KINEZJOLOGIA WYKŁAD 18.03.2010

“Z powodu swojego położenia i specyfiki, układ stawowy odgrywa w organizmie rolę lustra w którym znajdują odbicie problemy dotyczące struktur powyżej i poniżej danego stawu.”

Serge Tixa, Bernard Ebenegger

Zakres ruchomości, tor, płynność ruchu - nomenklatura ruchomości

Opis pozycji, stan funkcjonalny -> określenia pozycja zerowa - neutralna, od tej pozycji mierzy się zakres ruchu kości

pomiar goniometrem w obie strony od pozycji zerowej: zgięcie - 0 - wyprost

jak jest przykurcz to piszemy w środku np. 30⁰

Pozycja spoczynkowa

- ustawienie stawu w którym torebka stawowa jest maksymalnie rozluźniona, powierzchnie stawowe mają ze sobą najmniejszy kontakt, gra stawowa jest największa

Aktualna pozycja spoczynkowa - pozycja spoczynkowa, która uległa zmianie w wyniku działania czynników patologicznych

Pozycja zaryglowana - określona pozycja terapeutyczna w której niemożliwe jest wykonanie ruchu w określonym kierunku. Stosowana w leczeniu stawu sąsiedniego spełnia następujące kryteria:

mała, wklęsła powierzchnia stawowa w pełnym kontakcie z częścią większej, wypukłej panewki stawowej, mocna napięta torebka stawowa oraz więzadła w ruchu trakcji, jeden człon odchodzi od drugiego w bardzo małym zakresie

Rodzaje ruchu w stawie:

- ruch stawu ślizgowy izolowany, nie można wykonać czynnie, można naśladować biernie przesuwając obie części stawowe względem siebie bez zmiany kąta ustawienia stawu w czasie ruchu

- ruch zgięcia i prostowania, naśladowany podczas badania gry stawowej poprzez równoległe przesuwanie przednio - tylne

- ruch boczny (głównie przywodzenia i odwodzenia) stawu kulistego odpowiada przesuwaniu w kierunku do boków

- przy każdym ruchu w stawie okolice powierzchni stawowych stykają się od nowa, a inne zmieniają swój kontakt

- ruch oddalania od siebie powierzchni stawowych (unoszenie, rozciąganie)

Ruch w stawie:

- odbywa się w jednej, dwóch lub trzech osiach

- oś poprzeczna - zgięcie, prostowanie

- oś podłużna - rotacja

- oś przednio - tylna; ruchy na boki

W czasie ruchu stykające się ze sobą części chrzęstną powierzchnią stawową przesuwają się względem siebie w płaszczyźnie odpowiadającej danemu ruchowi, a kierunek przesuwu jest określony budową stawu

- obwodowa powierzchnia stawowa ma kształt wklęsły, wówczas przesuwa się w kierunku czynności ruchowej

- obwodowa powierzchnia stawowa ma kształt wypukły, wówczas przesuwa się przeciwnie do kierunku czynności ruchowej

tzw. reguły Kaltenborna

Ruchy kręgu:

ruchy kątowe kręgu:

- zginanie, prostowanie

- rotacja w prawo i w lewo

- zgięcie bocznie w prawo i w lewo

Ruchy przemieszczenia (styczne do powierzchni stawowych) w kierunku:

przednio - tylnym

boczno - bocznym

w górę w dół

Zwyczajowo opisuje się ruch górnego kręgu względem dolnego.

Zakres i kierunek ruchów w stawach kręgosłupa:

- jest zależny od rodzaju stawu

- jest określony przy rozluźnionych mięśniach

- kierunek ruchu w stawie międzykręgowym określony jest kształtem i ustawieniem wyrostków stawowych (jest on różny wposzczególnych odcinkach kręgosłupa)

Punkty kluczowe ruchomości kręgosłupa:

C₀-C₁ ruch zginania, prostowania, zgięcia bocznego i ratacji

C₇ -Th₁ j.w.tylko w większym zakresie

Th₁₂-L₁ ruch zginania, prostowania, zgięcia bocznego i ratacji

L₅-S₁ ruch zginania, prostowania i zgięcia bocznego

Model ruchomości segmentu ruchowego

ruch rotacji zależy od osi obciążenia kręgosłupa (pravo Lovett'a)

- przesunięcie tylnej kolumny powoduje rotację zgodną

- przesunięcie przedniej kolumny powoduje rotację przeciwną

Zasady ruchomości kręgosłupa wg Lovett'a

- jeżeli kręgosłup jest ustawiony w lordozie to skłonom bocznym towarzyszy rotacja w kierunku wygięcia bocznego

- kręgosłup ustawiony w kifozie w skłonie bocznym rotuje w kierunku przeciwnym

Biomechanika ruchów roacyjnych:

- wielkość rotacji w poszczególnych segmentach zależy od budowy wyrostków stawowych

- najwiekszą rotację obserwuje się w segmentach szyjnych, następnie górnych i środkowych segmentach piersiowych

- odmiennie zachodzą ruchy rotacji w segmentach C₀-C₁ i C₁-C₂

Biomechanika skłonów bocznych:

- skłonom bocznym kręgosłupa zawsze towarzyszą rotacje

- wielkość rotacji zależy od wielkości lordozy. W lordozie torebki stawowe stawów międzysegmentarnych są bardziej rozluźnione niż w kifozie

- w odcinku Th i L przednia (dyskowa) część segmentu ruchowego wykazuje większą ruchomość niż część tylna (stawowa) co w ruchu rotacji powoduje większe wysuwanie się części przedniej niż tylnej w stronę wypukłości. W odcinku Th ruch ten jest ograniczony przez żebra. Lovett pozytywny

- w odcinku szyjnym większą ruchomość wykazuje część tylna segmentu, z tego powodu wyrostki kolczyste wysuwają się dalej w stronę wypukłości niż trzony. Lovett negatywny.

Zasady ruchomości kręgosłupa wg Frayett'a

- zasada I: skłony do boku z pozycji spoczynkowej zachodzą zawsze w kierunku przeciwnym niż rotacje. Największa rotacja kręgów przypada na szczyt skłonu w bok.

- zasada II: jeżeli kręgosłup C, Th, L znajduje się w skłonie w przód lub jest prosty, wtedy kręg rotuje się i zgina w tym samym kierunku

- zasada III: każdy ruch kręgosłupa w jednym kierunku wpłya na ruchy w pozostałych kierunkach

W odcinku C₂-C₇, niezależnie od tego czy kręgosłup szyjny znajduje się w skłonie czy przeproście, kierunki skłonów bocznych i rotacji są zgodne (zachodzą do strony wklęsłej łuku, odwronie dzieje się w C₀-C₁)

OCENA JAKOŚCI RUCHU

- badanie przeprowadza się najpierw czynnie potem biernie

- podczas ruchu czynnego badający obserwuje wyprowadzenie ruchu

- podczas ruchu biernego badający wyczuwa zmiany jakości oporu

- jakość ruchu oceniana jest w dwóch fazach

• od rozpoczęcia ruchu do pierwszego oporu

• od pierwszego oporu do oporu końcowego, wyczuwanie oporu końcowego

Jakość oporu końcowego:

- miękki , elastyczny opór końcowy jest wynikiem elastyczności tkanek miękkich, stwierdzany podczas zbliżania lub oddalania przyczepów mięśniowych (np. zginanie stawu kolanowego)

- mocny elastyczny opór końcowy - ograniczenie ruchu wynika z napięcia torebki stawowej i więzadeł (np. rotacja kości udowej)

- twardy, elastyczny opór końcowy, ograniczenie ruchu jest spowodowane „naporem” chrząstki stawowej na kość (np. w stawie łokciowym)

Przykłady patologicznego oporu końcowego:

- tkanka bliznowa: opór mocniejszy, mało elestyczny

- zwiększony tonus mięśniowy: opór bardziej elastyczny ale mniej miękki

- skrócona tkanka łączna w mięśniach, torebce stawowej, więzadłach - opór mocniejszy, mniej elastyczny

Badanie ruchomości czynnej ocenia czynność:

powierzchni stawowych, torebki i więzadeł stawowych, mięśni, szlaków nerwowych OUN (ośrodkowego układu nerwowego)

Przyczyny ograniczenia ruchomości czynnej:

- bezpośrednie

- pośrednie

- mieszane

Analiza funkcjonalna ruchomości biernej ocenia czynność:

powierzchni stawowych, torebki i więzadeł stawowych, mięśni

Przyczyny ograniczenia ruchomości biernej:

• nieprawidłowości anatomiczne

• wewnątrzstawowe: wyrośla kostne, zrost włóknisty lub kostny, zablokowanie stawu wolnym ciałem, patologiczne zmiany chrzęstnych i kostnych elementów stawu, zniekształcenie powierzchni stawowych

• zewnątrzstawowe: przykurcz torebkowy lub mięśniowy, upośledzenie rozciągliwości powięzi lub kanki podskórnej, upośledzenie przesuwalności różnych struktur względem otaczających tkanek, blizny, kostnienie pozaszkieletowe

• przyczyny pozaanatomiczne

• ból

• wysięk

Analiza funkcjonalna gry stawowej dotyczy:

- struktur wewnętrznych

- powięzi stawowych

- torebki stawowej

- więzadeł

Ograniczenie ruchomości stawowej:

- najczęstrzy rodzaj dysfunkcji ruchowych

- dotyczą ruchomości czynnej i/lub biernej

Zaburzenia czynnościowe stawu:

- ograniczenia zakresu ruchu (pomiar ilościowy goniometrem, centymetrem), najczęściej dotyczy zmian pourazowych, zapalnych, zwyrodnieniowych

- zmiana jakości ruchu: zablokowanie, nadmierna ruchomość (hipermobilność)

---