Łożysko jest mechanicznym urządzeniem, które pozwala na przenoszenie obciążenia między dwoma powierzchniami wykonującymi ruch względny. Łożysko ślizgowe powinno przenosić obciążenie bez zakłócania ruchu względnego, to znaczy, że między częściami pozostającymi we wzajemnym względnym ruchu przenoszenie obciążenia odbywa się przez poślizg, bez stosowania kulek lub rolek.

Materiały łożyskowe powinny posiadać następujące własności:

- odporność na zużycie,

- zdolność przenoszenia wymaganych obciążeń bez zatarcia,

- zdolność do odkształcania się,

- dobrą odporność na korozję chemiczną,

- odpowiednią wytrzymałość na zmęczenie,

- dobre przewodnictwo cieplne,

- mały współczynnik rozszerzalności cieplnej,

- małą zmienność twardości przy podwyższonej temperaturze,

- dobrą smarowność.

Warunki pracy łożyska ślizgowego określone są przez następujące czynniki:

1. rodzaj obciążenia

2. wielkość obciążenia

3. szybkość obwodowa czopa

4. temperatura pracy łożyska

Rozróżnia się dwa typy panewek: grubościenne i cienkościenne. Za cienkościenne uważa się panewki, których stosunek łącznej grubości ścianki (g) do średnicy wewnętrznej (d) wynosi 0,02-0,04.

Materiały na łożyska ślizgowe można podzielić na:

- stopy łożyskowe na osnowie cyny i ołowiu,

- stopy łożyskowe na osnowie miedzi,

- stopy łożyskowe na osnowie aluminium,

- materiały łożyskowe niemetalowe (łożyska samosmarne).

Wśród stopów łożyskowych na osnowie miedzi, stosowanych do wytwarzania łożysk ślizgowych, najbardziej rozpowszechnione są brązy cynowe - stopy miedzi z cyną zawierające także inne składniki (fosfor, cynk, ołów) oraz brązy ołowiowe - stopy miedzi z ołowiem.

Brąz cynowy CuSn10 jest odporny na duże obciążenia statyczne i dynamiczne, korozje, ścieranie i temperaturę do 280^oC.

Brąz cynowo-fosforowy CuSn10P stosuje się na łożyska maszyn i silników o bardzo dużych obciążeniach dynamicznych. Jest on odporny na korozję w wodzie morskiej.

Własności łożyskowe brązów cynowo-ołowiowych (B1010 i B520) polepszają się w miarę zwiększenia zawartości ołowiu, natomiast ich wytrzymałość zmniejsza się w wyniku zwiększenia zawartości ołowiu, jak i zmniejsza zawartości cyny. Brązy te w miarę zwiększania w nich zawartości ołowiu nabierają zdolności do docierania się.

W brązach ołowiowych miedź zapewnia dobrą wytrzymałość mechaniczną i odporność na zmęczenie, a ołów dobrą odporność na zatarcie. W miarę zwiększania szybkości ślizgania brąz ołowiowy nie traci tak szybko zdolności wytrzymywania dużych nacisków jak inne stopy łożyskowe. Wynika to z dużej odporności brązu ołowiowego na wysokie temperatury.

Stopy łożyskowe na osnowie aluminium

W zależności od dominującego składnika stopowego zawartego w aluminium stopy stosowane na łożyska ślizgowe można podzielić na:

- stopy łożyskowe aluminium-cyna,

- stopy łożyskowe aluminium-krzem,

- stopy łożyskowe aluminium-ołów.

Problem kruchości i małej wytrzymałości wysokocynowych stopów aluminium wyeliminowano poprzez odpowiednią obróbkę plastyczną oraz wyżarzanie. Stopy aluminiowe zawierające 6-10% Sn charakteryzują się największą wytrzymałością zmęczeniową spośród stopów Al-Sn, ale także większym zużyciem czopów wału podczas pracy.

Materiały łożyskowe niemetalowe

Niemetalowe materiały łożyskowe są przeważnie wykonane z tworzyw sztucznych (łożyska samosmarne). Ich przewagę nad łożyskami metalowymi stanowi niski współczynnik tarcia i zużycia. Łożyska samosmarne ogólnie przeznaczone są do pracy w mechanizmach, w których smarowanie konwencjonalne jest niepożądane lub utrudnione.

Badania właściwości materiałów łożyskowych

Własności materiałów łożyskowych. Jaki jest podział materiałów na łożyska ślizgowe? Jakie znasz stopy miedzi?

---