Rycerz Godzisław miał spory majątek uzyskany od władcy za własne zasługi wojenne, którego część sprzedał sąsiadowi. Wyszło to na jaw po śmierci Godzisława w roku 1457. ponieważ nie miał on dzieci, krewni, których pominięto chcieli te dobra odzyskać. Czy mogli i na jakich warunkach?
Gdyby ziemie te były dobrami dziedzicznymi, krewni mogliby skorzystać z prawa retraktu, z tytułu prawa bliższości. Ziemie o których mowa zostały jednak nadane rycerzowi Godzisławowi: są to dobra nabyte, a w takiej sytuacji prawo bliższości nie obowiązuje. Krewni nie mogli więc odzyskać dóbr.
W 1810 r. w podwarszawskiej wsi Chomiczówka dokonano zabójstwa na tle rabunkowym. Zbulwersowana ludność rychło złapała podejrzanego o zbrodnię
Józefa K. Trafił do aresztu, a w karczmie rozgorzała dyskusja przed jakim sądem będzie odpowiadał? Jedni mówili, że przed sądem pana wsi, inni zaś, że są jakieś nowe sądy. Jak było w rzeczywistości i jaki sąd był właściwy w takiej sprawie?
Na mocy oktrojowanej w 1807 roku konstytucji Księstwa Warszawskiego, zniesione zostało sądownictwo stanowe. Józef nie będzie odpowiadał więc przed sądem pana wsi, ale przed sądem sprawiedliwości kryminalnej (sąd karny właściwy dla orzekania w przypadku zbrodni).
W kwietniu 1926 r. w Senacie rozgorzała dyskusja nad projektem reformy podatkowej ministra skarbu Jerzego Zdziechowskiego. Większość senatorów krytycznie oceniała projekt, nie tylko merytorycznie; uznano go też za nieodpowiedzialny politycznie. W tej sytuacji senatorowie postanowili pociągnąć ministra do odpowiedzialności politycznej. Czy mogli? Czy mieli - ponadto - jakieś inne sposoby wyrażenia swojej dezaprobaty?
Na mocy konstytucji marcowej, ministrów do odpowiedzialności parlamentarnej pociągał sejm, zwykłą większością głosów. Senatorowie mogą jedynie zgłosić interpelację do ministra.
W kościele reformatorów w Pilicy nieopodal Miechowa zachowało się epitafium z 1774 r.: Teklę z imienia, z przezwiska Białecką, z cnót wyboriczną, a z męża Piasecką, Siekierą sługa zabił w nocy panią, mąż Michał prosi o westchnienie za nią. Prosi i za nim, bo w pokutnym roku odebrał karę w poszród miasta rynku. Rękę ucięto, kleszczami szarpano, żywo na ćwierci w ostatku siekano. Za co skazano przestępcę? Jaką karę orzeczono? Wedle - najprawdopodobniej - jakiego prawa sądzono i orzeczono karę?
Przestępca został skazany za zabójstwo swojej pani, osoby wyższej stanem. Orzeczono karę kwalifikowanej kary śmierci, w połączeniu z karą mutylacyjną (ucięcie ręki). Skoro wydarzenia odbywały się na rynku miejskim, można wnioskować, że przestępcę osądzono według prawa miejskiego.
W 1808 r. szlachta przybyła na sejmik powiatu płockiego. Po wyborach poselskich zapragnęła wybrać - staropolskim obyczajem - sędziów do Trybunału Cywilnego. Wskazano już nawet kandydatów i proponowano zgodny (nemine contradicente) wybór. Marszałek sprzeciwił się. Czy miał słuszność?
Obowiązująca od 1807 r. konstytucja Księstwa Warszawskiego wprowadzała zasadę nominacji sędziów do trybunałów przez króla, dożywotnio (poza wybieranymi przez niego spośród kandydatów przedstawionych przez szlachtę sędziów pokoju). Marszałek miał więc słuszność sprzeciwiając się próbom szlachty dokonania wyboru sędziego.
Nikodem Dyzma - dyrektor Państwowych Zakładów Przemysłowo - Zbożowych w Lublinie postanowił w 1929 r. wystąpić do sądu przeciw nierzetelnemu wykonawcy silosów: brak właściwej wentylacji spowodował, że ziarno zapleśniało, straty sięgały 15 000 zł. Wykonawca natomiast nie kwapił się do wypłaty odszkodowania. Dyrektor Dyzma nie wiedział jednak: kto może udzielić Zakładom pomocy prawnej i reprezentować je w sądzie? Jakie miał możliwości?
W okresie II RP funkcjonowała instytucja Prokuratorii Generalnej, utworzona na mocy ustawy z 1919 roku, która udzielała zastępstwa procesowego przed sądami powszechnymi i szczególnymi, Skarbowi Państwa, jak i przedsiębiorstwom państwowym. Ponieważ Zakłady Dyzmy to przedsiębiorstwo państwowe, może on skorzystać z pomocy Prokuratorii, która będzie reprezentować je w sądzie.
Podkomorzy kijowski Szczęsny Charliński sądził w 1599 r. sprawę Pawła Moniwida Dorohostajskiego z Fiodorem, Haponem, zdanem i Fiodorem Trypolskimi. Jakie prawo regulowało wówczas na tamtym terenie procedurę w tej kwestii? Dlaczego? Czego dotyczył konflikt między nimi?
Pod koniec XVI wieku na terenie województwa kijowskiego obowiązywał II Statut Litewski (w redakcji z 1588, tzw. statut wołyński), i według niego sądzono w podanej sprawie. Konflikt między stronami dotyczyć musiał rozgraniczenia dóbr ziemskich, ponieważ taka była właściwość rzeczowa sądów podkomorskich.
W 1810 r. Hieronim Graliński przegrał sprawę o znaczny majątek przed Trybunałem Cywilnym w Warszawie. Graliński uznał, że wyrok sądu nie był zgodny z prawem materialnym i przepisami procesowymi. Adwokat doradził mu udanie się do innego sądu. Gdzie winien się udać? Czy mógł tam oczekiwać ponownego rozpatrzenia sprawy, dopuszczenia innych środków dowodowych?
Według konstytucji Księstwa Warszawskiego (obowiązującej w podanej sytuacji), od wyroku Trybunału cywilnego przysługiwała stronie apelacja do sądu apelacyjnego. Graliński mógł oczekiwać ponownego rozpatrzenia sprawy i dopuszczenia nowych środków dowodowych (nie mógłby, gdyby w następnej kolejności wnosił o kasację do Rady Stanu).
4 października 1934 r. Urząd Skarbowy we Lwowie wydał decyzję administracyjną w przedmiocie wymiaru podatku od nieruchomości wobec grecko-katolickiego biskupstwa w Stanisławowie. Władze kościelne uznały, że podatek został wymierzony niezgodnie z obowiązującym prawem. Proszę uprzejmie napisać, czy owe władze kościelne mogły się odwołać? Do jakiego sądu/organu? Jakie regulacje prawne normowały tryb postępowania w przedmiotowej sprawie?
Możliwe było odwołanie do powstałego w 1922 roku Najwyższego Trybunału Administracyjnego (można było do niego zaskarżyć ostateczną decyzję administracyjną, czyli wydaną przez ostatnią instancję).
W 1399 Władysław z Kozichgłów napadł na drodze królewskiej w okolicach Krakowa na cześnika krakowskiego Włodka z Charbinowic, raniąc go w udo. Włodko zmarł rychło. Przed jakim sądem będzie odpowiadać Władysław? Jaka kara mu grozi?
Władysław dokonał napadu na szlachcica, na drodze publicznej (droga królewska = droga publiczna?). Był to jeden z artykułów grodzkich, czyli spraw, które bez względu na to czy szlachcic był osiadły, czy nie, sądziły sądy grodzkie. Zostały one jednak określone dopiero statutem warckim, a więc w 1423 roku. W podanej sytuacji odpowiednim będzie więc sąd nadworny, właściwy w sprawach, w których obwinionemu szlachcicowi groziła utrata zdrowia, czci czy życia (po 1423 - poza artykułami grodzkimi). Władysław zostanie oskarżony o mężobójstwo, za co w XIV/XV wieku, poza zapłatą główszczyzny, groziła również kara państwowa, którą źródła wielkopolskie określały jako pokup.
W 1632 r. cześnik lwowski, generosus Jan Zaleski spierał się z tamtejszym podstolim Konstantym Paszkowskim o zapłatę za dwa konie wierzchowe. Czesnik kupił od niego we Lwowie konie, nie zdążył jeszcze zapłacić, gdy zwierzęta padły. Podstoli domagał się wszakże zapłaty. Przed jakim sądem, wedle jakiego prawa szlachta ta będzie prowadzić spór w tej kwestii?
Spór będzie toczył się przed sadem grodzkim (wraz z upadkiem sądów ziemskich w XVII w. wzrastała rola i rozszerzały się kompetencje sądów grodzkich: obok spraw karnych obejmowały sprawy cywilne), lub ziemskim :///., według prawa ziemskiego.
Grupa - tylko - czternastu posłów zaproponowała w 1811 r. pewne zmiany w administracji Księstwa Warszawskiego. Postanowiła zgłosić ten projekt do laski marszałkowskiej, celem uchwalenia stosownej ustawy. Jak wyglądały szanse urzeczywistnienia poselskiego projektu? Dlaczego?
Na mocy konstytucji Księstwa Warszawskiego, ustawodawstwo w sprawach administracyjnych (jak również ustrojowych i politycznych) należało wyłącznie do króla (dekrety). Posłom nie uda się więc zrealizować projektu.
W maju 1925 r. Prezydent Rzeczypospolitej Stanisław Wojciechowski postanowił rozwiązać Sejm przed upływem kadencji. Czy mógł to zrobić? Jak wyglądał stan prawny w owym momencie?
Prezydent owszem, mógł rozwiązać Sejm przed upływem kadencji, musiał jednak uzyskać zgodę 3/5 senatorów. Rozwiązaniu podlegał wówczas nie tylko sejm, ale i senat.
W 1251 r. komesa Jana z Długoręki obdarzono całkowitym immunitetem sądowym. Dwa lata później poddany jego Sulisław pobił ciężko Dobrogosta - poddanego Jana z Lutosławiec. Proszę uzasadnić jakim sądem powinien odpowiadać Sulisław?
Zgodnie z zasadą actor rei forum sequitur, sądem właściwym dla rozpatrzenia sprawy jest sąd pozwanego. W tym przypadku będzie to sąd dominialny pana Sulisława - Jana z Długoręki. (jeżeli wieś lokowana na prawie niemieckim, pan mógł powołać podległy mu sąd prawa niemieckiego - sołtysa z ławnikami???:///)
W 1726 r. Józef Jodbalisz i Kazimierz Dogilusz - pracowici poddani wójtostwa Szedziun i Szmorlun, należącego do starostwa niegrodowego mereckiego skarżyli się, iż tenutariusz tego starostwa urodzony Kazimierz Boryczewski narusza, zatwierdzone przez poprzednich władców, powinności i daniny poddanych i ciężkimi egzekucjami aggrawując bije, szubienicą grozi. Czy poddani mogli się - prawnie - uwolnić od nienależnych posług? Jaki organ sprawował jurysdykcję w takich konfliktach?
Poddani mogli uwolnić się od wyzysku tenutariusza (dzierżawcy dóbr królewskich), występując do sądu referendarskiego. Był to sąd dominialny króla, miał zapobiegać temu, by tenutariusze przez nadmierny wyzysk nie rujnowali osiadłych w królewszczyznach gospodarzy.
W 1829 r. król polski Mikołaj I mianował - nie wybierając z listy przedstawionych kandydatów - kasztelanami kilku swoich urzędników. Czy naruszył jakieś postanowienia ustawy konstytucyjnej? Jakie?
Tak, według konstytucji Królestwa Polskiego, król wybierał kasztelanów (i wojewodów) z listy kandydatów przedstawionych mu przez senat za pośrednictwem namiestnika (po dwóch na każde wolne miejsce w senacie).
W 1895 r. 29-letni, niezdolny do służby wojskowej, ziemianin guberni lubelskiej Henryk Dembiński, płacąc podatki bezpośrednie w wysokości 2 000 rs. Pragnął zostać wybrany do Dumy Państwowej. Czy mógł zrealizować swój zamiar?
W 1895 nie istniała Duma Państwowa (dopiero od 1905). Fizycznie nie mógł zrealizoważ swojego zamiaru :P.
W 1925 r. we Wrześni miejscowy kupiec Kazimierz Ratajczak wystąpił z powództwem o odszkodowanie przeciw wrzesińskiemu murarzowi Antoniemu Kaczmarkowi. Kaczmarek - według - Ratajczaka - wybudował mu tak niestarannie skład towarów, że część z nich zamokła i spleśniała. Według jakich ustaw toczyć się będzie proces?
Według niemieckiego kodeksu cywilnego BGB (Września znajdowała się na terytorium wcześniejszego zaboru pruskiego). Co prawda polskie prawo zobowiązań zostało (jako jedno z niewielu działów prawa cywilnego) skodyfikowane w okresie II RP, jednak dopiero w 1933 r.
16 grudnia 1922 r. obowiązki prezydenta zaczął pełnić Maciej Rataj. Z jakiego tytułu? Na jakiej podstawie prawnej? Jakie wydarzenie polityczne spowodowało te sytuację?
Według konstytucji marcowej, w przypadku gdy prezydent nie mógł pełnić obowiązków (z powodu śmierci, zrzeczenia się urzędu lub innej przyczyny), jego funkcję przejmował marszałek sejmu - w tym przypadku Maciej Rataj. Było to konieczne w związku z zabójstwem prezydenta Narutowicza.
W 1538 r. Jan Soplica i Wicenty Niezgodzki szlachta powiatu nowogródzkiego spierali się o granice między ich dobrami łąki i lasu. Jaki sąd mógł rozstrzygnąć ich spór? Czy od wyroku tego mogli wnosić apelację?
Spór o granicę pomiędzy dobrami rozstrzygał sąd podkomorski. Od 1523 była od niego możliwa apelacja (wprowadzona przez Formula Procesus): od 1578 do Trybunału Koronnego, w 1538 jeszcze do sądu nadwornego.
.
Jan Kowalski był właścicielem domu w małej wsi Kopytkowo. W 1932 r. właśnie przez tę wieś wytyczono - zgodnie z postulatami mieszkańców - ważną drogę państwową, użyteczną dla okolicznej ludności i dla całego województwa. Tak się pechowo stało, że przebiegać miała przez jego dom. Nie chciał się zgodzić na jego sprzedaż powołując się na zapisana w Konstytucji ochronę prawa własności prywatnej. Urzędnicy twierdzili, że dom sprzedać musi. Na jakie zasady mogli powołać się urzędnicy?
Choć konstytucja marcowa określała prawo własności jako podstawową wartość ustroju społecznego, to dopuszczała zniesienie tego prawa, ze względów wyższej użyteczności publicznej, za odszkodowaniem. Należała do nich z pewnością konieczność wybudowania ważnej, „użytecznej dla okolicznej ludności” drogi państwowej.
W 1638 r. dwudziestoletnia, posażna podkomorzanka, Katarzyna Chłapowska, chciała wyjść za mąż za wielce jej miłego Jana Dębińskiego, podsędka ziemskiego poznańskiego. Na to małżeństwo nie chciał się jednak w żaden sposób zgodzić stryj panny, Wincenty Chłapowski, który od śmierci jej rodziców przed piętnastu laty, sprawował nad nią opiekę. Chłapowski miał urazę do Dębińskiego, bo przegrał właśnie w ziemstwie proces ze swym bratankiem o wieś Choryń. Czy w tej sytuacji - a jeśli tak, to w jaki sposób - podkomorzanka mogła zrealizować swój zamiar?
Mogła skorzystać z obowiązującej od XVI wieku w prawie ziemskim zasady, że szlachcianka, która chciała wyjść za mąż, a nie zgadzali się na to krewni sprawujący nad nią opiekę (w obawie przed utratą zarządu jej majątkiem) - wuj Chłapowski - mogła albo prosić o zgodę na małżeństwo dalszych krewnych, albo prosić króla o wyznaczenie nowych opiekunów, którzy wydadzą ją za mąż.
5 lutego 1688 r. w Grodnie cześnik upicki Krzysztof Kołłubaj ciął szablą podkomorzego inowrocławskiego Antoniego Rozrażewskiego. Sprawę osądził sąd marszałkowski. Dlaczego ten właśnie sąd był w tym przypadku właściwy?
Sąd marszałkowski sądził sprawy o zakłócanie porządku i bezpieczeństwa w rezydencji króla, bądź w pobliżu niej. W 1688 w Grodnie odbywał się sejm walny, więc był tam obecny również król, jako jeden ze stanów sejmujących.
24 września 1926 r. Sejm uchwalił votum nieufności ministrowi spraw wewnętrznych, gen. K. Młodzianowskiemu i ministrowi wyznań religijnych i oświecenia publicznego, A. Sujkowskiemu. Premier K. Bartel zsolidaryzował się z obu ministrami i podał rząd do dymisji. Prezydent I. Mościcki dymisję przyjął. Trzy dni później prof. K. Bartel przyjął od prezydenta misje tworzenia nowego gabinetu i przedstawił prezydentowi listę wszystkich poprzednich ministrów. Prezydent ją zaakceptował i nominacje podpisał, powołując nowy rząd w niezmienionym składzie. Czy Prezydent Rzeczypospolitej i Prezes Rady Ministrów nie naruszyli aby w tym wypadku Konstytucji?
Nie. Była to precedensowa sytuacja, jednak od tego czasu Sejm utracił realny wpływ na skład rządu: gdy sejm korzystał z prawa uchwalenia wotum nieufności, rząd podawał się do dymisji, a prezydent mianował kolejny, w nieco tylko zmienionym składzie personalnym (bądź wcale).
Okręgowy Komitet Robotniczy PPS w Radomiu chciał w 1938 r. wziąć udział w wyborach do Sejmu i zgłosił listę kandydatów na posłów. Czy zgłoszenie to było ważne? Komu służyło prawo zgłaszania kandydatów na posłów? Kto ustalał w okręgu wyborczym listę kandydatów na posłów?
Prawo zgłaszania kandydatów na posłów przysługiwało Zgromadzeniom Okręgowym.
W 1386 r. Władysław Jagiełło nadał cześnikowi krakowskiemu Włodkowi z Charbinowi, za zasługi w doprowadzeniu do związku Korony z Litwą, wieś Konopnicę w ziemi lubelskiej. Po 10 latach gospodarowania Włodko postanowił te dobra sprzedać i skoncentrować się na gospodarce w nadanym równocześnie Ogrodzieńcu. Obydwaj stryjowie Włodka chcieli tą wieś kupic. O jednak wolał, mając na uwadze plany matrymonialne syna Bartosza, sprzedać ją biskupowi krakowskiemu, z którego siostrzenicą Bartosz planował małżeństwo. Co w tej sytuacji mogli zrobić stryjowie? Dlaczego?
Stryjowie nie mogli sprzeciwić się planom Włodka, gdyż dobra, które chciał sprzedać, były dobrami nabytymi. Gdyby były to dobra dziedziczne, mogliby skorzystać z prawa pierwokupu tytułem prawa bliższości.
W 1600 r. Piotr i Zygmunt Myszkowscy postanowili uchronić część dóbr rodowych przed nadmiernym rozdrobnieniem, mając nadzieję na stworzenie w ten sposób materialnych postaw długiej świetności rodu. Co mogli przedsięwziąć? Dlaczego?
Myszkowscy mogli ustanowić ordynację (za zgodą sejmu!!!). Jej istotę stanowiło wyjęcie kompleksu dóbr spod obowiązywania ogólnych norm prawa, w szczególności obowiązywał tu odmienny system dziedziczenia, co miało na celu uchronienie dóbr rodowych przed nadmiernym rozdrobnieniem: cały spadek otrzymywał zazwyczaj najstarszy syn (Zasada primogenitury), a pozostali spadkobiercy otrzymywali spłaty.
W 1827 r. w Warszawie oskarżono o zbrodnię stanu płk Seweryna Krzyżanowskiego i innych współoskarżonych. Zarzucano im spisek - utworzenie Towarzystwa Patriotycznego. W związku z wagą czynów oskarżonym przysługiwał specjalny sąd. Jaki? W jakim składzie?
Na mocy konstytucji Królestwa Polskiego, zbrodnie zdrady stanu sądził sąd sejmowy, w skład którego wchodzili wszyscy senatorowie.
W grudniu 1922r. zginął Prezydent Rzeczypospolitej Gabriel Narutowicz. Doszło do rozważań, kto w takiej sytuacji powinien pełnić obowiązki głowy państwa: Naczelnik Państwa, Marszałek Sejmu, czy Marszałek Senatu? Jak wyglądał stan prawny w owym momencie? Jaki akt obowiązywał?
W tym czasie obowiązywała konstytucja marcowa z 1921 roku. Na mocy jej postanowień, Prezydenta który nie mógł sprawować funkcji (np. zmarł) zastępował marszałek sejmu (w tym przypadku Maciej Rataj).
Pamiętnikarz zapisał, że w 1696 r. w radziwiłłowskim Słucku: Była egzekucja nad Kosińskim, którego żywo czwiertowano z dekretu [sądu] grodzkiego wileńskiego o zabicie pana swego urodzonego Sokołowskiego. Przed jakim sądem odpowiadał ów Kosiński? Jaki był skład owego sądu? Kto powoływał ów sąd? Wedle jakiego prawa sądzono w owym czasie na tym terenie? Dlaczego? Jaką karę orzekł?
Sąd orzekł karę śmierci przez rozczłonkowanie. Kosińskiego sądzono według przepisów zawartych w ordynacji Radziwiłłów. Sąd powoływał pan dóbr Sąd dominialny pana.
??
W 1845 r. Walenty Kociubiński, mieszkaniec Warszawy, znany liberał i ateista, postanowił zalegalizować swój związek z piękną Marią Magdaleną. Zajrzał do Kodeksu Napoleona i przeczytał w Tytule II art.75: […] urzędnik stanu cywilnego w domu gminnym w przytomności czterech świadków […] przyjmie oświadczenie od każdej ze tron oddzielnie, iż chcą się pobrać za małżonków; wyrzeczeń, w imieniu prawa, iż są połączeni związkiem małżeńskim i akt w tej mierze natychmiast sporządzi. Ucieszył się i uznał, że to odpowiednie dla niego wyjście. Czy radość ta nie była przedwczesna?
Była: na terenie Królestwa Polskiego, w zakresie prawa małżeńskiego już od 1825 r. nie obowiązywał Kodeks Napoleona. Wtedy to uchwalono Kodeks Cywilny Królestwa Polskiego (kościelna forma zawierania związku małżeńskiego jako wyłączna). Kociubińskiego bardziej interesuje jednak kolejna ustawa, z 1836 roku, regulująca prawo małżeńskie: oddawała ona sprawy małżeńskie wyłącznej kompetencji sądów duchownych czterech wyznań chrześcijańskich - obowiązywała wyznaniowa forma zawarcia małżeństwa.
30 grudnia 1926 r. Ministerstwo Skarbu wydało decyzje o cofnięciu koncesji na sprzedaż napojów alkoholowych Abrahamowi Teitelbaumowi, zamieszkałemu w Sassowie woj. lwowskiego, oraz jednocześnie zakreśliło termin do likwidacji przedsiębiorstwa do końca czerwca 1927 r. W uzasadnieniu ministerstwo stwierdziło, że działa na podstawie swobodnego uznania administracyjnego. Natomiast A. Teitelbaum doszedł do wniosku, że koncesji pozbawiono go bez ustawowej przyczyny. Zastanawiał się też gdzie złożyć pozew/skargę. Do jakiego sądu, trybunału lub organu winien się zwrócić A. Teitelbaum? Czy jego wniosek jest uzasadniony?
Teitelbaum, uważając że jego prawa zostały naruszone bez podstawy prawnej, mógł złożyć skargę do Najwyższego Trybunału Administracyjnego. Jego wniosek nie był jednak uzasadniony, gdyż sprawy załatwiane w drodze swobodnego uznania były wyłączone spod kompetencji NTA.
Za czasów Henryka Brodatego trzej bracia z Bobolic trudnili się rozbojem. Schwytano ich i postawiono przed sądem Księcia. Wszyscy zostali w pojedynku zwyciężeni. Zwyczajem polskim powinni byli albo księciu pana gardła oddać, albo się wykupić. Ponieważ nie mieli za co się wykpić, Książe polecił im sprzedać majątek. Bracia zgodnie ze zwyczajem zaproponowali kupno majątku swoim współrodowcom. Ci rzekli: „sprzedajcie, komu chcecie, ponieważ my nie mamy za co wykupić waszych gardeł”. Jakie instytucje prawa prywatnego opisał kronikarz?
Pojedynek sądowy - ordalia, czyli jeden ze środków dowodowych; możliwość wykupienia się od kary - system pieniężnych kar kompozycyjnych; propozycja kupna majątku współrodowcom - prawo pierwokupu z tytułu prawa bliższości.
W roku 1810 młody i ambitny - choć niezamożny - Jan Przetakiewicz skończył lat 18. Marzył o karierze sędziego, bo taką funkcję pełnił przed rozbiorami jego ojciec i dziad. Dziad naszego bohatera opowiadał mu, jak okoliczna szlachta głosowała na jego kandydaturę na sejmiku elekcyjnym. Czy Jan mógł powtórzyć drogę kariery dziada i ojca? Dlaczego? Czy i jak mógł zostać sędzią w tym czasie?
Niestety, Jan nie mógł powtórzyć drogi kariery dziada i ojca, ponieważ od konstytucji Księstwa Warszawskiego szlachta nie decydowała o obsadzie stanowisk sędziowskich: Jan mógłby zostać sędzią, gdyby został mianowany przez króla. Jedynie sędziów pokoju król mianował spośród wskazanych mu przez szlachtę kandydatów.
Uczeń Stanisław Kowalski zdawał maturę w 1937 r. Wśród pytań otrzymał i to z obowiązującej konstytucji. Dotyczyło ono Trybunału Stanu. Ponieważ uczył się całą noc - nie był pewny odpowiedzi, ale wydawało mu się, że TS jest powoływany przez Sejm i złożony z 12 senatorów i posłów. Czy miał rację?
Stanisław nie miał racji. Według konstytucji kwietniowej sędziów do Trybunału Stanu wybierał Prezydent, spośród kandydatów przedstawionych mu w liczbie podwójnej przez Sejm i Senat. TS składał się z 6 sędziów i 6 ich zastępców, pod przewodnictwem I Prezesa Sądu Najwyższego.
Podkomorzycowi nurskiemu Janowi Gzowskiemu bardzo przypadła do serca córka cześnika nurskiego Stanisława Jabłonowskiego, Katarzyna. W 1617 r., po wstępnych spotkaniach obu rodzin, zdecydowano o małżeństwie młodych. Należało teraz podjąć pewne decyzje tyczące zabezpieczenia materialnego przyszłych małżonków. Jakie - zgodnie z zasadami prawa ziemskiego - winny być te zapisy?
Strony powinny zawrzeć umowę intercyzy, określając w niej, co złoży się na wyprawę (ruchomości do użytku żony), jaka będzie wysokość posagu i wiana. Posag stanowił część majątku rodzinnego, jaka należała się córce (otrzymując posag, traciła prawo do spadku). Wiano było zabezpieczeniem posagu i odwdzięczeniem się męża za niego. Zapis wiana miał również na celu zabezpieczenie interesów małżonki na wypadek śmierci męża.
W 1809 r. sprawozdawca francuskiej gazety barwnie opisał pierwsze posiedzenie Sejmu Księstwa Warszawskiego. Czytelnik mógł się z niego dowiedzieć, że wszyscy posłowie przybyli na sesję w szlacheckich kontuszach, żeby podkreślić, że sejm jest zgodnie z polską tradycją i konstytucją złożony wyłącznie ze szlacheckich posłów. Dalej następował opis sesji, na której podjęto uchwały tyczące budżetu Księstwa i dokonano wyboru ministrów. W jakiej mierze to sprawozdanie oparte było na faktach, na ile zaś dziennikarz konfabulował?
Skład sejmu nie był w całości szlachecki, ponieważ zasiadało w nim, obok 60 (po 1809 r 100) posłów szlacheckich, wybieranych na sejmikach, 40 (po 1809 r. - 66) deputowanych wybieranych na zgromadzeniach gminnych. Sejm nie zajmował się również budżetem (stanowienie budżetu należało wyłącznie do króla), ani nie mianował ministrów (podobnie - należało to do uprawnień króla).
Adolf Czerpak, mieszkaniec Kielc w 1935 r. miał nie lada problem. Miejscowy Sąd Okręgowy odrzucił mu pozew w sprawie wadliwej - jego zdaniem - decyzji urzędu skarbowego. Czy sąd postąpił słusznie? Dlaczego? Jakie kroki winien był podjąć Czerpak?
Sąd postąpił słusznie, gdyż rozstrzyganie słuszności decyzji administracyjnych nie należało do jego kompetencji. Czerpak powinien był złożyć wniosek do Najwyższego Trybunału Administracyjnego.
W 1659 r. starzejący się małżonkowie, Amelia i Konstanty Pękosławscy z niepokojem patrzyli w przyszłość. Ich dorośli synowie wyraźnie deklarowali chęć przejęcia majątku rodzinnego po śmierci jednego z rodziców. Czy małżonkowie mieli - zgodnie z prawem ziemskim - możliwość zabezpieczenia się na wypadek wdowieństwa? W jaki sposób?
W prawie ziemskim od XV wieku upowszechniła się instytucja dożywocia, czyli zapisu prawa dożywotniego użytkowania majątkiem po śmierci męża, od XVI wieku w formie zapisu wzajemnego. Korzystając z niej, Pęksoławscy uzyskaliby prawo do użytkowania majątkiem po śmierci małżonka, wyłączając możliwość pozbycia się go i obciążenia.
Warszawski rzemieślnik January Kowalski w 1826 r. chciał szybko ulokować gotówkę, jaka pozostała mu po korzystnej transakcji. Okazyjnie i w pośpiechu nabył - po podejrzanie niskiej cenie - okazałą kamienicę. Po dwóch latach okazało się, że jest ona poważnie obciążona długiem poprzedniego właściciela. Czy Kowalski musi spłacić dług? Czy nasz bohater mógł uniknąć tej sytuacji? Jakich czynności zaniedbał przed kupnem domu?
W Królestwie Polskim w 1818 uchwalono ustawę hipoteczną. Jedną z wprowadzonych przez nią zasad była zasada publicznej wiary ksiąg hipotecznych, co oznacza, że treść ksiąg była wiążąca dla wszystkich osób działających w dobrej wierze: wpis tytułu nabywcy do ksiąg wieczystych powodował, że był on uważany za właściciela nieruchomości. Kowalski będzie więc musiał spłać dług. Mógł uniknąć takiej sytuacji, gdyby sprawdził stan kamienicy w księdze wieczystej.
Dwóch braci Komarnickich mieszkało w 1926 roku: Jan w Warszawie, a Stanisław w Poznaniu. Przypadkiem tak się złożyło, że obaj dostali w tym samym mniej więcej czasie decyzje właściwych dla ich miejsc zamieszkania urzędów skarbowych, które wydawały im się krzywdzące. Po błyskawicznej naradzie rodzinnej zdecydowali się je zaskarżyć. Czy bracia będą działać tak samo?
Nie. W 1922 roku utworzono Najwyższy Trybunał Administracyjny, jako jedyną instancję sądownictwa w Rzeczpospolitej. Wyjątek stanowiły jednak tereny byłego zaboru pruskiego, gdzie obowiązywało (jako pozostałości po prawie zaborczym) trójinstancyjne sądownictwo administracyjne. W związku z tym, Stanisław złoży skargę do wydziału powiatowego, a Jan do NTA.
W 1598 r. sąd podkomorski powiatu oszmiańskiego w województwie wileńskim rozpatrywał sprawę o rozgraniczenie dóbr między dwoma sąsiadami: Melchiorem Gurowskim i Janem Kościałkowskim. Gurowski przegral: graniczne łąki przypadły Kościałkowskiemu. Czy Gurowski mógł jeszcze próbować zmienić niekorzystny dla siebie wyrok? W jaki sposób? Jaką kodyfikację stosowano?
Gurowski mógł apelować do Trybunału Litewskiego (utworzonego w 1581). W województwie wileńskim sądzono według postanowień III Statutu Litewskiego.
W 1823 r. w małej podwarszawskiej wsi została zabita młoda kobieta. Wkrótce okazało się, że morderczynią jest Amelia S., która zazdrosna o uczucia narzeczonego w okrutny sposób pozbyła się rywalki. We wsi zawrzało i omal nie doszło do samosądu. Dla Amelii domagano się kary śmierci na stosie, poprzedzonej ucięciem rąk. Ostatecznie po procesie karę wymierzył sąd. Jaki to był sąd? Czy Amelia mogła zostać ukarana karą spalenia na stosie?
Karę dla Amelii wymierzył sąd karny, którego właściwość rzeczowa obejmowała zbrodnie: sąd sprawiedliwości kryminalnej. W Królestwie Polskim od 1818 r. obowiązywał Kodeks Karzący Królestwa Polskiego, który znosił kwalifikowane kary śmierci (karę śmierci wykonywano przez ścięcie lub powieszenie): Amelia nie mogła więc zostać ukarana karą spalenia na stosie.
Sejm RP nie zdołał uchwalić budżetu na rok 1926/1927 r. Czy było jakieś zgodne z obowiązującym prawem wyjście z tej trudnej sytuacji?
Na mocy noweli sierpniowej, w przypadku, gdy Sejm ani Senat nie uchwalą ustawy budżetowej, Prezydent ogłasza budżet jako ustawę w brzmieniu projektu rządowego.
W 1760 r. Michał Wołodkiewicz pan dumny i zuchwały co gwałcił sejmiki i rozbijał trybunały zdemolował izbę Trybunału, raniąc jednego z deputatów. Proszę łaskawie uzasadnić: przed jakim sądem (sądami) mógłby odpowiadać?
Sądem właściwym do rozpatrywania spraw o rozbijanie Trybunałów (jak też gwałty na sejmach czy rozbijanie sejmiku) był sąd sejmowy. (tylko???)
W 1688 r. odbył się sejm ordynaryjny w Grodnie. Litwini domagali się, aby następny sejm zwyczajny zwołano do tego miasta. Czy ich żądanie miało podstawę prawną? Proszę uzasadnić.
Od 1673 roku co trzeci sejm miał odbywać się w Grodnie (by podkreślić równorzędność Wielkiego Księstwa Litewskiego w ramach federacyjnej Rzeczpospolitej), brakuje więc podstawy prawnej, by Litwini mogli domagać się zwołania do Grodna dwóch sejmów z rzędu.
W 1822 r. przed Sądem Sprawiedliwości Kryminalnej Województwa Mazowieckiego i Kaliskiego sądzono służącą Mariannę Rozmuszewską oskarżoną o zabójstwo swej chlebodawczyni Magdaleny Duniewiczowej. Przepisy jakiej ustawy karnej stosowano?
Na terenie Wielkiego Księstwa Warszawskiego od 1818 roku obowiązywały przepisy Kodeksu Karzącego Królestwa Polskiego.
Gabriel Sonnenberg, członek zarządu warszawskiej gminy żydowskiej, właściciel majątku wartego ok. 5 mln złotych pragnął w 1811 r. uzyskać mandat deputowanego z warszawskiego zgromadzenia gminnego. Czy było to możliwe? Dlaczego?
Nie było to możliwe. Na mocy dekretu króla z 1808 roku, w stosunku do Żydów zawieszono realizację postanowień konstytucji na 10 lat, odejmując im prawa polityczne.
Dyrektor okręgu kolei państwowych w Wilnie miał w 1929 r. problem: niemała część, zakupionych u Gabriela Kulickiego, podkładów kolejowych wymienionych przed dwoma laty na odcinku Wilno- Dukszty okazała się wadliwa - niewłaściwie zabezpieczona przed gniciem i próchnieniem. Dyrektor zamierza wystąpić z powództwem o odszkodowanie przeciw dostawcy tych podkładów. Kto winien
reprezentować interes Skarbu Państwa w procesie odszkodowawczym?
Interes skarbu państwa reprezentowała powstała w 1919 roku Prokuratoria Generalna, która udzielała przedsiębiorstwom państwowym zastępstwa procesowego przed sądami powszechnymi i szczególnymi.
Sejm I kadencji głosował wniosek Polskiej Partii Socjalistycznej o pociągnięcie do odpowiedzialności Władysława Kucharskiego - ministra odpowiedzialnego za reprywatyzację Zakładów Żyrardowskich. Za wnioskiem głosowało 170 posłów, przeciw- 139 posłów. Wniosek nie uzyskał wymaganej większości. O jaki rodzaj odpowiedzialności wnosili posłowie PPS? Przed jakim organem?
Posłowie wnosili o pociągnięcie Kucharskiego do odpowiedzialności konstytucyjnej (odpowiedzialność parlamentarną sejm mógł przegłosować zwykłą większością, konstytucyjną - większością kwalifikowaną 3/5 ustawowej liczby posłów). Odpowiedzialność konstytucyjną egzekwowano przez Trybunałem Stanu.
Rycerz Godzisław miał spory majątek uzyskany po ojcu, którego część sprzedał sąsiadowi. Wyszło to na jaw po śmierci Godzisława w r. 1457 r. Ponieważ nie miał on dzieci, krewni, których pominięto, chcieli dobra te odzyskać. Czy mogli, i na jakich warunkach?
Dobra o których mowa są dobrami dziedzicznymi, ich właściciel jest więc ograniczony w dysponowaniu nimi przez prawo bliższości. Pominięci krewni mogli odzyskać rzeczone dobra korzystając z prawa retraktu, czyli je odkupić.
Wczesną zimą 1399 r. średniozamożny rycerz Karol z Rajewa postanowił porwać urodzinową, niezbyt mu jednak życzliwą Annę, córkę cześnika inowrocławskiego Zbyluta. Pannę porwano. Zbylut wraz z sąsiadami ścigał jednak porywaczy. Udało mu się córkę odbić, Karola zaś- zabić. Krewni tego ostatniego chcą od Zbyluta odszkodowania, czy mają rację? Dlaczego?
??? Krewni Karola mają rację domagając się od Zbyluta odszkodowania. Nie zaistniał bowiem żaden przypadek eliminujący przestępczość czynu, początek ani odwet (był możliwy jedynie w przypadku zabójstwa szlachcica, a nie porwania). ???
W lutym 1791 r. mieszczański syn z Ciechanowa- Jan Liwski postanowił rozpocząć służbę wojskową, za zebrane pieniądze kupić wioskę i zdobyć nobilitację. Czy w świetle obowiązującego prawa plany te były realne? Dlaczego?
Swoje plany Liwski mógłby zrealizować dopiero kilka miesięcy później, w kwietniu, po uchwaleniu ustawy o miastach, na mocy której mieszczanie (z miast królewskich, miasta prywatne mogły korzystać z tego prawa jeżeli zadecydowali o tym ich właściciele) mogli osiągać niższe rangi oficerskie w wojsku, nabywać dobra ziemskie, oraz łatwiej było uzyskać nobilitację. W lutym 1791, te plany nie byłyby realne.
Adam Mickiewicz opisuje, rzecz jasna: niezupełnie ściśle, pewną instytucję dawnego prawa Rzeczpospolitej: Wszak Hrabia wygrał, zyskał dekretów nie mało, tylko je egzekwować! Tak dawniej bywało: Trybunał pisał dekret, szlachta wypełniała. A szczególniej Dobrzyńscy i stąd wasza chwała. Jaka to instytucja? Czy stosowano ją - wedle prawa- od razu?
Mowa o postępowaniu egzekucyjnym w Rzeczpospolitej Szlacheckiej. Było to postępowanie czteroetapowe, fragment „Trybunał pisał dekret, szlachta wypełniała” można odnieść do instytucji zajazdu szlacheckiego, zwoływanego przez starostę, w przypadku gdy trzy poprzednie etapy egzekucji nie przyniosły pożądanych efektów.
W 1935 r. Wasyl Dmitruk postanowił otworzyć w Święcanach (woj. wileńskie) firmę instalującą urządzenia elektryczne. Na prądzie znał się wprawdzie, na przepisach gorzej. Wiedział, że potrzebuje na to koncesji, nie wiedział, gdzie zwrócić się po nią: czy do miejscowego starosty, czy poszukiwać administracji niezespolonej, może tam poradzą? Dokąd dzielny elektryk powinien się udać? Dlaczego?
Przedsiębiorstwo które chce założyć Wasyl, jak słusznie zauważył, należy do przemysłu koncesjonowanego. Prowadzenie tej działalności wymaga więc od Wasyla uzyskania zezwolenia (koncesji) organów administracji przemysłowej. W I instancji był to starosta, w II wojewoda.
Antoni Zieliński, szlachcic spod Kalisza, miał poważne w 1623 r. zmartwienie: czuł się źle, przeczuwał śmierć. Obawiał się, żeby umiłowana żona nie popadła w niedostatek, gdy majątek ojcowski podzielony zostanie wśród skłóconych synów. Szukał więc sposobu na zapewnienie żonie- po swojej nieuchronnej śmierci- dochodów z dóbr mężowskich. Co mógł zrobić?
Mógł skorzystać z istniejącej od XV wieku w polskim prawie ziemskim instytucji zapisu dożywocia: dzięki niej małżonka po śmierci męża będzie mogła użytkować pozostawionym przez niego majątkiem (nie będzie mogła go zastawić ani się go pozbyć, będzie mogła wydzierżawić).
W 1652 r. pamiętnikarz pisał: Bardzo mieszał pan Radziejowski Hieronim (…) Z własną żoną (…) domowe niesnaski, uszczypliwe zarzuty na jej sławę czyniąc, aż do rozwodu nieuważnym postępkiem dom jej (…) pod wałem, z którego ona go wprzód była wygnała, pod bokiem Króla Jmci na wielki kryminał zarobił. Pozwany (został) przed sąd …… …… Jak sąd właściwy był w tej sprawie? Jakie kary grozic mogły krewkiemu magnatowi?
Pamiętnikarz pisze, że Radziejowski dokonał przestępstwa pod bokiem Króla. W związku z tym, sądził będzie go sąd marszałkowski. ???
Wiosną 1811 r. mieszkaniec departamentu płockiego Antoni Sobolewski postanowił nabyć niewielki majątek ziemski. Wedle jakiego prawa zawarto transakcję?
W 1811 r. w Księstwie Warszawskim obowiązywał Kodeks Napoleona, i to według niego zawarta zostanie ta transakcja.
Wczesną jesienią 1925 r. Prezydent Rzeczpospolitej Stanisław Wojciechowski postanowił zwrócić się do sejmu z żądaniem ponownego rozpatrzenia, projekt ustawy o szkolnictwie zawodowym. Czy mógł? Dlaczego?
Nie mógł. Konstytucja marcowa nie przewidywała możliwości sankcji ustaw przez Prezydenta.
Po ziemiach Rzeczpospolitej podróżował w 1629 r. kupiec francuski, który- prócz załatwiania spraw handlowych- spisywał relację z obcego kraju. Szczególnie interesowały go sprawy obsadzania urzędów. Zapisał, że Krzysztof Ossoliński został 11 IX 1629 r. obrany przez szlachtę województwa sandomierskiego na podkomorstwo, jednak elekt musiał czekać na specjalny przywilej. Kto wystawił przywilej na ten urząd i jak długo Ossoliński będzie go pełnił? Francuz popełnił błąd w zapiskach- wskaż go. Proszę udzielić wyjaśnienia w tej materii.
Ossoliński nie mógł zostać obrany na podkomorstwo przez szlachtę, a jedynie przez króla. On to mianował urzędników, dożywotnio.
W początkach grudnia 1918 r. dwóch zacnych warszawskich kupców siedząc przy piwie studiowało z zapałem ordynację wyborczą do sejmu ustawodawczego podpisaną właśnie przez brygadiera Piłsudskiego. Nie mogli doszukać się zasad głosowania na senatorów. Zastanawiali się też czy ich żony , krewkie majstrowe będą mogły- tak jak zapowiadały głosować w tych wyborach. Proszę o wyjaśnienie wątpliwości warszawiaków.
Czynne prawo wyborcze do senatu mieli wszyscy nie pozbawieni praw politycznych obywatele, którzy ukończyli 30 lat, wyłączywszy z tego wojskowych. Kobiety również mogły głosować w wyborach.
W początku XIV w. w Świdnicy na Śląsku w kilku domach zaczęto czytać manuskrypt głoszący ideę zamożnego kupca z Lyonu, Pierre'a Valdesa. Rozdał on swój majątek ubogim, porzucił rodzinę i głosił swoją interpretację Biblii. Wśród świdnickich mieszczan kilkudziesięciu przyjęło tę doktrynę i zaczęło żyć wedle jej zasad. Potępił to kościół. Jaki sąd i jakie sankcje czekały wyznawców tej herezji?
Wyznawców tej herezji (waldensów), czekało postępowanie przed sądem inkwizycyjnym, w którym wyroki wydawali przeważnie dominikanie. Sąd inkwizycyjny nakładał kary kościelne, a jeżeli oskarżony nie wyrzekł się swoich poglądów, wydawano go w ręce władzy świeckiej, która stosowała zwykle karę spalenia żywcem na stosie. Najprawdopodobniej taki los czeka świdnickich heretyków.
W grudniu 1936 r. 58 letni dziennikarz codziennej gazety, Aleksander Głowacki obraził w swoim felietonie Jana Skrzetuskiego. Został skazany przez sąd grodzki na grzywnę z zamianą na areszt. Głowacki był oburzony: postanowił zaskarżyć wyrok. Przyszło mu do głowy, że poszuka sprawiedliwości przed Najwyższym Trybunałem Administracyjnym. Czy miał rację? Jeśli nie, gdzie powinien się udać?
Najwyższy Trybunał Administracyjny rozstrzygał o prawidłowości decyzji administracyjnych, nie był natomiast organem apelacyjnym w ramach sądownictwa powszechnego. Głowacki powinien odwołać się do sądu okręgowego, który był instancją odwoławczą od sądu grodzkiego.
Wczesną zimą 1399 r. średniozamożny rycerz Karol z Rajewa postanowił porwać urodziwą, niezbyt mu jednak życzliwą Annę, córkę cześnika inowrocławskiego Zbyluta. Ponieważ panna wyrwała się porywaczom i uciekła do ojcowskiego domu- trzeba było zaatakować dom. Tak też zrobiono, dom podpalono, pannę porwano. Zbyluta wraz z sąsiadami zdołał jednak córkę- odbić. Jaka kara grozi Karolowi, któremu mściwy tatuś obiecał nie zapomnieć krzywdy? Jaki sąd wyda wyrok?
Karol popełnił aż przestępstwo zaliczające się do artykułów grodzkich. Te zostały jednak sformułowane dopiero w 1423 r., w statucie warckim, w związku z czym sprawę rozpatrywać będzie sąd ziemski. Karol będzie zmuszony zapłacić odszkodowania, ale również karę państwową (wprowadziły to statuty Kazimierza Wielkiego).
W lutym 1821r. Franciszek Biegański zranił w Warszawie, podczas bójki, Antoniego Rydzewskiego. Wedle jakiego prawa materialnego będzie odpowiadał, przed jakim sądem?
Franciszek odpowiadał będzie przed sądem policji poprawczej, sądzony będzie według przepisów Kodeksu Karzącego dla Królestwa Polskiego z 1818 r.
W 1895 r. Bolesław Nowicki, względnie bogaty właściciel fabryki w Łodzi, potrzebował gotówki. Jak przyszły wierzyciel będzie mógł zapewnić sobie zwrot pieniędzy?
Może zabezpieczyć zwrot wierzytelności przez ustanowienie hipoteki na dobrach nieruchomych Nowickiego, czyli dokonanie zapisu w księdze wieczystej fabryki.
W wyborach 1922 r. Jan Oziębłowski, 25-letni kapitan lotnictwa wojskowego, stacjonujący w Lidzie, chce głosować na listy wyborcze PPS. Czy będzie to możliwe? Dlaczego?
Niestety, na mocy konstytucji marcowej wojskowi w służbie czynnej pozbawieni byli czynnego prawa wyborczego. :(
Zimą 1647 r. Jan Skrzetuski namiestnik chorągwi pancernej ks. Jeremiego Wiśniowieckiego pragnął pojąć za żonę Helenę Kurcewiczównę, Zrzekł się rachunków za opiekę sprawowaną przez stryjenkę nad panną i jej majątkiem Krasne Rozłogi, położonym w województwie kijowskim. Jakie prawo regulowało w owym czasie kwestię opieki na tym obszarze?
W województwie kijowskim obowiązywał wówczas II Statut Litewski.
W lutym 1792 r. królowi nie spodobała się minimalna aktywność i powiązania ministra wojny Franciszka Ksawerego Branickiego. Czy miał prawne możliwości pozbycia się go ze Straży Praw? Na jakich warunkach? Dlaczego?
Jedynie Sejm, kwalifikowaną większością 2/3 głosów, mógł pociągnąć ministra do odpowiedzialności politycznej, powodując jego ustąpienie ze stanowiska.
Sejm Krajowy uchwalił w 1868 r. ustawę o ochronie świstaków i kozic, zagrożonych wyniszczeniem przez kłusowników. Ustawa przeszła dużą większością głosów. Najwięksi miłośnicy tych zwierząt domagali się natychmiastowej publikacji tego aktu w III tomie Dziennika ustaw i rozporządzeń krajowych dla królestwa Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim. Znawcy ustroju hamowali ich, twierdząc, że ustawa natychmiast po uchwaleniu przez Sejm nie ma jeszcze mocy. Czy rzeczywiście mieli słuszność? Dlaczego?
Ustawy uchwalane przez Sejm Krajowy do swojej ważności wymagały sankcji cesarskiej.
W maju 1925 r. wszyscy senatorowie Klubu Ukraińskiego (6) i wszyscy senatorowie Klubu Białoruskiego (3) postanowili wystąpić z wnioskiem o wyrażenie votum nieufności ministrowi oświaty Stanisławowi Grabskiemu. Obwiniali go o niekorzystną dla mniejszości politykę szkolną. Senatorów było, jak widać, razem 9. Czy mogli to zrobić? Dlaczego? Czy mogli i w jaki sposób wyrazić swe negatywne stanowisko na forum sejmu?
Wotum nieufności uchwalał sejm zwykłą większością głosów. Senatorowie nie mieli na to wpływu, mogli oni jedynie zgłosić interpelację do ministra, i domagać się udzielenia na nią odpowiedzi w ciągu 6 tygodni.
Konstytucja sejmu warszawskiego stanowiła (VI, II, 1284): Przywilej albo prawo JW. Radziwiłłów trzech braci rodzonych: Mikołaja Krzysztofa, Olbrachta, Stanisława Radziwiłłów, książąt na Ołyce i Nieświeżu, którym oni porządek prawa wszelakiej dziedzicznej majętności swej potomkom swoim rozpisali, już iż tylko męskiego rodzaju potomkowie synowie rodzeni, a w niedostatku tych tegoż domu krewni po mieczu mimo własne dziewki dziedzictwo dosięgać mają, a zwłaszcza w tych przedniejszych jako Ołyka, Nieśwież, Kleck, Mir, Grodek Dawidowski i inszych w postanowieniu opisanych, oprócz rzeczy ruchomych i własnego nabycia ich (…) Tedy mocą tego sejmu (…) konfirmujemy i w zupełne używanie potomków (…) JW. Radziwiłłów, tą konstytucją przywodzimy wiecznemi czasy. Jaką instytucję zatwierdził sejm? Kto był nią zainteresowany? Dlaczego? Jakie zasady regulowały przekazywanie nieruchomości? Czy dotyczyły one wszystkich nieruchomości?
Sejm zatwierdził ordynację Radziwiłłów. W jej ustanawianiu byli zainteresowani magnaci, właściciele rozległych dóbr ziemskich, w obawie przed ich rozdrobnieniem, i co za tym idzie osłabieniem rodu. Ordynacja pozwalała wyłączyć majątek spod obowiązywania prawa powszechnego, zwłaszcza jeżeli chodzi o system dziedziczenia: nieruchomości należące do ordynacji dziedziczone były w całości (!) zwykle przez najstarszego syna, podczas gdy pozostali spadkobiercy otrzymywali spłaty, lub dobra nie należące do ordynacji.
W 1825 r. Ignacy Gogoliński, mieszkaniec Warszawy zabił w okrutny sposób swoją żonę i czwórkę dzieci. Czyn ten zbulwersował opinię publiczną. Sprawcę ujęto; po kilku miesiącach rozpoczął się proces. Rozgorączkowana publiczność zgromadzona na sali sądowej wznosiła okrzyki, domagając się kary śmierci poprzedzonej torturami, przypalaniem ogniem i darciem pasów. Czy sędzia mógł- zgodnie z obowiązującym prawem- wydać taki wyrok? Jaki sąd był właściwy w tej sprawie? Jakie prawo obowiązywało?
Sądem właściwym dla tej sprawy, na mocy konstytucji Królestwa Polskiego, był sąd sprawiedliwości kryminalnej. Prawo karne regulował wówczas na terenie Królestwa Kodeks Karzący dla Królestwa Polskiego, który znosił kwalifikowane kary śmierci - sędzia nie mógł orzec tak okrutnej kary.
W 1924 r. Franciszek Ratajczak, l.24, wyznania rzymsko- katolickiego.Prowadzony tam przez małżeństwo sklep kolonialny prosperował całkiem nieźle. Anna rychło nawiązała jednak romans ze subiektem- 26 letnim Janem Rajewskim, stanu wolnego, bezwyznaniowym. Planowała nawet rozwód i nowe małżeństwo. Czy było to w ówczesnym stanie prawnym możliwe?
Nie podano miasta :/.
Konrad Mysłowicki herbu Jelita od dawna toczył spór z zamieszkałym w województwie kaliskim, Gniewoszem Dalewskim herbu Lubicz. Po wielu latach miarka sąsiedzkiego sporu przebrała się. Konrad zebrał swą czeladź i czerwcową nocą 1579 r. najechał na dom Gniewosza. Napastnik został rozpoznany przez obecnych. Gniewosz postanowił oddać sprawę do sądu. Jaki sąd był właściwy w tej sprawie, jaka kara może czekać Konrada?
Konrad popełnił przestępstwo zaliczane do artykułów grodzkich, mianowicie najazd na dom szlachcica. Sądem właściwym do rozpatrzenia tej sprawy będzie wiec sąd grodzki. Było to przestępstwo publiczne, przeciwko pokojowi. Sprawcy napadów byli od drugiej połowy XVI wieku karani karą śmierci. (???)
W końcu lat dziewięćdziesiątych XIX w. mieszkający w Galicji młody socjalistyczny działacz Ignacy Daszyński postanowił swą działalność partyjną połączyć z oficjalną, legalną karierą polityczną. Proszę udzielić rady Daszyńskiemu: w jaki sposób powinien działać i jaki model kariery wybrać?
???
W końcu sierpnia 1930 r. premier rządu RP Józef Piłsudski, nie mogąc dojść do porozumienia z większością sejmową w najistotniejszych sprawach państwa, postanowił poszukać innego wyjścia z sytuacji. Co zrobił- zgodnie z obowiązującym prawem- aby poskromić niepokorny jego zdaniem sejm?
Zgodnie z postanowieniami noweli sierpniowej, Prezydent mógł rozwiązać Sejm na wniosek Rady Ministrów. Piłsudski wykorzystując swój autorytet z pewnością nakłoniłby prezydenta do rozwiązania izby.
Katarzyna Ossolińska była przez swego męża, starostę nowotarskiego Mikołaja, bardzo źle traktowana: bita i więziona. Na domiar złego starosta przez utracjuszowskie upodobania tracił większą część swego majątku, resztę obciążył długami. Czy żona mogła jednak być względnie spokojna o los swój i dzieci? Czy istniały gwarancje zabezpieczające jej byt materialny?
Jeżeli mąż zapisał żonie wiano, to nie musi ona martwić się o swój byt. Dobra wienne (te, na których wiano zostało zapisane), nie mogły być zastawiane, więc wierzyciele nie mają prawa domagać się ich zwrotu (o ile zapis wierzytelności był późniejszy niż zapis wiana, a tak wynika z treści kazusu).
Bogaty warszawski bankier Antoni Zieliński chciał kupić w 1827 r. kamienicę przy ul. Nowy Świat. Czy i gdzie mógł sprawdzić jaki jest jej stan prawny? Jaka była podstawa prawna takich działań?
Przed zakupem nieruchomości można było zbadać jej stan prawny sprawdzając jej księgę wieczystą. Zgodnie z zasadą publicznej wiary ksiąg hipotecznych, jej treść była wiążąca dla wszystkich osób działających w dobrej wierze. Prawo hipoteczne regulowała ustawa hipoteczna z 1818 roku, uzupełniona w 1825 r.
Rodzinie Agaty i Tomasza Jagodzińskich nie wiodło się najlepiej. Kiedy najstarszy z sześciorga ich dzieci skończył w 1929 r. 15 lat postanowili wysłać go do pracy. I rzeczywiście, chłopiec rozpoczął pracę jako pomocnik murarza. Zarabiał wprawdzie sporo, ale wysiłek fizyczny był zdecydowanie za ciężki na jego wiek. Przypadkowy przechodzień obserwując chłopca postanowił interweniować. Czy miał do tego podstawy?
Owszem. Ustawa z 1924 roku normowała ochronę młodocianych robotników. Dzieci w wieku 15-18 lat mogły co prawda wykonywać pracę, ale wyłącznie taką, która nie była niebezpieczna ani szkodliwa dla ich zdrowia, a w tym przypadku ewidentnie mamy do czynienia z takim przypadkiem.
W czasie kampanii jesienno- zimowej 1663- 1664 r. Adam Jankiewicz, towarzysz chorągwi pancernej Gabriela Wołniłłowicza, sprowokował w obozie pojedynek z Kazimierze Prószyńskim, towarzyszem roty kozackiej Aleksandra Lubomirskiego. Jaki sąd byłby właściwy w tej sprawie? Dlaczego?
W czasie wojny jurysdykcję nad żołnierzami sprawował hetman, według artykułów hetmańskich, który mógł nawet karać na gardle.
Wojewoda rawski Piotr i kasztelan wojnicki Zygmunt Myszkowscy postanowili w 1600 r., iż należy utrwalić świetność rodu m.in. przez stworzenie kompleksu majątkowego nie ulegającego działom spadkowym. Co winien czynić? Jaki organ mógł podjąć w tej sprawie decyzję? Dlaczego?
Powinni oni utworzyć ordynację. Wymagało to zgody sejmu, ponieważ naruszało powszechne prawo polskie: określone dobra były wyłączone spod obowiązywania powszechnych regulacji.
Zbiegły z dóbr pana chłop pańszczyźniany Jóźwo przekroczył granicę państwa. Powrócił w styczniu 1792 r. Uznawał się za człowieka wolnego, chciał osiedlić się gdzie indziej i na podstawie umowy podjąć pracę. Czy jego decyzja była słuszna i czy mógł podjąć próbę realizacji tego planu? Na jakiej podstawie?
Realizację tego planu umożliwiały Jóźwowi postanowienia konstytucji 3 maja z 1791, dotyczące chłopów. Według niej chłopi, którzy zbiegli za granicę, po powrocie do kraju uzyskiwali wolność osobistą, i mogli osiedlić się gdzie chcieli (podobnie jak chłopi przybyli z zagranicy).
Izabella z Marcinkiewiczów Cegielska należąca do kościoła ewangelickiego chciała uzyskać w 1902 r. rozwód z mężem Wojciechem tego samego wyznania, zamieszkałym w Jarocinie w rejencji poznańskiej. Czy mogła? Jakie prawo regulowało wówczas i na jakich zasadach takie przypadki?
W rejencji poznańskiej obowiązywał kodeks cywilny niemiecki BGB, który przewidywał świecką formę zawarcia małżeństwa, oraz jurysdykcję sądów państwowych w sprawach małżeńskich. Izabella nie będzie miała więc problemu z uzyskaniem rozwodu.
Sąd grodzki w Warszawie w 1930 r. skazał Józefa Czaplę, mieszkańca województwa pomorskiego za kradzież 10 zł na karę grzywny 50 zł. Skazany postanowił się odwołać od tego wyroku. Czy mógł? Do jakiego sądu powinien ewentualnie skierować odwołanie?
Skazanemu przysługiwało odwołanie od wyroku sądu grodzkiego, do sądu okręgowego, jako sądu II instancji.
W 1934 r. Jerzy Białoskórski, mieszkaniec województwa białostockiego dostał prawomocny nakaz płatniczy Izby Skarbowej uiszczenia podatku od nieruchomości, której ani właścicielem, ani posiadaczem nie był. Czy mógł się odwołać od tej decyzji do sądu? Ewentualnie do jakiego?
Od decyzji administracyjnej, która nakłada na Białoskórskiego obowiązek uiszczenia podatku, bez podstawy prawnej, mógł się on odwołać do Najwyższego Trybunału Administracyjnego.
89. Chorąży Bogumił z Kozichgłów na polecenie króla Władysława Jagiełły został w 1429 r. uwięziony bez wyroku sądowego, a majątek chorążego skonfiskowany. Czy działania króla w każdym z tych przypadków były słuszne? Dlaczego?
Nie. W 1422 wydano przywilej czerwiński, przyznający szlachcie nietykalność majątkową, Jagiełło nie miał więc prawa rozkazać skonfiskowanie majątku chorążego bez wyroku sądowego. Mógł go jednak uwięzić, gdyż zasada neminem captivabimus nisi iure victum weszła w życie dopiero na mocy przywilejów jedlneńsko-krakowskich (1430-1433).
90. Na sejmie w 1647 r. większość posłów ziemskich zezwoliła na podatek. Nie zgodzili się tylko posłowie powiatu mozyrskiego. Czy mimo to król mógł uzyskać ten podatek od szlachty powiatu mozyrskiego i w jaki sposób?
Król mógł uzyskać podatek, jeżeli zwrócił się do szlachty powiatu mozyrskiego bezpośrednio, na sejmiku relacyjnym.
91. Gerard Denhof - ekonom malborski procesował się w 1646 r. z wojewodą Jakubem Wejherem o spadek po zamężnej za Denhofem siostrze Wejhera. Przepisy jakiej kodyfikacji stosowali? Dlaczego?
Województwo malborskie to część Prus Królewskich. Od schyłku XVI wieku obowiązywała tam kodyfikacja prawa ziemskiego zwana potocznie Korekturą Pruską (z 1598), a dla miast pruskich utworzono kodyfikację prawa chełmińskiego, zwaną rewizją toruńską (1594 r.). Jeżeli Denhof jest mieszczaninem, to najprawdopodobniej stosowano przepisy rewizji toruńskiej (??).
92. W 1408 r. szlachcic ziemi łęczyckiej Spytko z Zadzimina, cieszący się dobrą sławą, został po raz pierwszy oskarżony przez urodzonego Maćka z Milejowa o kradzież koni. Przy pomocy jakiego środka dowodowego mógł wykazać swoją niewinność?
Prawo ziemi łęczyckiej z początku XV wieku stanowiło, że jeżeli o kradzież był oskarżony szlachcic dobrej sławy, to mógł wykazać swoją niewinność za pomocą własnej przysięgi.
93. W 1792 r. Jan Łuszczewski, poseł sochaczewski, przed podpisaniem ustawy o gotowości do obrony pospolitej postanowił zapoznać się z innymi konstytucjami sejmowymi w tej materii. W jaki sposób mógł szybko dotrzeć do tych informacji?
Mógł skorzystać z Volumina Legum, wydawnictwa stanowiącego zbiór konstytucji i ustaw polskich.
94. Zmarli w 1601 r. Kazimierz i Helena Strusiowie pozostawili dzieci: dorosłych już, 24 - letnich, braci bliźniaków: Władysława i Stanisława, oraz 19-letnią córkę Joannę. Joanna chce wyjść za mąż za podkomorzego przemyskiego Mikołaja Odrzykowskiego. Kto powinien wyznaczyć jej posag?
Zgodnie z prawem ziemskim, co przypomniała konstytucja sejmowa z 1588 roku, po śmierci ojca obowiązek wyposażenia córki przechodził na braci. Wartość posagu powinna być równa wartości posagu sióstr które wyszły za mąż za życia ojca.
95. W 1664 r. na Radzie Senatu zapadła decyzja o postawieniu przed sąd Jerzego Lubomirskiego pod zarzutem zbrodni stanu. Jaki sąd był właściwy? Z kogo się składał? Jaka kara mu groziła?
Dla zbrodni stanu odpowiednim był sąd sejmowy. Sądził on w okresie obradowania sejmu. Przewodniczył mu król (poza sprawami o obrazę majestatu), asesorami byli wszyscy obecni senatorowie, a od 1588 doszło do nich 8 deputatów wybieranych przez izbę poselską.
96. W 1247 r. Bracia Sieciesław i Witosław uważali, że opat klasztoru w Henrykowie niesłusznie dzierży część ziemi w ich okolicy. Ich zdaniem ziemia należała do ich przodków i prawem retraktu chcieli ją odkupić. Zdecydowali się oddać swoją sprawę do sądu. Jaki sąd był właściwy dla tej sprawy i dlaczego?
Chodź duchownych już od pierwszej połowy XIII wieku, na mocy privilegium fori, sądziły sądy kościelne, to sprawy o ziemie były jednymi (poza sprawami o zdradę i zbrodnię obrazy majestatu), które sądziły w dalszym ciągu sądy monarsze, a to ze względu na ich znaczenie dla ogółu właścicieli dóbr. Sprawę rozsądzi więc sąd książęcy.
97. Hubert Mścisławski, pożyczając w 1829 r. sporą sumę od bankiera Hieronima Kronenberga chciał, dla zabezpieczenia wierzytelności, obciążyć hipotecznie swój letni dom w podwarszawskim Świdrze. Czy mógł, na podstawie jakiego prawa?
Oszem, mógł, na mocy ustawy hipotecznej z 1818 roku, uzupełnionej i zmodyfikowanej w 1825 r.
98. W 1908 r. Maria Dulębianka we Lwowie zgłosiła swą kandydaturę do sejmu w kurii miast większych. Otrzymała 511 głosów, które komisja wyborcza unieważniła.
Dlaczego? Jakie były zasady prawa wyborczego w tej kurii?
Kobiety nie posiadały wówczas praw wyborczych.
99. Jesienią 1828 r. Jakub Nowodworski, właściciel dóbr w województwie piotrkowskim, przyjechał w interesach do Warszawy. Kiedy po suto zakrapianej kolacji wracał wieczorem do domu został napadnięty i tak ciężko pobity, że wkrótce zmarł. Zabójcę ujęto. Był to mieszkaniec Warszawy, Kazimierz Wróblewski. Jaki sąd był właściwy dla osądzenia tej sprawy? Jakie prawo miało zastosowanie przy sądzeniu?
Sądem właściwym dla rozpatrzenia sprawy, będzie, zgodnie z przepisami konstytucji Królestwa Polskiego, sąd sprawiedliwości kryminalnej. Zastosowanie będzie miał Kodeks Karzący dla Królestwa Polskiego.
100. Rada Stanu Księstwa Warszawskiego w 1808 r. pod nieobecność w Warszawie księcia Fryderyka Augusta chciała zwołać sejm celem przeprowadzenia korekty budżetu Księstwa w przededniu wojny z Austrią. Czy mogła to uczynić?
Jedynie król miał prawo zwoływania sejmu, jak również tylko król miał prawo stanowić budżet.
101. W 1825 r. Antoni Grabowski, właściciel dóbr w województwie piotrkowskim, został senatorem w sejmie Królestwa Polskiego. Kto o tym zadecydował i w jakim trybie?
Senatorów w Królestwie Polskim mianował król, spośród przedstawionej mu przez senat za pośrednictwem namiestnika podwójnej liczby kandydatów.
102. Mieszkaniec Warszawy, Jan Zieliński wiosną 1928 r. poznał nader atrakcyjną rudowłosą Amelię Podgórską. Myślał - nawet - o poślubieniu jej. Od 1924 r. był jednak żonaty z zamieszkałą również w Warszawie Janiną Zielińską, tak jak i on wyznania rzymsko - katolickiego. Czy i jakie kroki mógł przedsięwziąć Jan Zieliński, by zalegalizować swój drugi związek?
Na terenie Warszawy prawo małżeńskie regulowała ustawa z 1836 roku, która wprowadzała wyłączną jurysdykcję sądów duchownych w kwestiach małżeństwa. Rozwód dwójki katolików był więc niemożliwy. Zieliński mógł próbować unieważnić małżeństwo (decyzją odpowiedniego sądu kościelnego), udowadniając istnienie przeszkód zrywających. Mógł również wyjechać np. do Poznania, gdzie obowiązywały przepisy niemieckiego kodeksu cywilnego BGB, i świecka forma małżeństwa.
103. Kandydujący do Sejmu R.P. z Warszawy w wyborach 1938 r. płk. Walery Sławek uzyskał w głosowaniu trzeci wynik w okręgu. Czy mógł zostać posłem? Dlaczego?
Okręgi wyborcze na mocy konstytucji kwietniowej były dwumandatowe, Sławek nie mógł więc zostać posłem.
105. W 1935 r. 42 - letni major artylerii Jan Poryciński kawaler orderu Virtuti Militari, odznaczony "Medalem Niepodległości" chciał kandydować do Sejmu. Czy mógł? Jakie przepisy i w jaki sposób regulowały taki przypadek?
Mógł, zgodnie z postanowieniami konstytucji kwietniowej. Bierne prawo wyborcze do sejmu przysługiwało od 30 roku życia.
106. W 1922 r. w Sejmie głosowano wniosek o votum nieufności dla Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego. Czy wniosek taki był dopuszczalny? Proszę uzasadnić odpowiedź.
?? Konstytucja marcowa nie przewidywała takiej ewentualności. Gdyby obowiązywała jeszcze mała konstytucja, to owszem, Naczelnik Państwa byłby odpowiedzialny politycznie przed sejmem.
107. W 1933 r. czterech posłów - członków Klubu Ukraińskiego i trzech posłów - członków Klubu Niemieckiego uznało niektóre artykuły tzw. ustawy scaleniowej za sprzeczne z konstytucją. Czy mogli oni wystąpić z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o uchylenie ustawy? Dlaczego?
Nie mogli, ponieważ nie istniał w okresie II RP Trybunał Konstytucyjny, ani żaden inny organ badający zgodność ustaw z konstytucją.
108. Generał Michał Rola - Żymierski został w 1927 r. postawiony w stan oskarżenia za aferę defraudacyjną przy okazji zakupów masek gazowych. Jaki sąd był właściwy w tej sprawie?
Jakie prawo?
Właściwym w tej sprawie był sąd wojskowy (opierający swoją organizację na ustawie z 1919 r.), który sądził na podstawie kodeksu karnego wojskowego i kodeksu wojskowego postępowania cywilnego.
109. Jesienią 1920 r. Skarb Państwa rozważał możliwość przejęcia na własność dóbr po Cerkwi Prawosławnej. Potrzebna była opinia na temat prawnych aspektów tego przedsięwzięcia. Jaki organ państwowy zobowiązany był do takiej pomocy dla Skarbu Państwa?
Prokuratoria Generalna.
110. Art. 42 ust. 4 Konstytucji kwietniowej brzmiał: Poseł zatrzymany w czasie trwania sesji sejmu nie z nakazu sądu będzie na żądanie Marszałka Sejmu niezwłocznie wypuszczony na wolność.
W dn. 2 stycznia 1936 r., po zamknięciu sesji zwyczajnej, poseł Antoni Lubelski udał się wraz z innymi posłami na kolację celem uczczenia owocnej pracy. Kolacja, cokolwiek zakrapiana, przeciągnęła się do późnej nocy. Panowie rozchodzili się w różnych porach, nie bardzo pamiętając co robili. Jeden efekt był niewątpliwy: poseł Lubelski odnalazł się w areszcie policyjnym. Zeznania policjantów uzasadniały zastosowanie aresztvu tymczasowego. Poseł groził, że wystarczy jeden telefon Stanisława Cara - marszałka sejmu i zaraz zostanie wypuszczony. A wtedy... Czy z prawnego punktu widzenia poseł wygłaszał sąd trzeźwy? Dlaczego?
na mocy konstytucji kwietniowej, posłom przysługiwała ochrona (immunitet) wyłącznie w czasie obrad sejmowych, poseł nie miał więc racji.
111. W lipcu 1935 r. starosta powiatowy we Włodzimierzu Wołyńskim otrzymał wiarygodne dane policyjne o współpracy tamtejszego lekarza Arseniusza Ryczyńskiego z Organizacją Ukraińskich Nacjonalistów. Informacje te uzyskane drogą agenturalną nie nadawały się jednak do przedstawienia w sądzie. Czy starosta miał jakieś prawne możliwości przetrwania, lub chociaż utrudnienia współpracy Ryczyńskiego z OUN? Jakie?
112. 25-letni Jan Kowalik z Warszawy został skazany 13 IX 1935 r. przez tamtejszy sąd grodzki za obrazę Antoniego Drabka, urzędnika Zarządu Miejskiego, na dwa tygodnie aresztu. Skazany nie pogodził się z nieprawidłowym jego zdaniem wyrokiem i postanowił go zaskarżyć. Wahał się między: Najwyższym Trybunałem Administracyjnym a sądami: okręgowym i apelacyjnym. Jaki sąd winien wybrać? Dlaczego?
Powinien odwołać się do sądu okręgowego, gdyż ten właśnie jest sądem II instancji od postanowień sądów grodzkich.
113. W 1903r. Wincenty Łukasiewicz z żoną Weroniką i trzyletnim synkiem Kazimierzem wyemigrował z Jasła za chlebem i osiadł w okolicach Wiednia. Ćwierć wieku później, po śmierci rodziców, Kazimierz postanowił wrócić do Polski., osiadając na ziemi nabytej z parcelowanego majątku. W tym celu zwrócił się do ministra spraw wewnętrznych o nadanie mu polskiego obywatelstwa. Minister odmówił. Czy miał rację? Jakie środki prawne mógł ewentualnie wykorzystać Łukasiewicz, by zamienić tę niekorzystną dla siebie decyzję?
Kazimierzowi należało się obywatelstwo polskie, ponieważ urodził się na uznanym obszarze państwa polskiego, a jego rodzice na stałe tam zamieszkiwali, pomimo tego, że w chwili wejścia w życie traktatu wersalskiego nie miał tam stałego zamieszkania.
118. Prezydent Stanisław Wojciechowski, powziąwszy wiadomość, iż działania jednego z polskich ambasadorów grożą skandalem dyplomatycznym, zażądał odwołania dyplomaty. Nie podzielali jednak tych obaw: ani Premier ani minister spraw zagranicznych i nie zamierzali przedłożyć stosownego wniosku. W tej sytuacji prezydent zdymisjonował ministra spraw zagranicznych. Czy to było zgodne z konstytucją?
Urzędowanie prezydenta Wojciechowskiego przypada na okres obowiązywania konstytucji marcowej. Na mocy tej ustawy Prezydent nie miał uprawnień, by samemu odwołać ministra (mógł to zrobić sejm, zwykłą większością głosów).
By blessed & Pups :)
19