Seminarium 6 - Podstawy otologii

Otologia--> głównie specjalność chirurgiczna

Ucho środkowe --> jama bębenkowa wraz z jej zawartością + trąbka słuchowa + pneumatyzacja wyrostka sutkowatego

Najczęstsze przyczyny otalgii pierwotnej:

- ucho zewnętrzne

• urazy małżowiny usznej (uraz chemiczny, termiczny, mechaniczny oraz ich następstwa -> krwiak małżowiny, zapalenie ochrzęstnej małżowiny)

• zapalenie ucha zewnętrznego (bakteryjne i grzybicze)

• ciało obce w przewodzie słuchowym zewnętrznym

• zalegający czop woszczynowy lub naskórkowy

• urazy mechaniczne przewodu słuchowego(czyszczenie przez chorego, urazy jatrogenne)

• złośliwe zapalenie ucha zewnętrznego

• nowotwory ucha zewnętrznego

• półpasiec uszny

- ucho środkowe i wyrostek sutkowy

• ostre bakteryjne zapalenie ucha środkowego

• ostre pęcherzowo-krwotoczne zapalenie błony bębenkowej

• urazy kości skroniowej, także ciśnieniowe(barotrauma)

• zaostrzenie przewlekłego zapalenia ucha środkowego

• powikłania wewnątrzczaszkowe i wewnątrzskroniowe ostrego i przewlekłego zapalenie ucha środkowego

• nowotwory łagodne i złośliwe ucha środkowego i kości skroniowej

• bóle po przebytej operacji otologicznej

- ucho wewnętrzne

• nie ma unerwienia czuciowego i zakończeń nerwowych odpowiedzialnych za czucie bólu

Złośliwe zapalenie ucha środkowego:

• wydzielina krwista

• u starszych osób np. z cukrzycą

• konieczna hospitalizacja!!

Najczęstsze przyczyny otalgii wtórnej:

- Nerw V

• schorzenia zapalne i nowotworowe dna jamy ustnej

• stany zapalne zębów i przyzębia, przede wszystkim trzonowców, niewyrznięte trzecie trzonowce

• zmiany chorobowe w stawie skroniowo-żuchwowym

- Nerw IX

• zapalenia migdałka podniebiennego i jego powikłania (naciek i ropień okołomigdałkowy)

• stan po tonsilektomii(okres pooperacyjny)

• zespół wydłużonego wyrostka rylcowatego => zespół Eagle'a (bóle gardła—bez dodatkowych objawów --> zdjęcie RTG „na wyrostki rylcowate” !)

• rak migdałka i nasady języka

• zaawansowane nowotwory części nosowej gardła

- Nerw X

• zaawansowane nowotwory krtani naciekające jej chrząstkę

• rak gardła dolnego (zachyłek gruszkowaty)

• popromienna martwica chrząstek krtani

• zapalenie gruczołu tarczowego, szczególnie podostre typu de Quaterveina

• gruźlica krtani

- Nerwy splotu szyjnego C2-C3

• szyjnopochodny ból głowy i ucha (zwyrodnieniowe bóle mięśniowe --> RTG kręgosłupa)

Niedosłuch:

• zmiany na błonie bębenkowej

• przerwanie ciągłości łańcucha kosteczek słuchowych

• guz nerwu VIII

• uszkodzenie ślimaka

Otoskleroza --> nieprawidłowa przebudowa kostna błędnika kostnego (okienko owalne) --> dochodzi do unieruchomienia strzemiączka w okienku owalnym --> łańcuch kosteczek jest sztywny --> nie ma transformacji dźwięku!!

Przyczyny przewodzeniowego upośledzenia słuchu:

I Przewód słuchowy zewnętrzny:

• wady rozwojowe

• pourazowe lub pozapalne zarośnięcie przewodu

• czop woskowinowy i naskórkowy (przy całkowitym zamknięciu światła przewodu)

• guzy łagodne lub złośliwe

II Ucho środkowe

• wady rozwojowe

• urazy ucha środkowego

• ostre zapalenie ucha środkowego

• przewlekłe zapalenie ucha środkowego

• zaburzenia drożności trąbki słuchowej

• stany po przebytym zapaleniu ucha środkowego

• otoskleroza

• guzy łagodne i złośliwe ucha środkowego

• nowotwory nosogardła

• choroby kości dotyczące otoczki kostnej ucha wewnętrznego:

- osteogenesis imperfecta (zespół van der Hoeve de Kleyna)

- osteitis deformans(ch. Potta)

- osteopetrosis (ch. Albersa-Schonberga)

- osteitis fibrosa cystica

Najczęstsze przyczyny odbiorczego uszkodzenia słuchu

I Ucho wewnętrzne (niedosłuch odbiorczy o lokalizacji ślimakowej)

• wady wrodzone

• uraz akustyczny ostry i przewlekły

• urazy czaszki z i bez złamania kości skroniowej

• uraz ciśnieniowy (barotrauma)

• zapalenia ucha zewnętrznego o etiologii wirusowej i bakteryjnej, nieswoistej i swoistej(gruźlica, kiła)

• zaburzenia w ukrwieniu ucha wewnętrznego

• wodniak ucha wewnętrznego => ch. Meniere'a

• otoskleroza ślimakowa

• leki ototoksyczne, zatrucia innymi związkami chemicznymi

• uszkodzenia ślimaka po napromienianiu

• zaburzenia metaboliczne(cukrzyca, niewydolność nerek, hyperlipidemia, niedoczynność gruczołu tarczowego)

schorzenia błędnika kostnego(osteogenesis imperfecta, ostaitis deformans, osteitis fibrosa cystica, osteopetrosis)

• niedosłuch spowodowany starzeniem się => presbiacusis

II Nerw ślimakowy i ośrodkowy układ nerwowy (niedosłuch odbiorczy o lokalizacji pozaślimakowej)

• urazy czaszki ze złamaniem poprzecznym kości skroniowej lub bez złamania (wstrząśnienie mózgu, wstrząśnienie błędnika)

• stany po zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych (szczególnie na podstawie mózgu)

• guzy kości skroniowej(nerwiak n. VIII, perlak wrodzony i inne)

• guzy kąta mostowo-móżdżkowego

• głuchota starcza (zmiany zwyrodnieniowe w komórkach zwoju spiralnego i włóknach nerwu ślimakowego)

• zespół zwężonego przewodu słuchowego wewnętrznego (nadmierna pneumatyzacja)

• guzy mózgu (rdzenia przedłużonego, pnia mózgu)

• choroby naczyniowe mózgu(tętniak, zatory, zakrzepy, miażdżyca)

• stwardnienie rozsiane

UWAGA!

U dziecka --> przed odtworzeniem ucha (w wadach rozwojowych)--> badać słuch!! czy ma 60 dB (to jest minimum nawet jak sie wydłubie małżowinę uszną to reszta narządu słuchu ma dawać 60 dB!)

Przyczyny wycieku surowiczego, śluzowego i ropnego z ucha

1. Wady wrodzone - przetoki przeduszne, zauszne i szyjno-uszne, przetoka ślinowa przez szczelinę Santoriniego

2. Zapalenia bakteryjne, wirusowe i grzybicze

1. ucho zewnętrzne

• czyrak przewodu słuchowego

• rozlane zapalenie ucha zewnętrznego => tzw. złośliwe

• ciała obce przewodu słuchowego zewnętrznego

• czop naskórkowy (odczyn zapalny skóry przewodu)

• grzybica ucha zewnętrznego

• półpasiec uszny

• zapalenie wypryskowe(eczema)

• odczyn popromienny ze strony małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego (w trakcie lub bezpośrednio po napromienianiu)

2. ucho środkowe

• ostre bakteryjne i ostre martwicze zapalenie ucha środkowego

• zapalenie wyrostka sutkowatego

• przewlekłe proste zapalenie ucha środkowego

• przewlekłe perlakowe zapalenie ucha środkowego

• przewlekłe ziarninowe zapalenie ucha środkowego(bez perlaka)

• gruźlicze zapalenie ucha środkowego

• kiła ucha środkowego

3. Inne choroby - histiocytoza X, ziarniniak Wegenera, martwica popromienna

4. Nowotwory

Zapalenia ucha środkowego:

1. Ostre

1. ostre ropne zapalenia

- nawrotowe zapalenie ucha

- ostre zapalenie u niemowląt

2. ostre nieropne zapalenie ucha środkowego / wirusowe w tym:

- krwotoczne zapalenie błony bębenkowej

- ostre martwicze zapalenie ucha środkowego w przebiegu chorób zakaźnych wieku dziecięcego

2. Przewlekłe

1. formy aktywne(ze zmian zapalnych wyściółki jamy bębenkowej i/lub wyciekiem i/lub destrukcją)

- przewlekłe proste zapalenie ucha środkowego

- przewlekłe perlakowe zapalenie ucha środkowego

- przewlekłe ziarninowe zapalenie ucha środkowego

- przewlekłe gruźlicze zapalenie ucha środkowego

2. formy nieaktywne (bez wycieku - stany po przebiegu zapalenia ucha środkowego, niektóre z tych form zapalenia mogą występować równocześnie np. tympanosclerosa, perforacja błony i kieszonka retrakcyjna)

- perforacja błony bębenkowej (restidua post otitidum)

- tympanosclerosa

- atlektazja(w tym różne stadia kieszonek retrakcyjnych)

- zapalenie zarostowe ucha

3. Wysiękowe zapalenie ucha środkowego

Udrożnienie nosa!!!! ---> przy schorzeniach ucha!! (ssak z odkurzacza;)

Przewlekłe zapalenie---> musi być perforacja błony bębenkowej

• jak bez wycieku--> proste

• + wyciek--> antybiotykoterapia

Perlak --> naskórek w nieprawidłowym miejscu---> w bł. bębenkowej --> jak podciśnienie w j. bębenkowej (np. niedrożna trąbka)=> tworzenie kieszeni retrakcyjnej:

• jatrogenne

• po paracentezach, szpulkach

rogowacieje ---> ucisk --> enzymy proteolityczne --> martwica --> niszczenie struktur (nawet kości)

Perlak

• Wygląda i zachowuje sie jak rak --> bo wznowy!!, szybko rośnie (tylko nie daje przerzutów)

• cuchnący wyciek (pytamy o zapach wycieku!)

• zabieg najlepiej gdy ucho suche!

• wykonujemy TK --> czy widać zniszczenie kosteczek słuchowych, kości czaszki?

• kontrolny audiogram

Leczenie ----> tylko operacyjne!!!(leczenie zachowawcze perlaka jest błędem!!)

Paracenteza --> jak naciek zapalny z uwypukleniem błony!!

• ma sens tylko wtedy gdy możemy odessać treść

• w znieczuleniu dożylnym krótkim

• w warunkach bloku operacyjnego

Klasyfikacja tympanoplastyk - wg Wielsteina(od I do V)

I - membranoplastyka - uzupełnienie błony bębenkowej

II - jak brakuje młoteczka

III - jak mamy samo strzemiączko (columelizacja - tylko jedna kosteczka, jak u ptaków ;)

IV - błona bębenkowa przylega do okienka

V - największa konieczność odtworzenia struktur --> obecnie tympanoplastyki wszystkich struktur są wykonywane

W otosklerozach --> trzeba uruchomić sztywną płytkę (usuwa się ją, układa powięź + protezę z pamięcią --> sama się zamyka)

- w znieczuleniu miejscowym

- pacjent na stole operacyjnym odczuwa poprawę słuchu(jeśli dobrze założona płytka ;)

U dzieci --> z wysiękowym zapaleniem ucha

Leczenie: założenie dreniku --> bo przerośnięcie 3 migdałka i zatkanie trąbki słuchowej --> podciśnienie --> przesięk --> potem nadprodukcja gruczołów --> czasem zakażenie

Objawy:

• błękitna lub bursztynowa błona bębenkowa

• niedosłuch (bajeczki „ blisko telewizora” ;)

Jednocześnie:

• niedosłuch przewodzeniowy --> bo trąbka

• usunięcie 3 migdałka

• paracenteza --> jak płyn „ brzydki” to jednocześnie drenaż (samoczynnie wypada po miesiącu ;)

Powikłania zapalenia ucha środkowego:

- wewnątrzskroniowe

• zapalenie wyrostka sutkowatego

• błędnik i przetoka perylimfatyczna

• porażenie nerwu twarzowego

• zapalenie części skalistej kości skroniowej

- wewnątrzczaszkowe

• usznopochodne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

• ropniak nadtwardówkowy

• ropniak podtwardówkowy

• ropień mózgu

• zakrzepowe zapalenie zatoki esowatej (nie jamistej!!!--> jak w zatokach) z posocznicą usznopochodną

Zapalenie części skalistej piramidy kości skroniowej => zespół Gradeniga --> gdy ropień w samym szczycie piramidy

Objawy - tzw. triada Gradeniga:

• wyciek ropny z ucha

• silny ból pozagałkowy

• porażenie nerwu odwodzącego (bo w piramidzie biegną N V, VI, IX, X i XI)

Powikłanie--> ropień Bezolda (szczytu wyrostka sutkowatego) ---> naciek w obrębie mięśni szyi

Tętniąca ropna wydzielina z ucha ---> ŹLE!!

Charakterystyka bólów głowy - przy wzrastającym ciśnieniu śródczaszkowym:

• uogólniony

• nasila się rano

• objawy towarzyszące --> zaburzenia świadomości, wymioty

Najczęstsze nowotwory ucha i kości skroniowej:

• łagodne ---> kostniak, nerwiakowłókniak, kłębczak

• złośliwe ---> płaskokomórkowy, podstawnokomórkowy, gruczołowo-torbielowaty, woszczynowy, czerniak, mięsak Kaposiego

5

FUNGUS gr D VL

---