anatomia wsio

Szkielet osiowy

Kr�gos�up

Odcinki kr�gos�upa:

Odcinek szyjny (7 kr�g�w)
Odcinek piersiowy (12 kr�g�w)
Odcinek l�dŸwiowy (5 kr�g�w)
Odcinek krzy�owy (5 kr�g�w)
Odcinek guziczny (4-5 kr�g�w)

Krzywizny kr�gos�upa:

Lordoza - wygi�cie do przodu (odcinek szyjny i l�dŸwiowy)
Kifoza - wygi�cie do ty�u (odcinek piersiowy i krzy�owy)

Budowa kr�g�w:

Cz�œ� przednia - trzon kr�gu
Cz�œ� tylna - �uk kr�gu
7 wyrostk�w
Trzon kr�gu i �uk kr�gu ograniczaj� otw�r kr�gowy. Otwory kr�gowe wszystkich kr�g�w tworz� kana� kr�gowy , wewn�trz kt�rego biegnie rdze� kr�gowy.
Nieparzysty wyrostek kolczysty odchodzi od kr�gu ku ty�owi lub w d�� (ten wyrostek mo�na wyczu� na plecach cz�owieka). Parzyste wyrostki poprzeczne biegn� ku bokom. Ku g�rze i ku do�owi skierowane s� tak�e parzyste wyrostki stawowe g�rne i dolne, bior�ce udzia� w tworzeniu po��cze� mi�dzy kr�gami.

R��nice w budowie kr�g�w:

Kr�gi szyjne:

Otw�r wyrostka poprzecznego szeœciu g�rnych kr�g�w szyjnych zawiera t�tnice kr�gowe

Wyrostek kolczysty jest rozdwojony na ko�cu

Wci�cie kr�gowe dolne jednego kr�gu i wci�cie kr�gowe g�rne kr�gu le��cego poni�ej wraz z kr�zkiem mi�dzykr�gowym ograniczaj� otw�r mi�dzykr�gowy przez kt�ry przechodzi nerw kr�gowy

Pierwszy kr�g szyjny (szczytowy)

brak trzonu
dwa �uki
posiada do�ki zamiast wyrostk�w stawowych
nie posiada wyrostka kolczystego

Do�ki g�rne ��cz� si� z czaszk� (z k�ykciami potylicznymi) tworz�c staw szczytowo-potyliczny (staw g�rny g�owy), umo�liwiaj�cy potakuj�ce ruchy g�owy

Do�ki kr�gowe dolne ��cz� si� z powierzchni� kr�gow� g�rn� kr�gu obrotowego tworz�c stawy szczytowo-obrotowe boczne

Staw szczytowo-obrotowy poœrodkowy przedni tworz�: do�ek z�ba na pow. tylnej �uku szczytowo-obrotowego i pow. stawowa z�ba.

Staw szczytowo -obrotowy poœrodkowy tylny tworz�: pow. stawowa tylna z�ba i wi�zad�o poprzeczne kr�gu szczytowego

Si�dmy kr�g szyjny

najd�u�szy wyrostek kolczysty (nie podzielony)
przez otwory wyrostk�w poprzecznych nie przechodzi t�tnica kr�gowa

Kr�gi piersiowe:

�ebra ��cz� si� z kr�gami piersiowymi za poœrednictwem staw�w �ebrowo-kr�gowych.

Do�ki �ebrowe na pow. bocznej trzonu po�o�one s� na jego brzegu g�rnym i dolnym i z s�siednimi kr�gami tworz� panewk� dla stawu g�owy �ebra

Do�ek �ebrowy wyrostka poprzecznego tworzy staw �ebrowo-poprzeczny z guzkiem �ebra

�ebra 1,11,12 ��cz� si� samodzielnie z jednoimiennymi kr�gami (1,11,12)

Kr�gi l�dŸwiowe:

Bardzo masywny trzon

Wyrostek poprzeczny = wyrostek �ebrowy

Kr�gi krzy�owe:

Po 20-25 roku �ycia kr�gi krzy�owe zrastaj� si� w jedn� koœ� krzy�ow�

Budowa koœci krzy�owej

Przednia pow. - pow. miedniczna
Tylna pow. - pow. grzbietowa
Otwory krzy�owo-miedniczne - wyjœcie dla nerw�w
Pow. grzbietowa - grzebienie: poœrodkowy, poœrednie i boczne
Grzebie� krzy�owy-poœredni ku g�rze przed�u�a si� w wyrostek stawowy g�rny(dla po��czenia z wyrostkiem stawowym dolnym 5 kr�gu l�dŸwiowego), ku do�owi wytwarza ro�ki krzy�owe, kt�re ��cz� si� z koœci� guziczn�
W obr�bie koœci krzy�owej przebiega kana� krzy�owy (b�d�cy przed�u�eniem kana�u kr�gowego) kt�ry ko�czy si� ku do�owi rozworem krzy�owym
Bocznie od otwor�w krzy�owych znajduje si� cz�œ� boczna koœci krzy�owej, na kt�rej wyst�puje pow. uchowata dla po��czenia w stawie krzy�owo-biodrowym z koœci� miedniczn�

Koœ� guziczna:

Kr�gi ogonowe czyli guziczne wyst�puj� u cz�owieka w postaci szcz�tkowej
Jedynie na pierwszym z tych kr�g�w znajduj� si� pewne cechy kr�gowe, jak trzon, szcz�tkowe wyrostki poprzeczne i wyrostki stawowe g�rne, zwane tutaj ro�kami guzicznymi, kt�re ��cz� si� z ro�kami krzy�owymi

�ebra

Podzia� �eber:

�ebra prawdziwe - przyczepiaj�ce si� bezpoœrednio do mostka (7 pierwszych par)
�ebra rzekome - przyczepiaj�ce si� do mostka za poœrednictwem chrz�stki �ebra si�dmego (�ebra 8,9,10 - wytwarzaj� tzw. �uk �ebrowy)
�ebra wolne (11 i 12) - nie przyczepiaj� si� do mostka

Budowa �eber:

Ka�de �ebro sk�ada si� z koœci �ebrowej i chrz�stki
Koœ� �ebrowa zbudowana jest z trzonu i ko�ca kr�gos�upowego (tylnego) i mostkowego (przedniego)
W ko�cu kr�gos�upowym wyr�nia si�: g�ow� z najcz�œciej podzielonym grzebieniem (��czy si� z do�kiem �ebrowym pow. bocznej trzon�w kr�g�w piersiowych tworz�c staw g�owy �ebra), szyjk� �ebra, guzek �ebra (kt�rego pow. stawowa ��czy si� z do�kiem �ebrowym wyrostka poprzecznego, tworz�c staw �ebrowo-poprzeczny),
Trzon �ebra posiada pow. zewn�trzn� i wewn�trzn� oraz brzeg g�rny i dolny, jest charakterystycznie zakrzywiony - k�t �ebra; na pow. wewn�trznej wzd�u� brzegu dolnego ci�gnie si� bruzda �ebra, zawieraj�ca nerw i naczynia mi�dzy�ebrowe
Koniec mostkowy ��czy si� z chrz�stk� �ebrow�, kt�ra w przypadku �eber prawdziwych wytwarza stawy �ebrowo-mostkowe (z wyj�tkiem 1 �ebra, kt�re ��czy si� z r�kojeœci� mostka chrz�stkozrostem)

Mostek

Budowa mostka:

Mostek sk�ada si� z r�kojeœci, trzonu i wyrostka mieczykowatego
K�t mostkowy wytworzony jest przez po��czenie r�kojeœci i trzonu mostka (w jego obr�bie ��czy si� z mostkiem �ebro drugie)
R�kojeœ� mostka na brzegu g�rnym posiada wci�cie szyjne i bocznie od niego po�o�one wci�cie obojczykowe (dla po��czenia z ko�cem mostkowym obojczyka w stawie mostkowo-obojczykowym)

Kostna klatka piersiowa

Od ty�u ograniczona jest kr�gos�upem piersiowym i ko�cami kr�gos�upowymi �eber, bocznie ograniczaj� j� trzony �eber, od przodu ogranicza j� mostek i chrz�stki �ebrowe
Pomi�dzy �ebrami znajduj� si� tzw. przestrzenie mi�dzy�ebrowe
Przestrze� klatki piersiowej ��czy si� z przestrzeni� œrodkow� szyi otworem g�rnym klatki piersiowej, ograniczonym przez pierwszy kr�g piersiowy, pierwsze �ebro g�rne, brzeg r�kojeœci mostka - otw�r ten zawiera prze�yk z tchawic�, du�e naczynia krwionoœne i limfatyczne oraz nerwy wraz z pniem wsp�czulnym
Otw�r dolny klatki piersiowej ograniczony jest przez dwunasty kr�g piersiowy i dwunaste �ebro, ko�ce �eber 11 i 12 oraz �uki �ebrowe i wyrostek mieczykowaty. W otworze dolnym klatki piersiowej znajduj� si� przyczepy przepony

Po��czenia kr�g�w

Po��czenia trzon�w kr�g�w - chrz�stkozrosty
Trzony kr�g�w ��cz� si� za poœrednictwem kr��k�w mi�dzykr�gowych (dysk�w) - kr��ki posiadaj� obwodowo po�o�ony pierœcie� w��knisty i centralnie po�o�one j�dro mia�d�yste
Na pow. przedniej i tylnej trzon�w kr�g�w przyczepiaj� si� i przebiegaj� wi�zad�a: pod�u�ne, przednie i tylne
�uki kr�g�w i wyrostki poprzeczne i kolczyste ��cz� si� wi�zad�ami (wi�zozrost): mi�dzy�ukowymi, mi�dzypoprzecznymi, mi�dzykolcowymi, nadkolcowymi i karkowymi
Kr�gi ��cz� si� ze sob� za poœrednictwem wyrostk�w stawowych - stawy mi�dzykr�gowe
Staw szczytowo-potyliczny stabilizuj� b�ony szczytowo-potyliczne przednia i tylna
W stawach szczytowo-obrotowych poœrodkowych wyst�puj�: wi�zad�o poprzeczne kr�gu szczytowego, wi�zad�a skrzyd�owa te oraz wi�zad�o wierzcho�ka z�ba, a tak�e b�ona pokrywaj�ca

Ko�czyna g�rna

Koœciec obr�czy

Obojczyk

Koniec barkowy - pow. stawowa mostkowa (wci�cie obojczykowe r�kojeœci mostka)
Koniec barkowy - pow. stawowa barkowa (staw barkowo-obojczykowy, wyrostek barkowy �opatki)

�opatka

Posiada dwie pow.: przedni� - �ebrow�, na kt�rej znajduje si� d� pod�opatkowy oraz tyln� - grzbietow�, na kt�rej znajduj� si�:

Grzebie� �opatki, kt�ry bocznie i do przodu przed�u�a si� w wyrostek barkowy, na jego przyœrodkowej str. znajduje si� pow. stawowa barkowa

Powy�ej i poni�ej grzebienia znajduje si� d� nad- i podgrzebieniowy

Na brzegu g�rnym �opatki znajduje si� wci�cie �opatkia bocznie od niego wyrostek kruczy �opatki

Na bocznym k�cie �opatki znajduj� si� wydr��enia stawowe (panewka stawu ramiennego) a powy�ej i poni�ej niego guzek nad- i podpanewkowy

Koœci cz�œci wolnej ko�czyny

Koœ� ramienna

Koniec bli�szy - g�owa koœci ramiennej, posiada pow. stawow� dla utworzenia stawu ramiennego (barkowego)
G�owa oddzielona jest od guzka wi�kszego i mniejszego szyjk� anatomiczn�
Guzek mniejszy i wi�kszy ku do�owi przed�u�aj� si� w jednoimienne grzebienie, pomi�dzy kt�rymi a tak�e pomi�dzy guzkami znajduje si� bruzda mi�dzyguzkowa
Szyjka chirurgiczna to silne przew�enie koœci poni�ej obu guzk�w
Na pow. przednio-bocznej znajduje si� guzowatoœ� naramienna
Na pow. tylnej trzonu koœci ramiennej przebiega spiralnie w kierunku bocznym i ku do�owi - bruzda nerwu promieniowego
Koniec dalszy - k�ykie� koœci ramiennej
W obr�bie k�ykcia koœci ramiennej - bloczek le��cy przyœrodkowo do g��wki koœci ramiennej
Powy�ej bloczka znajduje si� d� dziobiasty, a powy�ej g��wki d� promieniowy
Na pow. tylnej k�ykcia ponad bloczkiem znajduje si� d� wyrostka �okciowego
Do boku i przyœrodkowo odchodz� nadk�ykie� boczny (mniejszy) i przyœrodkowy (wi�kszy)
Na pow. tylnej nadk�ykcia przyœrodkowego znajduje si� bruzda nerwu �okciowego

Koœ� �okciowa

W ko�cu bli�szym le�y wyrostek �okciowy i dziobiasty, oddzielone od siebie wci�ciem bloczkowym
Na bocznej str. ko�ca bli�szego znajduje si� wci�cie promieniowe
Na str. przedniej poni�ej wyrostka dziobiastego le�y guzowatoœ� koœci �okciowej
Na ko�cu dalszym znajduje si� g�owa koœci �okciowej wraz z jej obwodem stawowym, oraz wyrostek rylcowaty

Koœ� promieniowa

Na ko�cu bli�szym znajduje si� g�owa koœci promieniowej wraz z jej obwodem stawowym, oraz do�kiem g�owy
Poni�ej g�owy znajduje si� szyjka i guzowatoœ� koœci promieniowej
Na pow. dolnej ko�ca dalszego znajduje si� pow. stawowa nadgarstkowa, natomiast na str. przyœrodkowej ko�ca dalszego znajduje si� wci�cie �okciowe, a na str. bocznej wyrostek rylcowaty

Koœci r�ki

Koœci nadgarstka

Szereg bli�szy (od str. palca pierwszego) - koœci: ��dkowata, ksi�ycowata, tr�jgraniasta, grochowata
Szereg dalszy - koœci: czworoboczna wi�ksza, czworoboczna mniejsza, g��wkowata, haczykowata

Bruzda nadgarstka znajduje si� na jego stronie przedniej, pomi�dzy wynios�oœci� promieniow� i �okciow�
Wynios�oœ� promieniow� tworzy guzek koœci ��deczkowatej i guzek koœci czworobocznej wi�kszej
Wynios�oœ� �okciow� tworzy koœ� grochowata i haczyk koœci haczykowatej

Koœci œr�dr�cza

Koniec bli�szy - podstawa
Koniec dalszy - g�owa
Trzon

Koœci palc�w r�ki (paliczki)

Stawy ko�czyny g�rnej

Staw ramienny - g�owa koœci ramiennej i wydr��enie stawowe �opatki, powi�kszone o element chrz�stny - obr�bek stawowy; wi�zad�a: kruczo-ramienne i obr�bkowo-ramienne
Staw �okciowy - staw z�o�ony z :
stawu ramienno-promieniowego
? ? ? ? -�okciowego
stawu promieniowo-�okciowego bli�szego
Wi�zade� pobocznych promieniowych i �okciowych, pierœcieniowate koœci ramiennej

Staw promieniowo-ramienny tworzy: g��wka koœci ramiennej i do�ek g�owy koœci promieniowej
Staw ramienno-�okciowy tworzy: bloczek koœci ramiennej i wci�cie bloczkowe koœci �okciowej
Staw promieniowo-�okciowy bli�szy tworzy: obw�d stawowy g�owy koœci promieniowej i wci�cie promieniowe koœci �okciowej
Staw promieniowo-�okciowy dalszy - obw�d stawowy g�owy koœci �okciowej i wci�cie �okciowe koœci promieniowej

Ko�czyna dolna

Koœciec obr�czy

Koœ� miedniczna:

Koœ� biodrowa - sk�ada si� z talerza i trzonu koœci, kt�ry podobnie jak trzony pozosta�ych koœci miednicznych tworzy panewk� stawu biodrowego;
Na talerzu wyst�puj�:

Pow. poœladkowa (na kt�rej znajduj� si� kresy poœladkowe: przednia, tylna i dolna)
Pow. krzy�owo-miedniczna (stanowi zag��bienie - d� biodrowy)
Zgrubia�y brzeg talerza koœci biodrowej to grzebie� koœci biodrowej, rozpoczynaj�cy si� kolcem biodrowym przednim g�rnym a ko�czy si� kolcem biodrowym tylnym g�rnym
Brzeg przedni talerza ko�czy si� kolcem biodrowym przednim dolnym, a brzeg tylny kolcem biodrowym tylnym dolnym
Na pow. krzy�owo-miednicznej znajduje si� pow. uchowata (dla po��czenia z pow. uchowat� koœci krzy�owej w stawie krzy�owo-biodrowym)
Na pow. krzy�owo-miednicznej granic� mi�dzy talerzem koœci biodrowej a jej trzonem tworzy kresa �ukowata

Koœ� �onowa - sk�ada si� z trzonu i dw�ch ga��zi, g�rnej i dolnej

Na pow. przyœrodkowej obu ga��zi koœci �onowej znajduj� si� pow. spojeniowa, kt�ra za poœrednictwem kr��ka mi�dzyb�onowego ��czy si� z koœci� drugostronn� tworz�c spojenie �onowe
Na ga��zi g�rnej znajduje si� wynios�oœ� ga��zi g�rnej skierowana ku ty�owi zwana grzebieniem koœci �onowej, kt�ry przed�u�a si� ku ty�owi w kres� �ukowat� (koœci biodrowej) wytwarzaj�c wsp�lnie z ni� kres� graniczn�
Na przedniej pow. ga��zi g�rnej znajduje si� guzek �onowy - przyczep wi�zad�a pachwinowego

Koœ� kulszowa - sk�ada si� z trzonu i ga��zi koœci

Kolec kulszowy skierowany jest ku ty�owi oddzielaj�cy le��ce powy�ej wci�cie kulszowe wi�ksze i poni�ej mniejsze
Silnie zgrubia�y fragment skierowany ku ty�owi i w d� to guz kulszowy przed�u�aj�cy si� do przodu w ga��Ÿ koœci kulszowej
Obie ga��zie koœci �onowej oraz ga��Ÿ koœci kulszowej i tron koœci kulszowej ograniczaj� otw�r zas�onowy, kt�ry zamkni�ty jest w przewa�aj�cej cz�œci przez b�on� zas�onow�, zaœ w g�rnej cz�œci pozostaje dro�ny, tzw. Kana� zas�onowy

Panewka stawu biodrowego utworzona jest z trzon�w wszystkich koœci wchodz�cych w sk�ad koœci miednicznej, w jej obr�bie znajduje si� obwodowo po�o�ona pow. ksi�ycowata, przedzielona wci�ciem panewki i centralnie po�o�ony d� panewki.

Koœ� miedniczna jako ca�oœ�:

Miednica mniejsza i wi�ksza oddzielone s� kres� graniczn�, w sk�ad kt�rej wchodzi kresa �ukowata i grzebie� koœci �onowej
Na pow. krzy�owej granica znajduje si� na wzg�rku koœci krzy�owej
Powy�ej kresy granicznej i wzg�rka koœci krzy�owej znajduje si� miednica wi�ksza, ograniczona od ty�u przez odcinek l�dŸwiowy kr�gos�upa, a bocznie przez talerze koœci biodrowej
Miednica mniejsza (tzw. kana�, jama miednicy) ograniczona jest od ty�u przez koœ� krzy�ow� i koœ� guziczn�, bocznie - trzony koœci buduj�cych koœ� miedniczn�, od przodu przez spojenie �onowe, ga��Ÿ koœci kulszowej i ga��zie koœci �onowej
W obr�bie miednicy mniejszej wyr�nia si� od g�ry pocz�wszy p�aszczyzn�:
Wchodu (otw�r g�rny miednicy mniejszej)
Pr�ni
Cieœni (otw�r dolny)

Koœci cz�œci wolnej ko�czyny

Koœ� udowa

Na ko�cu bli�szym koœci znajduje si� g�owa z do�kiem g�owy koœci udowej i szyjka oraz kr�tarz wi�kszy (z do�em kr�tarzowym na przyœrodkowej str.) i kr�tarz mniejszy po��czone ze sob� od przodu kres� a z ty�u grzbietem mi�dzykr�tarzowym.
Na pow. tylnej trzonu znajduje si� kresa chropowata rozdzielaj�ca si� ku g�rze i do do�u na warg� przyœrodkow� i boczn�. Ku g�rze warga przyœrodkowa wytwarza kres� grzebieniow�, boczna guzowatoœ� poœladkow�, ku do�owi obie ograniczaj� pow. podkolanow�, przy czym przyœrodkowa ko�czy si� na nadk�ykciu przyœrodkowym tzw. guzkiem przywodzicielem.
Na ko�cu dalszym znajduj� si� k�ykcie: przyœrodkowy i boczny (z jednoimiennymi nadk�ykciami) oddzielone od siebie do�em mi�dzyk�ykciowym, kt�ry od g�ry, od pow. podkolanowej oddziela kresa mi�dzyk�ykciowa.
Na str. przedniej ko�ca dalszego znajduje si� pow. rzepkowa. Rzepka posiada pow. przedni� i tyln� - stawow�, oraz brzeg g�rny - podstawa rzepki i wierzcho�ek w dolnej cz�œci.

Koœ� piszczelowa

Koniec bli�szy tworz� dwa k�ykcie: przyœrodkowy i boczny na ich g�rnej pow. znajduj� si� pow. stawowe g�rne a mi�dzy nimi wynios�oœ� mi�dzyk�ykciowa, zbudowana z dw�ch guzk�w mi�dzyk�ykciowych: przyœrodkowego i bocznego. Do przodu i do ty�u od tej wynios�oœci znajduj� si� pole mi�dzyk�ykciowe przednie i tylne. Na przedniej str. ko�ca bli�szego znajduje si� guzowatoœ� piszczeli a na str. bocznej pow. stawowa strza�kowa (dla stawu piszczelowo-strza�kowego)
Trzon - na pow. tylnej - kresa mi�œnia p�aszczykowa tego.
Na ko�cu dalszym na jego pow. dolnej znajduje si� pow. stawowa dolna (dla po��czenia z bloczkiem koœci skokowej w stawie skokowym g�rnym). Na pow. bocznej znajduje si� wci�cie strza�kowe (wi�zozrost piszczelowo-strza�kowy). Koniec przyœrodkowy przed�u�a si� w tzw. kostk� przyœrodkow�, z le��c� na jej str. bocznej pow. stawow� kostki.

Koœ� strza�kowa

Na ko�cu bli�szym posiada g�ow� z wierzcho�kiem g�owy strza�ki. Na przyœrodkowej str. g�owy znajduje si� pow. stawowa g�owy strza�ki (staw piszczelowo-strza�kowy)
Koniec dalszy strza�ki to kostka boczna posiadaj�ca na str. przyœrodkowej pow. stawow� kostki (dla utworzenia stawu skokowego g�rnego)

Koœci stopy

Koœ� skokowa sk�ada si� z:
G�owy
Szyjki
Trzonu

Na str. g�rnej koœci skokowej znajduje si� bloczek koœci skokowej zawieraj�cy pow. stawow� g�rn� oraz pow. kostkowe przyœrodkow� i boczn�. Pow. te tworz� z pow. stawow� ko�c�w dalszych koœci goleni staw skokowo-goleniowy ?skokowy g�rny. Na pow. dolnej koœci skokowej znajduj� si� pow. stawowe pi�towe: przednia, œrodkowa i tylna, dla po��czenia z pow. stawowymi skokowymi pow. g�rnej koœci pi�towej, w stawie skokowym dolnym. G�owa koœci skokowej wytwarza z przodu pow. stawow� ��dkowat� (dla po��czenia z koœci� ��dkowat� w stawie skokowo-��dkowym). Staw skokowy dolny to inaczej staw skokowo-pi�towo-��dkowy ?po��czenie koœci skokowej, pi�towej i ��dkowej.

Koœ� pi�towa

Pow. g�rna - jak wy�ej

Ku ty�owi koœ� pi�towa wytwarza bardzo wyraŸn� wynios�oœ� kostn� - guz pi�towy.

Na przedniej str. koœci pi�towej znajduje si� pow. stawowa szeœcienna dla po��czenia z koœci� szeœcienn�.

Sk�ad koœci st�pu: koœ� szeœcienna, ��dkowata, trzy koœci klinowate: przyœrodkowa, poœrednia boczna (pi�towa i skokowa)

Koœci œr�dstopia

Koniec bli�szy - podstawa
Koniec dalszy - g�owa
Trzon

Stawy st�powo-œr�dstopne

Koœci palc�w

Stawy ko�czyny dolnej

Staw biodrowy - panewk� stawu biodrowego tworz� trzony koœci biodrowej kulszowej i �onowej. Znajduje si� ona na bocznej str. koœci miednicznej. Panewk� stawu pog��bia chrz�stny r�bek panewki. G�ow� stawu biodrowego tworzy g�owa koœci udowej. Staw ten stabilizuj� wi�zad�a kulszowo-biodrowo-�onowo-udowe oraz wi�zad�o g�owy koœci udowej.
Staw kolanowy - to po��czenie k�ykci koœci udowej oraz k�ykci piszczeli a tak�e rzepki. Pow. stawow� g�rn� k�ykci piszczeli na jej brzegach powi�kszaj� i pog��biaj� ��kotki: przyœrodkowa i boczna.

Wi�zad�a stawu kolanowego: wi�zad�a krzy�owe przednie i tylne - œr�dstawowe przyczepiaj�ce si� do p�l mi�dzyk�ykciowych przedniego o tylnego oraz pow. wewn�trznej k�ykci koœci udowej.

Wi�zad�a rzepki i troczki rzepki.

Wi�zad�a poprzeczne.

Czaszka

M�zgoczaszka

Koœ� potyliczna

Sk�ada si� z: cz�œci podstawnej

parzystych cz�œci bocznych

nieparzystej cz�œci �uskowej

Cz�œ� podstawna ��czy si� z trzonem koœci klinowej tworz�c stok
Na pow. dolnej cz�œci bocznej znajduj� si� k�ykcie potyliczne, kt�re ��cz� si� z do�kami stawowymi g�rnymi kr�gu szczytowego tworz�c staw szczytowo-potyliczny (staw g�rny g�owy)
Podstaw� k�ykcia potylicznego przebija kana� nerwu podj�zykowego, kt�rym nerw podj�zykowy (XII nerw czaszkowy) opuszcza jam� czaszki
Na brzegu bocznym cz�œci bocznej znajduje si� wci�cie szyjne, kt�re z wci�ciem szyjnym cz�œci skalistej koœci skroniowej tworzy otw�r szyjny (zawiera nerw IX - j�zykowo-gard�owy, X - b��dny i XI - dodatkowy)
Do ty�u od k�ykcia potylicznego le�y d� k�ykciowy, wraz z kana�em k�ykciowym
Cz�œ� �uskowa (�uska)
Pow. zewn�trzna - guzowatoœ� potyliczna zew., kt�ra bocznie przed�u�a si� w kres� karkow� g�rn�, a ku do�owi w grzebie� potyliczny zew.

Powy�ej guzowatoœci potylicznej zew. przebiega poprzecznie kresa karkowa najwy�sza, a poni�ej kresa karkowa dolna.

Pow. wewn�trzna - posiada guzowatoœ� potyliczn� wew., kt�ra ku g�rze przed�u�a si� w bruzd� zatoki strza�kowej g�rnej, bocznie w bruzdy zatok poprzecznych, a ku do�owi w grzebie� potyliczny wew.

W ten spos�b powstaje tzw. wynios�oœ� krzy�owa oddzielaj�ca od siebie zag��bienia dolne dla p�kul m�d�ku i dla p�at�w potylicznych muzgu.

Koœ� klinowa

Sk�ada si� z trzonu i parzystych skrzyde� mniejszych, wi�kszych i wyrostk�w skrzyd�owatych.

W obr�bie trzonu znajduj� si� parzyste zatoki klinowe przedzielone przegrod� zatok -zatoki te posiadaj� otw�r zatoki klinowej na pow. przedniej trzonu, kt�rym uchodz� do zachy�ka klinowo-sitowego jamy nosowej.
Pow. g�rna trzonu - znajduj� si� siod�o tureckie ograniczone od ty�u grzbietem siod�a. Do przodu od niego le�y bruzda skrzy�owania wzrokowego (w niej krzy�uj� si� nerwy wzrokowe -I I nerw czaszkowy)
Na pow. bocznej trzonu koœci klinowej znajduje si� bruzda t�tnicy szyjnej (dla t�tnicy szyjnej wew.)
Skrzyd�a mniejsze buduj� dno do�u przedniego czaszki oraz sklepienie oczodo�owe.
Skrzyd�a mniejsze odchodz� od trzonu koœci klinowej dwoma korzeniami, kt�re obejmuj� kana� wzrokowy - zawiera nerw wzrokowy (II nerw czaszkowy) i t�tnic� oczn�
Skrzyd�o wi�ksze ma pow.:
Wewn�trzn� - m�zgow�, na niej znajduj� si� ��ki m�zgowe i wyciski palczaste oraz 3 otwory: okr�g�y (zawiera nerw szcz�kowy - 2 ga��Ÿ nerwu tr�jdzielnego - nerw V) owalny - zawiera nerw ruchowy (3 ga��Ÿ nerwu V), kolcowy - zawiera naczynia oponowe i œrodkowe i nerw kolcowy
Zewn�trzne - oczodo�owa, skroniowa, podskroniowa, szcz�kowa
wyrostek skrzyd�owaty - sk�ada si� z 2 blaszek: przyœrodkowej i bocznej oddzielonych od siebie w cz�œci dolnej wci�ciem skrzyd�owym. Do ty�u od obu blaszek znajduje si� d� skrzyd�owy a powy�ej d� ��dkowaty. Do przodu od nich le�y bruzda skrzyd�owo - podniebienna. Blaszka przyœrodkowa ku do�owi wyd�u�a si� w haczyk skrzyd�owy w cz�œci g�rnej wysy�a przyœrodkowo wyrostek pochwowy. Nasada wyrostka skrzyd�owatego przebija kana� skrzyd�owy.

Koœ� skroniowa

Sk�ada si� z cz�œci �uskowej, sutkowej, b�benkowej i skalistej

Cz�œ� �uskowa - na pow. zewn�trznej le�y wyrostek jarzmowy, kt�ry ��czy si� z wyrostkiem skroniowym koœci jarzmowej tworz�c �uk jarzmowy.
Na pow. zewn�trznej znajduje si� d� �uchwowy oraz le��cy do przodu od niego guzek stawowy - obie te struktury zawieraj� pow. stawowe stawu skroniowo-�uchwowego.
Cz�œ� b�benkowa w dole �uchwowym oddzielona jest od cz�œci �uskowej szczelin� tyln�, skalisto-b�benkow� i przedni�, skalisto-�uskow�. Przez szczelin� skalisto-b�benkow� wychodzi z jamy b�benkowej struna b�benkowa.
Na pow. wewn�trznej cz�œci �uskowej znajduj� si� bruzdy t�tnicy oponowej œrodkowej.

Cz�œ� skalista - piramida (tr�jœcienna)
Pow. przednia - wynios�oœ� �ukowata
- rozw�r kana�u nerwu skalistego wi�kszego - stanowi zako�czenie kana�u nerwu skalistego wi�kszego, przed�u�a si� na pow. przedniej w bruzd� nerwu skalistego wi�kszego.
Bocznie le�y rozw�r kana�u i bruzda nerwu skalistego mniejszego
- wycisk nerwu tr�jdzielnego (dla zwoju nerwu tr�jdzielnego - nerw V)
- kana� mi�œniowo-tr�bkowy podzielony przegrod� kana�u mi�œniowo tr�bkowego na cz�œ� g�rn� i dolna - p�kana� tr�bki s�uchowej
Pow. tylna zawiera otw�r s�uchowy wew. prowadz�cy do przewodu s�uchowego wew. i ko�cz�cy si� bocznie dnem przewodu s�uchowego wewn�trznego. Otw�r i przew�d s�uchowy wewn�trzny zawiera nerw VII - twarzowy, nerw VIII - przedsionkowo-œlimakowy, nerw XIII - poœredni, d� pod�ukowy i otw�r zew. wodoci�gu przedsionka.
Pow. dolna - d� szyjny, w kt�rym le�y opuszka g�rna �y�y szyjnej wew.
Otw�r zew. kana�u t�tnicy szyjnej, kt�ry przed�u�a si� w kana� t�tnicy szyjnej w szczycie piramidy koœci skroniowej. Kana� ten zawiera t�tnic� szyjn� wew. wchodz�c� do jamy czaszki.
Do�ek skalisty zawiera otw�r dolny kanalika b�benkowego prowadz�cego do jamy b�benkowej nerw b�benkowy - ga��Ÿ nerwu IX (j�zykowo-gard�owego), otw�r zew. kanalika œlimaka, wyrostek rylcowaty i ku ty�owi od niego otw�r rylcowo-sutkowy b�d�cy zako�czeniem kana�u nerwu twarzowego rozpoczynaj�cego si� na dnie przewodu s�uchowego wew.

Cz�œ� b�benkowa - stanowi stanowi blaszk� kostn� ograniczaj�c� od przodu, do�u i w dolnej cz�œci od ty�u otw�r i przew�d s�uchowy zew.
Cz�œ� b�benkowa tworzy tylny fragment do�u �uchwowego lecz nie zawiera pow. stawowych.

Cz�œ� sutkowa - wyrostek sutkowy - przyczep mi�œnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Na pow. przyœrodkowej - bruzda zatoki esowatej (przed�u�enie bruzdy zatoki poprzecznej)
Cz�œ� sutkowa jest koœci� pneumatyczn� - zawiera tzw. kom. Sutkowe, z kt�rych najwi�ksza - jama sutkowa ��czy si� z jam� b�benkow�.
Koœ� skroniowa to koœ� narz�du s�uchu i r�wnowagi, jej cz�œci bior� udzia� w tworzeniu ucha zew. (otw�r i przew�d s�uchowy zew.) ucha œrodkowego - jamy b�benkowej oraz ucha wew. le��cego w obr�bie cz�œci skalistej koœci skroniowej.

Koœ� czo�owa

Sk�ada si� z �uski, parzystych cz�œci czo�owych i nieparzystej cz�œci nosowej.

�uska, pow. zewn�trzna:
Widoczne i wyczuwalne guzy czo�owe
Poni�ej guz�w czo�owych znajduj� si� wynios�oœci w postaci wa��w - �uki brwiowe
Na bocznej cz�œci tej powierzchni wyst�puje kresa skroniowa; powierzchnia znajduj�ca si� poni�ej kresy to powierzchnia skroniowa
Wyrostek jarzmowy

�uska czo�owa oddzielona jest od cz�œci oczodo�owej brzegiem nadoczodo�owym.

�uska, pow. wewn�trzna:
Posiada bruzd� zatoki strza�kowej g�rnej
Cz�œci oczodo�owe:
Stanowi� sklepienie oczodo�u
W cz�œci bocznej znajduje si� d� gruczo�u �zowego, a w przyœrodkowej cz�œci do�ek i cz�sto kolec bloczkowy.
Cz�œ� nosowa
Zawiera wci�cie sitowe wype�nione przez blaszk� sitow� koœci sitowej
Z brzegu przedniego odchodzi ku do�owi kolec nosowy, na kt�rym opieraj� si� koœci nosowe

Na granicy wszystkich koœci czo�owych le�y zmiennej wielkoœci zatoka czo�owa.

Koœ� ciemieniowa

Parzysta, p�aska koœ� czaszki.

Pow. wewn�trzna
Guz ciemieniowy
Kresy skroniowe: g�rna i dolna
Pow. wewn�trzna
Bruzdy t�tnicze naczy� oponowych

Brzeg przedni ��czy si� z �usk� czo�ow� szwem wie�cowym.
Brzeg tylny z �usk� potyliczn� szwem w�g�owym.
Brzeg g�rny z koœci� przeciwleg�� szwem strza�kowym.
Brzeg dolny z cz�œci� �uskow� koœci skroniowej szwem �uskowym.

Koœ� sitowa

Sk�ada si� z blaszki pionowej, sitowej, bocznej, przyœrodkowej i b��dnika sitowego.

Blaszka pionowa tworzy g�rn� cz�œ� kostnej przegrody nosa.
Blaszka sitowa:
Stanowi fragment sklepienia jamy nosowej oddzielaj�c j� od do�u przedniego czaszki
Zawiera otworki, przez kt�re przechodz� nici w�chowe (nerw w�chowy - I nerw czaszkowy)
Na pow. g�rnej znajduje si� grzebie� koguci ze skrzyd�ami grzebienia koguciego
Blaszka boczna (oczodo�owa, papierowata) stanowi przyœrodkow� œcian� oczodo�u
Blaszka przyœrodkowa buduje œcian� boczn� jamy nosowej i posiada ma��owiny nosowe: œrodkow�, g�rn�, czasem najwy�sz�, ograniczaj�ce przew�d nosowy œrodkowy, g�rny czasem najwy�szy.
B��dnik sitowy (parzysty) to koœ� pneumatyczna zbudowana z kom. sitowych (jamek kostnych) w dw�ch grupach: przedniej i tylnej. Przednie wchodz� do rozworu p�ksi�ycowatego, tylne do przewodu nosowego g�rnego.

Trzewioczaszka

Szcz�ka

Sk�ada si� z trzonu, wyrostka czo�owego, jarzmowego, podniebiennego i z�bodo�owego.

Trzon - zawiera najwi�ksz� z zatok przynosowych - zatok� szcz�kow�
Posiada powierzchnie:
Policzkow� (twarzow�) z otworem podoczodo�owym b�d�cym zako�czeniem kana�u podoczodo�owego.
G�rn� (oczodo�ow�) - stanowi dno oczodo�u i zawiera bruzd� podoczodo�ow�, przed�u�aj�c� si� w kana� podoczodo�owy.
Tyln� (podskroniow�) - uwypuklona jest w zew. guz szcz�ki z otworkami z�bodo�owymi
Przyœrodkow� (nosow�) - stanowi boczn� œcian� jamy nosowej i zawiera rozw�r szcz�kowy a tak�e grzebie� ma��owinowy.
Wyrostek podniebienny ��czy si� z przeciwleg�ym wyrostkiem podniebiennym tworz�c przednie podniebienia kostnego.
Wyrostek z�bodo�owy zawiera 8 z�bodo��w (2,1,2,3). Z�bodo�y podzielone s� przez przegrody mi�dzyz�bodo�owe.
Wyrostek jarzmowy ��czy si� z koœci� jarzmow�.
Wyrostek czo�owy stanowi przyœrodkow� œcian� oczodo�u - ta pow. zawiera bruzd� �zow� oraz buduje œcian� boczn� jamy nosowej.

Koœ� podniebienna

Sk�ada si� z blaszki pionowej i poziomej.

Blaszka pionowa tworzy œcian� boczn� jamy nosowej i na pow. nosowej posiada grzebie� ma��owinowy sitowy.
Blaszka pozioma stanowi tylna cz�œci podniebienia kostnego.
Wyrostek piramidowy odchodzi ku ty�owi od miejsca po��czenia obu blaszek i uzupe�nia wci�cie skrzyd�owe wyrostka skrzyd�owego koœci klinowej. Na jego pow. znajduj� si� otwory podniebienne wi�kszy i mniejszy - stanowi�ce zako�czenia jednoimiennych kana��w.

�uchwa

Koœ� nieparzysta. Sk�ada si� z trzonu i parzystych ga��zi.

Trzon �uchwy
Pow. zewn�trzna
Wynios�oœ� br�dkowa z guzkami br�dkowymi
Otw�r br�dkowy b�d�cy zako�czeniem kana�u �uchwy
Pow. wewn�trzna
Kolce br�dkowe - miejsce przyczepu mi�œni
Do�y dwubrzuœcowe ? ?? ?
Kresa �uchwowo-gnykowa - miejsce przyczepu najsilniejszego mi�œnia przepony jamy ustnej - �uchwowo-gnykowego
Brzeg dolny �uchwy to podstawa �uchwy.
Brzeg dolny to tzw. cz�œ� z�bodo�owa zawieraj�ca ujœcia 16 z�bodo��w.
Ga��Ÿ �uchwy - pow. przyœrodkowa
Otw�r �uchwowy ograniczony od przodu j�zyczkiem �uchwy prowadz�cy do kana�u �uchwy
Bruzda �uchwowo-gnykowa
Guzowatoœ� skrzyd�owa - miejsce przyczepu mi�œnia skrzyd�owego przyœrodkowego

- pow. boczna

Guzowatoœ� �waczowa - miejsce przyczepu mi�œnia �wacza

Z brzegu g�rnego ga��zi z przodu odchodzi wyrostek dziobiasty (miejsce przyczepu m. skroniowego), oddzielony wci�ciem �uchwy od wyrostka k�ykciowego.
Wyrostek k�ykciowy sk�ada si� z szyjki i g�owy �uchwy. G�owa �uchwy posiada pow. stawow� dla po��czenia z cz. �uskow� koœci skroniowej (d� �uchwowy i guzek stawowy) w stawie skroniowo-�uchwowym
Do do�ka skrzyd�owego szyjki �uchwy przyczepia si� m. skrzyd�owy boczny.

Koœ� jarzmowa

Sk�ada si� z trzonu oraz wyrostka czo�owego i skroniowego.

Trzon z pow. oczodo�ow� stanowi œcian� boczn� i dno oczodo�u, policzkow� - twarz kostn� oraz skroniow� - ogranicza od przodu d� skroniowy.
Wyrostek czo�owy ��czy si� z wyrostkiem jarzmowym koœci czo�owej.
Wyrostek skroniowy ��czy si� z wyrostkiem jarzmowym koœci skroniowej tworz�c �uk jarzmowy.

Ma��owina nosowa dolna

Le�y na œcianie bocznej jamy nosowej ograniczaj�c przew�d nosowy dolny. Przedni i tylny koniec tej koœci ��czy si� z grzebieniem ma��owinowym trzonu szcz�ki i blaszki pionowej koœci podniebiennej.
Na brzegu g�rnym od przodu do ty�u le�� 3 wyrostki:

�zowy - ��czy si� z koœci� �zow� zamykaj�c bruzd� �zow�, pow. nosowej trzonu szcz�ki w kana� nosowo-�zowy uchodz�cy do przewodu nosowego dolnego.
Wyrostek sitowy ��czy si� z wyrostkiem haczykowatym ma��owiny nosowej œrodkowej (b��dnik sitowy) i wraz z puszk� sitow� po��czenie to ogranicza rozw�r p�ksi�ycowaty - uchodzi tu zatoka szcz�kowa, kom. sitowe przednie i cz�sto zatoka czo�owa.
Wyrostek szcz�kowy - ogranicza od do�u rozw�r szcz�kowy.

Lemiesz

Stanowi tylno - dolny fragment kostnej przegrody nosa.

Koœ� �zowa

Stanowi fragment przyœrodkowej œciany oczodo�u, wzd�u� brzegu przedniego posiada bruzd� �zow�, kt�ra z bruzd� �zow� wyrostka czo�owego szcz�ki tworzy d� woreczka �zowego, przed�u�aj�cy si� w kana� nosowo-�zowy.

Koœ� nosowa

Koœ� parzysta, stanowi pod�o�e kostne i przedni fragment sklepienia jamy nosowej. Ich brzeg dolny wraz z wci�ciem nosowym szcz�ki ogranicza otw�r gruszkowaty.

Koœ� gnykowa

Le�y na szyi powy�ej krtani. Sk�ada si� z trzonu, rog�w wi�kszych i mniejszych.

KO�CZYNA G�RNA

1.Mi�œnie obr�czy ko�czyny g�rnej:

Mi�sie� naramienny - nerw pachowy
Mi�sie� ob�y mniejszy - nerw pachowy
Mi�sie� nadgrzebieniowy - nerw nad�opatkowy
Mi�sie� podgrzebieniowy - nerw nad�opatkowy
Mi�sie� ob�y wi�kszy - nerw pod�opatkowy
Mi�sie� pod�opatkowy - nerw pod�opatkowy

D�� pachowy - zag��bienie sk�ry na granicy mi�dzy klatk� piersiow� a ramieniem, ograniczone od przodu fa�dem pachowym przednim (brzeg mi�œnia piersiowego wi�kszego) od ty�u fa�dem pachowym tylnym (brzeg mi�œnia najszerszego grzbietu)

Jama pachowa - le�y ponad do�em pachowym, oddzielona od niego sk�r� oraz powi�zi� pachow�, od przodu ograniczona jest przez mi�œnie piersiowe wi�kszy i mniejszy, z ty�u przez mi�œnie: pod�opatkowy, ob�y wi�kszy i najszerszy grzbietu. Przyœrodkowo jam� pachow� ogranicza mi�sie� z�baty przedni, bocznie g�owa i szyjka chirurgiczna koœci ramiennej, mi�sie� kruczo ramienny i g�owa kr�tka mi�œnia dwug�owego.

Jama pachowa zawiera:

Naczynia pachowe (�y�y, t�tnice)
Cz�œ� podobojczykow� splotu ramiennego
W�z�y ch�onne pachowe g��bokie

Otwory œciany tylnej jamy pachowej ��cz� j� z przestrzeni� podnaramienn�.

Otw�r czworoboczny (zawiera nerw pachowy i t�tnic� okalaj�c� rami� tyln�)
Otw�r przyœrodkowy - tr�jboczny

2.Mi�œnie ramienia

Gr. przednia - zginacze
Mi�sie� dwug�owy ramienia - nerw mi�œniowo-sk�rny
Mi�sie� kruczo ramienny - ? ? ? ?
Mi�sie� ramienny - ? ? ? ?
Gr. tylna - prostowniki
Mi�sie� tr�jg�owy ramienia - nerw promieniowy
Mi�sie� �okciowy - ? ? ? ?

3. Mi�œnie przedramienia

Gr. przednia - zginacze
Warstwa powierzchowna
M. nawrotny ob�y
M. zginacz promieniowy nadgarstka
M. d�oniowy d�ugi
M. zginacz �okciowy nadgarstka
Warstwa poœrednia
M. zginacz palc�w powierzchowny
Warstwa g��boka
M. zginacz palc�w g��boki
M. zginacz kciuka d�ugi
M. nawrotny czworoboczny

Unerwienie: nerw poœrodkowy z wyj�tkiem zginacza �okciowego nadgarstka i zginacza

g��bokiego palc�w.

Gr. boczna
M. ramienno-promieniowy
M. prostownik nadgarstka promieniowy (d�ugi i kr�tki)
M. odwracacz

Unerwienie: nerw promieniowy

Gr. tylna - prostowniki
Warstwa powierzchowna
M. prostownik palc�w
M. prostownik palca ma�ego
M. prostownik �okciowy nadgarstka
Warstwa g��boka
M. odwodziciel kciuka d�ugi
M. prostownik kciuka kr�tki i d�ugi
M. prostownik wskaziciela

Unerwienie: nerw promieniowy

D�� okciowy - przyœrodkowo ograniczony jest przez mi�sie� nawrotny ob�y, bocznie

przez mi�œnie: ramienno-promieniowy i prostownik promieniowy nadgarstka d�ugi i

kr�tki. Dno do�u stanowi mi�sie� odwracacz, od przodu zamyka go powi�Ÿ �okciowa.

Zawiera on naczynia ramienne i nerw poœrodkowy i promieniowy.

Kana� nadgarstka - powstaje przez zamkni�cie bruzdy nadgarstka przez troczek zginaczy.

Kana� nadgarstka zawiera:

Œci�gna mi�œnia zginacza powierzchownego i g��bokiego palc�w
Œci�gno mi�œnia zginacza d�ugiego kciuka i zginacza promieniowego nadgarstka
Nerw poœrodkowy

4. Kr�tkie mi�œnie r�ki

Mi�œnie k��bu kciuka:
M. odwodziciel kciuka kr�tki
M. zginacz kciuka kr�tki
M. przeciwstawiacz kciuka
M. przywodziciel kciuka

Unerwienie: nerw poœrodkowy, z wyj�tkiem przywodziciela i g�owy g��bokiej zginacza

kr�tkiego - nerw �okciowy.

Mi�œnie k��biku:
M. d�oniowy kr�tki
M. odwodziciel palca ma�ego
M. zginacz kr�tki palca ma�ego
M. przeciwstawiacz palca ma�ego

Unerwienie: nerw �okciowy

Mi�œnie œrodkowe r�ki:
M. glistowate (4)
M. mi�dzykostne d�oniowe (3)
M. mi�dzykostne grzbietowe (4)

Unerwienie: nerw �okciowy z wyj�tkiem 1. i 2. m. glistowatego - nerw poœrodkowy

NACZYNIA

T�tnica podobojczykowa - odchodzi symetrycznie:

Po str. prawej od pnia ramienno-g�owowego
Po str. lewej od �uku aorty

Przebiega ona �ukiem wypuk�ym nad szczytem p�uca (osklepkiem op�ucnym) do szczeliny tylnej mi�œni pochy�ych i w tr�jk�cie �opatkowo-obojczykowym (szyi) ko�czy si� na brzegu zew. pierwszego �ebra przed�u�aj�c si� w t�tnic� pachow�.
Ga��zie t�tnicy podobojczykowej:

T�tnica kr�gowa - biegnie przez otwory wyrostk�w poprzecznych 6 g�rnych kr�g�w szyjnych i przez otw�r wielki wchodzi do jamy czaszki - unaczynia m�zgowie i ucho wewn�trzne.
T�tnica piersiowa wew. - wchodzi do klatki piersiowej przez otw�r g�rny - unaczynia œciany klatki piersiowej i jej trzewia (serce, p�uca, itp.)
Pie� tarczowo-szyjny - oddaje t�tnic� tarczow� doln� (unaczynia gruczo� tarczowy i trzewia szyi) oraz t�tnic� poprzeczn� szyi i nad�opatkow� (unaczyniaj�c� grzbiet, szyj�, �opatki i mi�œnie obr�czy ko�czyny g�rnej)
Pie� �ebrowo-szyjny - oddaje t�tnic� szyjn� g��bok� (unaczynia kr�gos�up i g��bokie mi�œnie karku) i t�tnic� mi�dzy�ebrow� najwy�sz� (unaczynia dwie g�rne przestrzenie mi�dzy�ebrowe)

T�tnica pachowa - rozpoczyna si� na brzegu zew. pierwszego �ebra (jako przed�u�enie t�tnicy podobojczykowej) przebiega w jamie pachowej i ko�czy si� na dolnym brzegu mi�œnia piersiowego wi�kszego przed�u�aj�c si� w t�tnic� ramienn�.

Ga��zie t�tnicy pachowej unaczyniaj� œcian� boczn� klatki piersiowej, �opatk� i mi�œnie

obr�czy ko�czyny g�rnej oraz koniec bli�szy koœci ramiennej.

T�tnica ramienna - rozpoczyna si� na dolnym brzegu mi�œnia piersiowego wi�kszego jako przed�u�enie t�tnicy pachowej. Przebiega w bruŸdzie przyœrodkowej mi�œnia dwug�owego, wchodzi do do�u �okciowego i ko�czy si� oddaj�c t�tnice promieniow� i �okciow�.

T�tnica ramienna oddaje:

T�tnic� g��bok� ramienia (biegnie w bruŸdzie nerwu promieniowego razem z nerwem promieniowym)
T�tnic� poboczn� �okciow� g�rn� i doln� (unaczyniaj� mi�œnie ramienia oraz koœ� ramienn�,

ko�cz� si� w sieci t�tniczej stawu �okciowego)

T�tnica �okciowa - jest ga��zi� ko�cow� t�tnicy ramiennej, odchodzi od niej w dole �okciowym. Biegnie po str. �okciowej przedramienia, w korze mi�œni zginaczy i po przejœciu na d�o� ko�czy si� w �uku d�oniowym powierzchownym.

Unaczynia ona mi�œnie gr. przedniej i tylnej (t�tnica mi�dzykostna wsp�lna: przednia i tylna) oddaje ga��Ÿ wsteczn� do sieci stawu �okciowego, do nadgarstka ga��Ÿ grzbietow� i d�oniow� oraz ga��Ÿ d�oniow� g��bok�, kt�ra zespala si� z ko�cowym odcinkiem t�tnicy promieniowej tworz�c �uk d�oniowy g��boki.

T�tnica promieniowa - to druga ga��Ÿ t�tnicy ramiennej. Po wyjœciu z do�u �okciowego przebiega mi�dzy mi�œniami gr. przedniej po str. promieniowej przedramienia, po czym przechodzi na grzbiet r�ki i przez pierwsz� przestrze� mi�dzykostn� kieruje si� na d�o� i ko�czy si� w �uku d�oniowym g��bokim.

Unaczynia: �okie�, nadgarstek (grzbiet i str. d�oniow�), oraz oddaje ga��Ÿ d�oniow� powierzchown�, kt�ra zespala si� z ko�cowym odcinkiem t�tnicy �okciowej tworz�� uk d�oniowy powierzchowny.

�uk d�oniowy powierzchowny - powstaje z ko�cowego odcinka t�tnicy �okciowej, kt�ry ��czy si� ga��zi� d�oniow� powierzchown� t�tnicy promieniowej. Le�y on pod rozci�gnem d�oniowym, w po�owie d�ugoœci koœci œr�dr�cza.

Oddaje t�tnice d�oniowe palc�w wsp�lne, od kt�rych odchodz� t�tnice d�oniowe palc�w w�aœciwe, unaczyniaj�ce 3,5 palca od str. �okciowej.

Kciuk i promieniow� str. wskaziciela unaczynia t�tnica G�owna kciuka, b�d�ca ga��zi� t�tnicy promieniowej.

�uk d�oniowy g��boki - powstaje z ko�cowego odcinka t�tnicy promieniowej i ga��zi d�oniowej g��bokiej t�tnicy �okciowej.

Oddaje t�tnice œr�dr�cza d�oniowe, kt�re uchodz� do t�tnic d�oniowych palc�w wsp�lnych.

Le�y g��boko pod œci�gnami mi�œni zginaczy w pobli�u podstaw koœci œr�dr�cza.

�y�a odpromieniowa - powstaje z �y�y odpromieniowej kciuka i �uku �ylnego grzbietowego œr�dr�cza. Przebiega na tylnej, a potem na przedniej pow. œr�dr�cza i po przejœciu przez okolic� zgi�cia �okciowego wchodzi do bruzdy bocznej mi�œnia dwug�owego, po czym w bruŸdzie i tr�jk�cie naramienno-piersiowym i ko�czy si� uchodz�c do �y�y pachowej.

�y�a od�okciowa - powstaje z �y�y od�okciowej palca ma�ego i �uku �ylnego grzbietowego

œr�dr�cza. Na przedramieniu przebiega od str. �okciowej - na pow. tylnej, potem przedniej w

okolicy zgi�cia �okciowego zespala si� z �y�� odpromieniow� i wchodzi do bruzdy

przyœrodkowej mi�œnia dwug�owego, przebija powi�Ÿ ramienia i uchodzi do jednej z �y�

ramiennych.

NERWY

Nerw rdzeniowy - powstaje z korzenia brzusznego i grzbietowego, odchodza one z bruzdy przedniobocznej i tylnobocznej rdzenia kr�gowego. ��cz� si� w tzw. pie� nerwu rdzeniowego, kt�ry przez otw�r mi�dzykr�gowy wychodzi z kana�u kr�gowego i dzieli si� na ga��Ÿ bia�� i szar� (ze zwojem pnia wsp�czulnego) oraz ga��Ÿ oponow� - unerwia opon� tward� kana�u kr�gowego.

Splot ramienny - powstaje z ga��zi brzusznych (od 5. nerwu szyjnego do 1. nerwu piersiowego). Le�y on w tr�jk�cie �opatkowo-obojczykowym (cz�œ� nadobojczykowa) oraz w jamie pachowej (cz�œ� podobojczykowa).

Oddaje on ga��zie kr�tkie do mi�œni obr�czy ko�czyny g�rnej, karku o mi�œni klatki piersiowej, a z cz�œci podobojczykowej ga��zie d�ugie:

Nerw poœrodkowy
Nerw mi�œniowo-sk�rny
Nerw �okciowy
Nerw sk�rny ramienia i przedramienia przyœrodkowe
Nerw promieniowy
Nerw pachowy

Nerw mi�œniowo-sk�rny - przebiega mi�dzy mi�œniami gr. przedniej ramienia

(unerwiaj�c je) i ko�czy si� jako nerw sk�rny przedramienia boczny.

Nerw promieniowy - biegnie w bruŸdzie nerwu promieniowego na pow. tylnej koœci ramiennej, po czym wchodzi do do�u �okciowego podzielony na ga��Ÿ powierzchown� i g��bok�.

Na ramieniu unerwia gr. tyln� mi�œni

Oddaje nerw sk�rny ramienia i przedramienia tylne

Nerw poœrodkowy - biegnie w bruŸdzie przyœrodkowej mi�œnia dwug�owego i razem z t�tnic� ramienn� wchodzi do do�u �okciowego.

Nerw sk�rny ramienia przyœrodkowy i nerw sk�rny przedramienia przyœrodkowy to ga��zie d�ugie

splotu ramiennego unerwiaj�ce sk�r� odpowiednich okolic ko�czyny g�rnej.

Nerw poœrodkowy - z bruzdy przyœrodkowej mi�œnia dwug�owego wchodzi do do�u �okciowego po czym biegnie mi�dzy mi�œniami gr. przedniej przedramienia i przez kana� nadgarstka wchodzi na d�o�.

Oddaje ga��zie mi�œniowe (patrz mi�œnie)

Na d�oni zaopatruje jej promieniow� str. i okolic� d�oniow� 3,5 palca od str. promieniowej.

Nerw �okciowy - odchodzi w jamie pachowej z cz�œci podobojczykowej splotu ramiennego. Przez przegrod� mi�dzymi�œniow� przyœrodkow� przechodzi do komory prostownik�w (biegnie na g�owie przyœrodkowej mi�œnia tr�jg�owego) a nast�pnie w bruŸdzie nerwu �okciowego, na pow. tylnej nadk�ykcia przyœrodkowego koœci promieniowej.

Na przedramieniu przebiega mi�dzy mi�œniami gr. przedniej po str. �okciowej i w dolnej cz�œci przedramienia oddaje ga��Ÿ d�oniow� i grzbietow� r�ki.

Unerwia mi�œnie (patrz mi�œnie) oraz sk�r� d�oni po str. �okciowej i okolic� d�oniow� 1,5 palca od str. �okciowej.

Unerwia tez sk�r� grzbietu r�ki i okolice 2,5 palca od str. �okciowej.

Nerw promieniowy - ga��Ÿ g��boka unerwia mi�œnie przedramienia gr. bocznej i tylnej.

Ga��Ÿ powierzchowna zaopatruje grzbiet r�ki po str. promieniowej i grzbiet 2,5 palca od str. promieniowej.

KO�CZYNA DOLNA

1.Mi�œnie obr�czy ko�czyny dolnej

Grzbietowe przednie
Biodrowo-l�dŸwiowy - Nerw udowy, ga��zie kr�tkie splotu l�dŸwiowego.
Grzbietowe tylne
Poœladkowy wielki -nerw poœladkowy dolny
Poœladkowy œredni - nerw poœladkowy g�rny
Poœladkowy ma�y - ? ? ? ?
M. napinaj�cy powi�Ÿ szerok� - ? ? ? ?
M. gruszkowaty - ga��zie kr�tkie splotu krzy�owego
Mi�œnie brzuszne
M. zas�aniacz wewn�trzny - ga��zie kr�tkie splotu krzy�owego
M. bliŸniacze g�rny i dolny - ? ? ? ?
M. czworoboczny uda - ? ? ? ?
M. zas�aniacz zewn�trzny - nerw zas�onowy

Otw�r kulszowy wi�kszy - powstaje przez zamkni�cie wci�cia kulszowego wi�kszego przez

wi�zad�o krzy�owo-kolcowe.

Zawiera on mi�sie� gruszkowaty, ga��zie d�ugie splotu krzy�owego oraz naczynie

poœladkowe g�rne i dolne i sromowe wew.

Otw�r kulszowy mniejszy - powstaje przez zamkni�cie wci�cia kulszowego mniejszego

przez wi�zad�a krzy�owo-kolcowe i krzy�owo-guzowe.

Zawiera on œci�gno zas�ania cza wew. oraz nerw sromowy i naczynia sromowe wew.

2.Mi�œnie uda

Gr. przednia - prostowniki
M. krawiecki
M. czworog�owy uda

Unerwienie: Nerw udowy

Gr. przyœrodkowa - przywodziciele
Warstwa powierzchniowa
M. grzebieniowy
M. przywodziciel d�ugi
M. smuk�y
Warstwa przyœrodkowa
Przywodziciel kr�tki
Warstwa g��boka
M. przywodziciel wielki

Unerwienie: Nerw zas�onowy

Gr. tylna - zginacze
M. dwug�owy uda
M. p�œci�gnisty
M. p�b�oniasty

Unerwienie: Nerw kulszowy

Rozst�p wsp�lny - przestrze� wci�cia biodrowo-�onowego miednicy zamkni�ta przez

wi�zad�o pachwinowe.

�uk biodrowo-�onowy - oddziela boczn� cz�œ� rozst�pu wsp�lnego - rozst�p mi�œni

(mi�sie� biodrowo-l�dŸwiowy i nerw udowy) od cz�œci przyœrodkowej - rozst�p naczy�

(naczynia udowe i ga��Ÿ udowa nerwu p�ciowo-udowego)

Powi�Ÿ szeroka - obejmuje œciœle mi�œnie uda i w g�rnej trzeciej cz�œci uda przyœrodkowo

od mi�œnia krawieckiego rozdziela si� na 2 blaszki: powierzchniow� i g��bok� ograniczaj�ce

d� biodrowo-�onowy (jego dno stanowi� mi�sie� biodrowo-l�dŸwiowy i mi�sie�

grzebieniowy)

Kana� udowy - przestrze� potencjalna. Rozpoczyna si� pierœcieniem udowym g��bokim, a

ko�czy rozworem odpiszczelowym. Stanowi on przyœrodkowy fragment do�u biodrowo

�onowego, bocznie ograniczony przez �y�� udow�.

Kana� przywodzicieli - bocznie ogranicza g�owa przyœrodkowa mi�œnia czworog�owego, a

przyœrodkowo przywodziciel wielki, od przodu blaszka œci�gnista.

Zawiera on naczynia udowe, nerw udowo-goleniowy.

Prowadzi do do�u podkolanowego.

3.Mi�œnie goleni

Gr. przednia - prostowniki
M. piszczelowy przedni
M. prostownik palc�w d�ugi
M. prostownik palucha d�ugi

Unerwienie: Nerw strza�kowy g��boki

Gr. boczna
M. strza�kowy d�ugi
M. strza�kowy krotki

Unerwienie: Nerw strza�kowy powierzchowny

Gr. tylna - zginacze
Warstwa powierzchowna
M. brzuchaty �ydki - wchodzi w sk�ad œci�gna Achillesa
M. p�aszczykowaty - ? ? ? ?
M. podeszwowy - mo�e ale nie musi wchodzi� w sk�ad œci�gna Achillesa
warstwa g��boka
M. podkolanowy
M. zginacz palc�w d�ugi
M. piszczelowy tylny
M. zginacz palucha d�ugi

Œci�gna tej gr. przechodz� przez kana� kostki przyœrodkowej.

Unerwienie: Nerw piszczelowy

D�� podkolanowy - kszta�tu rombu znajduje si� na str. tylnej ko�czyny na granicy uda i goleni

Ograniczony: od g�ry i przyœrodkowo - m. p�b�oniasty, bocznie - m. dwug�owy; od do�u - 2 �owy m.

brzuchatego �ydki.

Zawiera on naczynia podkolanowe oraz nerw piszczelowy i strza�kowy wsp�lny.

4.Mi�œnie stopy

Mi�œnie grzbietu stopy
M. prostownik palc�w kr�tki
M. prostownik palucha kr�tki

Unerwienie: Nerw strza�kowy g��boki

Mi�œnie podeszwy stopy
Wynios�oœci przyœrodkowej
M. odwodziciel palucha
M. zginacz kr�tki palucha
M. przywodziciel palucha
Mi�œnie wynios�oœci bocznej
M. odwodziciel palca ma�ego
M. zginacz kr�tki palca ma�ego
Mi�œnie wynios�oœci poœredniej
M. zginacz palc�w kr�tki
M. czworoboczny podeszwy
M. glistowate (4)
M. mi�dzykostne - podeszwowe(3), grzbietowe (4)

Unerwienie: Nerw podeszwowy przyœrodkowy i boczny

NACZYNIA

T�tnica biodrowa wsp�lna - jest ko�cow� ga��zi� aorty brzusznej, rozpoczyna si� na poziomie L4 (4

kr�g l�dŸwiowy) a ko�czy na poziomie wzg�rka koœci krzy�owej oddaj�c ga��zie ko�cowe - t�tnic�

biodrow� zew. i wew.

T�tnica biodrowa zew. - przebiega na mi�œniu l�dŸwiowym wi�kszym do rozst�pu naczy� i na

wysokoœci wi�zad�a pachwinowego przed�u�a si� w t�tnic� udow�.

T�tnica biodrowa zew. oddaje:

T�tnic� okalaj�c� biodro g��bok�
T�tnic� nadbrzuszn� doln�

T�tnica biodrowa wew. - kieruje si� do miednicy mniejszej i po kr�tkim przebiegu dzieli si� na pie�

przedni i tylny.

Pie� przedni oddaje ga��zie œcienne i trzewne.

Ga��zie œcienne:
T�tnica zas�onowa
T�tnica podkolanowa dolna - wychodzi z miednicy mniejszej przez otw�r kulszowy wi�kszy i unaczynia mi�œnie obr�czy.
Ga��zie trzewne:
T�tnica sromowa wew.
T�tnica p�pkowa - po urodzeniu jej fragmentu dalszy zarasta tworz�c wi�zad�o p�pkowe. Z dro�nej cz�œci bli�szej odchodz� t�tnice p�cherzowe g�rne.
T�tnica maciczna u kobiet
T�tnica nasieniowodu u m�czyzn
T�tnica p�cherzowa dolna
T�tnica odbytnicza œrodkowa.

Pie� tylny oddaje tylko ga��zie œcienne:

T�tnica biodrowo-l�dŸwiowa
T�tnice krzy�owe boczne g�rna i dolna
T�tnica poœladkowa g�rna - wychodzi z miednicy mniejszej przez otw�r kulszowy wi�kszy i rozga��zia si� w mi�œniach poœladkowych.

T�tnica udowa - rozpoczyna si� pod wi�zad�em pachwinowym jako przed�u�enie t�tnicy biodrowej

zew., biegnie pomi�dzy przywodzicielami a mi�œniem obszernym przyœrodkowym i przez kana�

przywodzicieli wchodzi do do�u podkolanowego, jako t�tnica podkolanowa.

Oddaje t�tnic� g��bok� uda, kt�ra zaopatruje udo oraz ga��zie powierzchowne:

- t�tnice sromowe zew.

- t�tnica nadbrzuszna powierzchowna

- t�tnica okalaj�ca biodro powierzchowna

- t�tnica zst�puj�ca kolana (wsp�lnie z nerwem udowo-goleniowym przebija blaszk� przedni�

przywodzicieli i unaczynia okolice kolana)

T�tnica podkolanowa - przebiega w dole podkolanowym od jego konta g�rnego go dolnego i ko�czy

si� na poziomie �uku œci�gnistego mi�œnia p�aszczykowatego oddaj�c ko�cowe ga��zie - t�tnic�

piszczelow� przedni� i tyln�.

T�tnica podkolanowa oddaje:

T�tnice kolana g�rn�, przyœrodkow� i boczn�.
T�tnica kolana œrodkowa to ga��Ÿ t�tnicy podkolanowej, kt�ra przebija torebk� stawu kolanowego i wnika do jamy stawu.

T�tnica piszczelowa przednia - jest ga��zi� t�tnicy podkolanowej, przez otw�r g�rny b�ony

mi�dzykostnej przechodzi do prostownik�w przednich i biegnie ku do�owi wzd�u� mi�œnia

piszczelowego przedniego. Na poziomie troczka dolnego prostownik�w ko�czy si� przed�u�aj�c w

t�tnic� grzbietow� stopy.

T�tnica piszczelowa przednia oddaje:

T�tnice wsteczne piszczelowe przedni� i tyln�
T�tnice kostkowe przyœrodkow� i boczn�

T�tnica grzbietowa stopy - przebiega na koœciach st�pu do pierwszej przestrzeni mi�dzykostnej

gdzie ko�czy si� t�tnic� œr�dstopia grzbietow� pierwsz� i t�tnic� podeszwow� g��bok�.

T�tnica grzbietowa stopy oddaje:

T�tnic� �ukowat� od kt�rej odchodz� pozosta�e t�tnice grzbietowe œr�dstopia oddaj�ce t�tnice grzbietowe palc�w.

T�tnica piszczelowa tylna - przebiega ku do�owi mi�dzy g��bokimi mi�œniami gr. tylnej goleni po

czym wchodzi do kana�u kostki przyœrodkowej dziel�c si� na t�tnic� podeszwow� przyœrodkow� i

boczn�.

T�tnica piszczelowa przednia oddaje:

Najsilniejsz� ga��Ÿ - t�tnic� strza�kow� i wsp�lnie z ni� unaczynia kostk� przyœrodkow� i boczn� oraz guz pi�towy.

T�tnica podeszwowa przyœrodkowa - kieruje si� wzd�u� przyœrodkowego brzegu stopy i unaczynia

mi�œnie wynios�oœci przyœrodkowej.

T�tnica podeszwowa boczna - kieruje si� do bocznego brzegu stopy po czym zawraca przyœrodkowo

i ��czy si� z ga��zi� podeszwow� g��bok� (od t�tnicy grzbietowej stopy) tworz�c �uk podeszwowy.

Oddaje on t�tnice œr�dstopia podeszwowe od kt�rych odchodz� t�tnice podeszwowe palc�w w�aœciwe.

NERWY

Splot l�dŸwiowo-krzy�owy - tworz� go 2 nerwy l�dŸwiowy i krzy�owy.

Splot l�dŸwiowy - powstaje z ga��zi brzusznych 4 g�rnych nerw�w rdzeniowych l�dŸwiowych.

Le�y na tylnej œcianie brzucha pomi�dzy powierzchown� a g��bok� warstw� mi�œnia l�dŸwiowego

wi�kszego (sk�adowa mi�œnia biodrowo-l�dŸwiowego)

Ga��zie d�ugie splotu l�dŸwiowego:

Nerw biodrowo-podbrzuszny i nerw biodrowo-pachwinowy - na ko�czynie dolnej unerwiaj� jedynie sk�r� okolicy poœladkowej i cz�œ� przyœrodkowej okolicy uda.
Nerw sk�rny uda boczny
Nerw p�ciowo-udowy - przebija mi�sie� l�dŸwiowy wi�kszy i na jego przedniej pow. dzieli9n si� na ga��Ÿ p�ciow� (kt�ra zaopatruje sk�r� narz�d�w p�ciowych zew.) i ga��Ÿ udow� (unerwia sk�r� w okolicy udowej przedniej).
Nerw udowy - przez rozst�p mi�œni przechodzi na udo i nieco poni�ej wi�zad�a pachwinowego oddaje ga��zie ko�cowe (unerwiaj�ce mi�sie� biodrowo-l�dŸwiowy i gr. przedni� mi�œni uda), ga��zie sk�rne do okolicy udowej przedniej i ga��zie do stawu biodrowego.
Nerw udowo-goleniowy - najd�u�sza ga��Ÿ nerwu udowego, przebiega w kanale przywodzicieli, przebija jego œcian� przedni� po czym przebiega na przedniej przyœrodkowej cz�œci goleni a� do przyœrodkowego brzegu stopy, unerwiaj�c sk�r� tych okolic.
Nerw zas�onowy - jako jedyny wychodzi z przyœrodkowego brzegu mi�œnia l�dŸwiowego wi�kszego i wchodzi do miednicy mniejszej, gdzie [przebiega na jej œcianie bocznej. Wchodzi do kana�u zas�onowego gdzie dzieli si� na ga��Ÿ przedni� i tyln�, kt�re wchodz� do komory przywodzicieli.

Unerwia gr. przyœrodkow� mi�œni uda. Mi�sie� zas�aniacz zew. i sk�r� dolnej cz�œci okolicy

przyœrodkowej uda.

Splot krzy�owy - powstaje z ga��zi brzusznych czwartego i pi�tego nerwu l�dŸwiowego, ga��zi

brzusznych wszystkich nerw�w rdzeniowych krzy�owych i nerwu guzicznego.

Le�y w miednicy mniejszej na pow. przedniej mi�œnia gruszkowatego. Wszystkie jego ga��zie d�ugie

(z wyj�tkiem nerwu guzicznego) wychodz� z miednicy mniejszej przez otw�r kulszowy wi�kszy.

Ga��zie d�ugie splotu krzy�owego:

Nerw sromowy - wraca do niej przez otw�r kulszowy mniejszy i unerwia mi�œnie dna miednicy, narz�dy p�ciowe zew. i sk�r� krocza.
Nerw kulszowy - przebiega na mi�œniach brzusznych obr�czy, nast�pnie na mi�œniu przywodzicielu wielkim i w g�rnym k�cie do�u podkolanowego dzieli si� na ga��zie ko�cowe: nerw piszczelowy i strza�kowy wsp�lny. Na udzie unerwia gr. tyln� mi�œni i staw biodrowy.
Nerw strza�kowy wsp�lny - przebiega w bocznej cz�œci do�u podkolanowego i owija si� wok� szyjki strza�ki gdzie ko�czy si� oddaj�c nerw: strza�kowy powierzchowny i g��boki.

Oddaje tak�e nerw sk�rny �ydki boczny (dla sk�ry tej okolicy) kt�rego ga��Ÿ ��czy si� z nerwem sk�rnym �ydki przyœrodkowym tworz�c nerw �ydkowy.

Nerw �ydkowy - przebiega w tylnej cz�œci goleni (zaopatruje sk�r� tej okolicy) do brzegu bocznego stopy i ko�czy si� jako nerw sk�rny grzbietowy boczny (unerwia sk�r� tej okolicy i sk�r� grzbietu palc�w)
Nerw strza�kowy powierzchowny - biegnie mi�dzy mi�œniami strza�kowymi d�ugimi i kr�tkimi, unerwia je i ko�czy si� jako nerw sk�rny grzbietowy przyœrodkowy i poœredni (unerwia sk�r� grzbietu stopy i grzbietu palc�w)
Nerw strza�kowy g��boki - przebiega mi�dzy mi�œniami gr. przedniej goleni (unerwia je) oraz na grzbiecie stopy (unerwia mi�œnie grzbietu stopy) i ko�czy si� nerwami grzbietowymi palc�w (unerwia zwr�cone do siebie brzegi palca 1. i 2.)
Nerw piszczelowy - przebiega w dole podkolanowym po czym mi�dzy mi�œniami gr. tylnej goleni do kana�u kostki przyœrodkowej gdzie dzieli si� na nerwy podeszwowe: przyœrodkowy i boczny. Na goleni oddaje nerw sk�rny �ydki przyœrodkowy, unerwia gr. tyln� goleni.
Nerwy podeszwowe - unerwiaj� mi�œnie podeszwy i jej sk�r�. (przyœrodkowy 3,5 palca od str. przyœrodkowej, boczny 1,5 palca od str. bocznej).
Nerw poœladkowy g�rny i dolny (patrz unerwienie mi�œni).
Nerw sk�rny tylny uda - unerwia jak nazwa.

Mi�œnie szyi:

Gr. powierzchowna
M. szeroki szyi - nerw twarzowy
M. mostkowo-obojczykowo-sutkowy mi�dzy przyczepami mostkowym a obojczykowym tego mi�œnia znajduje si� d� nadobojczykowy mniejszy - splot szyjny i nerw dodatkowy

M. œrodkowe szyi
M. podgnykowe
M. mostkowo-gnykowy
M. �opatkowo-gnykowy
M. mostkowo-tarczowy
M. tarczowo-gnykowy

M. nadgnykowe
M. dwubrzuœcowy
M. �uchwowo-gnykowy
M. rylcowo-gnykowy
M. brdkowo-gnykowy

Unerwienie: P�tla szyjna (splot szyjny)

M. g��bokie
M. boczne - pochy�y, przedni, œrodkowy i tylny
M. przedkr�gowe
M. d�ugi g�owy
M. d�ugi szyi
M. prosty przedni g�owy

Unerwienie: Ga��zie kr�tkie splotu szyjnego i ga��zie splotu ramiennego.

Powi�Ÿ szyi: Sk�ada si� z 3 blaszek

- powierzchownej

- przedtchawiczej

- przedkr�gowej

Przestrze� œrodkowa szyi ograniczona od przodu blaszk� przedtchawiczn� a od ty�u blaszk�

przedkr�gow� zawiera trzewia szyi (krta�, gard�o, prze�yk, tchawica, gruczo� tarczowy) oraz powr�zek

naczyniowo-nerwowy szyi, sk�adaj�cej si� z t�tnicy szyjnej wsp�lnej, �y�y szyjnej wew. i nerwu

b��dnego.

Tr�jk�t przedni szyi:

Ograniczony jest przez mi�œnie mostkowo-obojczykowo-sutkowe i podstaw� �uchwy.

Tr�jk�t boczny szyi:

Ograniczony jest przez brzeg tylny m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego, przez obojczyk i brzeg

przedni m. czworobocznego. Przedziela go dolny brzusiec mi�œnia �opatkowo-gnykowego, na tr�jk�t

�opatkowo obojczykowy (dno do�u nadobojczykowego wi�kszego) i �opatkowo-czworoboczny.

KRTA� - le�y mi�szy 3 a 6 kr�giem szyjnym w przestrzeni œrodkowej szyi.

Budowa krtani:

Chrz�stka tarczowata (nieparzysta) - sk�ada si� z 2 p�ytek po��czonych ze sob� pod k�tem (ostrym u m�czyzn i rozwartym u kobiet i dzieci). Na brzegu g�rnym poœrodkowo znajduje si� wci�cie tarczowe g�rne. Brzeg tylny ka�dej z p�ytek przed�u�a si� ku g�rze w r�g g�rny i ku do�owi w r�g dolny. R�g dolny ��czy si� stawowo z chrz�stk� pierœcieniowata tworz�c staw pierœcienno-tarczowy.
Chrz�stka pierœcieniowata (nieparzysta) - sk�ada si� z w�szej cz�œci przedniej - �uku i szerokiej tylnej - p�ytki. G�rnoboczne k�ty p�ytki posiadaj� pow. stawow� dla po��czenia z podstaw� chrz�stki nalewkowatej w stawie pierœcienno-nalewkowym. Poni�ej na p�ytce znajduje si� pow. stawowa dla po��czenia z rogiem dolnym chrz�stki tarczowatej.
Chrz�stka nalewkowata (parzysta) - ma kszta�t tr�jœciennej piramidy, kt�rej podstawa ��czy si� stawowo z chrz�stk� pierœcieniowat�, wierzcho�ek zaœ z chrz�stk� ro�kowat�. Z podtswy do przodu i przyœrodkowo kieruje si� wyrostek g�osowy, a ku ty�owi i bocznie wyrostek mi�œniowy.
Chrz�stka nag�oœniowa (nieparzysta) - chroni wejœcie do krtani. Sk�ada si� z szerokiej cz�œci g�rnej i w�skiej dolnej - szypu�y, kt�ra wi�zad�em tarczowo-nag�oœniowym ��czy si� z chrz�stk� tarczowat�.

Dolny brzeg chrz�stki tarczowatej ��czy si� z brzegiem g�rnym chrz�stki pierœcieniowatej wi�zad�em pierœcienno-tarczowym. Brzeg g�rny chrz�stki tarczowatej wraz z rogami g�rnymi ��czy si� z koœci� gnykow� b�on� tarczowo-gnykow� wzmocnion� przez wi�zad�a tarczowo-gnykowe poœrodkowe i boczne.

B�ona w��knisto-spr�ysta krtani ��czy mi�dzy sob� chrz�stki kratni i nadaje jamie krtani ostateczny kszta�t. Sk�ada si� z 2 cz�œci: g�rnej - b�ony czworok�tnej i dolnej - sto�ka spr�ystego.

B�ona czworok�tna - brzegiem g�rnym wytwarza fa�d b�ony œluzowej ograniczaj�cy wejœcie do krtani (fa�d nalewkowo-nag�oœniowy) brzeg dolny tworzy wi�zad�o przedsionkowe (pod�o�e dla fa�du przedsionkowego).

Brzeg g�rny sto�ka spr�ystego tworzy wi�zad�a g�osowe wchodz�ce w sk�ad wargi g�osowej.

Mi�œnie krtani:

M. rozwieracz szpary g�oœni
M. pierœcienno-nalewkowaty tylny
M. zwieracze szpary g�oœni
M. pierœcienno-nalewkowaty boczny
M. tarczowo-nalewkowy zew. i wew. (g�osowy - le�y w obr�bie wargi g�osowej)
M. nalewkowy poprzeczny (nieparzysty) i skoœne (2)
M. napinaj�cy wargi g�osowe
M. pierœcienno-tarczowy
M. zamykaj�ce wejœcie do krtani
M. tarczowo-nag�œniowy
M. nalewkowo-nag�oœniwoy

Jama krtani: Sk�ada si� z przedsionka, jamy poœredniej i jamy podg�oœniowej.

Przedsionek krtani rozpoczyna si� wejœciem do krtani a ko�czy na poziomie szpary przedsionka.

Wejœcie do krtani znajduj� si� w przedniej œcianie cz�œci krtaniowej gard�a i ograniczone jest brzegiem g�rnym chrz�stki nag�oœniowej, fa�dem nalewkowo-nag�oœniowym oraz fa�dem b�dŸ wci�ciem mi�dzynalewkowym.

Szpara przedsionka to przestrze� ograniczona obustronnie fa�dami przedsionkowymi (s� to fa�dy b�ony œluzowej zawieraj�ce wi�zad�a przedsionkowe).

Jama poœrednia krtani zawarta jest mi�dzy szpar� przedsionka a szpar� g�oœni.

Szpara g�oœni to przestrze� zawarta mi�dzy wargami (fa�dami) g�osowymi (cz. mi�dzyb�oniasta - g�osowa szpary g�oœni) oraz mi�dzy przyœrodkowymi pow, chrz�stek nalewkowatych (cz. mi�dzychrz�stkowa - oddechowa)

G�oœnia to w�aœciwy narz�d wytwarzania dŸwi�k�w sk�adaj�cy si� z warg g�osowych.

Warga g�osowa sk�ada si� z mi�œnia g�osowego i wi�zad�a g�osowego przykrytych przez b�on� œluzow�. Przyœrodkowy ostry fa�d b�ony œluzowej warg g�osowych to fa�d g�osowy (struna g�osowa).

Jama poœrednia krtani bocznie uwypukla si� jako kieszonka krtaniowa.

Jama podg�oœniowa - rozci�ga si� pomi�dzy szpar� g�oœni a brzegiem dolnym chrz�stki pierœcieniowatej (zako�czenie krtani).

Unaczynienie krtani: pochodzi od t�tnicy tarczowej g�rnej odchodz�cej od t�tnicy szyjnej zew. (t�tnica krtaniowa g�rna i ga��Ÿ pierœcienno-tarczowa) oraz t�tnicy tarczowej dolnej - oddaje s�ab� t�tnic� krtaniow� doln�.

Mi�œnie klatki piersiowej

Mi�œnie powierzchowne
M. piersiowy wi�kszy - nerw piersiowy przedni
M. piersiowy mniejszy - nerw piersiowy przedni
M. podobojczykowy - nerw podobojczykowy
M. z�baty przedni - nerw piersiowy d�ugi
Mi�œnie g��bokie
M. mi�dzy�ebrowe (zew. i wew.) - nerwy mi�dzy�ebrowe
M. poprzeczny klatki piersiowej - nerwy mi�dzy�ebrowe
Przepona - oddziela przestrze� jamy brzusznej od jamy klatki piersiowej

W obr�bie przepony wyr�nia si� :

Cz�œ� l�dŸwiow� przyczepiaj�c� si� do g�rnych kr�g�w l�dŸwiowych, wyrostka poprzecznego L1 i 12 �ebra.
W obr�bie cz�œci l�dŸwiowej wyr�nia si� odnogi przepony praw� i lew�, w obr�bie kt�rych znajduje si� szczelina przyœrodkowa (po str. prawej zawiera �y�� nieparzyst� d�ug� i nerw trzewny wi�kszy, po str. lewej �y�� nieparzysta kr�tk� i nerw trzewny wi�kszy) oraz boczna (zawiera obustronnie pie� wsp�czulny i nerw trzewny mniejszy).
Obie odnogi ��cz� si� ze sob�, obejmuj� rozw�r aortowy (dla przejœcia aorty i przewodu piersiowego).
Do przodu i na lewo od rozworu aortowego le�y rozw�r prze�ykowy (dla przejœcia prze�yku i pni b��dnych).
W obr�bie przepony po str. prawej znajduje si� otw�r �y�y g��wnej dolnej.
Przepon� unerwia nerw przeponowy (ga��Ÿ d�uga splotu szyjnego)

Naczynia œcian klatki piersiowej

T�tnice mi�dzy�ebrowe tylne - odchodz� od t�tnicy mi�dzy�ebrowej najwy�szej (dla 2 g�rnych przestrzeni mi�dzy�ebrowych) oraz od aorty piersiowej w liczbie 9 par.
T�tnica piersiowa wewn�trzna - to ga��Ÿ t�tnicy podobojczykowej, przebiega wzd�u� mostka i ko�czy si� w 6 przestrzeni mi�dzy�ebrowej oddaj�c t�tnice nadbrzuszn� g�rn� i mi�œniowo-przeponow�.
Oddaje ga��zie do œr�dpiersia, osierdzia i grasicy, mostka i przedniej œciany klatki piersiowej (ga��zie mi�dzy�ebrowe przednie)

Przepon� unaczyniaj� t�tnice przeponowe g�rna i dolna (od aorty), t�tnica osierdziowo-przeponowa i mi�œniowo-przeponowa (od t�tnicy piersiowej wew.)

Œr�dpiersie to przestrze� zawarta pomi�dzy mostkiem a kr�gos�upem piersiowym, bocznie ograniczona przez p�uca, obj�te op�ucn� , le��ca powy�ej przepony.

Zawiera serce w worku osierdziowym, grasic�, aort�, tchawic� z oskrzelami g��wnymi, prze�yk oraz nerwy b��dne i przejœciowe.

Serce

Le�y w jamie klatki piersiowej - w œr�dpiersiu przednim (œrodkowym).

Serce w przybli�eniu ma kszta�t sto�ka. Jego wierzcho�ek - to koniuszek serca, zaœ podstaw� tworz� przedsionki wraz z naczyniami wychodz�cymi z kom�r (t�tnice, pie� p�ucny, aorta) oraz uchodz�cymi do serca (�y�y g��wne: g�rna i dolna, �y�y p�ucne). Naczynia te na podstawie serca tworz� tzw. koron� serca.

Na pow. serca wyr�nia si�:

Pow. przednia: mostkowo-�ebrowa - na niej przebiega bruzda mi�dzykomorowa przednia
Pow. tylna: przeponowa - na niej widoczna jest bruzda mi�dzykomorowa tylna . Na pow. tej wyraŸnie wida� tzw. bruzd� wie�cow�, kt�ra przed�u�a si� na pow. mostkowo-�ebrow� i stanowi zewn�trzn� granic� pomi�dzy przedsionkami i komorami.

Przedsionek prawy - ma form� szeœcianu

Na œcianie g�rnej uchodzi �y�a g��wna g�rna
Na œcianie tylnej znajduje si� ujœcie �y�y g��wnej dolnej i zatoki wie�cowej
Œciana przyœrodkowa to tzw. przegroda mi�dzyprzedsionkowa (oddziela przedsionki prawy i lewy) zawiera ona d� owalny zamkni�ty zastawk� otworu owalnego (otw�r owalny to po��czenie przedsionka prawego i lewego wyst�puj�ce w cyklu p�odu)
Œciana przednia uwypukla si� jako uszko prawe
Na œcianie bocznej le�y grzebie� graniczny (na pow. wewn�trznej) i bruzda graniczna (na pow. zewn�trznej)
Œciana dolna to ujœcie przedsionkowo-komorowe prawe (ujœcie �ylne prawe), kt�re ��czy przedsionek prawy z komora praw�.
Zbudowana jest z 3 p�atk�w (przedniego tylnego i przyœrodkowego), kt�re swym brzegiem obwodowo przyczepiaj� si� do pierœcienia w��knistego. Brzeg wolny p�atk�w i ich pow. skierowana do komory jest miejscem przyczepu strun œci�gnistych, kt�rych przeciwleg�y koniec przyczepia si� do mi�œni brodawkowatych i beleczek mi�œniowych œciany komory.

Prawa komora - ma kszta�t sto�ka

W jej obr�bie wyr�nia si� drog� nap�ywu (od ujœcia przedsionkowo-komorowego do wierzcho�ka komory) i drog� odp�ywu (od wierzcho�ka komory do ujœcia pnia p�ucnego - sto�ek t�tniczy prawy).

W obr�bie komory prawej wyst�puj� mi�œnie brodawkowate przedni, tylny i przyœrodkowy i beleczki mi�œniowe. Sto�ek t�tniczy posiada g�adkie œciany i ko�czy si� w ujœciu pnia p�ucnego.

Ujœcie pnia p�ucnego (ujœcie t�tnicze prawe) - le�y na podstawie komory prawej i stanowi przed�u�enie sto�ka t�tniczego prawego. Obj�te jest pierœcieniem w��knistym, do kt�rego przyczepiaj� si� p�atami p�ksi�ycowate zastawki pnia p�ucnego.

Zastawka ta zbudowana jest z 3 p�atk�w p�ksi�ycowatych (przedniego i dw�ch tylnych). Pniem p�ucnym krew p�ynie do p�uc po czym wraca (ju� utlenowana) �y�ami p�ucnymi lewymi i prawymi (g�rn� i doln�). �y�y te uchodz� na g�rnej œcianie przedsionka lewego.

Przedsionek lewy

Na œcianie tylno-g�rnej przedsionka lewego znajduje si� ujœcie �y� p�ucnych (prawych i lewych g�rnej i dolnej)
Z przedniej œciany uwypukla si� uszko lewe
Na œcianie dolnej przedsionka lewego znajduje si� ujœcie przedsionkowo-komorowe (�ylne lewe) z zastawk� dwudzieln� (mitraln�), przedsionkowo-komorow� lew�. W jej sk�ad wchodz� p�atek przedni i tylny, kt�re przyczepiaj� si� do pierœcienia w��knistego. Do pow. komorowej i brzegu wolnego obu p�atk�w przyczepiaj� si� nici œci�gniste, kt�rych drugi koniec znajduje si� na mi�œniach brodawkowych i beleczkach mi�œniowych.

Komora lewa - posiada œcian� 2 razy grubsz� od komory prawej. W podstawie komory lewej znajduje si� ujœcie aorty, w kt�rym le�y zastawka aorty zbudowana z 3 p�atk�w p�ksi�ycowatych (2 przednich prawego i lewego oraz tylnego). Pomi�dzy œcian� aorty a p�atkiem p�ksi�ycowatym zastawki aorty, znajduje si� zatoka aorty. Trzy zatoki aorty tworz� pocz�tkowy fragment aorty wst�puj�cej zwany opuszk� aorty.

Prawa i lewa cz�œ� serca oddzielone s� przegrod� serca. W jej obr�bie wyr�nia si� przegrod� mi�dzyprzedsionkow� i mi�dzykomorow� (ta ostatnia posiada cz�œ� b�oniast� i cz�œ� mi�œniow�)

Warstwowa budowa serca - od zewn�trz

Nasierdzie - blaszka trzewna osierdzia surowiczego
Œr�dsierdzie - mi�sie� sercowy, uk�ad bodŸco-przewodz�cy i szkielet serca
Wsierdzie

Szkielet serca sk�ada si� z pierœcieni w��knistych obejmuj�cych ujœcia �ylne i t�tnicze serca oraz z tr�jk�t�w w��knistych prawego i lewego.

Mi�sie� sercowy - tworzy osobn� mi�œni�wk� przedsionk�w i kom�r (po��czony jedynie uk�adem bodŸco-przewodz�cym).

Uk�ad bodŸco-przewodz�cy - sk�ada si� z cz�œci zatokowo-przedsionkowej (w�z�a zatokowo-przedsionkowego) oraz z cz�œci przedsionkowo-komorowej (p�czka przedsionkowo-komorowego i w�z�a przedsionkowo-komorowego.

Unaczynienie serca:

T�tnica wie�cowa lewa (zwykle silniejsza) odchodzi z lewej zatoki aorty, po kr�tkim przebiegu mi�dzy uszkiem lewym a pniem p�ucnym dzieli si� na ga��Ÿ mi�dzykomorow� przedni� i okalaj�c�.
T�tnica wie�cowa prawa przebiega pomi�dzy uszkiem prawym a sto�kiem t�tniczym komory prawej w bruŸdzie wie�cowej po czym przechodzi na pow. przeponow� serca i ko�czy si� w bruŸdzie mi�dzykomorowej tylnej.
�y�y serca: - najmniejsze uchodz� do wszystkich jam serca. �y�y serca wielkie (�y�a sercowa wielka, œrednia i ma�a) uchodz� do zatoki wie�cowej le��cej w bruŸdzie wie�cowej na tylnej pow. serca pomi�dzy przedsionkiem a komor� lew�.

Splot sercowy powstaje z w��kien uk�adu autonomicznego (w��kien wsp�czulnych cz�œci

szyjnej i piersiowej pnia wsp�czulnego i w��kien nerwu b��dnego).

Osierdzie obejmuje serce od zewn�trz i sk�ada si� z powierzchownie le��cego osierdzia w��knistego i le��cego g��biej osierdzia surowiczego.

Osierdzie surowicze sk�ada si� z blaszki œciennej (zrasta si� z osierdziem w��knistym) i blaszki trzewnej (nasierdzia) oddzielonych od siebie szczelinowat� przestrzeni� - jam� osierdzia.

Blaszka œcienna i trzewna przechodz� w siebie nawzajem na du�ych naczyniach serca.

Tchawica

Tchawica - przew�d chrz�stno-b�oniasty rozpoczynaj�cy si� na poziomie 6 kr�gu szyjnego jako przed�u�enie krtani, a ko�cz�cy si� na poziomie 4 kr�gu piersiowego rozga��zieniem tchawicy.

Tchawica le�y w cz�œci szyjnej i piersiowej. Cz�œ� szyjna le�y w przestrzeni œrodkowej szyi (do przodu od prze�yku). Cz�œ� piersiowa le�y w jamie klatki piersiowej (w œr�dpiersiu tylnym) do przodu od prze�yku.

W sk�ad œciany tchawicy wchodzi 16-20 podkowiastych chrz�stek tchawicy. Chrz�stki te obj�te s� od zewn�trz i wewn�trz b�on� w��knist�, kt�ra wytwarza pomi�dzy nimi wi�zad�a obr�czkowe. W tylnej œcianie tchawicy brak jest element�w chrz�stnych, zaœ wyraŸne w��kna mi�œniowe tworz� mi�sie� tchawiczny.

Rozga��zienie tchawicy przed�u�a si� w oskrzela g��wne, prawe i lewe. Oskrzela g��wne dziel� si� na oskrzela p�atowe (po stronie prawej p�atowe g�rne, œrodkowe i dolne, po lewej g�rne i dolne).

P�uca

P�uca le�� w jamie klatki piersiowej, maj� kszta�t sto�ka kt�rego podstawa spoczywa na przeponie, a szczyt skierowany jest do otworu g�rnego klatki piersiowej. Na ka�dym p�ucu wyr�nia si� pow. �ebrow� (boczn�) i œr�dpiersiow� (przyœrodkow�).

Na pow. œr�dpiersiowej znajduje si� wn�ka p�uca przez kt�r� wchodz� i wychodz� z p�uca sk�adniki korzenia p�uca.

Korze� p�uca sk�ada si� z oskrzeli g��wnych i p�atowych, t�tnicy p�ucnej i �y� p�ucnych, naczy� oskrzelowych (t�tnice oskrzelowe to ga��zie aorty piersiowej i t�tnicy piersiowej wewn�trznej), splotu p�ucnego przedniego i tylnego i naczy� ch�onnych.

W obr�bie p�uca prawego wyr�nia si� szczelin� skoœn� (oddziela p�at g�rny od dolnego i œrodkowy od dolnego) oraz szczelin� poziom� (oddziela p�at œrodkowy od g�rnego).

Op�ucna - obejmuje p�uca od zewn�trz i posiada op�ucn� œcienn� (wyœciela œciany klatki piersiowej i obejmuje pow. œr�dpiersiow� p�uca) i op�ucn� trzewn� (obejmuje mi��sz p�ucny bezpoœrednio). Pomi�dzy obiema blaszkami op�ucnej znajduje si� przestrze� - jama op�ucna.

Blaszki te przechodz� w siebie nawzajem wytwarzaj�c kresk� p�uca le��c� wok� wn�ki p�uca i w obr�bie wi�zad�a p�ucnego.

Jama brzuszna i brzuch

Mi�œnie gr. bocznej i przednie brzucha:

M. skoœny zew. brzucha - przyœrodkowo wysy�a rozci�gno, kt�re ��czy si� w obr�bie kresy bia�ej z rozci�gnem m. drugiej strony cia�a.
M. skoœny wew. - ko�czy si� rozci�gnem, kt�re ��czy si� z rozci�gnem przeciwnym w obr�bie kresy bia�ej
M. poprzeczny brzucha

Unerwienie: Nerwy mi�dzy�ebrowe dolne i niekt�re ga��zie n. biodrowo-podbrzusznego i nerwy biodrowo-pachwinowe.

M. prosty brzucha - obj�ty jest przez pochewk� m. prostego brzucha utworzon� z rozci�gien mi�œni bocznych
M. piramidowy (sto�kowaty)
M. dŸwigacz j�der

W obr�bie kresy bia�ej znajduje si� pierœcie� p�pkowy.

Kana� pachwinowy - ��czy pierœcie� pachwinowy g��boki (znajduje si� na pow. tylnej przedniej œciany brzucha, bocznie od naczy� nadbrzusznych dolnych, w dole pachwinowym bocznym) z pierœcieniem pachwinowym powierzchownym w dolnej i przyœrodkowej cz�œci m. skoœnego zew. brzucha.

U m�czyzn kana� pachwinowy zawiera powr�zek nasienny, u kobiet wi�zad�o ob�e macicy.

Kana� pachwinowy mo�e by� drog� dla przepuklin pachwinowych skoœnych.

Otrzewna:

Otrzewna œcienna - blaszka œcienna otrzewnej - wyœciela od wewn�trz jam� brzuszn�
Otrzewna trzewna - blaszka trzewna otrzewnej - pokrywa narz�dy jamy brzusznej

Obie te blaszki przechodz� w siebie nawzajem tworz�c krezki otrzewnej.

Pomi�dzy blaszk� œcienn� a trzewn� otrzewnej znajduje si� przestrze� - jama otrzewnej.

Narz�d wewn�trzotrzewnowy to taki, kt�ry w przewa�aj�cej cz�œci pokryty jest otrzewn� trzewn�, np. w�troba, �o��dek czy jelito cienkie.

Narz�d zewn�trzotrzewnowy pokryty jest otrzewn� jedynie w cz�œci np. trzustka, odbytnica.

Torba sieciowa - to najwi�kszy zachy�ek jamy otrzewnej le��cy do ty�u od �o��dka ograniczony od ty�u przez: nadnercze lewe, g�rn� cz�œ� nerki lewej, trzustk�, okr�nic� poprzeczn� i jej krezk�. ��czy si� ona z cz�œci� g��wn� torby sieciowej poprzez otw�r sieciowy.

Sie� mniejsza to zdwojenie otrzewnej ��cz�ce wn�k� w�troby z prze�ykiem (wi�zad�o w�trobowo-prze�ykowe) z krzywizn� mniejsz� �o��dka (wi�zad�o w�trobowo-�o��dkowe) i z cz�œci� g�rn� dwunastnicy (wi�zad�o �o��dkowo-dwunastnicze).

W obr�bie wi�zad�a w�trobowo-dwunastniczego przebiegaj�:

Przew�d ��ciowy wsp�lny
T�tnica w�trobowa w�aœciwa
�y�a wrotna

Sie� wi�ksza stanowi fragment otrzewnej zwisaj�cy z krzywizny wi�kszej �o��dka i jak fartuchem pokrywa p�tle jelit.

Prze�yk

Rozpoczyna si� na poziomie 6-7 kr�gu szyjnego jako przed�u�enie cz�œci krtaniowej gard�a. W prze�yku wyr�nia si�:

Cz�œ� szyjn� - le�y w przestrzeni œrodkowej szyi pomi�dzy tchawic� a kr�gos�upem i si�ga do g�rnego otworu klatki piersiowej.
Cz�œ� piersiowa - le�y w œr�dpiersiu tylnym do ty�u od tchawicy i worka osierdziowego, do przodu od kr�gos�upa piersiowego i ko�czy si� w rozworze prze�ykowym przepony gdzie przechodzi w cz�œ� brzuszn�.
Cz�œ� brzuszna - od 1-3cm po kr�tkim przebiegu uchodzi na krzywiŸnie mniejszej �o��dka tzw. ujœciem wpustowym - wpustem)

Œciana prze�yku sk�ada si� licz�c od wewn�trz z:

b�ony œluzowej,
utkania podœluzowego
b�ony mi�œniowej, sk�adaj�cej si� z dw�ch warstw mi�œni g�adkich, kt�re dzi�ki rytmicznym i skoordynowanym skurczom przesuwaj� i mieszaj� pokarm
warstwy okr�nej
warstwy pod�u�nej
b�ony zewn�trznej

Mi�œnie w g�rnej 1/3 cz�œci s� poprzecznie pr��kowane w dolnej wyst�puj� mi�œnie g�adkie. Umi�œnienie œrodkowej cz�œci prze�yku jest mieszane.

Prze�yk unaczyniaj� t�tnica tarczowa dolna (cz. szyjna), ga��zie prze�ykowe aorty piersiowej i t�tnica

�o��dkowa lewa.

Unerwienie pochodzi od ga��zi pnia wsp�czulnego i nerwu b��dnego.

�o��dek

Le�y w okolicy pod�ebrowej lewej i w nadp�pczu, wewn�trzotrzewnowo.

Budowa

Œciana przednia i tylna, kt�re ��cz� si� po str. prawej krzywizn� mniejsz� �o��dka, po lewej krzywizn� wi�ksz�. Na krzywiŸnie mniejszej �o��dka w jej cz�œci g�rnej wyr�nia si� cz. wpustow� (wpust - ujœcie prze�yku), powy�ej wpustu znajduje si� œlepo zako�czony fragment �o��dka - dno. Poni�ej ku do�owi zst�puje najwi�ksza cz�œ� �o��dka - trzon, kt�ry kolanem �o��dka przechodzi w cz�œ� wst�puj�c� - cz. odŸwiernikowa (odŸwiernik).

Krzywizna mniejsza �o��dka ��czy si� z pow. przedni� w�troby, wi�zad�em w�trobowo-�o��dkowym (wsp�tworzy sie� mniejsz�).

Z krzywizny wi�kszej �o��dka ku do�owi zwisa sie� wi�ksza. Od tej krzywizny do wn�ki œledziony przebiega wi�zad�o �o��dkowo-œledzionowe, a powy�ej w okolicy dna �o��dka odchodzi wi�zad�o �o��dkowo-przeponowe.

Budowa œciany �o��dka (od str. zew.):

Otrzewna (b�ona surowicza)
Mi�œni�wka (warstwa pod�u�na, okr�na, skoœna)
B�ona œluzowa tworz�ca rzeŸb� �o��dka

Unaczynienie:

T�tnica �o��dkowa lewa (ga��Ÿ pnia trzewnego)i t�tnica �o��dkowa prawa (ga��Ÿ t�tnicy w�trobowej w�aœciwej) zespalaj�ce si� na krzywiŸnie mniejszej �o��dka.

T�tnica �o��dkowo-sieciowa lewa (ga��Ÿ t�tnicy œledzionowej) i t�tnica �o��dkowo-sieciowa prawa (ga��Ÿ t�tnicy �o��dkowo-dwunastniczej) przebiegaj� wzd�u� krzywizny wi�kszej �o��dka i zespalaj� si� ze sob�.

Unerwienie:

�o��dek unerwiony jest przez sploty �o��dkowe przedni i tylny, zawieraj�cych ga��zie pni b��dnych i splotu trzewnego.

Jelito cienkie

Sk�ada si� z trzech cz�œci:

Dwunastnicy
Jelita czczego
Jelita kr�tego

Jelito cienkie ma d�ugoœ� ok. 5-6m. i tworzy p�tle jelitowe.

Dwunastnica - 25-30cm, le�y na tylnej œcianie brzucha na poziomie od 1 do 3 kr�gu l�dŸwiowego. Le�y zewn�trzotrzewnowo z wyj�tkiem cz. g�rnej - opuszki. Kszta�tem przypomina podkow�, kt�ra obejmuje g�ow� trzustki.

W dwunastnicy wyr�nia si� cz. g�rn� (le�y wewn�trzotrzewnowo - do niej przyczepia si� wi�zad�o w�trobowo-dwunastnicze zawieraj�ce przew�d ��ciowy wsp�lny, �y�� wrotn� i t�tnic� w�trobow� w�aœciw�).

Cz. zst�puj�ca - pozioma i wst�puj�ca le�� zewn�trzotrzewnowo.

Dwunastnica ko�czy si� zgi�ciem dwunastniczo-czczym, kt�rym przed�u�a si� w jelito czcze.

Do cz�œci zst�puj�cej dwunastnicy (w po�owie jej d�ugoœci) uchodzi przew�d ��ciowy wsp�lny i przew�d trzustkowy - zwykle uchodz� wsp�lnie na tzw. brodawce wi�kszej dwunastnicy.

Brodawka mniejsza dwunastnicy le�y nieco powy�ej brodawki wi�kszej i r�wnie� w cz�œci zst�puj�cej, uchodzi na niej przew�d trzustkowy dodatkowy.

Jelito czcze - rozpoczyna si� zgi�ciem dwunastniczo-czczym i w jelito kr�te przechodzi bez wyraŸnej granicy. Le�y wewn�trzotrzewnowo, podobnie jak jelito kr�te. Obie te cz�œci jelita cienkiego ��cz� si� z tylna œcian� brzucha zdwojeniem otrzewnej tworz�cym kresk� jelita cienkiego.

Jelito kr�te - ko�czy si� uchodz�c do jelita grubego na granicy pomi�dzy jelitem œlepym a okr�nic� wst�puj�c�. Ujœcie to posiada zastawk� kr�tniczo-k�tnicz� zapobiegaj�c� cofaniu si� treœci pokarmowych do jelita kr�tego.

Unaczynienie:

Dwunastnica unaczyniona jest przez t�tnice trzustkowo-dwunastnicze odchodz�ce od t�tnicy �o��dkowo-dwunastniczej i kreskowej g�rnej.

Jelito czcze i kr�te otrzymuje liczne ga��zie z lewego obwodu t�tnicy kreskowej g�rnej, dochodz�ce do p�tli jelita drog� jego kreski.

Unerwienie:

Splot kreskowy g�rny.

Jelito grube

Sk�ada si� z 3 odcink�w:

Jelito œlepe
Okr�nica (120-150cm)
Odbytnica

Jelito œlepe - le�y w prawym dole biodrowym, wewn�trzotrzewnowo i zwykle nie posiada krezki. Od jelita œlepego odchodzi œlepo zako�czony wyrostek robaczkowy.

Wyrostek robaczkowy le�y wewn�trzotrzewnowo, posiada krezk�, w kt�rej przebiega t�tnica wyrostka robaczkowego.

Okr�nica sk�ada si� z 4 odcink�w:

Okr�nica wst�puj�ca - rozpoczyna si� jako przed�u�enie jelita œlepego; kieruje si� ku g�rze i pod pow. trzewn� w�troby zgi�ciem prawym okr�nicy (w�trobowym) przechodzi w okr�nic� poprzeczn� (le�y zewn�trzotrzewnowo)
Okr�nica poprzeczna - le�y wewn�trzotrzewnowo, posiada kresk� okr�nicy poprzecznej, rozpoczyna si� zgi�ciem prawym a ko�czy zgi�ciem lewym (œledzionowym)
Okr�nica zst�puj�ca - rozpoczyna si� zgi�ciem lewym, a ko�czy si� na poziomie lewego grzebienia koœci biodrowej gdzie przed�u�a si� w okr�nic� esowat� (le�y zewn�trzotrzewnowo)
Okr�nica esowata - ko�czy si� na poziomie 2-3 kr�gu krzy�owego przed�u�aj�c si� w odbytnic�, le�y wewn�trzotrzewnowo, posiada kresk�

Charakterystyczne cechy okr�nicy to:

wypuklenia okr�nicy oddzielone wci�ciami p�ksi�ycowatymu
taœmy: kreskowa, sieciowa i wolna

Odbytnica

Ostatni odcinek jelita grubego. Rozpoczyna si� jako przed�u�enie esicy a ko�czy odbytem.

Sk�ada si� z 2 cz�œci: miednicznej i odbytowej.

Cz�œ� miedniczna le�y w miednicy mniejszej powy�ej mi�œnia dŸwigacza odbytu, tworzy krzywizn� wypuk�oœci� skierowan� do ty�u - krzywizna krzy�owa. Jej dolny odc., rozd�ty, wytwarza tzw. ba�k� odbytnicy. B�ona œluzowa tej cz�œci wytwarza tzw. fa�dy poprzeczne.

Cz�œ� odbytowa - kana� odbytu le�y poni�ej mi�œnia dŸwigacza odbytu (ok.3cm d�ugoœci), bezpoœrednio ko�czy si� odbytem. W cz�œci tej znajduj� si� s�upy odbytu, po��czone fa�dami p�ksi�ycowatymi, ograniczaj�ce wsp�lnie tzw. zatoki odbytu. Pod b�on� œluzow� tej cz�œci odbytnicy znajduje si� obfity splot �ylny odbytniczy wew.

Na zew. kana� odbytu obejmuje silny mi�sie� zwieracz odbytu zew.

Unaczynienie:

T�tnica kreskowa g�rna i dolna - nieparzyste ga��zie aorty brzusznej.

Unerwienie:

Wsp�czulnie - pie� wsp�czulny

Przywsp�czulnie - nerw b��dny i cz�œ� krzy�owa uk�adu przywsp�czulnego.

W�troba

Wzd�u� szczeliny wi�zad�a �ylnego i wn�ki w�troby przyczepia si� sie� mniejsza. W obr�bie cz�œci tylnej pow. przeponowej, blaszki wi�zad�a sierpowatego i sieci mniejszej wytwarzaj� le��ce poprzecznie wi�zad�o wie�cowe w�troby. Bocznie z obu jego blaszek powstaj� wi�zad�a tr�jk�tne prawe i lewe. Przyczep wi�zad�a wie�cowego obejmuje pow. w�troby nie pokryt� otrzewn� - pole nagie.

Wn�ka w�troby to miejsce gdzie do mi��szu w�troby wchodzi:

t�tnica w�trobowa w�aœciwa
splot nerwowy w�trobowy
�y�a wrotna
naczynia ch�onne

Wchodz� t�dy przewody w�trobowe prawy i lewy stanowi�ce pocz�tkowy odcinek dr�g ��ciowych zewn�trzw�trobowych.

W�trob� od�ywia krew t�tnicza poprzez t�tnic� w�trobow� w�aœciw� - ga��Ÿ t�tnicy w�trobowej wsp�lnej.

W�troba unerwiana jest przez splot w�trobowy - od splotu trzewnego.

�y�a wrotna powstaje do ty�u od trzustki z po��czenia �y�y kreskowej g�rnej i dolnej oraz �y�y œledzionowej. Przebiega do wn�ki w�troby w wi�zadle w�trobowo-dwunastniczym, dzieli si� na ga��Ÿ praw� i lew� . Tworzy sie� dziwn� �ylno-�yln� (na ko�cach uk�adu �y�y wrotnej znajduj� si� zaczynie w�osowate �ylne).

Prowadzi krew z jelit, trzustki, �o��dka do w�troby - unaczynienie czynnoœciowe.

Drogi ��ciowe

Rozpoczynaj� si� w w�trobie pomi�dzy kom. w�troby tworz�c kanaliki ��ciowe, ��cz� si� one w przewodziki mi�dzyzrazikowe, a p�Ÿniej z ich po��cze� powstaj� przewodziki ��ciowe. (drogi ��ciowe wewn�trzw�trobowe)

Przewodziki ��ciowe w obr�bie wn�ki w�troby ��cz� si� ze sob� i powstaj� z ich po��czenia przew�d w�trobowy prawy i lewy. Po wyjœciu przez wn�k� w�troby przewody te ��cz� si� w przew�d w�trobowy wsp�lny. Po odejœciu od przewodu w�trobowego wsp�lnego przewodu p�cherzykowego przed�u�a si� on w przew�d ��ciowy wsp�lny.

P�cherzyk ��ciowy:

dno
trzon
szyjka (szyjka przed�u�a si� w przew�d p�cherzykowy)

Trzustka

Le�y w nadbrzuszy na tylnej œcianie brzucha zewn�trzotrzewnowo na poziomie 1-2 kr�gu l�dŸwiowego pomi�dzy dwunastnic� a œledzion�.

Sk�ada si� z cz�œci prawej po��czonej z dwunastnic� - g�owa trzustki, kt�ra przed�u�a si� na lewo w trzon ko�cz�cy si� we wn�ce œledziony ogonem.

Sok trzustkowy odprowadzany jest przez przew�d trzustkowy i przew�d trzustkowy dodatkowy. Przew�d trzustkowy przebiega wzd�u� osi trzustki i ko�czy si� uchodz�c zwykle wsp�lnie z przewodem ��ciowym wsp�lnym w cz�œci zst�puj�cej dwunastnicy na brodawce wi�kszej dwunastnicy.

Przew�d trzustkowy dodatkowy - zbiera sok trzustkowy z g�owy trzustki i ko�czy si� uchodz�cna brodawce mniejszej dwunastnicy.

W trzustce wytwarzane s� hormony, np. insulina.

Œledziona

Le�y w lewym pod�ebrzu i uk�ada si� wzd�u� 10 �ebra. Powierzchni� przeponow� s�siaduje z przepon� a pow. trzewn� z �o��dkiem, nerk� lew� i p�tlami jelit oraz z ogonem trzustki. Posiada koniec przedni i tylny oraz brzeg g�rny i dolny. Pow. trzewn� przedziela wn�ka œledziony przez kt�r� wchodz� do mi��szu t�tnica œledzionowa i nerwowy splot œledzionowy oraz naczynia ch�onne, wychodzi �y�a œledzionowa. Le�y wewn�trzotrzewnowo (w œledzionie dochodzi do rozpadu erytrocyt�w)

Notatki nie sko�czone brakuje chyba nerwow i naczyn

Nerki

Nerki le�� na tylnej œcianie brzucha w przestrzeni zaotrzewnowej, na poziomie dw�ch ostatnich kr�g�w piersiowych i trzech g�rnych l�dŸwiowych.

Od zewn�trz nerka obj�ta jest przez os�onki (torebki)

Najbardziej wewn�trzna jest torebka w��knista
Torebka t�uszczowa
Powi�Ÿ nerkowa

Nerka kszta�tem przypomina fasolk�, posiada 2 powierzchnie: przedni� i tyln�. Powierzchnie te przechodz� w siebie nawzajem tzw. brzegami, bocznym i przyœrodkowym, na kt�rym znajduje si� wn�ka nerki, kt�ra prowadzi do zatoki nerkowej.

Przez wn�k� nerki przechodz�:

T�tnica i �y�a nerkowa
Splot nerkowy nerwowy
Naczynia ch�onne
Wychodzi przez ni� moczow�d

Elementy te sk�adaj� si� na korze� nerki

Mi��sz nerki sk�ada si� z obwodowo po�o�onej kory nerki wysy�aj�cej s�upy nerkowe w kierunku zatoki nerki. Obejmuje ona tzw. piramidy nerkowe utworzone przez rdze� nerki. Piramidy nerkowe wierzcho�kami (brodawkami) nerkowymi skierowane s� do zatoki nerkowej. Ka�da z brodawek nerkowych obj�ta jest kielichem nerkowym mniejszym zwanym szyjka brodawki.

Na brodawce nerkowej znajduj� si� ujœcia przewod�w brodawkowych, kt�rymi mocz wyp�ywa do kielich�w nerkowych mniejszych.

Unaczynienie:

T�tnice nerkowe - parzyste ga��zie trzewne aorty brzusznej
�y�y nerkowe - dop�ywy �y�y g��wnej dolnej
Sie� dziwna - t�tniczo-t�tnicza

Unerwienie:

Pochodzi ze splotu trzewnego

Drogi odprowadzaj�ce mocz:

Kielichy nerkowe mniejsze
Kielichy nerkowe wi�ksze ? le�� w zatoce nerki
Miedniczka nerkowa

We wn�ce nerki miedniczka nerkowa zw�a si� przechodz�c w moczow�d.

Moczow�d

To przew�d d�ugoœci ok. 30cm ��cz�cy miedniczk� nerkowa z p�cherzem moczowym

W przebiegu moczowodu wyr�nia si� cz�œ� brzuszn� i miedniczn�

Cz�œ� brzuszna - le�y zaotrzewnowo na tylnej œcianie brzucha, na mi�œniu l�dŸwiowym wi�kszym. Nast�pnie krzy�uje t�tnic� biodrow� wsp�ln� po stronie lewej i biodrowa zewn�trzn� po stronie prawej, po czym przechodzi w cz�œ� miedniczn�.
Cz�œ� miedniczna - pocz�tkowo przebiega na œcianie bocznej miednicy mniejszej po czym zagina si� przyœrodkowo i ujœciem moczowodu uchodzi na snie p�cherza moczowego.

P�cherz moczowy

Opr�niony le�y w miednicy mniejszej do ty�u od spojenia �onowego, do przodu od macicy i pochwy u kobiety, od odbytnicy u m�czyzny.

Budowa zale�y od stopnia wype�nienia moczowego (silnie wype�niony p�cherz moczowy mo�e si�ga� a� do p�pka i posiada œcian� przedni� i tyln�). Przednio-g�rna cz�œ� p�cherza to szczyt p�cherza, kt�ry ku ty�owo przechodzi w trzon p�cherza, a ten przed�u�a si� w dno p�cherza - œcian� tylno-doln�. Le�y zewn�trzotrzewnowo.

Wi�zad�a p�cherza:

Z przodu �onowo-p�cherzowe
Z ty�u p�cherzowo-maciczne u kobiet, p�cherzowo-odbytnicze u m�czyzn

Na dnie p�cherza ujœcia moczowod�w i ujœcie wewn�trzne cewki moczowej (ujœcie p�cherza) wyznaczaj� granic� tr�jk�ta p�cherzowego.

Budowa warstwowa:

Otrzewna
B�ona zewn�trzna (powi�Ÿ p�cherzowa)
Mi�œni�wka
B�ona œluzowa - nab�onek przejœciowy

B�ona mi�œniowa œciany p�cherza tworzy mi�sie� wypieracz moczu. Fragment mi�œni�wki p�cherza obejmuj�cy ujœcie wew. cewki moczowej tworzy tzw. zwieracz wewn�trzny cewki moczowej (g�adki zwieracz p�cherza).

Unaczynienie:

T�tnice p�pkowe - ga��zie pocz�tkowej, dro�nej cz�œci t�tnicy p�pkowej
T�tnica p�cherzowa dolna (ga��Ÿ t�tnicy biodrowej wew.)
T�tnica maciczna u kobiet
T�tnica odbytnicza

Unerwienie:

Silny splot p�cherzowy - od splotu podbrzusznego dolnego

Uk�ad p�ciowy m�ski

J�dro - gruczo� p�ciowy m�ski. Le�y w mosznie

Moszna - stanowi uwypuklenie przedniej œciany brzucha i zachowuje warstwowy uk�ad tej œciany.

Z warstwy przedniej œciany brzucha powstaj� tzw. os�onki j�dra obejmuj�ce j�dro i powr�zek nasienny.

Pochodn� otrzewnej jest bezpoœrednio obejmuj�ca j�dro os�onka pochwowa. Wyr�nia si� w niej blaszk� trzewna i œcienn� ograniczaj�ce przestrze� zwan� jam� surowicz� moszny.

Powr�zek nasienny sk�ada si� z:

Nasieniowodu
T�tnicy j�drowej, nasieniowodu i dŸwigacza j�der
�ylnego splotu wiciowatego (j�drowego)
Splotu nerwowego j�drowego i nasieniowodowego
Ga��zi p�ciowej nerwu p�ciowo-udowego

J�dro - w obr�bie j�dra wyr�nia si� pow. przyœrodkow� i boczn�, oraz brzegi przedni i tylny i ko�ce g�rny i dolny.

Mi��sz jadra obejmuje b�ona bia�awa wysy�aj�ca do wewn�trz tzw. przegr�dki j�dra. Przegr�dki te oddzielaj� fragmenty mi��szu zwane zrazikami albo p�acikami j�dra. W sk�ad zrazika j�dra wchodz� cewki nasienne kr�te (2-4), kt�re ku ty�owi ��cz� si� w cewki nasienne proste. W tylnej cz�œci j�dra cewki proste wytwarzaj� tzw. sie� j�dra. Z sieci j�dra plemniki transportowane s� przez przewody odprowadzaj�ce j�dra do g�owy naj�drza.

J�dro unerwiaj� i unaczyniaj� sk�adowe powr�zka nasiennego.

Naj�drze - uk�ada si� wzd�u� tylnego brzegu j�dra, pokrywa te� jego koniec g�rny. Sk�ada si� z g�owy, trzonu i ogona (od g�ry do do�u). G�ow� naj�drza buduj� przewodziki odprowadzaj�ce j�dra. Trzon i ogon zbudowane s� z pojedynczego przewodu naj�drza (4m)

Unaczynienie i unerwienie jak j�dro

Nasieniow�d - rozpoczyna si� jako przed�u�enie ogona naj�drza w zgi�ciu pierwszym.w jego przebiegu wyr�nia si� cz�œ� zewn�trz- i wewn�trzbrzuszn�.

Cz�œ� zewn�trz brzuszna - le�y w worku mosznowym wzd�u� tylnego brzegu j�dra (odc. j�drowy). Nast�pnie kieruje si� do pierœcienia pachwinowego powierzchownego jako jeden ze sk�adnik�w powr�zka nasiennego (cz�œ� powr�zkowa), po czym przez kana� pachwinowy (cz�œ� pachwinowa) wchodzi do jamy brzusznej (cz�œ� wewn�trzbrzuszna albo miedniczna).

W odcinku wewn�trzbrzusznym zagina si� (zgi�cie drugie) po czym przebiega na bocznej œcianie miednicy mniejszej, a nast�pnie zagina si� przyœrodkowo kieruj�c na tylna œcian� p�cherza moczowego gdzie tworzy poszerzenie - ba�k� nasieniowodu.

Ba�ka nasieniowodu - ��czy si� z przewodem wyprowadzaj�cym p�cherzyka nasiennego tworz�c przew�d wytryskowy (unerwienie - splot nasieniowodowy)

P�cherzyki nasienne - le�� na tylnej œcianie p�cherza moczowego, skoœnie, poni�ej i bocznie od baniek nasieniowodu. Zbudowane s� z tkanki gruczo�owej, kt�rej wydzielina stanowi sk�adow� nasienia. Odprowadzana jest ona przez przew�d wyprowadzaj�cy (wydzielaj�cy) ��cz�cy si� z ko�cowym odcinkiem ba�ki nasieniowodu w przew�d wytryskowy.

Przew�d wytryskowy - powstaje j.w., przebiega skoœnie przez gruczo� krokowy i ko�czy si� na wzg�rku nasiennym w odc. sterczowym cewki moczowej.

Gruczo�y opuszkowo-cewkowe - le�� w przeponie moczowo-p�ciowej i odprowadzaj� wydzielin� (sk�adowa nasienia) do do�u opuszki odcinka g�bczastego cewki moczowej poprzez przewody wyprowadzaj�ce.

Pr�cie - zbudowane jest z 2 cia� jamistych i cia�a g�bczastego. Tylny fragment pr�cia to nasada albo korze� pr�cia, przed�u�aj�ca si� do przodu w trzon, a ko�cz�ca si� �o��dziem pr�cia. Tylne ko�ce cia� jamistych tworz� tzw. odnogi pr�cia przyczepiaj�ce si� do ga��zi dolnych koœci �onowych i ga��zi koœci kulszowych. Tylne zako�czenia cia�a g�bczastego to tzw. opuszka pr�cia, kt�ra do przodu przed�u�a si� w cia�o g�bczaste ko�cz�ce si� z przodu �o��dziem.

Unaczynienie:

T�tnice grzbietowe pr�cia (przebiegaj� na grzbiecie pr�cia)
T�tnice g��bokie pr�cia (przebiegaj� na osi cia� jamistych)

Unerwienie:

Nerw grzbietowy pr�cia (ko�cowa ga��Ÿ nerwu sromowego)

Uk�ad p�ciowy �e�ski

Jajnik

Gruczo� p�ciowy �e�ski, le�y w miednicy mniejszej poni�ej kresy granicznej na bocznej jej œcianie, w tzw. do�ku jajnikowym (jest to zag��bienie pomi�dzy t�tnic� biodrow� wew. i zew.).

Le�y wewn�trzotrzewnowo, obj�ty tyln� blaszk� wi�zad�a szerokiego macicy. Wytwarza ona tzw. krezk� jajnika.

W obr�bie jajnika wyr�nia si� pow. boczn� i przyœrodkow�, ��cz� si� one z przodu brzegiem przednim - krezkowym, z ty�u brzegiem tylnym.

W obr�bie jajnika wyr�nia si� koniec g�rny - jajowodowy i dolny - maciczny.

Jajnik obejmuje b�ona bia�awa, pod ni� znajduje si� mi��sz jajnika utworzony przez powierzchniowo po�o�on� kor�, w kt�rej znajduj� si� p�cherzyki jajnikowe w r�nych fazach wzrostu.

Wzd�u� brzegu krezkowego jajnika znajduje si� wn�ka (miejsce wejœcia i wyjœcia naczy� i nerw�w), kt�ra przed�u�a si� w tzw. rdze� jajnika.

Wi�zad�a jajnika:

Wi�zad�o wieszad�owe jajnika - stanowi zdwojenie otrzewnej ci�gn�ce si� od wchodu miednicy do ko�ca jajowodowego jajnika. W obr�bie tego wi�zad�a przebiega t�tnica jajnikowa i �ylny splot jajnikowy oraz nerwowy splot jajnikowy.
Wi�zad�o w�aœciwe jajnika - to pasmo ��cznotkankowe ��cz�ce koniec maciczny jajnika z g�rn� cz�œci� brzegu bocznego macicy.
Krezka jajnika - zdwojenie otrzewnej b�d�ce fragmentem wi�zad�a szerokiego macicy.

Unaczynienie pochodzi z dw�ch Ÿr�de�:

T�tnicy jajnikowej (ga��Ÿ aorty brzusznej)

Ga��zi jajnikowej t�tnicy macicznej

Unerwienie:

Splot jajnikowy
Splot maciczno-pochwowy

Jajow�d

Przew�d d�ugoœci 15-20cm rozpoczynaj�cy si� ujœciem brzusznym a ko�cz�cy si� ujœciem macicznym.

Le�y w miednicy mniejszej, wewn�trzotrzewnowo, obj�ty g�rn� cz�œci� wi�zad�a szerokiego macicy - tzw. krezka jajowodu.

Jajow�d rozpoczyna si� lejkiem w obr�bie kt�rego (wok� ujœcia brzusznego) znajduj� si� strz�pki jajowodu. Lejek jajowodu przed�u�a si� w ba�k� jajowodu (najd�u�sza cz�œ�).

Kolejny fragment to cieœ� jajowodu przed�u�aj�ca si� w œcianie macicy - cz�œ� maciczna (œr�dœcienna), kt�ra ko�czy si� ujœciem macicznym.

Unaczynienie i unerwienie: jak jajnik

Jajnik i jajow�d tworz� tzw. przydatki macicy.

Macica

Le�y w miednicy mniejszej, wewn�trzotrzewnowo (obj�ta doln� cz. wi�zad�a szerokiego, tzw. krezk� macicy) do ty�u od p�cherza moczowego do przodu od odbytnicy.

Prawid�owe po�o�enie macicy to przodopochylenie i przodozgi�cie. Na macizy wyr�nia si� pow. przedni� - p�cherzow� i tylna - jelitow�. Przestrze� mi�dzy macic� a odbytnic� to tzw. zag��bienie odbytniczo-maciczne.

Macica sk�ada si� z trzonu, dna ( fragment macicy po�o�ony powy�ej ujœcia jajowod�w), ku do�owi trzon macicy poprzez cieœ� przechodzi w szyjk� macicy.

Przyczep pochwy wydziela w szyjce macicy cz�œ� pochwow� i nadpochwow�.

W obr�bie trzonu macicy znajduje si� jama macicy, kt�ra ku do�owi przed�u�a si� w kana� szyjki macicy, ko�cz�cy si� ujœciem zew. na cz�œci pochwowej.

Od zew. macic� pokrywa omacicze (otrzewna macicy), mi�sie� macicy, b�ona œluzowa macicy (endometrium).

Macica utrzymuje swoje w�aœciwe po�o�enie dzi�ki uk�adowi podporowemu (mi�œnie dna miednicy - przepony moczowo-p�ciowej) i uk�adowi wieszad�owemu (wi�zad�o macicy)

Wi�zad�a macicy:

Wi�zad�o podstawowe macicy (g��wne) - przyczepia si� do szyjki macicy i do bocznej œciany miednicy mniejszej)
Wi�zad�o p�cherzowo-maciczne
Wi�zad�o odbytniczo-maciczne
Wi�zad�o ob�e macicy - przyczepia si� do g�rnej cz�œci brzegu bocznego macicy i po przejœciu przez kana� pachwinowy ko�czy si� w tkance podsk�rnej warg sromowych i wzg�rka �onowego.

Unaczynienie:

T�tnica maciczna - ga��Ÿ t�tnicy biodrowej wew. Do macicy dochodzi na poziomie cieœni i kieruje si� ku g�rze wzd�u� brzegu bocznego macicy, po czym oddaje ga��zie ko�cowe - jajnikowe i jajowodowe.

T�tnica maciczna oddaje t�tnic� pochwow� (zst�puj�c�), kt�ra zaopatruje szyjk� macicy i g�rn� cz. pochwy.

Unerwienie:

Silny splot maciczno-pochwowy.

Pochwa

Narz�d d�ugoœci ok. 8cm. G�rny koniec pochwy przyczepiaj�cy si� do szyjki macicy tworzy tzw. sklepienia pochwy.

Na przedniej i tylnej œcianie pochwy znajduj� si� poprzecznie przebiegaj�ce marszczki pochwowe tworz�ce tzw. s�upy marszczek przedni i tylne.

Pochwa ko�czy si� ujœciem pochwy do przedsionka pochwy.

Ujœcie pochwy obj�te jest b�on� dziewicz�.

Narz�dy p�ciowe zewn�trzne - srom niewieœci

Przedsionek pochwy

Przestrze� ograniczona przez wargi sromowe mniejsze ��cz�ce si� z ty�u w�dzide�kiem warg sromowych a z przodu w�dzide�kiem �echtaczki. W przedniej cz�œci przedsionka pochwy znajduje si� brodawka cewkowa na kt�rej le�y ujœcie zew. cewki moczowej.

Wargi sromowe wi�ksze

Obejmuj� przestrze� zwan� szpara sromu, s� to wa�y sk�rne ��cz�ce si� z przodu spoid�em warg sromowych przednim, z ty�u tylnym.

U podst. Warg sromowych wi�kszych le�y obustronnie skupisko splot�w �ylnych obj�tych b�on� bia�aw� - tzw. opuszka przedsionka.

Gruczo�y przedsionkowe wi�ksze

Le�� bocznie od tylnej cz�œci przedsionka pochwy. Ich przew�d odprowadzaj�cy ko�czy si� ujœciem w przedsionku pochwy.

�echtaczka

Zbudowana jest z parzystych cia� jamistych. Odnogami �echtaczki przyczepiaj� si� one do ga��zi dolnych koœci �onowej, po czym ��cz� si� w pojedynczy trzon �echtaczki, kt�ry zagina si� tworz�c kolano, zaœ ko�czy si� on �o��dziem �echtaczki.

Unaczynienie:

T�tnica sromowa wew. - silna ga��Ÿ t�tnicy biodrowej wew. Opuszcza miednic� mniejsz� przez otw�r kulszowy wi�kszy i powraca do niej przez otw�r kulszowy mniejszy, po czym biegnie w kanale sromowym a nast�pnie w przeponie moczowo-p�ciowej, gdzie ko�czy si� oddaj�c t�tnic� grzbietow� �echtaczki i g��bok� �echtaczki.

Oddaje tak�e:

T�tnic� odbytnicz� doln�
T�tnic� kroczow�, od kt�rej odchodz� ga��zie wargowe tylne
T�tnic� opuszki przedsionkowej
T�tnic� cewki moczowej
T�tnice sromowe zew. - pochodz� od t�tnicy udowej i za poœrednictwem ga��zi wargowych przednich unaczyniaja przedni� cz�œ� sromu.

Unerwienie:

Nerw sromowy - za poœrednictwem nerw�w wargowych tylnych i grzbietowego �echtaczki unerwia okolic� sromow�. Nerwy wargowe przednie to ga��zie nerwu biodrowo-pachwinowego.

Wyszukiwarka