Czynniki paragenetyczne -
wpływ nieprzekazanego zestawu genów matki,
oddziaływanie cytoplazmy komórki jajowej
Czynniki niegenetyczne ale związane z rozwojem prenatalnym :
wiek rodziców
kolejność ciąży
Czynniki egzogenne (środowiskowe) - (modyfikatory rozwoju) - środowisko pozwala na lepsze lub gorsze wykorzystanie genotypu, potencjał genetyczny zależy od oddziaływań czynników środowiskowych.
Ekosensytywność - wrażliwość na czynniki środowiskowe.
Rezystancja - oporność na czynniki środowiska
Adaptacja - zmiany przystosowawcze występujące pod wpływem selekcji naturalnej mające charakter dziedziczny
Adaptabilność - zdolność organizmu do przystosowania się do warunków środowiskowych w ciągu życia osobniczego - zmiany te są niedziedziczne i nierewolucyjne
Adiustacja - dostosowanie krótkotrwałe, polegające na zmianach odwracalnych, które zanikają po ustaniu czynnika wywołującego, np. aklimatyzacja, wytrenowanie.
Czynniki biograficzne (modyfikatory naturalne) -
Klimat i wszystkie jego składowe - temperatura, ciśnienie atmosferyczne, wilgotność, nasłonecznienie, ilość opadów, wiatr
Fauna i Flora (rośliny i zwierzęta)
Zasoby mineralne wchodzące w skład wody, gleby i powietrza
Ekologia - obszerna dziedzina wiedzy zajmująca się badaniem wpływu czynników środowiskowych (zewnętrznych) na człowieka
Reguły Ekologiczne
Bergman - mieszkańcy stref klimatu zimowego odznaczają się mniejszym stosunkiem powierzchni do masy ciała
Allena - wystające na zewnątrz części ciała zwierząt stałocieplnych są krótsze u gatunków lub ras zamieszkujących strefy klimatu zimowego
Glogera - istnieje współzależność między warunkami hydrotermicznymi a barwą zwierząt. W przypadku człowieka jest to związek pigmentacji z szerokością geograficzną i klimatem.
Thomsona - Buxtona - istnieje współzależność między szerokością nosa a wilgotnością i temperaturą: w klimacie suchym i zimnym - nos wąski, w gorącym i wilgotnym - nos szeroki.
Hipoksja - stan niedotlenienia organizmu.
Czynniki społeczno-ekonomiczne (modyfikatory kulturowe) -
ZMIENNE SPOŁECZNE
Wielkość zamieszkiwanej aglomeracji (duże miasto, małe miasto, wieś)
Wykształcenie (podstawowe lub zasadnicze zawodowe, średnie, wyższe)
Zawód lub rodzaj wykonywanej pracy (fizyczna, umysłowa)
Liczba dzieci w rodzinie
Oddziaływanie zmiennych społecznych uwidacznia się w postaci:
Gradientów społecznych
Trendów seksualnych
GRADIENTY SPOŁECZNE
Gradienty społeczne - należy rozumieć jako róznice biologiczne (np. wysokości ciała, wieku, menarche) między grupami ludności różniącymi się sytuacją społeczno-ekonomiczną. Jeśli posługujemy się kilkustopniowymi skalami to różnice o tym samym kierunku między poszczególnymi stopniami skali tworzą gradient np. gradient wysokości ciała na skali wykształcenia.
Zmienne społeczne wpływają na cechy biologiczne nie bezpośrednio ale pośrednio poprzez sposób odżywiania, poziom higieny i opieki lekarskiej, wpływy psychonerwowe, aktywność pracy fizycznej.
TRENDY SEKULARNE
Tendencja przemian międzypokoleniowych dotyczy:
- tempa (akceleracji rozwoju)
- wielkości poszczególnych cech
- kolejności przejawów rozwoju
Akceleracja rozwoju - przyspieszenie rozwoju (kostnienia szkieletu, wyżyniania się zębów, dojrzewanie płciowe, wcześniejsze zakończenie wzrastania)
W zadnym stopniu akceleracji nie podlega rozwój psychiczny i społeczny.
Wyszukiwarka