32.Co to jest ryzyko dysleksji rozwojowej i jak je diagnozujemy?
Ryzyko dysleksji - deficyty rozwoju funkcji percepcyjno-motorycznych (percepcja wzrokowa, percepcja słuchowa, koordynacja wzrokowo-słuchowo-ruchowa, czynności manualne, orientacja w schemacie ciała i przestrzeni, umiejętność wypowiadania się, segregowanie, klasyfikowanie) uczestniczących w czynnościach pisania i czytania, symptomy dysharmonijnego rozwoju psychoruchowego, zapowiadają występowanie dysleksji rozwojowej i wiążą się z nimi pierwsze niepowodzenia szkolne dziecka.
Zaburzenia rozwoju funkcji percepcyjno-motorycznych:
I WIEK NIEMOWLĘCY:
opóźnienie w rozwoju mowy,
opóźnienie w rozwoju ruchowym, nieporadność w samoobsłudze,
brak prób samodzielnego rysowania.
II WIEK PRZEDSZKOLNY:
opóźniony rozwój lateralizacji,
opóźnienie w rozwoju mowy,
3-latek nie potrafi narysować koła, 4-latek krzyża i kwadratu, 5-latek trójkąta,
niechęć do rysowania i wykonywania czynności tj. nawlekanie koralików na sznurek.
III WIEK WCZESNOSZKOLNY:
oburęczność,
elementy pisma lustrzanego, agramatyzmy,
zaburzenia analizy i syntezy głoskowej i wyrazowej (wydzielanie sylab, wyrazów
w zdaniu),
trudności w zapamiętywaniu wierszy, piosenek,
trudności w rysowaniu rombu.
- Do diagnozowania ryzyka dysleksji służy SKALA RYZYKA DYSLEKSJI (SRD) opracowana przez prof. Martę Bogdanowicz.
- SRD zawiera 21 stwierdzeń, które należy ocenić wg 4-stopniowej skali (zawsze, często, czasem, nigdy). Cyfry na skali wskazują na brak symptomów ryzyka dysleksji (1 pkt) lub na stopień ich nasilenia (2, 3, 4 pkt). Zaznaczając cyfry, określamy, że dany symptom:
a.) nigdy nie występuje - 1 pkt,
b.) czasem występuje - 2 pkt,
c.) często występuje - 3 pkt,
d.) zawsze występuje - 4 pkt
SRD bada:
I MOTORYKĘ MAŁĄ
Stwierdzenia:
2. Dziecko ma trudności w posługiwaniu się nożyczkami.
20. Dziecko ma problemy z zawiązywaniem sznurowadeł, zapinaniem guzików, wiązaniem kokardek oraz wykonywaniem innych czynności samoobsługowych.
II MOTORYKĘ DUŻĄ
Stwierdzenia:
4. Dziecko jest mało sprawne ruchowo: słabo biega, skacze, źle jeździ na rowerze, hulajnodze.
10. Dziecko niechętnie uczestniczy w zabawach ruchowych.
15. Dziecko źle funkcjonuje na zajęciach fizycznych (np. podczas gry w piłkę, wykonywania układów gimnastycznych, ćwiczeń równoważnych typu chodzenie po linii, stanie na jednej nodze.
III FUNKCJE WZROKOWE
Stwierdzenia:
1. Dziecko ma trudności z zapamiętaniem wszystkich liter.
5. Dziecko pisze litery i cyfry zwierciadlanie lub odwzorowuje wyrazy przez zapisanie ich od strony prawej do lewej.
9. Dziecko niechętnie bawi się układankami, puzzlami, klockami Lego lub nie umie układać ich wg wzoru (tworzy tylko własne kompozycje.
11. Dziecko ma problemy z odróżnianiem i zapamiętaniem liter o identycznych kształtach, lecz inaczej położonych w przestrzeni (b - p, g - d).
12. Dziecko niechętnie rysuje, mimo, że jest do tego zachęcane.
16.Dziecko ma problemy z odróżnianiem i zapamiętaniem liter o i podobnych kształtach
(m - n, l - t - ł).
18. Dziecko ma problemy z odtwarzaniem szlaczków i figur geometrycznych.
IV FUNKCJE JĘZYKOWE - PERCEPCJA
7. Dziecko nie umie odróżnić głosek o podobnym brzmieniu od (k - g), (s - z), ponieważ nie dostrzega różnic w parach wyrazów tj. (kura - góra), (koza - kosa).
13. Dziecko ma trudności z pamięciowym odtwarzaniem materiału uszeregowanego
w sekwencje (np. nazwy pory dnia i posiłków, dni, tygodnia, pory roku, itp.)
17. Dziecko ma trudności z wyróżnianiem głosek w słowach (nos = n - o - s).
19. Dziecko ma trudności z łączeniem głosek w słowo (o - k - o = oko).
21. Dziecko ma trudności z dokładnym zapamiętaniem krótkich wierszy i piosenek oraz
z rozpoznawaniem i tworzeniem rymów.
V FUNKCJE JĘZYKOWE - EKSPRESJA
3. Dziecko ma wadę wymowy.
6. Dziecko przekręca słowa, myli wyrazy o podobnym brzmieniu.
8. Dziecko ma problem z budowaniem poprawnych wypowiedzi (zmiana szyku wyrazów zdaniu, nieprawidłowe formy gramatyczne).
VI UWAGA
14. Dziecko ma problemy z koncentracją uwagi, łatwo się rozpraza.
VII WYNIK OGÓLNY (suma 21 stwierdzeń).
- Po zsumowaniu wszystkich punktów określa się stopień ryzyka dysleksji:
BRAK RYZYKA,
POGRANICZE RYZYKA,
UMIARKOWANE RYZYKO,
WYSOKIE RYZYKO.
- Do celów selekcyjnych badań psychologicznych dzieci ze specyficznymi trudnościami
w nauce H. Spionek wprowadziła pojęcie wskaźnika fragmentarycznego deficytu rozwoju
(W f d r).
- Oblicza się go dzieląc opóźnienie rozwoju dziecka w badanym zakresie wyrażone w latach przez wiek życia: W f d r = (WŻ - WR)/WŻ
WŻ - wiek życia
WR - wiek rozwoju.
- Wskaźnik większy od 0,20 potwierdza istotne opóźnienie w rozwoju badanej funkcji
i przyjmuje się, że trudności w czytaniu i pisaniu są uwarunkowane tym opóźnieniem. Stanowi to podstawę do stwierdzenia dysleksji.
1