Zuzanna Leszczyńska, grupa S4
Temat: Sytuacja na rynku pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Terminologia pracy
Pojęcie wykluczenia społecznego odnosi się do ,,procesu odsunięcia od organizacji i środowisk, z których składa się społeczeństwo oraz pozbawienia praw i obowiązków, które są w nie wpisane”.
Rynek pracy- ,,poprzez grę popytu i podaży określa płacę, czyli cenę pracy. Popyt na pracę wyraża odwrotną zależność między płacą realną a wielkością zatrudnienia w danym okresie, przy założeniu, że pozostałe czynniki nie ulegną zmianie. Przy wyższych płacach będzie zatrudnianych mniej pracowników niż przy niższych. Popyt na dane produkty jest przesłanką popytu na pracę służącą ich wytwarzaniu. Zmiany w technologii produkcji zwiększają wydajność pracy, co może przyczynić się do wzrostu popytu na pracowników lub do zmniejszenia zatrudnienia. Wzrost produkcji może też spowodować redukcję wartości produktu krańcowego i spadek popytu na pracę”.
Motywy wyboru pracy badawczej
Wybierając temat pracy badawczej chciałam zwrócić uwagę na ważny z punktu widzenia praktyki pedagogicznej problem jakim jest sytuacja na rynku pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Przy wyborze tematu kierowałam się również potrzebą zweryfikowania teorii dotyczącej trudności napotykanych przez osoby zagrożone wykluczeniem społecznym oraz przyczyn tych trudności. Pragnę dowiedzieć się na jaką skalę rozprzestrzenione jest dane zjawisko, a także zastanowić się czy istnieje możliwość zminimalizowania go i co w tym kierunku robią specjalnie powołane instytucje.
Cele
Przez cel badań Hanna Komorowska rozumie ,,rodzaj efektu, który zamierzamy uzyskać w wyniku badań, a także rodzaj czynników, z którymi efekty te będą się wiązać”, natomiast Władysław Zaczyński pisząc o celu badań podaje, że ,,jest to określenie, do czego zmierza badacz, co pragnie osiągnąć w swoim działaniu”.
Cel główny
Ustalenie w jakiej sytuacji na rynku pracy znajdują się osoby zagrożone wykluczeniem społecznym.
Cele szczegółowe
-Określenie trudności oraz ich przyczyn związanych z wejściem lub powrotem na rynek pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
-Zbadanie roli oraz skuteczności instytucji powołanych celem pomocy osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym.
-Wskazanie działań mogących usprawnić pomyślny powrót na rynek pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Przedmiot badań
Albert Wojciech Maszke za przedmiot badań pedagogicznych uznaje ,,[…] wszelkie obiekty, rzeczy oraz zjawiska i procesy, którym one podlegają i w odniesieniu do których formułujemy pytania badawcze”, Stefan Nowak przedmiot badań określa jako ,,[…] obiekt badań czy zjawisko, o jakim w odpowiedzi na postawione pytania chcemy sformułować twierdzenia”, Heliodor Muszyński zauważa ponadto, że ,,[…] przedmiotem badań pedagogicznych powinny być nie tylko procesy wychowania zachodzące w skali mikro, w ramach poszczególnych instytucji oświatowo-wychowawczych, lecz także procesy zachodzące w skali makro, więc działalność całej sieci tych instytucji”.
Przedmiotem moich badań jest: sytuacja na rynku pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Problemy badawcze
Zdaniem Józefa Kozieleckiego ,,problem jest rodzajem zadania (sytuacji), którego podmiot nie może rozwiązać za pomocą posiadanego zasobu wiedzy. Rozwiązanie jego jest możliwe dzięki czynności myślenia produktywnego, która prowadzi do wzbogacenia wiedzy podmiotu”, według Stefana Nowaka ,,problem badawczy to tyle, co pewne pytanie lub zespół pytań na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie”, natomiast Waldemar Dutkiewicz uważa, że ,,problem to logiczne ujęcie przeżywanej niewiedzy oraz potrzeba wiedzy”. Jest to sytuacja, w której człowiek znajduje się wobec konieczności wyboru między co najmniej dwiema możliwościami”.
Problem główny
Jaka jest sytuacja na rynku pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym?
Problemy szczegółowe
1.Jakie osoby są szczególnie zagrożone wykluczeniem społecznym?
2.Jakie można wyróżnić rodzaje grup osób zagrożonych wykluczeniem społecznym?
3.Jakie czynniki mogą prowadzić do powstania ryzyka wykluczenia społecznego?
4.Na jakie trudności związane z wejściem lub powrotem na rynek pracy napotykają osoby zagrożone wykluczeniem społecznym?
5.Jaki jest stosunek pracodawców do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym?
6.Jakie są przyczyny niechęci osób zagrożonych wykluczeniem społecznym do podjęcia pracy?
7.W jakim stopniu instytucje rządowe i pozarządowe pomagają osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym w podjęciu pracy?
8.Jaki jest stosunek osób zagrożonych wykluczeniem społecznym do wyżej wymienionych instytucji?
9.Jakie czynniki mogą przesądzać o sukcesie na polu poszukiwania pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym?
10. Jakie czynniki mogą przesądzać o porażce na polu poszukiwania pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym?
Hipotezy
Według Heliodora Muszyńskiego ,,przez hipotezę rozumiemy twierdzenie, co do którego istnieje pewne prawdopodobieństwo, iż stanowić ono będzie prawdziwe rozwiązanie postawionego problemu”, zdaniem Tadeusza Kotarbińskiego ,,hipotezą nazywa się wszelkie twierdzenia częściowo tylko uzasadnione, przeto wszelki domysł, za pomocą którego tłumaczymy dane faktyczne, a więc też i domysł w postaci uogólnienia, osiągniętego […] na podstawie danych wyjściowych”, natomiast Kazimierz Ajdukiewicz pisze ,,mając więc wyjaśnić jakiś fakt i nie znajdując dla zdania fakt ten stwierdzającego racji wśród twierdzeń już przez nas uznanych, bierzemy pod uwagę jakąś jego rację, co do której nie wiemy jeszcze czy jest prawdziwa, fałszywa i poddajemy ją procedurze sprawdzania. Taką nieprzyjętą jeszcze rację, rozważaną w trakcie prób wyjaśnienia jakiegoś faktu, którą poddajemy procedurze sprawdzenia nazywa się zwykle hipotezą”.
Hipoteza główna
Przez determinację czynników społecznych, psychologicznych, ekonomicznych i zdrowotnych osoby zagrożone wykluczeniem społecznym znajdują się w niewątpliwie trudnej sytuacji na rynku pracy.
Hipotezy szczegółowe
1.Szczególnie zagrożone wykluczeniem społecznym są osoby długotrwale bezrobotne, bezdomne, osoby uzależnione od alkoholu, narkotyków, byli więźniowie, imigranci, osoby wychowujące się w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, domach dziecka, osoby w podeszłym wieku, niepełnosprawne, samotne, chore psychicznie i ubogie.
2.Można wyróżnić grupy zagrożone wykluczeniem społecznym, takie jak: strukturalne (ze względu na miejsce zamieszkania (wieś), niskie wykształcenie, dochody poniżej granicy ubóstwa), fizyczne (podeszły wiek życia, niepełnosprawność), normatywne (nadużywanie alkoholu, narkotyków, konflikty z prawem, samotność, bycie ofiarą dyskryminacji ze względu na narodowość, wygląd, przekonania itp.), materialne (ubóstwo, bezrobocie).
3.Na ryzyko zagrożenia wykluczeniem społecznym mają wpływ czynniki biologiczne, ekonomiczne, społeczne i psychologiczne.
4.Poszczególne grupy zagrożone wykluczeniem społecznym napotykają na różne trudności związane z wejściem lub powrotem na rynek pracy m.in.; w przypadku grupy strukturalnej to np. trudności ze względu na miejsce zamieszkania, często trudności materialne- brak środków pieniężnych, by wyjechać do większego miasta, brak dostępu do Internetu, niskie wykształcenie, w przypadku drugiej grupy ze względu na stan zdrowia obawa, że mogą nie sprostać wymaganiom pracodawcy, nie są w stanie podjąć każdego rodzaju pracy, mają mniejszą wydajność, w grupie normatywnej osoby karane nie mają zaświadczenia o niekaralności, często osoby te nie posiadają wykształcenia, są napiętnowane społecznie, w przypadku ostatniej grupy osoby ubogie mogą posiadać niskie poczucie własnej wartości, osoby bezrobotne mogą mieć długą przerwę od czasu ostatnio podejmowanej pracy.
5.Często pracodawcy są niechętnie nastawieni do zatrudnienia osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
6.Przyczynami niechęci osób zagrożonych wykluczeniem społecznym do podjęcia pracy są m.in.: niskie wynagrodzenie w stosunku do stawianych przez pracodawcę wymagań, lęk przed ostracyzmem, niska samoocena, lenistwo i wygodnictwo (np. wolą pobierać zasiłek niż pracować).
7.Różnego rodzaju instytucje pomagają osobom wykluczonym społecznie poprzez projekty mające na celu podnoszenie kwalifikacji, szkolenia, usługi poradnictwa zawodowego, terapie, oferty pracy czy indywidualne wsparcie.
8.Osoby zagrożone wykluczeniem społecznym mają ambiwalentny stosunek do instytucji zajmujących się pomocą w zakresie poszukiwania pracy, zależy to od czynników zewnętrznych takich jak np. sposób funkcjonowania instytucji, podejście pracowników, dostęp do ww. instytucji, ale także od uwarunkowań wewnętrznych, takich jak np. poziom zaangażowania, motywacja, zaufanie.
9.O sukcesach na polu szukania pracy mogą przesądzać takie czynniki jak np. duża motywacja do pracy, determinacja, współpraca z instytucjami zajmującymi się pomocą osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym, ale także miejsce zamieszkania, wiek, stan zdrowia, wiara we własne możliwości.
10.O porażkach na polu szukania pracy mogą przesądzać takie czynniki jak np. bariery wewnętrzne (mentalne), zaburzenia związane z pozostawaniem bez pracy, zaburzenia psychiczne, lękowe, alkoholizm, negatywny wpływ środowiska, bierność, brak motywacji, lenistwo.
Zmienne
Zdaniem Waldemara Dutkiewicza ,,zmienną nazywa się dowolną właściwość- cechę, która przybiera różne wartości, a przynajmniej dwie(jest to warunek, by cecha została nazwana zmienną) […] dzielimy je na dwie grupy: zmienne niezależne (Zn)-droga; zmienne zależne (Zz)-wynik”, według Zbigniewa Zaborowskiego ,,[…] zmienną, którą czyni się przedmiotem badań, określa się mianem zmiennej zależnej, a zmienną, której wpływ na zmienną zależną chcemy badać nazywamy zmienną niezależną. Można również powiedzieć, że […] zmienne zależne są bezpośrednim lub przynajmniej pośrednim następstwem zmiennych niezależnych”.
Zmienna zależna: sytuacja na rynku pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym
Zmienna niezależna: zagrożenie wykluczeniem społecznym
W mojej pracy zagrożenie wykluczeniem społecznym wpływa na sytuację tychże osób na rynku pracy.
Wskaźniki
Zdaniem Stefana Nowaka ,,wskaźnikiem jakiegoś zjawiska Z nazywać będziemy takie zjawisko W, którego zaobserwowanie pozwoli nam (w sposób bezwyjątkowy lub z określonym, lub choćby z wyższym od przeciętnego prawdopodobieństwem) określić, iż zaszło zjawisko Z”.
-Miejsce zamieszkania
-Wiek
-Płeć
-Stan zdrowia
-Środowisko społeczne
-Niepełnosprawność
-Grupa zawodowa
-Okres w którym osoba pozostaje bez zatrudnienia
-Powód dla którego osoba pozostaje bez zatrudnienia
-Przyczyna odejścia z ostatniego miejsca zatrudnienia
-Czy osoba korzystała z wsparcia jakiejś instytucji
-Czy wsparcie instytucji okazało się skuteczne
Anthony Watts ,,Planowanie rozwoju zawodowego a wykluczenie społeczne” [w:] ,,Doradztwo karier” Praca zbiorowa Warszawa 2005, s. 7
,, Słownik ekonomiczny dla przedsiębiorstw w warunkach rynku” wyd. Znicz, Szczecin 1994.
Hanna Komorowska ,,Metody badań empirycznych w glottodydaktyce”, Warszawa 1982, s. 77
Władysław Zaczyński ,,Rozwój metody eksperymentalnej i jej zastosowanie w dydaktyce”, Warszawa 1967, s. 44
Albert Wojciech Maszke ,,Metodologiczne podstawy badań pedagogicznych”, Rzeszów 2004, s. 44
Stefan Nowak ,,Metodologia badań społecznych”, Warszawa 1985, s. 30
Heliodor Muszyński ,,Wstęp do metodologii pedagogiki” Warszawa 1971, s. 25
Józef Kozielecki ,,Rozwiązywanie problemów”, Warszawa 1969, s.16
Stefan Nowak ,,Metodologia badań socjologicznych”, Warszawa 1970, s.214
Waldemar Dutkiewicz ,,Podstawy metodologii badań do pracy magisterskiej i licencjackiej z pedagogiki”, Kielce 2001, s. 51
Heliodor Muszyński ,,Wstęp do metodologii pedagogiki”, Warszawa 1971, s. 188
Tadeusz Kotarbiński ,,Kurs logiki”, Warszawa 1960, s. 181
Kazimierz Ajdukiewicz ,,Zarys logiki”, Warszawa 1953, s. 184
Waldemar Dutkiewicz ,,Podstawy metodologii badań do pracy magisterskiej i licencjackiej z pedagogiki”, Kielce 2001, s. 62
Zbigniew Zaborowski ,,Wstęp do metodologii badań pedagogicznych” Wrocław- Warszawa- Kraków- Gdańsk 1973, s. 145
Stefan Nowak ,,Metody badań socjologicznych”, Warszawa 1965, s. 247