony kościele miała ranić jego serce.

Skąd się wzięła liczba 40

Liczba 40 jest często wymieniana w Biblii. Nawiązuje do czasu pokuty, postu i modlitwy albo kary. Bóg spuścił na ziemię deszcz przez 40 dni i 40 nocy i tyle samo dni trwał potop. Izraelici spędzili na pustyni 40 lat pożywiając się manną, a Mojżesz, aby otrzymać tablicę przykazań i dwie tablice Przymierza, pozostał na Górze Synaj dwa razy po 40 dni i 40 nocy bez jedzenia i picia (Wj 34,28; Pwt 9,18). Przez tyle dni nie zjadł także prorok Eliasz uciekając przed Izebelem do góry Horeb (1 Krl 19,8). Niniwa, wstrząśnięta kazaniem proroka Jonasza, pokutowała przez 40 dni i dzięki temu uniknęła kary Bożej (Jon 3,1-10). Chrystus pościł na pustyni przez 40 dni i przez tyle dni po Zmartwychwstaniu ukazywał się uczniom. Według prawa mojżeszowego wymierzanie kary chłostą w liczbie 40 batów było równoznaczne z opuszczeniem winy; dlatego Apostoł Paweł za każdym razem otrzymywał 40 uderzeń bez jednego. Zaś żydowska tradycja uważała, że oczyszczanie się kobiety po urodzeniu chłopca trwa 40 dni, a po urodzeniu dziewczynki dwa razy dłużej. W homilii o Wielkim Poście św. Jakuba z Sarug napisał: „pierwszym przykazaniem Boga było ostrzeżenie skierowane do Adama, aby nie jadł z drzewa poznania dobra i zła. Ponieważ Adam złamał ustanowiony w przyrodzie porządek Pan pościł przez 40 dni, aby wymazać jego grzech i podnieść z upadku”. Forstner wyjaśnia, że w przypadku Potopu liczba czterdzieści określała zniszczenie świata i zagładę rodzaju ludzkiego, a ustąpienie wody i szczęśliwe zatrzymanie się arki Noego oznacza życie, podobnie jak ukazywanie się Chrystusa uczniom wskazuje na wypełnienie czasów. Czterdzieści dni Jego pobytu na ziemi odpowiadało dawnym czterdziestu dniom postu. Ojcowie Kościoła egipskiego piszą: „Bóg nakazał synom Izraela, aby każdego roku składali dziesięcinę ze wszystkich zbiorów (Lb 18,20-32). Przekazując nam to prawo Apostołowie chcieli, abyśmy w sposób pełniejszy składali dziesięcinę z samych dni naszego życia. Dokonali obliczenia i spośród 365 dni głosili za święte siedem tygodni postu. Później ojcowie postanowili dodać do nich jeszcze jeden tydzień dla zaznaczenia liczby 40 dni (po odjęciu sobót i niedziel), które Pan spędził poszcząc. Natomiast 7 tygodni bez sobót i niedziel daje dni 35. Jeśli dodamy post w Wielką Sobotę i pół doby postu, jakim jest Noc Paschy, otrzymujemy 36 i pół dnia, a to jest dokładnie jedna dziesiąta dni roku”.

Podstawowa kuchnia postna

Nauka biblijna każe wierzyć, że płody rolne były pierwotnym, naturalnym, bo zgodnym z wolą bożą, pożywieniem człowieka, zapewniającym mu stan szczęścia, mięso zaś zostało przysposobione dopiero po potopie (Rdz 1,11-12; 9,1-4). Z kolei przekazy historyczne informują, że w starożytnej Mezopotamii dominowała kuchnia jarska. A potwierdzenie zalet tej kuchni znajdujemy w kronice spisanej przez Daniela w Babilonie. Będąc w „szkole chaldejskiej” młody Daniel dowiódł, że jarskie jadło prowadzi do lepszego zdrowia i tężyzny fizycznej oraz wyższej inteligencji niż dieta z zawartością mięsa (Dn 1,8-21). Umiarkowana kuchnia wegetariańska jest modna także obecnie.

U Asyryjczyków należących do Kościołów tradycyjnych typowa kuchnia postna jest jarska w pełnym tego słowa znaczeniu; z jadłospisu eliminuje się mięso i jego przetwory, mleko i jego przetwory, drób, jaja i tłuszcz zwierzęcy, nieraz także produkty importowane, których skład surowcowy budzi wątpliwości. Długie okresy postów zmuszają rodzinę do gromadzenia odpowiednich zapasów surowców, półproduktów i różnego rodzaju produktów pochodzenia roślinnego. Do podstawowego jadła postnego od dawna należą dania z roślin strączkowych: bobu i ciecierzycy - gotowane oraz w postaci purée polanego olejem i sokiem cytrynowym i zmieszanego z przecierem sezamowym. Popularna jest gotowana fasola i soczewica, głównie w postaci zupy. Szczególnie soczewica cieszy się ogromnym uznaniem. Od wieków jest główną i niemalże legendarną już potrawą przygotowywaną każdego prawie dnia postu, bez względu na porę roku. Przed wyruszeniem do prac polowych - orki lub żniw - jeszcze przed świtem, asyryjscy chłopi zwykli najeść się do syta gorącą zupą z soczewicy, w której moczono kawałki suchego chleba plackowego. Potrawa ma znakomity smak, a według badań Adolpha i inni - także wysoką wartość odżywczą.

W spiżarni domowej nie powinno brakować ziemniaków, zjadanych w różnych postaciach, np. jako smażone (frytki), duszone, faszerowane i pieczone. Pod dostatkiem jest też daktyli - konsumowanych na surowo i smażonych nieraz w oleju. Popularny syrop daktylowy znakomicie smakuje z chlebem i przecierem sezamowym i jest ulubionym przysmakiem dzieci. Dla mieszkańców Bliskiego Wschodu, szczególnie źle sytuowanych, syrop daktylowy jest tak popularny jak miód w Europie. Szeroko stosowana jest cebula, m.in. faszerowana oraz czosnek, a niekiedy również chałwa. Tych surowców i produktów kupuje się jednorazowo tyle, aby starczyło na cały okres postu. W latach 60. XX wieku właściciele hurtowni spożywczych w miastach Bliskiego Wschodu z chrześcijańską ludnością mogli liczyć na duże zyski przed Wielkim Postem. Należy podkreślić, że w okresach postnych znacznie wzrasta spożycie chleba.

Uzupełnienie kuchni postnej stanowią tradycyjne zapasy przygotowywane w domu w okresie letnim. Są to m.in. przetwory z winogron. Z produktów zbożowych należy wymienić riszta - rodzaj domowego makaronu, który dobrze smakuje po uprażeniu z dodatkiem małej ilości oleju. Są również produkty kiszone: marchew, kalafior, ogórki, niedojrzałe pomidory, kapusta, papryka, rzodkiew, boćwina, buraki, brukiew, fasola szparagowa, czosnek, liście winorośli i inne. Prosta i powszechna technologia kiszenia tanich w sezonie warzyw stwarza gospodyniom pole do popisu. Umiejętnie dobierając proporcje poszczególnych warzyw w mieszankach, zyskują całą gamę barw i smaków. Niektórych warzyw używa się w całości po nakłuciu, inne kroi się w grube plastry lub długie słupki, liście kapusty łamie się na kilka większych płatów. Dla przyspieszenia fermentacji i nadania jej właściwego kierunku, do mieszanki dodaje się świeże winogrona po zmiażdżeniu oraz połówki ząbków czosnku. Zawarte w dojrzałych winogronach cukry proste stanowią gotową pożywkę dla bakterii kwasu mlekowego, czosnek zaś nadaje konserwie dobry aromat i sprzyja właściwej fermentacji. Jest to najtańszy i najzdrowszy sposób utrwalenia warzyw, pozwalający zachować pełną wartość odżywczą, a dodatkowo wzbogaca je m.in. w cenny kwas mlekowy. Zgodnie z tradycją większość warzyw jada się w mało przetworzonej formie, najczęściej w stanie surowym.

Powszechnie stosowany jest w kuchni koncentrat pomidorowy oraz suszone warzywa: posiekana mięta pieprzowa i nać pietruszki, ketmia (Hibiscus esculentus), szpinak, oberżyna i inne. Oberżynę jada się w dużych ilościach również na surowo oraz smażoną, pieczoną i zakonserwowaną w oleju. Listę tę wzbogacają warzywa dziko rosnące, zbierane znad rzek i pól: szczaw, portulaka warzywna, prawoślaz armeński, tymianek pospolity, endywia, hyzop, cykoria, chleb świętojański i inne. Po odpowiednim przygotowaniu stanowią oddzielne potrawy, które jada się z chlebem do sytości. Jedyny tłuszcz używany do potraw postnych to olej roślinny z nasion sezamu, słonecznika, siemienia bawełny i lnu oraz oliwy.

Nabyta wiedza ludowa o właściwościach poszczególnych surowców roślinnych i ich zastosowaniu kulinarnym oraz doświadczenia gospodyń domowych w zakresie planowania i urozmaicenia potraw, nie tylko zmniejszają potencjalnie negatywne skutki braku produktów zwierzęcych w diecie, lecz nawet czynią postny stół bogatym, atrakcyjnym i autentycznie zdrowym. Przez prawie jedną trzecią roku Asyryjczycy są absolutnymi wegetarianami, prawdziwymi jaroszami.

Każdego dnia postu, z wyjątkiem sobót i niedziel, część spośród poszczących nie je nic od momentu obudzenia się do południa, nie biorąc do ust nawet kropli wody i nie paląc papierosów. Pierwszy posiłek przyjmują dopiero po krótkim nabożeństwie, odbywającym się jako dodatkowe około godziny 11.00. Utarła się tradycja, że na tacy ustawionej przy drzwiach świątyni (wewnątrz) znajduje się pokrojona hostia (zamiast Komunii św., którą w dawnych czasach przyjmował poszczący każdego dnia postu), a na stole (na zewnątrz) kładzie się pokrojone kawałki świeżego chleba plackowego. Każdy wychodzący bierze kruszynkę hostii, a częstując się kawałkiem chleba dziękuje bezimiennemu ofiarodawcy i życzy mu spełnienia prośby. Wśród poszczących nie brakuje również chłopców i dziewcząt, którzy czynią to - podobnie jak wszyscy pozostali - całkiem dobrowolnie. Warto podkreślić, że narzucona sobie przez niektórych nałogowych palaczy pełna prohibicja nikotynowa obejmuje również całe siedem tygodni Wielkiego Postu.

Post u chrześcijańskich Asyryjczyków na Bliskim Wschodzie jest jednym z przejawów praktyk religijnych, których forma nie tylko w kontekście kulinarnym może wywołać zdziwienie. Swoista obyczajowość postna jest pełna ekspresji, symboli i przypowieści. Ograniczając się do potraw jarskich wzbogaciła narodową kuchnię i pozwoliła zachować jej starożytny charakter, zgodny zresztą ze współczesnymi trendami odżywiania się oraz do pewnego stopnia obroniła przed obcymi wpływami islamu.

Wł. Kopaliński dodaje także: Przywilej azylu w sanktuariach trwał 40 dni, kwarantanna trwała 40 dni (stąd nazwa quarantena = 40 dni), wdowie wolno było pozostać w domu męża przez 40 dni po jego śmierci, okres czterdziestodniowy odgrywał wielką rolę w dawnych kuracjach lekarskich i doświadczeniach alchemików.

---