Marta Wysocka 09.10.2003 Warszawa
Wyższa Szkoła Handlu i Prawa
Wydział Prawa
Rok IV
Grupa PZ.7.02
Temat: Główne Sekty w Polsce
Nasza definicja: Sekta jest instytucją totalną podporządkowaną przywódcy i głoszonej ideologii. Obiecuje realizację uproszczonych celów w uproszczony sposób, odcina się od reszty społeczeństwa, wytwarzając ostre i nie dające się przezwyciężyć podziały na to co święte, wewnątrz grupy i diabelskie, złe poza grupą. Manipuluje i wikła uczestników w silną zależność, co może prowadzić do utraty przez nich samodzielności w dysponowaniu własną osobą, osobistym majątkiem i może stanowić realne zagrożenie dla ich zdrowia. Przywódcy sekty mogą uważać się za istoty boskie i podejmować za uczestników ważne decyzje życiowe.
DEFINICJA JĘZYKOZNAWCZA
Słownik wyrazów obcych i Słownik Języka Polskiego podają następujące definicje terminu sekta:
grupa religijna która oderwała się od któregoś z wielkich kościołów panujących i przyjęła własne zasady organizacyjne, odłam wyznaniowy jakiejś religii.
(...) grupa społeczna izolująca się od reszty społeczeństwa, mająca własną hierarchię wartości, zespół norm, zachowania się, silnie akcentująca rolę przywódcy.
Słownik wyrazów obcych (PWN, Warszawa, 1981) i Słownik Języka Polskiego (PWN, Warszawa, 1996).
Znaczenie terminu sekta część badaczy wywodzi od łacińskiego czasownika sectare, secare - odcinać, odrąbywać (sekator...). Mimo, że wielu autorów tą etymologie uznaje za nieścisłą, jest ona powszechnie stosowana w odniesieniu do grup czy wspólnot religijnych, które przez doktrynę i praktykę życiową tworzą dysydencką oddzieloną mniejszość w stosunku do pewnej wielkiej, centralnej wspólnoty kościelnej.
Druga etymologia wywodzi termin sekta od innego łacińskiego słowa, mianowicie czasownika sequor, sequi - iść (greckie hairesis), podążać za kimś, postępować za, naśladować.
Etymologia ta dobrze oddaje charakterystyczną dla grup określanych tym terminem specyfikę przywództwa i ideologii w całości nakierowanych na osobę przywódcy tzw. guru.
Czy wreszcie sekta od łac. secta - sposób życia, stronnictwo.
DEFINICJA SOCJOLOGICZNA i RELIGIOZNAWCZA
SEKTA - grupa wyznaniowa o stosunkowo małej liczbie członków, powstała przez wyodrębnienie z macierzystego kościoła (lub, i) jako efekt protestu religijnego wobec istniejącej już doktryny i kultu, ewentualnie organizacji. Główne cechy sekt to: silna izolacja od środowiska zewnętrznego (brak zainteresowania zmianami zewnętrznej rzeczywistości), odrębność aksjologiczno-światopoglądowa i normatywna, autorytarne przywództwo, fanatyzm członków oraz silny konformizm członków i radykalnie sprawowana kontrola społeczna.
(Słownik Socjologiczny, Toruń 1997)
(...) Charakterystyki sekty dokonuje się w opozycji do Kościoła. Niezależnie od genezy powstania, sekta (zwłaszcza w początkowym okresie) wyróżnia się izolacją od środowiska zewnętrznego, niezależnością, nonkonformizmem; odrębnością światopoglądową, ideologiczną, aksjologiczną (własna hierarchia wartości, własny system norm moralnych i społecznych); autorytatywnym (często charyzmatycznym) przywództwem, uczestnictwem dobrowolnym, z wyboru; autorytaryzmem i fanatyzmem członków; silnym, wewnątrz-organizacyjnym zespoleniem. W dalszej fazie rozwoju, krzepnąc organizacyjnie i doktrynalnie, formalizując zasady członkostwa oraz strukturę hierarchii może przekształcić się w ustabilizowaną sektę (ang. established sect), denominację lub Kościół (...)
(Leksykon Religioznawczy w Przegląd religioznawczy; , nr. 1/2, 187-188, 1998)
SEKTA DESTRUKCYJNA - grupa godząca w porządek prawny i społeczny przez całkowite podporządkowanie (uzależnienie, ubezwłasnowolnienie) sobie członków przez przywódców na drodze ich psychicznej destabilizacji i zerwania dotychczasowych więzi społecznych.
Czasami trudno jest jednoznacznie zaliczyć dany ruch do tej kategorii. Bywa, że poznanie jej prawdziwego oblicza dokonuje się za późno, gdy już nie można zapobiec tragedii. Tragiczne losy sekty Świątynia Ludu (założyciel Jim Jones 1931-1978; w Jonestown w Gujanie zbiorowe samobójstwo popełniło 900 wyznawców) w sposób negatywny zwróciło uwagę opinii publicznej na zjawisko nowych ruchów religijnych. W ostatnich latach na złą sławę zasłużyły sekty: Białe Bractwo (Ukraina, założyciel: Jurij Kriwonogoz żoną Marią Cwygun, przywódców aresztowano zanim doszło do tragedii); Najwyższa Prawda (Aum AShinnkyo - Japonia, założyciel Soko Asahara, gazowe zamachy w tokijskim metrze); Brama Niebios (Heavan's Gate Webside - Santa Fe, USA, zbiorowe samobójstwo 39-ciu informatyków); Zakon Świątyni Słońca (założyciel belgijski homeopata Lucy Jouret i ezoterysta Jo Di Mambro - w 1994 r. w Kanadzie i Szwajcarii 53 członków dokonało aktu samozagłady systemem łańcuchowym, tzn. zabijający przekazywał broń następnemu i ginął z jego ręki).
Niebezpiecznymi są dla środowiska i swoich własnych członków organizacje o charakterze totalitarnym, o hierarchicznej strukturze zależności, wymagające od swych wyznawców bezwzględnego posłuszeństwa, narzucające rytm życia codziennego, przywiązujące dużą wagę do szkoleń (indoktrynacji), żyjące w izolowanych, wrogo nastawianych do świata wspólnotach. Nadto doktrynalny fundamentalizm, monopol na prawdę, przeświadczenie o boskiej charyzmie przywódcy. (Leksykon Religioznawczy w Przegląd religioznawczy;, nr. 1/2, 187-188, 1998)
Rick Ross definiując sektę stwierdza, że nie to jest istotne, czym grupa się zajmuje, i w co wierzy, lecz to, jak oddziaływuje - typowo, sekta jest hierarchicznie zorganizowana w strukturę piramidy, ktorej wierzchołkiem jest autorytarny lider, ktory nie odpowiada przed nikim ani przed niczym; ta grupa izoluje się od społeczeństwa, i wszystko poza nią jest widziane jako wrogie, negatywne i cielesne [carnal]; przymus i wymuszona perswazja sa używane do wciągania ludzi do grupy.
Sa różne typy sekt, nie tylko religijne. Ale religijne przyciagają najwięcej ludzi. (Expert teaches students to avoid dangers of cults)
To, kiedy te grupy stają się niebezpieczne, można okreslić w taki sposób: kiedy skupiają się nie na Bogu, nie na Biblii, a na osobie przywódcy (Dangerous cults focus on leader, deprogrammer says). Sekty promują zasadę spalonej ziemi by odciąć ludzi od ich przeszłości.
Sekta spełnia też kryteria instytucji totalnej zaproponowane przez Ervinga Goffmana w pracy Azylums, Nowy Jork 1961.
Instytucja totalna według E.Goffmana miejsce pobytu (...) osób odizolowanych na dłuższy okres od reszty społeczeństwa, pozostających w podobnym położeniu, których zachowanie jest pod prawie całkowitą kontrolą personelu danej instytucji (...). (Słownik Socjologiczny, Toruń 1997)
Kryteria rozpoznawcze instytucji totalnej:
Całościowość:
oznacza tu objęcie zasięgiem indoktrynacji wszystkich dziedzin życia, całkowite wypełnienie czasu i jego ścisłe zaplanowanie, odniesienie zasad życia totalnego do wszystkich uczestników, a nawet nie tylko do nich, ale do wszystkich członków społeczeństwa.
Wyłączność:
podporządkowanie wszystkich dziedzin życia jednemu celowi nadrzędnemu (...). Podleganie we wszystkich sferach życia władzy jednego, niepodzielnego autorytetu.
Izolacja:
polega na przecięciu i zniszczeniu więzi z przeszłością (...) anulowanie jej znaczenia i oddziaływania (...) w umyśle uczestników poprzez głoszenie samowystarczalności ścieżki, reinterpretację przeszłości, pozorną otwartość wobec innych grup, czarno-białe widzenie świata, zakazy kontaktów z odmiennymi ideologiami, osobami z poza grupy i z wszelkimi miejscami i sytuacjami nie związanymi z działalnością grupy (tzw. środki higieny).
Idea Nowego Człowieka:
polega na próbie stworzenia idealnego członka grupy myślącego w kategoriach narzucanego systemu i mówiącego określonym, przygotowanym do tego celu językiem.
Wprowadzenie tej idei poprzedza proces degradacji starej tożsamości poprzez:
Unieważnienie dotychczasowych znaków tożsamości:
ciała (nie jesteś tym ciałem);
wieku (rodzisz się w momencie wstąpienia do grupy);
życiorysu (przeszłość była nie ciekawa, należy o niej zapomnieć);
Piętnowanie: napiętnowane zostają:
przeszłość (określana np. jako frustracja, życie w ignorancji, zaślepienie światem materialnym),
ambicje edukacyjne i zawodowe (nie dają wiedzy duchowej),
niepożądane cechy osobowości np. chciwość, zazdrość, pragnienia, uczucia (...)
Poniżanie i dryl (wielogodzinna praca fizyczna, ograniczenie ilości snu i pokarmu, kary emocjonalne i fizyczne).
Pozbawienie samodzielności (system władzy wymagający całkowitego podporządkowania, wzajemna kontrola, brak czasu wolnego, odgórnie narzucany plan dnia i stałe instrukcje, auto-cenzura, lęk przed złamaniem zakazów, brak dostatecznej wiedzy religijnej szczególnie w zestawieniu z pełną akceptacją podstawowych zasad, podporządkowaniem się autorytetom, brak klarownych sformułowanych i znanych wszystkim uczestnikom ruchu zasad zarządzania.
Uniformizacja (ujednolicenie) stroju, języka, stylu życia członków itp.
(Opracowano na podstawie: E.Goffman Charakterystyka instytucji totalnych w pracy Elementy teorii socjologicznej Warszawa 1975 i książki A. Kubiak Delicje i lewa ręka Kryszny Warszawa 1997; oryginalne fragmenty tekstu A.Kubiak zostały zaznaczone cudzysłowami)
DEFINICJA PSYCHOLOGICZNA
Grupa psychomanipulacyjna - grupa totalitarna, naruszająca podstawowe prawa człowieka lub zasady współżycia społecznego. Działająca destrukcyjnie na jednostkę, rodzinę przez stosowanie technik psychologicznych i socjologicznych, wykorzystywanie fizyczne, psychiczne lub materialne co powoduje uzależnienie osoby od grupy lub jej przywódcy.
Z materiałów Sejmowej Podkomisji ds. Grup Psychomanipulacyjnych przy Komisji Rodziny (Nowe ruchy religijne czy sekty?).
Michael Langone stosuje określenie manipulative group dla grup stosujących techniki manipulacji umysłem. Podaje również definicję: Sekta, kult (ang. sect, amer. cult) to grupa lub ruch pokazujący nadmierne poświęcenie lub dedykowanie się jakiejś osobie, rzeczy, idei, uzywający nieetycznie manipulacyjnych technik perswazji i sterowania (np. izolacji od rodziny, ogłupiania, technik zwiększajacych podatność na sugestię i podporządkowanie, presję grupy, zarządzania informacją, blokowania indywidualności lub krytycznych uwag, promocji totalnej zależnosci i lęku przed odejściem, itp.), przeznaczony do popierania celów liderów, ze szkodą dla członków, ich rodzin, lub społeczności.
(West i Langone, 1986; wedlug What is a Cult? [Co to jest sekta?])
Nieco inne, ale równoważne sformulowanie tej definicji zawiera studium: Study: Cult, Cults Questions And Answers (76kB), które wymienia trzy cechy współczesnych kultów (sekt) okazywane w różnym stopniu:
nadmierna gorliwość, niekwestionowane zobowiązanie dla identyfikacji i kierownictwa grupy,
eksploatująca manipulacja członkami, i
szkodzenie lub groźba szkodzenia członkom, ich rodzinom, spoleczeństwu.
Taka postawa sekty powoduje konflikty z rodzinami członków i całym społeczeństwem - niektóre sekty stopniowo dostosowują się, stopniowo zmniejszając poziom manipulacji, eksploatacji i szkodzenia; inne utwardzają swoją zbroję, stają się totalitarne i odizolowane, mają one tendencje do:
dyktowania - czasem bardzo szczegółowego - jak ich członkowie mają myśleć, działać, i odczuwać,
głoszenia, że grupa i przywódca mają specjalny status, i
intensyfikacji swojej opozycji do społeczeństwa i alienacji z niego.
Taka sekta może w zasadzie wyrosnać z dowolnej grupy. Ale bardziej ustanowione [established] grupy mają mechanizmy przeciwdziałające tworzeniu się w nich podgrup o charakterze sekty.
Uwaga: grupa może być heretycka nie bedąc sektą w tym znaczeniu.
Stephen Hassan, autor książki Psychomanipulacja w sektach, był kiedyś członkiem dużej międzynarodowej sekty. Na podstawie swoich doświadczeń, oraz wiedzy psychologicznej opracował model oddziaływania na psychikę, określający na jakie jej elementy i w jaki sposób się wpływa:
sterowanie zachowaniem: ustawienie fizycznej rzeczywistości danej osoby - mieszkanie, związki, wygląd, sen i odpoczynek, finanse; duże wymagania czasowe; musi uzyskiwać zezwolenia; ma relacjonować przełożonym o sobie; nagrody i kary za zachowanie; sztywne zasady.
sterowanie informacją: oszustwa; ograniczanie dostępu; rozdzielanie; zachęta do szpiegowania; propaganda; nieetyczne użycie spowiedzi.
sterowanie myśleniem: przyjąć doktrynę jako Prawdę; sztuczny język; zachęta do dobrych myśli; techniki zatrzymywania myślenia; brak możliwości pytań krytycznych; nie może być nic alternatywnego.
sterowanie emocjami: manipulacja zakresem uczuć - zwężanie; jak są problemy to z twojej winy; odrębność osoby to wina; nadmierny lęk; huśtawka emocjonalna; publiczne spowiedzi; indoktrynacja fobii.
Model Hassana wychodzi od tego, na co się wpływa poprzez manipulowanie: zachowanie, myśli, emocje (to zaczerpnął od Leona Festingera), informacja (i to on sam dodał).
DEFINICJA PRAWNA (PROJEKTY)
(...) za sektę można uznać każdą grupę, która posiadając silnie rozwiniętą strukturę władzy, jednocześnie charakteryzuje się znaczną rozbieżnością celów deklarowanych i realizowanych oraz ukrywaniem norm w sposób istotny regulujących życie członków, która narusza podstawowe prawa człowieka i zasady współżycia społecznego, a jej wpływ na członków, sympatyków, rodziny i społeczeństwo ma charakter destrukcyjny
Raport o niektórych zjawiskach związanych z działalnością sekt w Polsce przygotowany przez Międzyresortowy Zespół do Spraw Nowych Ruchów Religijnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych opublikowany w sierpniu 2000 roku.
Do grupy działań charakterystycznych dla sekt należy zaliczyć:
znęcanie się fizyczne i psychiczne nad uczestnikami grupy,
wykorzystywanie seksualne uczestników,
bezprawne zatrzymywanie,
niewolnictwo,
zachęcanie do działań agresywnych,
propagowanie ideologii rasistowskiej,
oszustwa podatkowe, nielegalny obrót pieniędzmi, przemyt broni i narkotyków,
pogwałcenie prawa do pracy,
nielegalne praktyki medyczne,
nakłanianie osób nieletnich do składania ślubów religijnych wpływających w zasadniczy sposób na ich przyszłość,
żądanie natychmiastowego zaangażowania o charakterze finansowym czy osobistym bez możliwości spokojnego i rzeczowego namysłu,
zmuszanie lub nakłanianie konwertytów (osoby świeżo przyjęte do ruchu) do zerwania kontaktów z rodziną i przyjaciółmi,
ograniczanie w jakimkolwiek stopniu następujących praw osobistych swoich członków:
prawa swobodnego porzucenia ruchu lub rezygnacji z jakiejś formy aktywności wewnątrz ruchu np. ukończenia podjętego kursu czy szkolenia,
prawa nawiązywania kontaktu (osobistego, listownego, telefonicznego) z rodziną i przyjaciółmi,
prawa wyrażania niezależnej opinii (w sądzie i gdziekolwiek indziej),
prawa leczenia (szczególnie dotyczy to ograniczania przez niektóre grupy religijne możliwości korzystania przez członków z konwencjonalnej pomocy medycznej np. badań kontrolnych krwi, przyjmowania leków chemicznych, dokonywania szczepień ochronnych i transfuzji krwi),
nakłanianie do przekraczania prawa szczególnie jeśli chodzi o zbieranie funduszy np. poprzez żebractwo czy prostytucje,
oczekiwanie od potencjalnych członków stałych zobowiązań finansowych,
ukrywanie przed adeptami prawdziwej nazwy i zasad ruchu,
niszczenie dokumentów tożsamości i innych dokumentów osobistych członków, uniemożliwianie meldunku, zatajanie przed władzami administracyjnymi informacji co do miejsca zamieszkania czy pobytu członka,
zmuszanie dzieci członków do rezygnacji z konwencjonalnych form wykształcenia (obowiązek szkolny).
Pytanie o przyczyny powstawania sekt i źródła ich atrakcyjności jest zagadnieniem złożonym, na które na przestrzeni ostatnich lat próbowano wielokrotnie udzielić odpowiedzi. Zjawisko powstawania sekt jest procesem skomplikowanym i nie istnieje żaden wzorzec, w oparciu o który następuje ich rozwój. Sekty to reakcja na bardzo wiele czynników w otaczającej rzeczywistości, jednak nie sposób kompleksowo i jednoznacznie wyjaśnić istoty ich fenomenu.
Przyczyn powstania sekt i ich aktywnego rozwoju doszukiwać się można z jednej strony w realizacji uprawnień wolnościowych gwarantowanych przez systemy demokratyczne, skutecznie wykorzystywanych przez grupy o charakterze sekt. Z drugiej strony zjawisko to jest odpowiedzią na słabość dotychczas obowiązujących norm moralnych, społecznych oraz kryzys wartości współczesnego świata. Powodem może być w tym wypadku brak spełnienia oczekiwań indywidualnych i grupowych przez dotychczas istniejące struktury społeczne, w szczególności rodziny, tradycyjne wyznania religijne i instytucje edukacyjno-wychowawcze.
Na przyczyny powstawania i rozwoju sekt można patrzeć z punktu widzenia ustroju państwa, przeobrażeń społecznych oraz indywidualnych potrzeb i aspiracji człowieka.
1. Przyczyny ustrojowe:
* zmiana ustroju w 1989 roku z totalitarnego na demokratyczny;
* otwarcie granic, a przez to napływ nowych, atrakcyjnych idei;
* zmiana prawa: gwarancje wolnościowe, w tym wolności zrzeszania się i wolności sumienia i wyznania, niezwykła łatwość uzyskania rejestracji, a poprzez to osobowości prawnej, przez sekty - szczególnie w formie kościoła lub innego związku wyznaniowego oraz stowarzyszenia;
* brak jakiejkolwiek kontroli państwa nad działalnością nowych kościołów i innych związków wyznaniowych, nikłe kompetencje kontrolne wobec innych osób prawnych tworzonych przez sekty;
* możliwość korzystania przez kościoły i inne związki wyznaniowe, stowarzyszenia, fundacje, z wielu ulg i przywilejów;
* nieprzygotowanie instytucji publicznych do rozwiązywania problemów wynikających z działalności sekt, brak rzetelnej wiedzy oraz właściwej koordynacji działań tych instytucji.
2. Przyczyny społeczne:
* kryzys cywilizacji, polegający między innymi na odejściu od dużych instytucji takich jak partie polityczne, ruchy społeczne, na rzecz małych wspólnot;
* kryzys rodziny, związany głównie z jej trudną sytuacją ekonomiczną;
* kryzys tradycyjnych kościołów i innych związków wyznaniowych;
* kryzys instytucji edukacyjno-wychowawczych, w tym przede wszystkim szkół;
* kryzys ekonomiczny powodujący występowanie dużego bezrobocia i związanej z nim frustracji;
* brak popularyzacji wśród społeczeństwa pozytywnych wzorców spędzania czasu wolnego;
* zmiana modelu życia, nastawienie konsumpcyjne, co skutkuje tęsknotą za sacrum i różnymi formami odnowy duchowej;
* brak elementarnej wiedzy dotyczącej zagrożeń związanych z funkcjonowaniem sekt wśród dzieci i młodzieży oraz rodziców i opiekunów.
3. Przyczyny indywidualne:
* potrzeba przynależności i wspólnoty;
* poszukiwanie sensu życia oraz trwałych wartości, takich jak przyjaźń, miłość, ciepło, zaufanie;
* dążenie do integralności życia na wszystkich płaszczyznach;
* poszukiwanie tożsamości kulturowej i religijnej;
* potrzeby bycia rozpoznanym i wyróżnionym;
* potrzeba przynależności do elity;
* poszukiwanie transcendencji;
* potrzeba duchowego kierownictwa;
* potrzeba zaangażowania się i współuczestnictwa.
Na etiologię sekt można również patrzeć z punktu widzenia osoby czy też osób tworzących grupę posiadającą znamiona sekty. Wówczas przyczyną powstawania sekty jest także osobowość ich twórców, cel jaki stawiają sobie oni w związku z utworzeniem grupy oraz korzyści jakie osiągną poszczególne osoby z faktu istnienia i działalności sekty.
Występujące w Polsce sekty można dzielić według różnych kryteriów. Podane poniżej podziały z całą pewnością nie są wyczerpujące, mają jednak pomóc w objęciu tak skomplikowanego zjawiska społecznego, jakim są sekty. Jednocześnie należy zaznaczyć, że zakwalifikowanie doktrynalno - światopoglądowe określonej grupy do danej kategorii nie upoważnia do uznania jej za sektę - decydujące znaczenie ma bowiem przyjęte na potrzeby tego raportu kryterium destrukcyjności grupy, o którym była mowa wyżej.
1) z uwagi na stosunek do religii sekty dzielą się na: sekty religijne, sekty pozareligijne, sekty synkretyczne.
a. sekty religijne
a) ze względu na przyczyny powstania dzielone są na:
* powstałe w wyniku schizmy w ramach macierzystego wyznania czy szerzej religii;
* tworzone równolegle do istniejących wyznań jako samoistne, autonomicznie nowe religie.
b) ze względu na źródła oraz przedmiot kultu dzielone są na:
* wywodzące się z chrześcijaństwa - jest to dość zróżnicowana grupa ruchów, które głoszą, że dopiero na ich przykładzie dokonuje się wypełnienie idei chrystianizmu, albo które uważają, że dopełniają lub twórczo rozwijają dzieło, którego Jezus, w ich przekonaniu, nie doprowadził do końca;
* wschodnie - nawiązujące do religii Dalekiego Wschodu, zwłaszcza buddyzmu i hinduizmu. Większość z nich powstała w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych w Stanach Zjednoczonych;
* islamskie - sięgające do tradycji muzułmańskiej;
* neopogańskie - są to ruchy nawiązujące do religii prasłowiańskich;
* ekologiczne - głoszące idee głębokiej ekologii, często o charakterze panteistycznym, odwołujące się do religijnej lub quasi-religijnej motywacji;
* neodeistyczne - nawiązują w swych wyznaniach wiary do zasad siedemnastowiecznego deizmu;
* wywodzące się z indywidualnych objawień - zostały założone przez osoby, których udziałem stało się silne doświadczenie religijne - objawienie. Wokół głoszonych przez założyciela treści tego objawienia skupia się pewna liczba członków i podejmują oni pracę nad stworzeniem bardziej lub mniej sformalizowanej wspólnoty, charyzmat założyciela jest przy tym silny, potrafi on przelać swoje doświadczenie w bardziej trwałe ramy organizacyjne;
* czciciele UFO - wierzą w istnienie pozaziemskich cywilizacji i interpretują historyczne religie ludzkości jako odmianę ich własnej wiary w przybyszów z kosmosu, niekiedy przekonania te przybierają postać tezy o stałych kontaktach pozaziemskich istot z ziemianami;
* teozoficzne, okultystyczne i różokrzyżowców - nawiązujące do tradycji ezoterycznych, alchemii, magii i spirytyzmu;
* satanistyczne - zróżnicowane w swoim charakterze, począwszy od młodzieżowej kontestacji i mody, stanowić mogą ilustrację dla nurtów metalowej muzyki, lecz przede wszystkim są one formą kultu natury, kultu siły i buntu przeciw ich zdaniem - mieszczańskiej, pruderyjnej, zakłamanej i chrześcijańskiej (także rozumianej jako kult litości) cywilizacji, lub kultu wszelkiego zła nieosobowego czy też osobowego widzianego w szatanie i jego aniołach;
* ruchy ukrytego potencjału ludzkiego, uzdrawiania i ruchy paranaukowe - za cel swojej pracy uznają wydobycie z człowieka właśnie jego "ukrytego potencjału", który w codziennym życiu został stłumiony i zagłuszony; niesprzyjający paradygmat cywilizacyjny, nastawiony nie na wartości duchowe, tylko materialne, stanowi tu dodatkową przeszkodę do pokonania, przełamanie tego stanu można dokonać najróżniejszymi metodami, takimi jak: parapsychologia, psychologia transpersonalna, rebirthing, reiki, medycyna niekonwencjonalna, stanowiącymi działania na granicy psychoterapii i religii.
* grupy o charakterze mieszanym - są to grupy, w których doktrynie religijnej obecne są najróżniejsze wątki religijne, zaczerpnięte z różnych tradycji religijnych; brak dominującej tradycji religijnej powoduje, że dość trudno dokonać klasyfikacji, wiele z nich łączy się światopoglądowo z duchowością New Age.
b. sekty pozareligijne
W zakresie sekt pozareligijnych niemożliwe jest dokonanie podziałów w sposób, w który poszczególne elementy wzajemnie by na siebie nie zachodziły. W związku z tym przedstawione zostaną jedynie pewne grupy, charakterystyczne ze względu na kierunki ich działalności:
* psychoanalityczne lub pseudopsychoanalityczne - chcą wyzwolić podświadomość z jej słabości poprzez techniki parapsychologiczne, będące w opozycji do klasycznej psychologii i psychoanalizy;
* terapeutyczne - proponują różnego rodzaju terapie czy też treningi, które spowodować mają uleczenie z chorób, porzucenie nałogów, odmłodzenie, poszerzenie pamięci, rozwinięcie zdolności medialnych, uzdrowienie chorobowych stanów psychicznych;
* ekonomiczne - wykorzystujące techniki manipulacji, oraz metody wpływu grupy w celu osiągnięcia maksymalnych korzyści majątkowych;
* edukacyjne - prowadzą działalność edukacyjną w formie szkół, uczelni, szkoleń, kursów, wprowadzając własne techniki i metody nauczania;
* polityczne - prowadzą działalność o charakterze politycznym w celu uzyskania odpowiednich wpływów na sytuację państwa;
* alternatywne - proklamują organizację życia radykalnie różną od społeczeństwa oraz istniejących stosunków międzyludzkich;
* uzdrowicielskie - proponują terapie odwołujące się do metod irracjonalnych, albo dalekich od naukowych.
c. sekty synkretyczne
Kategoria ta odnosi się do tych sekt, których doktryna łączy w sobie elementy różnych form aktywność religijnej i pozareligijnej. Grupy te charakteryzują się głoszeniem przekonań religijnych lub pozareligijnych z jednoczesną aktywnością na polu pozareligijnym, pozornie nie mającym żadnego związku z religią. Można powiedzieć, że sekty tego typu mają wiele fasad, które są wykorzystywane w zależności od potrzeb.
2) ze względu na stosunek doktryn wobec istniejącego świata, sekty dzielą się na: odrzucające świat i afirmujące świat.
* odrzucające świat:
* sekty, które dążą do zmiany świata poprzez samodoskonalenie się i stymulowanie doskonalenia pozostałych członków danego społeczeństwa zgodnie z określoną doktryną, systemem swoich norm moralnych wspartych przyjętymi formami rytualnymi;
* sekty wyróżniające się postawą agresywną wobec świata zewnętrznego;
* sekty, które absolutnie nie cenią świata zewnętrznego i dążą wobec tego do usunięcia się z tego świata, są to między innymi tzw. sekty apokaliptyczne, które przepowiadając bliski kataklizm oferują swym adeptom możliwość ucieczki fizycznej bądź duchowej;
* afirmujące świat.
3) ze względu na stosunek do wartości uznawanych przez społeczeństwo sekty dzielą się na:
* konwertystyczne - przekonane o możliwości uczynienia świata lepszym poprzez zmianę człowieka, misyjną działalność moralizatorską i wychowawczą;
* adwentystyczne - głoszące bliski koniec świata, opozycyjnie nastawione wobec tradycyjnych religii, zasad ustrojowych, organizacji państwowych i militarnych;
* pietystyczne - izolujące się od świata zewnętrznego, skoncentrowane na wspólnych, wewnętrznych przeżyciach mistycznych;
* gnostyczne - ceniące wiedzę, wartości intelektualne, nie izolujące się od społeczeństwa.
Raport Biura Bezpieczeństwa Narodowego z 1995 roku podaje, że w Polsce działa ponad 300 sekt. Oszacowanie prawdziwej liczby sekt działających w Polsce jest bardzo trudne. Nie ma bowiem regulacji prawnych wspomagających tego typu ocenę.
Oficjalnie zarejestrowanych jest w Polsce 159 związków wyznaniowych i kościołów. Jednak rejestracja ocenia tylko deklaracje, i nie gwarantuje, że działanie będzie z nią zgodne. Sekty mogą też działać w zakamuflowanej formie stowarzyszeń, salonów odnowy zdrowia fizycznego i psychicznego, kursów poszerzania świadomości, fundacji, spółek cywilnych itp. - cechą sekt jest ukrywanie swojego prawdziwego oblicza.
Kościół Zjednoczeniowy czyli Ruch pod Wezwaniem Ducha Świętego dla Zjednoczenia Chrześcijaństwa Światowego (zwany Kościołem S.M. Muna)
Założycielem Ruchu jest Koreańczyk San Myung Mun (ang. Sun Myung „Moon”), ur. 1920 r. w rodzinie nawróconej na prezbiterianizm. Kiedy miał 16 lat ukazał mu się, jak podają jego zwolennicy, Chrystus i powierzył mu misję zbawienia ludzkości. Trzeba zaznaczyć, że prawdziwość tej wersji podważa fakt, iż adepci innego koreańskiego mesjasza, Park Moon Kima, twierdzą to samo.
W latach trzydziestych, po zajęciu Korei przez Japończyków, ponad sto osób ogłosiło się mesjaszami. Podczas II wojny światowej Mun był więziony za działalność antyjapońską. W 1948 r. skazany na 5 lat więzienia za bigamię. W 1950 r. uwolniony przez wojska ONZ. Oficjalną datą powstania Kościoła Zjednoczeniowego jest l maja 1954 r. W 1957 r. ukazała się książka „Zasady boskości” opracowana przez współpracowników Muna, zawierająca podstawy doktrynalne Ruchu. W latach 1958-1960 liczne podróże propagandowe w Korei, Japonii i USA. W 1960 r. czwarte małżeństwo Muna z osiemnastoletnią uczennicą Hań Hak-Ja, traktowane jako „wesele baranka”, „doskonałe małżeństwo” - on nowy Adam, ona nowa Ewa, „rodzice uniwersum”. Mun rozszerza swą działalność, odbywa liczne podróże i zakłada swe ośrodki w różnych krajach.
W latach sześćdziesiątych Mun prowadzi rozliczne interesy i staje się posiadaczem jednej z największych fortun na świecie. Jego handlowe działania dotyczyły różnych dziedzin, jak: handel herbatą, bronią, tytanem, przetwórstwem rybnym, przemysłem stoczniowym, koncernami prasowymi, hotelarstwem. W latach 1971-1976 Mun zdobywa dobre kontakty z wieloma amerykańskimi kongresmenami i staje się powiernikiem Richarda Nixona. Afera „Watergate”, w której Mun bronił Nixona i Raport Frasera, ukazujący jego powiązania z koreańskimi służbami specjalnymi, oznaczały koniec jego wpływów w środowisku amerykańskich polityków. W latach osiemdziesiątych Mun przebywał w amerykańskim więzieniu za przestępstwa podatkowe. Wspomagał w tym czasie wojskowe reżimy w Gwatemali, Hondurasie oraz doprowadził do umieszczenia swoich adeptów na listach wyborczych skrajnych partii prawicowych m.in. J.M. Le Pena we Francji.
Mun jest także założycielem różnych organizacji i fundacji, które bezpośrednio czy pośrednio mają wspomagać doktrynalną i strukturalną działalność Ruchu. Dotyczą one studentów (Collegiate Association from the Research of Principles, skrót: C.A.R.P.), dla których obok organizacji proponuje się, seminaria w centrum Ruchu w Barrytown (USA) oraz w Japonii. W 1968 r. została założona fundacja kulturalna „Intemational Cultural Fondation” - I.C.F. Należy do niej m.in. koreański balet narodowy, którego celem jest szerzenie w świecie kultury koreańskiej. Od 1972 r. fundacja organizuje doroczne konferencje naukowe w Nowym Jorku, Tokio i Londynie. Na tych konferencjach pomija się rozmyślnie doktrynalne elementy Muna. W 1974 r. została założona w Tokio „Professors World Peace Academy” (P.W.P.A.), która organizuje konferencje naukowe i tworzy w różnych krajach filie akademii oraz wydaje periodyki.
Wszystkie fundacje, akademie, seminaria i periodyki finansuje I.C.F., usiłując równocześnie wchodzić ze swoim kapitałem do różnych krajów, inicjując działalność gospodarczą.
Wymienione fundacje i organizacje, pod pociągającymi hasłami: pomoc ludziom, nauka, pokój, świat o nowej mentalności, gromadzą określoną liczbę uczonych, którym - choćby pośrednio ze względu na Muna jako założyciela - przekazuje się doktrynę sekty. O ile nawet ten cel nie bywa wyraźnie uwzględniony w periodykach lub formach działalności fundacji czy akademii, to sam fakt włączenia się do nich naukowców z różnych krajów stanowi jakąś wyraźną formę poparcia dla sekty i jej propagowania.
Doktryna
Doktryna ma swe korzenie taoistyczne, koreańsko-szamanistyczne i chrześcijańskie (bardzo wypaczone). „Zasady boskości” są traktowane jako księga wykraczająca znaczeniem ponad wszystkie księgi innych religii. Główna zasada mieści się w stwierdzeniu: podstawowym celem planu stworzenia przez Boga było stworzenie „doskonałej ludzkiej rodziny”. Jednak szatan uwiódł seksualnie pierwszych ludzi i dlatego wszyscy ludzie mają szatańską krew w swoich żyłach, są dziećmi Kaina. Dopiero gdy jakiś doskonały mężczyzna wychowa sobie jakąś kobietę na doskonałą Ewę, może mieć z nią bezgrzeszne dzieci i założyć nową, wolną od wpływów szatana, doskonałą rodzinę. Jezus usiłował to czynić, lecz jako nieżonaty mógł założyć jedynie duchową rodzinę - chrześcijaństwo. Mun natomiast jako „doskonały Adam” i jego żona jako „doskonała Ewa” ustanowili „doskonałą rodzinę”, a Mun został fizycznym odkupicielem ludzkości. Kto się do nich dołącza, jest na drodze radości i szczęścia, ale jest też zobowiązany do miłości i samozaparcia.
Przez doskonałe małżeństwo Muna dokonało się uniwersalne oczyszczenie krwi. Do Ruchu zostaje się włączonym przez rytuał adopcji par pochodzących z różnych narodów. Specjalny ryt „wymiany krwi” przy włączaniu do rodziny Mu-na ma spowodować fizyczną zmianę pochodzenia. Pary dobierane przez ośrodki Muna nie znają się przedtem i nie mogą tworzyć od razu małżeństwa, lecz dopiero po różnych próbach w przepisanych okresach. Małżeństwa są zawierane zbiorowo przez setki czy tysiące par wobec Muna i jego żony. Dzieci zrodzone w tych małżeństwach są traktowane jako fizyczne dzieci „prawdziwych rodziców”, czyli Muna i jego żony.
Dla zwolenników Muna Korea jest ziemią świętą. Mun zmierza do zjednoczenia, a nawet „przewyższania” wszystkich religii przez utworzenie zjednoczonego kościoła, który ma stanowić zarazem nowe społeczeństwo. Stąd liczne nazwy jego ruchu, rozmaite w poszczególnych krajach, jak np: kościół zjednoczony, zjednoczone rodziny, stowarzyszenie dla zjednoczenia światowego chrześcijaństwa, czy nazwa używana w Polsce.
Gdy chodzi o stronę kultyczną, to w każdym centrum szkoleniowym jest praktykowana modlitwa i medytacja w celu odparcia ataków szatana i nabrania sił do pracy misyjnej na ulicach. W sali medytacyjnej nie ma krzyża, gdyż jest on uznawany za symbol klęski. Emblematem Ruchu jest centrum promieniste, kwadrat i koło. Na stole jest umieszczony obraz Muna albo „doskonałego małżeństwa”. Ku niemu zwraca się modlący i czyni pokłon. Poza udzielaniem małżeństw - najczęściej masowo - nie ma żadnych innych kultycznych obrzędów. Obchodzi się niektóre święta: święto rodziców, święto świata, rocznica ślubu rodziców.
Ruch Muna ma strukturę organizacyjną, na czele której stoi Mun z żoną i dziećmi, „doskonała rodzina”. W poszczególnych krajach są komórki organizacyjne i „rodzice krajowi” czy regionalni. Są również centrale propagandowe i ośrodki szkoleniowe, w których umieszcza się młodzież. Musi ona porzucić swe rodziny, szkoły, pracę zawodową. Głównym celem jest całkowite i bezwzględne podporządkowanie się osobie i doktrynie Muna poprzez jego oddanych propagatorów, kierujących szkoleniem. W ośrodkach obowiązuje izolacja, surowa dyscyplina, a tam gdzie są przedsiębiorstwa Muna, obowiązuje też niewolnicza praca. Adepci są też zobowiązani po przeszkoleniu do intensywnej działalności propagatorskiej tam, dokąd zostaną wysłani. Muszą wyzbyć się swej własności na rzecz Ruchu, zerwać kontakty z rodziną i przyjaciółmi. Mogą zawrzeć małżeństwo wtedy, gdy otrzymają na to pozwolenie i z osobami wyznaczonymi przez centralę. W ośrodkach szkoleniowych następuje tzw. „pranie mózgów”, w wyniku którego dochodzi do bezwolnego poddania się metodom szkoleniowym, doktrynie i wejściu w struktury organizacyjne. Kształtowana jest w nich typowo sekciarska mentalność, przeniknięta fanatyzmem, ideologiczną ciasnotą, izolacjonizmem i poczuciem bezwzględnej wyższości własnej grupy nad społeczeństwem i przedstawicielami innych religii.
Ruch Muna liczy według własnych obliczeń dwa miliony zwolenników, jednak według bardziej obiektywnych wskaźników liczy około dwustu tysięcy członków.
W Polsce
Ruch Muna usiłuje także w Polsce znaleźć zwolenników. Ich przedstawiciele szukają adeptów wśród młodzieży szkolnej i uniwersyteckiej, oferując pobyt w ośrodkach szkoleniowych w innych krajach. Reprezentant krajowy ma siedzibę w Warszawie, ul. Bracka 18/57. Liczą ok. 300 osób.
Jedną z form oddziaływania Ruchu Muna jest utworzenie w 1990 r. polskiego oddziału P.W.P.A. pod nazwą: „Stowarzyszenie Uczonych na Rzecz Pokoju Światowego”. Liczy on kilkudziesięciu sympatyków. Uczestniczyli oni w kilku konferencjach i seminariach organizowanych w Seulu, Budapeszcie i Zagrzebiu. W Pułtusku i Warszawie odbyły się seminaria wprowadzające (grudzień 1989). Na zaproszenie Stowarzyszenia przebywali w Polsce dyrektor I.C.P. i sekretarz P.W.P.A. Stowarzyszenie wydaje kwartalnik „Nauka dla Pokoju” subwencjonowany przez I.C.F. W 1990 roku wydano cztery numery.
Pierwsi sympatycy Ruchu pojawili się w połowie lat siedemdziesiątych. Próby propagatorskie miały miejsce w latach 1980-82. Ruch został oficjalnie zarejestrowany w 1990 r. Z organizacji filialnych działa „Stowarzyszenie Uczonych na Rzecz Pokoju”. Najprężniej działa „Akademickie Stowarzyszenie Urzeczywistniania Wartości Uniwersalnych” (CARP) mające być płaszczyzną porozumienia ze środowiskiem akademickim. Stowarzyszenie jest właścicielem okazałego ośrodka w miejscowości Glanów pod Krakowem. Tam odbywają się seminaria i cykle szkoleń.
Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny
Towarzystwo założył w Nowym Jorku w 1966 r. Hindus Swami Prabhupada (+1977). Jego celem miało być szerzenie na Zachodzie „świadomości Kryszny” i „wedyjskiej kultury i religii”. Kryszna jest traktowany jako „najwyższy osobowy bóg”, a oddanie się jemu w miłości (bhakti) jako najwyższa forma czci. Podstawą wiary są pisma wedyjskie, a zasadniczo Bhagavadgita i Bhagavata, jedna z 18 Puran. Celem, do którego zmierzają zwolennicy ruchu, jest świadomość Kryszny pojmowana jako nadświadomość identyczna z boską świadomością. Najbardziej skuteczną ku temu matodą jest medytowanie osobiste lub wspólne śpiewanie mantry. Jest to tekst złożony z 16 słów, w których powtarzają się trzy: Hare, Kryszna, Rama. Mantra jest powtarzana w ciągu dnia 1728 razy. Cztery zasady regulujące życie są następujące: zakaz jedzenia mięsa, ryb i jaj; zakaz spożywania kawy, herbaty, alkoholu, narkotyków i palenia tytoniu; zakaz pozamałżeńskiego współżycia seksualnego; zakaz uprawiania hazardu. Zakazy te są związane z hinduistycznym podziałem na cztery kasty i z wędrówką dusz, czyli możliwością powtórnego narodzenia się w postaci jakiegoś zwierzęcia czy ptaka. Członkowie towarzystwa zamieszkują w grupach, tworząc zorganizowaną hierarchicznie wspólnotę, w której obowiązuje rygorystyczne podporządkowanie się guru. Są to najczęściej farmy, w których uprawia się ryż czy jarzyny ze względu na wymagany wegetarianizm. Ruch ten jest szkodliwy społecznie i wychowawczo. Propagatorzy ruchu wymagają od młodzieży porzucenia szkoły czy pracy, podważają autorytet rodziców i innych ludzi, traktowanych jako „demony” (spożywają pokarmy zwierząt, w których można się powtórnie narodzić oraz nie czczą Kryszny). Grupa uznaje się za jedynie doskonałą część ludzkości, której zadaniem jest skierowanie wszystkich ku czci Kryszny i do przyjęcia zasad towarzystwa.
Spośród innych ruchów hinduistycznych czciciele Kryszny wyróżniają się najwierniejszą postawą wobec hinduskiego pierwowzoru. Dotyczy to tak spraw religijnych jak i obyczajowych, związanych z kulturą hinduizmu. Różne elementy rytuału wiążą się z obchodami tradycyjnych hinduistycznych świąt religijnych, z obrzędami mającymi związek z posągami bóstw w świątyniach, malowaniem ciała gliną w dwunastu miejscach i dystrybucją prasadam - żywności poświęconej bóstwu.
W niektórych krajach ruch ten jest zaliczany do tzw. sekt czy ruchów „destrukcyjnych” stąd np. w RFN jego działalność jest zakazana.
Parlament Europejski w rezolucji z 2.04.1982 r. uznał działalność Hare Kryszna za szkodliwą i niebezpieczną. Według rezolucji adepci porzucają swoje rodziny i poddawani są „technikom umysłowej zależności” przez pozbawianie snu, bardzo surową wegetariańską dietę, co ma prowadzić do dezorientacji jednostki i sublimacji jej osobowości. Rezolucja została opublikowana w dokumentach Parlamentu Europejskiego i rozesłana do wszystkich krajów.
Towarzystwo zostało w Polsce zarejestrowane w l988 r. Według danych Towarzystwa wyznawców Kryszny jest w Polsce około 1000, z czego 300 mieszka razem w pięciu ośrodkach (świątyniach stacjonarnych) - warszawskim, jeleniogórskim, wrocławskim, gdańskim i krakowskim.
Scjentologia (Kościół scjentologiczny)
Scjentologia („nauka o wiedzy”) jest ruchem i sprawną organizacją ekonomiczną. Założył ją R.L. Hubbard (+1986), autor drugorzędnych książek z gatunku „science fiction”. Swój program zamieścił w książce: „Dianetyka czyli nowoczesna wiedza o zdrowiu psychicznym” (1950). Poglądy tam zawarte są mieszaniną myśli zaczerpniętych z religii azjatyckich (reinkarnacja), magii, medycyny i psychologii. Hubbard stwierdza, że znalazł klucz do osiągnięcia szczęścia. Trzeba tylko pozbyć się „engramów”, czyli „aberracji umysłowych”, które z kolei są wynikiem urazów z wczesnego dzieciństwa. W tym celu należy poddać się wymyślonej przez Hubbarda uproszczonej technice terapeutycznej („przegląd kontrolny”). Według niego osobowość składa się ze „skupiska tetanów”, czyli duchów wygnanych niegdyś z galaktyki przez okrutnego władcę Xenu. Rozpoznanie poszczególnych tetanów wymaga wielokrotnych, kosztownych „przeglądów”.
Hubbard określił wpierw swą grupę jako stowarzyszenie użyteczności publicznej, później przyjął formę sekty religijnej. Przyczyną tej zmiany były naciski władz finansowych z powodu fałszerstw podatkowych i innych nadużyć, za które groziły kary i procesy sądowe. W tej sytuacji Hubbard nazwał stowarzyszenie „kościołem”, miejsca zebrań „kaplicami”, scjentologowie zaczęli nosić koloratki, a kosmologiczne komiksy Hubbarda nazwano „księgami świętymi”. Odtąd ataki na siebie i swą grupę określał jako „wrogość do religii”.
Scjentologia przekreśla ramy religii monoteistycznej i umieszcza się w tradycji gnostyckich religii zbawczych jako bezpośrednie następstwo dzieła Buddy. Scjentologia proponuje szereg technik psychoterapeutycznych, realizowanych na przeróżnego rodzaju kursach (wysoko płatnych). Dla zwolenników nie jest możliwa jakakolwiek krytyka programu czy metod organizacji. Wobec krytyków z zewnątrz obowiązuje całkowita izolacja. Ludzi dzieli się na dwie grupy: należących do ruchu i jego przeciwników. Należący do ruchu są zobowiązani do bezpłatnego głoszenia doktryny i propagowania organizacji przez określony czas oraz do bezpłatnej pracy w przedsiębiorstwach na rzecz organizacji. Panuje w niej system autorytarny, wypaczający osobowość, szkodliwy społecznie.
Scjentologia nie ma z chrześcijaństwem nic wspólnego, przeciwnie jest z nim całkowicie sprzeczna od strony doktrynalnej i organizacyjnej.
Jedną z podstawowych „zasad” Hubbarda jest wezwanie: „Róbcie pieniądze. Wykorzystujcie innych ludzi i nie przebierajcie w środkach”. Sam mistrz stosował tę zasadę. Za malwersacje finansowe groził mu proces sądowy. Ukrywał się przez pięć lat i zmarł w 1986 r., zanim doszło do rozprawy sądowej.
Scjentologia prowadzi po myśli „zasad” mistrza totalną wojnę ze swymi wrogami. Jako organizacja o charakterze totalitarnym, mafijnym, realizuje wyłącznie cele ekonomiczne. Stosuje wszystkie możliwe metody (oszustwa, szantaż, przekupstwa, fizyczną przemoc, walkę z psychiatrią), aby „robić pieniądze”.
Polscy scjentolodzy organizują w większych miastach wykłady i seminaria (Wrocław, Kraków, Warszawa). Nie otrzymali jednak pozwolenia MSWiA na rejestrację jako związek wyznaniowy.
Wspólnota Niezależnych Zgromadzeń Misyjnych „Rodzina” (inna nazwa: Dzieci Boga)
Sekta powstała w latach 60. w Kalifornii. Założył ją były pastor David Berg (+1994). W latach 70. władze USA wydaliły członków sekty z kraju. Głosili oni bowiem rychły koniec świata i propagowali maniakalne wręcz posłuszeństwo wobec wielkiego proroka, wielkiego apostoła, czyli Davida Berga. W Polsce powzięto kroki zmierzające do prawnego zalegalizowania działania „Rodziny”.
Działalność tej sekty łączona jest z tajemniczymi zaginięciami i uprowadzeniami ludzi młodych zarówno na terenie
Polski, jak i w innych państwach. W Polsce prowadzi ona szeroką działalność propagatorską, rozdając w miejscach publicznych plakaty i ulotki, a także werbunkową, głównie w szkołach i placówkach opiekuńczo-wychowawczych, proponując usługi w zakresie nauczania języków obcych oraz pogadanek na tematy zapobiegania narkomanii i AIDS. Każdy, kto nawiązuje kontakt z grupą, nakłaniany jest do opuszczenia rodziny „dla Jezusa”. Członkowie są całkowicie izolowani od swych rodzin i przyjaciół, przebywają w ośrodkach sekty na terenie całego kraju tylko czasowo, skąd następnie pod zmienionym nazwiskiem wyjeżdżają za granicę, gdzie są wynaradawiani, aby po latach powrócić do kraju jako całkowicie posłuszni przywódcy sekty. Odnalezienie osób uprowadzonych przez grupę staje się praktycznie niemożliwe. Żaden z jej członków nie pracuje zawodowo.
Na terenie kraju grupa posiada co najmniej dwa ośrodki -w Piasecznie i w Karpaczu. Zwolenników jest kilkudziesięciu.
Niebo - Zbór Chrześcijan Leczenie Duchem Bożym
Sekta licząca ok. 50 osób ma swoją siedzibę w podlubartowskiej wsi, którą uznaje za terytorium niezależnego państwa. Zwolennicy głoszą, że mają osobisty kontakt z Najwyższym, czego dowodem ma być posiadanie mocy wywoływania chorób, a nawet śmierci. Założyciel sekty, Bogdan Kacmajor, były uzdrowiciel, uznaje się za „jedynego przedstawiciela Ducha Świętego na ziemi”. Uzurpuje sobie prawo do izolowania swoich zwolenników od świata, przydzielania im mężów i żon, ukrywania narodzin dziecka oraz lekceważenia edukacji.
Satanizm
Satanizm naszego wieku odwołuje się głównie do dwóch twórców i inspiratorów. Pierwszy to angielski okultysta Alister Crowley (+1947). Przyczynił się on do swego rodzaju eksplozji satanizmu w Anglii w latach dwudziestych i trzydziestych. Głosił on zasadę poddania się człowieka satanistycznej mocy, pojętej nie antybosko, lecz jako seksualno-orgiastycznej energii, kształtującej rdzeń wszechświata. Idee Crowleya przejęło w jakimś stopniu powstałe w Niemczech stowarzyszenie „Ordo Saturni” i neosatanistyczne stowarzyszenie „Thelema” założone w Berlinie w 1982 r.
Drugi inspirator to Antony La Vey (ur.1930). Przyczynił się on do rozwoju satanizmu w Stanach Zjednoczonych pod koniec lat 60. W 1966 r. ogłosił utworzenie kościoła szatana w San Francisco, a siebie ustanowił najwyższym kapłanem „księcia ciemności” i magiem czarnego obrządku. Napisał „Biblię szatana”.
W Polsce w latach 1986-1988 ujawniły się pewne grupy młodzieży, określające się mianem satanistów. Inspirowani byli ideami La Veya i innych zachodnich kierunków, od których przejęli pewne elementy: kult szatana różnie ujmowany (nieraz bez deprecjonowania roli Boga), zacieranie różnicy pomiędzy dobrem i złem, prawdą i kłamstwem, uznawanie muzyki „metalowej” jako nośnika emocji i agresji, stosowanie pewnych praktyk ofiarniczych (krew zwierząt), zaklęć i formuł okultystyczno-magicznych. Działalność tych grup łączyła się nieraz z bezczeszczeniem cmentarzy, obrazą uczuć religijnych i znęcaniem się nad zwierzętami, jak również z używaniem narkotyków.
Niektórzy autorzy uznają, że trudno jest przedstawić spójnie ideologię satanistów polskich. Sugerują podział na satanizm intelektualny i podwórkowy. Pierwszy sięga do tradycji ruchów satanistycznych na Zachodzie, opiera się w swej działalności na pismach i książkach prezentujących tę ideologię. Częstym sposobem ekspresji postaw satanistycznych jest w tym przypadku szeroko rozumiana twórczość artystyczna. Natomiast satanizm podwórkowy z reguły charakteryzuje się ubogą wiedzą na temat ideologii i historii satanizmu, funkcjonuje on na granicy prawa, czy nawet przekracza je (dewastacja cmentarzy, profanacja nagrobków, czy znęcanie się nad zwierzętami).
Najpopularniejszą płaszczyzną manifestacji treści satanistycznych są koncerty zespołów satanistycznych. Tego typu wędrujący z koncertu na koncert „kościół szatana” może być uznany za bardzo nośną społecznie płaszczyznę ekspresji postaw satanistycznych. Z roku na rok przybywa także wyspecjalizowanych książek i czasopism o charakterze satanistycznym.
Socjologowie i psychologowie zwracają uwagę na pewne przyczyny związane z włączeniem się młodzieży do grup satanistycznych. Młodzi ludzie wywodzą się często z rodzin, w których nie zaznali miłości i zaspokojenia potrzeby przynależności i uczestnictwa. Stąd rodzi się nieraz gwałtowne poszukiwanie zaspokojenia tych potrzeb, przy równoczesnym przeżywaniu lęku i poczucia bezsensu życia. Następuje nieraz negatywne „odreagowanie” poprzez znalezienie się w tych właśnie „agresywnych i tajemniczych” grupach, połączone z przekreślaniem norm moralnych oraz autorytetu rodziny. Kościoła i państwa. O ile włącza się do tego jeszcze alkoholizm czy narkomania, jako zastępczy wyraz szukania zadowolenia życiowego i swej psychicznej identyczności, to sylwetka duchowa takich młodych ludzi staje się nadzwyczaj uboga. Zasada: „czyń, co ci się podoba”, połączona z przyjęciem ezoteryczno-okultystycznych haseł i praktyk, potwierdza raczej elementy anarchii moralnej i ideowej, nie zaś hołdowanie jakiejś sprecyzowanej ideologii satanistycznej
Bibliografia:
Raport Biura Bezpieczeństwa z 1995 roku
Robert Cialdini "Wywieranie Wpływu na Ludzi". GWP, Gdańsk 1996.
Gustaw Le Bon "Psychologia tłumu". PWN, W-wa 1986.
Wacław Korabiewicz "Cuda bez cudu". W-wa 1985.
Dan Korem "Moce nadprzyrodzone". Vocatio, W-wa 1994.