PATOFIZJOLOGIA 04.01.2010

WYKŁAD 12

„ZAPALENIA PŁUC, NEREK, WYROSTKA ROBACZKOWEGO, PĘCHERZA ŻÓŁCIOWEGO”

PODZIAŁ ZAPALEŃ WYTWÓRCZYCH:

1. zwykłe (bez ziarniny) - rozplem komórek np. nabłonek błon śluzowych - polipy

2. ziarninujące (ziarnina - komórki układu śródbłonkowo-siateczkowatego)

Ze względu na rodzaj ziarniny:

1. nieswoiste - ziarnina nieswoista nie różniąca się od tej, tworzącej się podczas naprawy tkanek. Na podstawie obrazu mikroskopowego nie można określić czynnika patogennego.

2. swoiste - na podstawie obrazu mikroskopowego można rozpoznać chorobę - czynnik etiologiczny. Zalicza się: chorobę reumatyczną, twardziej, trąd (zaliczano również gruźlicę, ale zmiany gruźlicze pojawiają się w wielu chorobach)

Przykłady przewlekłych:

1. marskość wątroby

2. pylica krzemowa

3. przewlekłe zapalenie nerek

4. gruźlica

Objawy zapalenia:

1. zaczerwienienie (rubor)

2. obrzęk (tumor)

3. podwyższona temperatura ciała (calor) - przekrwienie czynne

4. ból (dolor)

5. upośledzenie funkcji narządu (functio laesa)

Zjawiska ogólnoustrojowe w zapaleniach:

1. podwyższona temperatura ciała

2. przyspieszona czynność serca

3. leukocytoza

4. przyspieszone OB.

Uogólnione procesy infekcyjne w ustroju:

1. posocznica (skepsis) - załamanie odporności i namnażanie bakterii

2. ropnica (pyaemia) - bakterie ropotwórcze we krwi

3. toksemia (toxaemia) - same toksyny bakteryjne we krwi np. błonica

4. bakteriemia (bacteraemia) - nie ulegają namnażaniu

ZAPALENIA PŁUC

I PODZIAŁ:

1. śródpęcherzykowe

1. płatowe - pneumonia lobaris (włóknikowe)

2. pławikowe - pneumonia lobularis - zmiany ogniskowe (obok zmienionych komórek te, nieobjęte procesem zapalnym), lżejsze niż płatowe

2. śródmiąższowe

II PODZIAŁ:

1. ostre

2. przewlekłe

III PODZIAŁ:

1. bakteryjne

2. wirusowe

3. grzybicze

4. pierwotniakowe

5. alergiczne

6. wywołane czynnikami chemicznymi i fizycznymi

PŁATOWE ZAPALENIE PŁUC (pneumonia crouposa)

Jest to zapalenie:

• wysiękowe

• włóknikowe

Czynnik etiologiczny:

1. streptococcus pneumoniae

2. klebsiella pneumoniae

OBRAZ mikro- i makroskopowy:

Zmiany są jednoczasowe i jednakowe.

FAZA I - stadium nawału (24-48h):

1. MAKRO - płuco ciastowate, czerwonowiśniowe, ciężkie, na przekroju broczy płynem pienistym

2. MIKRO - przegrody poszerzone i przekrwione, w pęcherzykach wysięk zapalny (erytrocyty, makrofagi, leukocyty)

FAZA II - zwątrobienia czerwonego (od kilku h do 2 dni):

1. MAKRO - płat ciężki o spoistości wątroby, nie zapadają się po otwarciu klatki piersiowej, na przekroju czerwony, suchawy

2. MIKRO - pęcherzyki wypełnione wysiękiem (krwinki czerwone, włóknik), przegrody przekrwione

FAZA III - stadium zwątrobienia szarego (około 4 dni):

1. MAKRO - płat ciężki, spoisty, szaroczerwony, opłucna pokryta włóknikiem,
   na przekroju szaroczerwone, suche, kruche

2. MIKRO - w wysięku dużo włóknika, neutrofili i makrofagów, przekrwienie
   w przegrodach ustępuje

FAZA IV - stadium rozejścia (6-9 dni):

1. MAKRO - płuco miękkie, kruche, z powierzchni wypływa mętny, niepienisty płyn

2. MIKRO - naczynia przegród poszerzone, wysięk zostaje rozpuszczony przez enzymy uwalniane z makrofagów, część ulega resorpcji, a część zostaje wykrztuszona

POWIKŁANIA:

1. wędrujące zapalenie płuc (następny płat)

2. ropień płuca

3. zmięsowacenie płuca (=zwłóknienie, rozrasta się tkanka łączna)

4. ostra niewydolność krążeniowa i oddechowa na początku fazy rozejścia się

Leczenie - antybiotykoterapia.

OSKRZELOWE ZAPALENIE PŁUC: (bronchopneumonia)

• Zapalenie pławikowe towarzyszące zmianom zapalnym w oskrzelach i oskrzelikach.

• Zwykle chorują osoby starsze i dzieci

• Jest to zapalenie: wysiękowe, nieżytowe (śluz w wysięku)

Etiologia:

1. paciorkowce, gronkowce ropotwórcze

2. wirusy

3. środki chemiczne

4. pyły

5. podłoże alergiczne

Obraz makroskopowy:

1. niejednoczesność zmian

2. zmiana objęta zapaleniem sztywna, wyniosła ponad otaczający miąższ

3. jej barwa czerwona lub szaroróżowa

Obraz mikroskopowy:

W pęcherzykach:

• wysięk, złuszczony nabłonek, leukocyty

• ściany przekrwione

• obok widoczne prawidłowe pęcherzyki

W oskrzelach:

• wysięk zawierający śluz, złuszczony nabłonek i leukocyty

• ściany mocno przekrwione

KROPIDLAKOWE ZAPALENIE PŁUC: (aspergillosis pulmonum):

• wysiękowe

• ropne

Etiologia: kropidlak (aspergillus fumigatus) - saprofit, atakuje w stanach obniżonej odporności:

1. w chorobie nowotworowej

2. gruźlicy

3. po antybiotykoterapii

4. po immunosupresji

Leczenie - mykostatyki

Charakterystyka:

Rozpoznanie - badanie mikroskopowe plwociny lub rozmazu z oskrzela.

Obraz makroskopowy - szarobrunatne masy, pod uciskiem rozpadające się.

Obraz mikroskopowy - zbita grzybnia z rozwidlających się na kształt kropidła nitek grzybni (częste w starych jamach po gruźlicy płuc). Grzyb może być widoczny w miąższu (strzępki w wysięku)

ODMIEDNICZKOWE ZAPALENIE NEREK (pyelonephritis):

• ostre

• podostre

• przewlekłe

Objawy kliniczne:

1. Faza ostra: podwyższona temperatura, bóle podbrzusza, okolicy lędźwiowej, częstomocz

2. Faza przewlekła: zanik miąższu, nadciśnienie, mocznica

Leczenie - antybiotyki, antyseptyki.

Przyczyny - zakażenia bakteryjne:

1. droga zakażenia wstępująca przez cewkę moczową:

• kamica

• ciąża

• zabiegi diagnostyczno-lecznicze

• refleks pęcherzowo-moczowodowy

• rozrost prostaty

zstępująca - krwiopochodna

przez ciągłość - z ropnia okołonerkowego

Odmiedniczkowe zapalenie nerek OSTRE (pyelonephritis acuta):

Mikroskopowo - zmiany martwiczo-ropne lub ropnie w miąższu nerek.

Naciek zapalny (neutrofile) - początkowo w przestrzeni śródmiąższowej potem w świetle kanalików. Nie stwierdza się zmian w kłębuszkach nerkowych

Odmiedniczkowe zapalenie nerek PRZEWLEKŁE (pyelonephritis chronica):

• śródmiąższowe

• jest postacią zapalenia wytwórczego

Obraz mikroskopowy:

1. nacieki zapalne (limfocytarne) w okolicy miedniczki nerkowej

2. w tkance śródmiąższowej nerki

3. zanik nabłonka kanalików nerkowych, pojawia się kwasochłonna wydzielina

4. zanik i szkliwienie kłębuszków nerkowych

5. włóknienie okołokłębkowe

ZAPALENIE KŁĘBUSZKOWE NEREK (glomerulonephritis):

Obejmuje wiele jednostek chorobowych.

Różnią się etiologią, patogenezą, morfologią, przebiegiem klinicznym.

Cecha wspólna: pierwotna lokalizacja w kłębuszkach nerkowych.

Etiologia:.

1. złożone

2. paciorkowce beta-hemolityczne lub inne bakterie

3. stan zapalny powodują zjawiska immunologiczne przez nie wywoływane

Podział:

1. zapalenia, w których zmiany dotyczą głównie komórek śródbłonka i komórek mezangium

2. zapalenia, w których zmiany dotyczą błon podstawnych naczyń włosowatych i podocytów

Charakterystyka - zmiany mikroskopowe:

1. rozplem komórek mezangium

2. zmiany w błonie podstawnej (pogrubienie)

3. rozplem komórek nabłonka listka ściennego torebki kłębuszka

4. szkliwienie kłębuszków

5. odkładanie się kompleksów immunologicznych, immunoglobulin lub dopełniacza w kłębuszkach

• zapalenie to dotyczy symetrycznie obu nerek

• obraz MAKRO - podobny do prawidłowego

• w schyłkowej postaci nerki są mniejsze od drobnoziarnistej powierzchni

• towarzyszy grypie, zwalniającemu zapaleniu wsierdzia, toczniowi rumieniowatemu, chorobie Schoenleina i Henocha

Każda postać ma inny przebieg kliniczny, odmienny obraz makroskopowy, wymaga innego leczenia.

Często poprzedzona ANGINĄ.

Objawy (ostre):

1. zaczyna się nagle

2. bóle w okolicy lędźwiowej

3. nudności, wymioty

4. tachykardia

5. nadciśnienie tętnicze

6. obrzęki

7. w moczu wałeczki (z erytrocytów), białko, krwinki białe

8. we krwi wysokie miano antystreptolizyny - przeciwciała skierowanego przeciwko paciorkowcom (ASO)

Obraz mikroskopowy:

1. w kłębuszkach rozplem komórek mezangium (zapalenie mezangialno-rozplemowe)

2. w badaniu immunofluorescencyjnym kompleksy antygen-przeciwciało między błoną podstawną a podocytami

Przewlekłe zapalenie kłębuszków nerkowych:

Rokowanie złe, pogorszenie czynności nerek.

Objawy:

1. białkomocz

2. krwinkomocz

3. obrzęki

4. nadciśnienie tętnicze

5. zespół nerczycowy - rozwija się przy uszkodzeniu błony podstawnej

Większość zapaleń kończy się jako zapalenie zanikowe.

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego (appendicitis phlegmonosa):

• najczęstsza przyczyna „ostrego brzucha”,

• głównie u młodych,

• wymaga leczenia chirurgicznego,

• nieleczone mogą być groźne -> powikłania

• wysiękowe

• ropne

Powikłania:

1. w przypadku opóźnionego rozpoznania - zgorzel ściany wyrostka i jej przedziurawienie

2. rozlane lub ograniczone zapalenie otrzewnej

3. naciek lub ropień okołowyrostkowy

4. wczesna lub późna niedrożność jelit

Przyczyny:

1. zakażenia bakteryjne, wtórne do zamknięcia światła wyrostka przez zrosty, zagięcie, kamienie kałowe, ciała obce, pasożyty

2. zakażenia wirusowe przebiegające z owrzodzeniem błony śluzowej wyrostka

3. ubytki warstw mięśniowych

4. wzrost ciśnienia w kątnicy, spowodowany niskoresztkową dietą

Postacie:

1. proste - zmiany zapalne nie przekraczające błony śluzowej

2. ropowicze - obejmują całą grubość ściany wyrostka

Objawy:

1. brak łaknienia, nudności, wymioty

2. podwyższona temperatura ciała

3. przyspieszenie tętna

4. trudny do zlokalizowania ból w nadbrzuszu lub śródbrzuszu (ból trzewny) - przemieszczający się po kilku lub kilkunastu godzinach do prawego dołu biodrowego

5. bolesność podczas badania per rectum (przez odbyt)

6. biegunka i wzdęcia (u dzieci)

7. bolesność uciskowa, objaw Blumberga (ból przy oderwaniu ręki od ucisku), obrona mięśniowa w okolicy prawego dołu biodrowego

Rozpoznanie OZWR:

Opiera się głównie na:

1. na zebranym wywiadzie i badaniu klinicznym

2. w badaniach krwi podwyższony poziom białych krwinek

3. czasami przydatne jest USG

OSTRE ZAPALENIE PĘCHERZA ŻÓŁCIOWEGO cdn.

71

---