PAMIĘĆ I UCZENIE, ĆW 4 - Wywiad poznawczy jako metoda wydobywania informacji z pamięci
Wywiad poznawczy - metoda rekonstrukcji przeszłości skłądająca się z szeregu instrukcji przekazywanych przez moderatora osobie badanej. Ma na celu skłonienie do odtworzenia kontekstu całego zdarzenia oraz eksploracji pamięci przy użyciu różnych dróg odtwarzania. (E. Geiselman, R. Fisher)
Wywiad poznawczy:
- udoskonalona wersja wywiadu poznawczego, wykorzystująca zarówno poznawcze, jak i socjologiczne tech wydobywania inf, jest najbardziej efektywną techniką eksploracji pamięci.
- najistotniejsze inf znajdują się z reguły na poziomie szczegółowym, w wywiadzie poznawczym przesłuchujący odwołyje się do tego włąśnie poziomu reprezentacji pamięciowej u badanego
- jest techniką posiadającą jasno wyodrębniony zbiór narzędzi i metod
- opiera sie na współczesnych modelach pamięci, zakłądających, że jendostki reprezentacji mogą mieć charakter semantyczny lub epizodyczny, a dane mogą być w nich kodowane na różne sposoby.
- w opracowaniu procedury CI szczególne znaczenie miały dwie zasady funkcjonowania pamięci:
*zasada złożoności śladu pamięciowego (Bower)
*zasada specyficzności kodowania (Tulving i Thomson)
- umożliwia dotarcie do wspomnień, które wskutek upływu czasu bądź innych czynników zakłócających mogą wydać się trudne bądź niemożliwe do przypomnienia i odtworzenia.
- jest efektywną i rzetelnie zbadaną empirycznie metodą eksploracji pamięci
- ma szerokie zastosowanie w licznych dziedzinach
- odporny na sugestię!
Informacje zrekonstruowane przy pomocy w. poznawczego są:
- dokłądniejsze
- bogatsze w szczegóły
- b oporne na sugestię i zniekształcenia w porównaniu ze standardowymi technikami, np wywiad kliniczny
- możliwość wydobycia relatywnie większej ilości detali
Zmodyfikowany w. poznawczy operuje 4 technikami:
1) Odtworzenie kontekstu (OK) - odtworzenie zarówno zewnętrznego - fizyczne otoczenia, jak i wewnętrznego - subiektywny komponent emocjonalny, kontekstu zdarzenia.
2) Pełna relacja (PR) - "opowiadaj o wszytskim" - wydobycie wszystkich szczegółów dotyczących konkretnej informacji, nawet jeśli badanemu wydają się nie istotne. Mogą prowadzić do przypomniania sobie dalszych, znaczących szczegółów.
3) Zmiana kolejności (ZK) - przywoływanie z pamięci w odwrotnej kolejności. Mobilizuje do maksymalnej koncentracji na odtwarzanych informacjach.
4) Zmiana perspektywy (ZP) - rekonstrukcja wydarzenia z odmiennej perspektywy, co umożliwia wydobycie dodatkowych informacji.
**DODATKOWY ISTOTNY ELEMENT: komunikacja pomiędzy badanym a moderatorem. Zasady takiej komunikacji:
- pomoc osobie badanej w przekształceniu wspomnień w szczegółową reprezentację przypomnianego zdarzenia
- pozyskanie inf istotnych dla celu wywiadu
- zrozumienei psychologicznej sytuacji osoby badanej
Zmodyfikowana wersja jest podzielona na 6 części
I POWITANIE I NAWIĄZANIE KONTAKTU. Ma na celu zbudowanie odpowiedniej więzi oraz stworzenie sytuacji psychologicznej dającej poczucie bezpieczeństwa.
II WYJAŚNEINIE CELU WYWIADU. Moderator zachęca badanego do opisu kontekstu sytuacyjnego jaki towarzyszył wydobytej z pamięci informacji. Służy do planowania przez moderatora strategii prowadzenia wywiadu.
III OTWARTE PYTANIE "CO JESZCZE PAMIĘTASZ"
IV PYTANIA oparte na wcześniejszym swobodnym odtwarzaniu. Moderator konsoliduje wspomnienia osobybadanej
V MOTYWOWANE DRUGIE ODTWARZANIE. Moderator wprowadza dwie strategie eksploracji pamięci - zmianę kolejności i zmianę perspektywy
VI ZAKOŃCZENIE WYWIADU.
**Nowa wersja pozwala na wydobycie o 45% liczby inf niż wersja pierwotna i daje dwa razy wiecej inf niz standardowe techniki
Fisher, Geiselman, Amador - badanie wywiadem poznawczym świadków i ofiar przestępstw podczas przesłuchań policyjnych.
Badani - 16 doświadczonych detektywów. Wstępna faza - badani nagrali kilka losowo wybranych przesłań, w których używali standardowych procedur. Kolejna - 2 grupy: pierwsza została przeszkolona w technikach w. poz., druga - kontrolna - posłygiwałą się standardowymi technikami. WYNIKI: W. poz był skuteczniejszy zarówno przy porównaniu liczby faktów zebranych przed i po szkoleniu jak i przy porównaniu liczby faktów zebranych przez przeszkolonych i nei przeszkolonych detektywów. Grupa przeszkolonych detektywów zebrałą o 47% więcej inf niz gr kontrolna. Gr przeszkolona uzyskała o 63% więcej inf po szkoleniu niż przed szkoleniem.
Jak wypada porównanie w. poznawczego z hipnozą? (Fisher, Geiselman i Raymond). W podobnych warunkach w. poz daje o 33.4% więcej poprawnych inf niż hipnoza. Istotny jest też fakt, że w . poz nie powoduje charakterystycznych dla hipnozy wad merytorycznych przesłuchania, takich jak podatność na sugestię.
Ograniczenia w. poznawczego:
- jego użyteczność może zmienić się w zależności od sytuacji
- może być stosowany tylko w przypadku świadka, który współpracuje (chce zeznawać)
- wymaga dłuższego czasu i dużego skupienia od prowadzącego - musi on podejmować więcej natychmiastowych decyzji i wykazać się większą elastycznością
- wymagagruntownego przygotowania merytorycznego i większej elastyczności ze strony moderatora
- wymaga skomplikowanego kodowania pytań
Clifford i George -w badaniach stwierdzili, że policjanci niechętnie stosują techniki: zmiany kolejności (ZK) i zmiany perspektywy (ZP).
Boon i Noon - wykazali, że oficerowie policji stosowali tylko technikę pełnej relacji (PR). Policjanci powiedzieli autorom badania, że jednym z najważniejszych czynników decydujących o użyciu bądź nie użyciu technik w. poznawczego jest czas.
Zalety zastosowania CI w przypadku dzieci:
- więcej nacisku na kontakt
- zmniejsza podatność na sugestię
- dzieci są bardziej pewne swoich informacji
- mniejsze uleganie własnym schematom
- w poznawczy pomaga w wydobywaniu szczegółów, a jak wiemy :) dzieci mówią ogólne rzeczy
- impregnuje na wpływ sugestii po wywiadzie
- może zostać wykorzystany po upływie stosunkowo któtkiego jak i długiego czasu ( dzieci po 6miesiącach przypominały sobie prawie tyle samo inf co dzieci przesłuchiwane standardowymi metodami po tygodniu)
- więcej prawidłowych inf niż przy użyciu stand. proc
- wraz z wydłużeniem czasu trwania wywiadu zwiększa się poprawna liczba przywołań z pamięci
- zmniejsza się liczba nieprawidłowych szczegółów lub zmyśleń
- skuteczniejszy o ok 20% niż wywiad standardowy
- największe trudnośći: technika - zmiana perspektywy!! (pytałą o to na zajęciach)
Efektywność wywiadu poznawczego:
- skuteczność w. pozn nie może być przypisana w całości jednej technice
- technika Odtworzenie kontekstu może być jedną z najsilniejszych skłądowych wywiadu poznawczego
- Milne i Bull sugerują, że OK + PR są neizbędne do osiągnięcia właściwego efektu
- większa efektywność CI w odniesieniu do dorosłych (35-45%) niż do dzieci (ok 21%)
Wydobywanie inf na temat odległej przeszłości
Badania (Fisher i wsp.) 250 respondentów, którzy brali udział we wcześneijszych badaniach epidemiologicznych 35 lat wcześniej. Ponownie badani przy użyciu w. poznawczego albo metody standardowego wywiadu. Wyniki: CI może być użyteczny również przy wydobywaniu odległych wspomnień. Uzyskane metodą w. poznawczego odpowiedzi były liczniejsze i bardziej precyzyjne. Średnio, dwa razy więcej istotnych inf zostało wyłonionych metodą poznawczą. Najmniej dokładne odpowiedzi uzyskane przy pomocy w. poznawczego zawierały 45% więcej szczegółów niż najdokłądniejsze odpowiedzi uzyskane za pomocą wywiadu epidemiologicznego.
Wywiad poznawczy jako metoda selekcjonowania zeznań fałszywych
- szczegóły sensoryczne sa jednym z kryteriów pozwalających na różnicowanie prawdziwych i fałszywych zeznań.
- zeznania fałszywe zawierają więcej fałszywych inf i więcej odniesień do procesów poznawczych
- prawdziwe zeznania bardziej dokładne i zawierają więcej onf kontekstowej i sensorycznej oraz generalnie więcej dokładnych szczegółów niż zeznania fałszywe.
- okazuje się, ze w. poznawczy pozwala na lepsze rozróżnienie pomiędzy prawdziwymi i fałszywymi relacjami niż STI
- trudności sprawia zaadaptowanie fałszywej wersji zdarzeń do każdej z czterech technik
- prawdziwe wypowiedzi zawsze będą zawierały więcej inf dotyczących kontekstu oraz więcej szczegółów sensorycznych niż fałszywe!!