Świat i związane z nim reguły często są niezrozumiałe dla człowieka. Próbuje im się przeciwstawić, gdyż nie wyobraża sobie życia na zasadach, które są mu niepojęte. Przejawia się to w buncie jednostki, będącej wyobcowanym bytem, nie godzącym się z przyjętymi normami. Efektem takiej alienacji jest degradacja systemu wartości i stopniowe popadanie w depresję. Bohater literacki, będący wyobcowanym buntownikiem często nie może sobie poradzić z problemami świata, w którym żyje. Jego działania nie przynoszą rezultatu i zazwyczaj prowadzą go do przegranej. Taki podmiot to typ człowieka dążącego do przeciwstawienia się wszystkiemu, co on uznaje. Będzie się buntował, gdyż ta cecha wyróżnia go ze społeczeństwa.
Antygona to główna bohaterka tragedii Sofoklesa pt.:
` Antygona `. Jest córką Edypa i Jokasty, a zatem dzieckiem z kazirodczego związku. Jest świadoma tego, że jej ród (Labdakidzi) jest skazany na nieuchronną zagładę. Buntuje się przeciwko wyrokowi Kreona, który zakazuje grzebania zwłok jej brata. Jest pewna swoich racji, gdyż nie waha się sprzeciwić tej decyzji i podejmuje starania o dopełnienie należytych człowiekowi praw związanych z pogrzebem. Antygona broniąc swoich przekonań, jest gotowa ponieść konsekwencje swego czynu. Bohaterka jest wyobcowaną jednostką broniącą swoich zasad (opuszczają ją bliscy, co obawiają się władcy), ale której bunt doprowadza do jej śmierci. Nie mogła się pogodzić z wydaniem wyroku przez Kreona, a zatem zbuntowała się przeciwko zasadom ustanowionym przez ludzi. W odróżnieniu od Antygony przejmującej postawę czynną, bohater dzieła Johanna Wolfganga Goethe' Cierpienia Młodego Wertera' jest jej zupełnym przeciwieństwem. Łączy ich teoretyczne założenie o jednostce zbuntowanej i wyobcowanej, natomiast dzielą ich przejawy tego stanu, dlatego, że postawa buntu nie zawsze oznacza aktywność jednostki w dążeniu do ukazania. Takim bohaterem, którego bunt jest bierny jest Werter. Tłumiąc uczucia żywione do Lotty, doprowadza się stopniowo do samotności i degradacji wewnętrznej, a w końcu do samobójstwa. Jego postawa tak zwany werteryzm cechuje się skrajnym pesymizmem i związanym z nim cierpieniem, a także buntem z powodu nieodwzajemnionej miłości.
Postawa buntu jest obecna w dziele Adama Mickiewicza ` Dziady cz.III'. utwór powstał po upadku powstania listopadowego, a dotyczy jego początków czyli czasów, gdy dopiero tworzyło się zarzewie buntu. Główny bohater Konrad czyli poeta- buntownik cechujący się pychą i pewnością siebie, występuje przeciwko Bogu w walce o rząd dusz. Wygłasza on tak zwaną Wielką Improwizację, w której widoczne są dążenia do uzurpacji, a także do władzy absolutnej. Poeta buntuje się przeciwko obojętności Stwórcy na losy zniewolonej Polski i zarzuca Bogu, że nie jest idealny […]. Konrad jest artystą i czuje się lepszy, więc jego misją jest objęcie przywództwa nad państwem. W swoich dążeniach jest wyobcowany bo uważa, że tylko on jest w stanie pokierować krajem na drodze ku wolności. Nie może się pogodzić z faktem zniewolenia, mimo to jego bunt jest także bierny. Bohater nie czyni nic, co mogłoby wyzwolić państwo.
W sytuacji wyobcowania i buntu są w większości bohaterowie `Dżumy' Alberta Camus. Zgodnie z wyznawaną przez niego filozofią egzystencjalizmu, żywot człowieka jest absurdalny i pozbawiony przyczyny, celu. Człowiek absurdalny to taki, który w wyniku wstrząsu życiowego został wyzwolony z rutyny codziennego życia. Na tej podstawie zaczął dostrzegać absurd swojej egzystencji, który początkowo wywoływał u niego uczucie trwogi, ale w końcu zaczął wyzwalać u człowieka upojenie świadomością tego faktu. Aby to zachować, musi być w stanie ciągłego buntu przeciwko irracjonalnemu światu oraz powinien dążyć do tworzenia ładu i sprawiedliwości w opozycji do niezrozumiałego świata. Camus wyłożył tą filozofię w esejach `Mit Syzyfa' i `Człowiek zbuntowany' oraz w dziele `Obcy'. Bohaterem tego utworu jest Meursault czyli zwyczajny człowiek, pogrążony w rytmie codziennego życia i bezproblemowy. Pewne wydarzenia, których był uczestnikiem (oskarżenie o zabójstwo Araba na plaży, proces i skazanie na śmierć), doprowadzają go do wstrząsu i buntu. Po tych przeżyciach, Meursault dostrzega tragizm swojego żywota, ale równocześnie intensywnie przeżywa odkrytą radość buntu wobec `czułej obojętności świata'. Bohater jest buntownikiem i nie godzi się z absurdalną egzystencją, na którą skazany jest człowiek, a także jednostką wyobcowaną, która sama musi sobie poradzić z problemami i zdać sobie sprawę, że bunt prowadzi do wolności. Ta zasada jednak nie uchroniła przed zagładą bohatera Franza Kafki `Proces' Józefa K. został on skazany na karę śmierci, przy czym jego sprawa nie została wszczęta jak postępowanie śledcze w sądzie. Józef K. buntuje się przeciwko temu wyrokowi, bo nie zostały mu postawione zarzuty. Te wrogie mu `ciemne siły', usiłujące go zdegradować osiągają cel i wydają na niego karę śmierci. Szuka on pomocy u ludzi, lecz jej nie znajduje, przez co jest osamotniony i wyobcowany w świecie, którego nie może zrozumieć.
Następnym bohaterem wyobcowanym buntownikiem jest podmiot liryczny z utworu, który jest `Dies Irae' Kasprowicza. Stwierdza on, że jest kreatorem stworzeń ludzkich, ale przy tym zarzuca Bogu obojętność na cierpienie ludzkie. Jego postawa zwana prometejską cechuje się buntem wobec niesprawiedliwości Stwórcy, który najpierw tworzy ludzi, a potem im nie pomaga i niszczy ich. W imieniu całej zbiorowości zabiera głos. Przyjmuje postawę przywódcy, który okazuje się wyobcowany w swoich dążeniach. Nie może się pogodzić z zasadami, którymi rządzi się świat, dlatego szukając powodu niesprawiedliwości obwinia za wszystko Boga.
Jednostkami zbuntowanymi, które nie godzą się z zasadami, które rządzą światem są bohaterowie utworu Sławomira Mrożka `Tango'. Artur jest przedstawicielem najmłodszego pokolenia w domu Eleonory i Stomila. Jego władcze cechy i dążenie do przywództwa sprawiają, że staje się wodzem we własnym domu. Wydaje rozkazy i krytykuje swoich rodziców za dziecinne zachowanie. Artur buntuje się przeciwko braku tradycji, przeciwko nowoczesności rodziców. Lecz nie tylko on jest buntownikiem- w opozycji do obowiązujących norm, zwyczajów czy tradycji są też Eleonora i Stomil. Para dążyła do życia w całkowitej wolności, bez żadnych norm i konwencji, dlatego ich bunt i zachowanie doprowadzają ich syna do buntu. Jest wyobcowany w swoich dążeniach do przywrócenia ładu w domu, gdyż każdy popiera swój sposób na życie i nie godzi się na wytyczone rozkazy. Artur jest niezrozumiały i z góry skazany na niepowodzenie swoich działań.
Poczucie wyobcowania towarzyszy bohaterowi Saula Bellowa `Stan zawieszenia'. Główny bohater Joseph oczekuje na wcielenie do jednostki, ale w wyniku przeciwności w biurokracji, jego powołanie do wojska jest wyznaczane na coraz bardziej odległy termin. W tej sytuacji bohater znajduje się w tytułowym `stanie zawieszenia', a tym samym ogarnia go poczucie wyobcowania. Joseph po kolejnych rozczarowaniach neguje sens istnienia, a także popada w konflikt ze swoim drobnomieszczańskim otoczeniem. Jego pamiętnik stanowi świadectwo o jego tęsknocie za ładem porządkującym obraz świata, którego nie jest w stanie zrozumieć. Bohater będąc tak zwanym młodym gniewnym buntuje się przeciwko mieszczanom, potępia rodzinę i przyjaciół, lecz nie doprowadza go to do katastrofy, gdyż zostaje przyjęty do jednostki.
Bohater zbuntowany to jednostka wyobcowana, która nie może się pogodzić z normami, które obowiązują w świecie i im się podporządkować. Taki byt ma swoje zdanie i nie interesują go poglądy innych, gdyż on zawsze czyni według swojego uznania. Ma świadomość tego, że jest podziwiany, wobec czego często pretenduje do zostania przywódcą choćby we własnym domu. Będzie się buntował, nawet wtedy, gdy uświadomi sobie, że jego dążenia okażą się bezowocne, a nawet doprowadzą go do śmierci.
NIEPOGODZENIE ZE ŚWIATEM.LITERATURA O BOHATERACH ZBUNTOWANYCH I WYOBCOWANYCH.
1