Porosty Lichenes

Zbudowany z dwóch złączonych ze sobą komponentów:

• Grzyb - mikobiont, dostarcza H₂O i związków nieorganicznych, np. workowce Ascomycetes

• Glon - fikobiont, dostarcza związków organicznych (węglowodany), np. zielenice Chlorophyta i sinice Cyanophyta

Stosunek między grzybem a glonem to mutualizm (symbioza przynosząca korzyści obydwojgu partnerom, nie mogącym się obejść bez siebie).

Porosty:

• Żyją często w postaci epifitów na korze drzew

• Kształty: skorupiaste, krzaczkowate, blaszkowate

• Pionierzy życia przy osiedlaniu się roślin wyższych

• Wytrzymałe na suszę i obniżoną temperaturę

• Bardzo wrażliwe na skażenie atmosfery - mogą służyć jako wskaźnik czystości powietrza, gdyż zanikają przy większych zanieczyszczeniach

Plecha porostu:

• Zróżnicowana na 3 - 4 warstwy:

• Korowa górna - specjalne strzępki, bez przestworów międzykomórkowych

• Glonowa - luźno ułożone strzępki i komórki glonu (gonidia). Glony mogą być rozłożone w całej plesze porostu

• Rdzeniowa - luźno ułożone strzępki w postaci plektenchymy

• Korowa dolna - zbite strzępki, często zaopatrzona w ryzoidy (chwytniki)

Rozmnażanie:

• Przez zarodniki produkowane przez składnik grzybowy. Najczęściej są to askospory wytwarzane przez worki asci, poprzedzielane wstawkami, znajdujące się w specjalnych utworach - miseczki apothecia

• Wegetatywnie przez:

• Fragmentację plechy

• Urwistki soredia - złożone z kawałków plechy, w których są gonidia oplecione strzępkami grzybni

• Wyrostki isidia - powstają na poroście w postaci brodaweczek; po dojrzeniu odrywają się i w nowym miejscy rozwijają się w porost

Niekiedy w skład porostu wchodzi drugi fikobiont - sinica.

Komórki sinic są zlokalizowane w cefalodiach.

Głównym zadaniem sinic jest przyswajanie N₂ atmosferycznego dla potrzeb porostu.

Przykłady porostów:

Cetraria Islandia - płucnica islandzka:

• Występuje w suchych borach, na niżu i w górach

• Częściowo chroniona

• Dostarcza surowca - Lichen islandicus

Cladonia rangiferina - chrobotek reniferowy:

• Występuje w suchych borach

• Pospolity w tundrach dalekiej północy, gdzie stanowi główny pokarm dla reniferów

Evernia prunastri - mąkla tarniowa:

• Stosowany w perfumerii jako utrwalacz zapachów

Laboria pulmonaria - granicznik płucnik:

• Ma silnie rozwiniętą plechę

• Występuje często jako epifit na korze drzew

• Dostarcza ziela dla celów leczniczych - Herba Pulmonariae arboreae

• Częściowo chroniony

Rocella tinctoria - orcelka barwierska:

• Występuje w krajach śródziemnomorskich i na wyspach kanaryjskich

• Źródło cennych barwników (orceina, lakmus)

Niektóre gatunki porostów dostarczają antybiotyków tj. kwasy organiczne o właściwościach bakteriostatycznych i bakteriobójczych, np.:

• Kwas usninowy (Cladonia - chrobotek)

• Kwas fizodowy (Parmelia - tarczowica)

• Kwas ramalinowy (Ramalina - odnożyca.

---