Immunomodulacja-rośliny, Uczelnia SUM, immunologia


Immunomodulacja. Rośliny jako źródło substancji leczniczych

Rys historyczny:

•Jaskinia neandertalska grobowa w Iraku (około 60 000 lat) - zidentyfikowano pyłki kwiatowe ośmiu gatunków roślin występujących obecnie na terenie Iraku i stosowanych do leczenia ran, dezynterii, astmy, zapaleń, bólów zębów i innych dolegliwości

•Opium Galbarum i Asa foetida (VII w. p.n.e.) - Muzeum Brytyjskie - informacje o surowcach leczniczych

•Papirus Smitha (papirus „chirurgiczny”), znaleziony w 1862 roku w grobowcu koło Teb, pochodzący z pierwszej połowy XVII w. p.n.e. Tekst jest kopią pracy pochodzącej z lat 2980-2700r. p.n.e.

•Papirus berliński z 1350r. p.n.e.

•Papirus Hearsta, pochodzący prawdopodobnie z XII-XI w. p.n.e., zawierający liczne recepty

•Papirus z Kahun, zwany ginekologicznym z 2250r. p.n.e.

•Papirus Ebersa z 1550r. p.n.e., zawiera około 900 recept

•Receptariusz mezopotamski (tablica zapisana pismem klinowym) z IIIw. p.n.e., określany jako najstarszy podręcznik medycyny. Zbiór recept spisanych z 2200 lub 2100r. p.n.e., zawierające głównie leki pochodzenia roślinnego

•Wedy: Rygweda, Jadżurweda, Samaweda i Atharwaweda. Indie, 1200r. p.n.e. Informacje o sposobie użycia roślin zapisane w sanskrycie w postaci hymnów, modlitw i formuł

•Chiny, legendy z XXIX - XXVII w. p.n.e. twórcami prawdopodobnie byli trzej cesarze: Fu Xi - autor doktryny Yin-Yang, Shen Nung - pierwszy znawca ziół i Huang--Di - autor pierwszej książki medycznej. Znana jest wersja datowana na I w. n.e.

•Pierwsza farmakopea z dynastii Tang wydana w 659r. n.e., zawierająca 850 opisów leków

•Dzieło Ben Cao Kong Mu, 1597r. n.e.,składające się z 53 tomów i zawierające 8160 leków

•Hipokrates, prawdopodobnie autor dzieła Corpus Hippocraticum, 460-377r. p.n.e.

•Lekarz grecki Pedanios Dioskorydes, dzieło Materia Medica, 78r. n.e.

•Pliniusz Starszy, Rzym, I w. n.e., Historia Naturalna

•Galen, IIw. n.e., lekarz Marka Aureliusza, twórca galeniki, nauki o wytwarzaniu leków ze świeżych roślin lub ziół suszonych

•Razes pochodzący z północnej Persji, 865-925r. n.e., Liber medicinalis ad Almansorem i 24 tomy tekstów medycznych

•Awicenna (980-1037r. n.e.), Buchara, „Kanon medycyny”

•Karol Wielki, kapitularz „De villis” z 812r., nakazujący klasztorom i właścicielom ziemskim uprawę m.in. ziół

•Pisma św. Hildegardy, Niemcy (Bingen nad Renem), XIIw. nazwy lokalne obok łacinskich.

•Włochy, Xw., Salerno, szkoła medyczna, dzieło „Regimen Sanitalis Salernitanorum”, opisujące rośliny lecznicze

•Odkrycie Ameryki (1492r.) i dalsze wyprawy powiększyły liczbę roślin leczniczych stosowanych w Europie

•Profesor Buonalede w Padwie w 1545r. powstaje pierwszy ogród botaniczny w Europie

•Pierwszy ogród botaniczny w Polsce utworzono w Grodnie w 1777r.

•Wynalezienie druku przez Gutenberga umożliwiło w 1484r. drukowanie zielników.
„Herbarum moguntinae impressus”

•Najsłynniejszym zielnikiem Europy Odrodzenia było dzieło Piotra Matthiolusa

•Marcin z Urzędowa, 1613r., „Herbarz polski, to jest o przyrodzeniu ziół i drzew rozmaitych”

•Karol Linneusz, 1753r., dzieło klasyfikujące rośliny „Species plantarum”

•Paracelsus, XVIw., zwrócił uwagę na obecność związków czynnych w surowcach zielarskich, ale czyste związki czynne z surowców zielarskich otrzymano dopiero w XIXw.

•1805r.- Serturner otrzymał morfinę z Opium

•1818r.- Pelletier, Caventou otrzymali strychninę z nasion kulczyby i w 1820r. chininę z kory drzewa chinowego

•1830r.- Letroux, salicyny z kory wierzby

•1868r.- Nativelle, krystaliczna digitalina z naparstnicy

Obecnie stosowanych jest około 120 leków pochodzenia roślinnego

Przykłady surowców roślinnych działających immunotropowo

1. Jeżówki:

Korzenie oraz części zielone jeżówek zawierają:

•Polisacharydy o dużej masie cząsteczkowej

•Flawonoidy - pochodne kwercetyny, kemferolu, izoramnetyny

•Olejki eteryczne: kumulina, kariofulina i epoksyd kariofiliny

•Kwasy organiczne: cykoriowy, kawowy i chlorogenowy

•Izobutyloamidy (bardzo niskie stężenie w korzeniach jeżówki bladej)

•Poliacetyleny

•Echinakozyd

•Polieny

•Poliny

•Inulina

•Pentozan

•Nienasycone kwasy tłuszczowe

•Fukogalaktoksyloglukany i kwaśny arabinogalakten

Działanie preparatów jeżówkowych

•Stymulacja fagocytozy granulocytów i makrofagów oraz wydzielania TNF

•Hamowanie aktywności lipo- i cyklooksygenazy

•Podskórna implantacja myszy żelu agarowego zawierającego wyciąg z jeżówki nie wywołuje ogniska zapalnego

•Frakcje wielocukrowe jeżówki przyśpieszają gojenie się ran

•Po iniekcji wyciągu z jeżówek początkowo obserwowano spadek, a następnie wzrost limfocytów T ponad początkową liczbę

•Wyciąg z jeżówki podany kilka godzin przed infekcją wirusową hamował w sposób istotny rozwój infekcji

•W badaniach in vivo wykazano, że wielocukry jeżówki purpurowej zapobiegają śmierci myszy z wywołaną depresją układu odpornościowego cyklofosfamidem lub cyklosporyną A i zakażonych letalną dawką Candida albicans i Listeria monocytogenes

•Obserwowano korzystny wpływ preparatów jeżówkowych na przebieg grypy i zakażeń górnych dróg oddechowych

2. Aloes (Aloe vera)

Po parenteralnym podaniu wodnego wyciągu (biostymina) występuje wzrost liczby limfocytów B we krwi obwodowej i komórek produkujących przeciwciała hemolizujące, a także odpowiedź limfocytów T na PHA.

3. Żeń-szeń (Panax ginseng)

Galaktyny i arabinogalaktyny otrzymywane z kłączy żeń-szenia wzmagają odporność organizmu na zakażenia bakteryjne i wirusowe oraz aktywność fagocytarną

4. Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum)

Surowiec o wielokierunkowym działaniu także immunostymulującym i przeciwdepresyjnym. Zawiera hyperycynę.

5. Żywotnik (Thuja occidentalis)

6. Padma 28 (preparat złożony z wyciągów roślinnych i związków nieorganicznych)

Przykłady roślinnych leków stosowanych w chorobach nowotworowych

1. Jemioła biała (Viscum album)

Stosowana do wytwarzania preparatów Iscador i Plenesol, używanych do ostrzykiwania guzów nowotworowych i wywołania ich martwicy

2.

Barwinek różowy (Catharanthus roseus)

Surowiec do otrzymywania winblastyny i winkrystyny, substancji o działaniu przeciwnowotworowym wyizolowanych odpowiednio w 1958r. i w 1963r. Wcześniej rośliny te stosowano jako środki hipoglikemiczne na terenie Azji.

3.

Cis (Taxus brevifolia)

4.

Camptotheca acuminata (Chiny)

5.

Podophyllum peltatum (Ameryka)

Surowiec do otrzymywania podofilotoksyny i półsyntetycznych pochodnych etopozydui tenipozydu o działaniu przeciwnowotworowym

6.

Zimowit jesienny (Colchicum autumnale )

Surowiec do otrzymywania kolchicyny

2


Wyszukiwarka