BRADSOT PÓŁNOCNY

(gastromycosis ovis)

Choroba występuje u młodych owiec o dobrej kondycji. Przebiega w postaciach ostrej lub nadostrej. Cechuje się zapaleniem krwotocznym trawieńca i nagłym zejściem śmiertelnym.

Występowanie:

• Szkocja, Irlandia, kraje skandynawskie, Islandia, północna części Niemiec, USA i Australia.

Etiologia:

Clostridium septicum

• smukła, Gram (+) laseczka beztlenowa

• wytwarza owalne zarodniki, które są umiejscowione w pobliżu końca laseczki

• należy do beztlenowców sacharolitycznych

• wytwarza wiele egzotoksyn, a zwłaszcza toksyny α, β, γ, δ

• toksyna alfa − wykazuje właściwości hemolityczne i wywołuje martwicę tkanek

• toksyna beta − dezoksyrybonukleaza

• toksyna gamma − hialuronidaza

• toksyna delta − wykazuje właściwości hemolityczne

Epizotiologia:

• zarodniki Cl. septicum bytują powszechnie w środowisku zewnętrznym

• mogą przebywać w przewodzie pokarmowym nie wywołując objawów chorobowych

• czynnikiem wyzwalającym jest spożywanie zamarzniętej trawy, siana lub liści buraczanych

Wrota:

per os

Patogeneza:

zarodniki → przewód pokarmowy → zamarznięta karma → niestrawność → przejście form zarodnikowych w wegetatywne → namnożenie się zarazka → wytwarzanie toksyn → krwiobieg → zachorowanie → śmierć

• zachorowanie występuje prawie wyłącznie wśród owiec młodych, około 1 roku, które wypasa się w okresie pierwszych przymrozków.

• straty mogą wynosić do 10% pogłowia stada; śmiertelność sztuk, które zachorowały jest znacznie większa

Objawy:

 p. nadostra: narastają bardzo gwałtownie: osłabienie, zwierzę odstaje od stada, przyjmuje postawę leżącą, zejście śmiertelne następuje w ciągu kilku godzin

 p. ostra: niepokój, bóle w obrębie jamy brzusznej, wzdęcie, obrzęk okolicy głowy, niekiedy wypływ krwawy z naturalnych otworów ciała

AP:

• zwłoki są rozdęte na skutek obrzęków tkanek podskórnych i tworzenia się gazu w przewodzie pokarmowym, bardzo szybko ulegają rozkładowi

• mięśnie barwy ciemnobrunatnej, w jamach otrzewnowej, opłucnej i worku osierdziowym − nadmierna ilość krwawego płynu wysiękowego, co jest charakterystyczne dla toksemii wywoływanych przez drobnoustroje beztlenowe

• znaczny obrzęk błony śluzowej trawieńca oraz ogniska krwotoczno-zapalne w okolicy odźwiernika i fałdów błony śluzowej

• zapalenie krwotoczne dwunastnicy

Rozpoznawanie:

• nagłe upadki owiec bez uprzednio obserwowanych objawów klinicznych

• zmiany sekcyjne

Bad. laboratoryjne:

bad. mikroskopowe − wykazanie Cl. perfringens w preparcie odciskowym z wątroby (świeże zwłoki)

D. różnicowa:

inne choroby beztlenowcowe o nadostrym lub ostrym przebiegu: enterotoksemia, martwicowe zapalenie wątroby, obrzęk złośliwy oraz wąglik

Zapobieganie i zwalczanie:

• leczenie nie znajduje zastosowania.

• profilaktyka: unikanie czynników wyzwalających chorobę: błędy w żywieniu, a zwłaszcza karma zmarznięta i brudna, unikać pasz szorstkich, powodujących stany zapalne przewodu pokarmowego

• w okolicach, w których bradsot występuje enzootycznie − szczepionka zawierająca toksoid Cl. septicum. Owce szczepi się dwukrotnie w odstępach 2 tyg., zwłaszcza w okresie późnego lata i wczesnej jesieni

Piśmiennictwo:

1. Cąkała S.: „Choroby owiec” Warszawa 1975, 211-214

---