Metodyka zagadnienia na egzamin - marzec 2008
Definicja metodyki i zadania metodyki,
Wybrane zagadnienia opieki i wychowania
typy wychowania
struktura postaw opiekuńczych
Warunki dobrego planu
struktura planu
cechy planu
kierunki pomocy rodzinie
definicja rodziny typy rodzin
Literatura:
Z. Dąbrowski Pedagogika Opiekuńcza w zarysie
U. Kamińska Wstęp do metodyki opieki i wychowania w instytucjonalnych i rodzinnych formach opieki.
encyklopedia pedagogiczna 21 wieku
G. Gajewska pedagogika opiekuńcza i jej metodyka
Albin Kelm Węzłowe problemy pedagogiki opiekuńczej
Pedagogika rodziny Brągiel, Kawula
Zagadnienia z wykładów:
omówić etapy planowania
struktura planu rocznego / miesięcznego
struktura konspektu pracy wychowawczej
co to jest charakterystyka zachowania, podać jej plan A. Kelm
co to jest charakterystyka osobowości podać jej plan
jak należy rozumieć proces opiekuńczo - wychowawczy, odmiany procesu i jego zmienne
wymienić zasady wychowania opiekuńczego i omówić dwie z nich
wymienić funkcje wychowania opiekuńczego omówić dwie z nich
instytucje wspomagające rodzinę, ich zadania
instytucje uzupełniające i instytucje zastępujące rodzinę: wymienić i określić ich zadania
jak należy rozumieć profilaktykę szkolną i jej odmiany (poziomy)
struktura lokalnego systemu opiekuńczo wychowawczego
założenia prorodzinnego systemu opiekuńczo wychowawczego
formy pomocy dzieciom krzywdzonym w rodzinie (działania interwencyjne, profilaktyczne, terapeutyczne)
typy rodzin ze względu na stopień zagrożenia dziecka w rodzinie
rodzina dysfunkcjonalna a rodzina patologiczna
Egzamin Metodyka wspomagania funkcjonowania rodziny
1.Definicja metodyki i zadania metodyki,
METODYKA WSPOMAGANIA -jest to zbiór zadań, zasad, form i metod w realizacji celów wychowania opiekuńczego. Jest szczegółowym działaniem pedagogiki opiekuńczej i wiąże się z pracą socjalną w miejscu zamieszkania, jest systemem zaleceń metodycznych i opiera się na teoretycznych podstawach wychowania opiekuńczego.
Metodyka to zbiór dyrektyw określających sposoby prawidłowego wychowywania czynności wychowawczych.
Zadania metodyki:
1. poznanie uwarunkowań społeczno-wychowawczych czyli osobowości wychowanków, ich możliwości psycho-fizycznych, kontaktów ze środowiskiem rodzinnym
2. wskazywanie zasad, form, metod i technik wychowania
3. modernizowanie działalności opiekuńczo-wychowawczej uwzględniając specyfikę danego środowiska
4. akceptowanie konieczności kształcenia i doskonalenia pracy wychowanków
5. opisywanie doświadczeń i osiągnięć konkretnych środowisk opiekuńczo-wychowawczych wymiany i wzbogacania doświadczeń.
Występują 3 rodzaje metodyk:
1. Ze względu na rodzaj instytucji:
- metodyka wychowania w szkole
- metodyka wychowania w świetlicy
2. Ze względu na pełnione przez wychowawcę funkcje:
- metodyka pracy wychowawcy klasowego
- metodyka pracy opiekuna
3. Ze względu na cele które chce osiągnąć:
- metodyka do wychowania do czasu wolnego
- metodyka pracy samorządności
Plan - pewien opis, rozumiany jako wytwór zmysłowo uchwytny pewien znak złożony, zbudowany ze znaków: np. układ wpisanych zdań albo wykres graficzny. Okazuje jakie będzie to co zamierzone jeżeli będzie takim jakim zamierzamy je mieć.
5. Warunki dobrego planowania.
Aby ułożyć dobry plan trzeba wiedzieć
znać podstawy planowania (prawne, statut szkoły, regulamin, kodeks ucznia, dokumenty, rozporządzenia)
źródła, rozwiązania (eksperymenty)
wiadomości na temat charakteru, perspektywę rozwojową danej placówki (tradycje, doświadczenia, problemy, trudności, sukcesy)
środowisko wychowawcze (nauczyciele, dzieci, rodzice, rozwój intelektualny, społeczny)
6. Cykl Planowania / struktura planu
ustalić cel nadrzędny i operacyjny (szczegółowy)
Koncepcja (etap obmyślania zasobów i środków)
ogniwo podstawowe w planowaniu
zestrajanie
alternatywne planowanie
Pozyskiwanie zasobów i środków (także kadrę)
Wdrożenie planu
Kontrola lub nadzór.
7. cechy dobrego planu.
Celowy - trafne ocenianie celu działania i środków
wykonalny - realistycznie zakładający osiągnięcia celów w przewidywanym terminie.
Zgodny wewnętrznie (konsekwentny) tzn. że w planie nie mogą zamierzenia wzajemnie się wykluczać
Operacyjny - łatwy do zastosowania w konkretnym działaniu.
Elastyczny - uzasadniona możliwość wycofania się
Dostatecznie szczegółowy - tzn. zawierający zadania zrozumiałe dla realizującego.
Długoterminowy - wybiegający w przyszłość.
Terminowy - granice czasowe.
Kompletny - uwzględniający całokształt działań związanych z realizacją celów
Racjonalny - uwzględniający aktualne potrzeby, warunki i możliwości realizacji przyjętych zadań.
8 Główne kierunki pomocy rodzinie
Pomoc rodzinie to forma bezpośredniego oddziaływania na rodzinę i pośredniego na dziecko, wspierająca jego rozwój biosocjokulturalny. Może przybrać trzy kierunki działań:
1.Kompensację społeczną (należy rozumieć wyrównywanie braków środowiskowych i organicznych). Są to braki pierwotne, które sprzężone mogą wywoływać braki wtórne objawiające się niedoskonałościami rozwoju biologicznego, społecznego czy kulturalnego. Wyrównywanie braków środowiskowych w stosunku do różnych kategorii może mieć charakter pomocy socjalnej dziecku i rodzinie oraz pomocy wychowawczej.
2.Profilaktykę wychowawczą (traktowana jest jako działalność związana z neutralizowaniem wpływu czynników powodujących potencjalne zagrożenie rozwoju biosocjokulturalnego. Polega na ujawnieniu zarówno uwarunkowań negatywnych, zaburzających rozwój, jak też tych elementów środowiska, które obecnie nie wywołują zagrożenia, ale w przyszłości mogą zaburzyć prawidłowy przebieg rozwoju jednostki. Działanie profilaktyczne może być bezpośrednio ukierunkowane na dziecko i polega na dostarczeniu mu bodźców, stymulowaniu rozwoju bądź też na podejmowaniu działań uprzedzających występowanie skutków negatywnych stanów. Oddziaływania profilaktyczne w stosunku do rodzin polegają głównie na wzbogacaniu wiedzy rodziców uwarunkowaniach przebiegu procesu rozwoju biosocjokulturalnego dziecka w rodzinie. Mogą odbywać w formie zbiorowej jak i indywidualnej.
3.Ratownictwo zjawia się z zewnątrz w razie nagłego nieszczęścia jednostki lub klęski gromadnej, doraźnie zwalcza działania złego losu i pierwsze jego skutki. Postępowanie socjalno-wychowawcze należy zacząć od podjęcia działań kompensacyjnych, które mogą być stosowane równolegle z profilaktyką - czasem ja wyprzedzać. Działania ratownicze polegają m.in na czasowej lub stałej izolacji dziecka od rodziny. Podejmowane są zwłaszcza w rodzinach problemowych, w których próg zagrożenia rozwoju dziecka określa się jako krytyczny.
Opieka - zaspokajanie potrzeb
OPIEKA-jest to pomoc dzieciom i młodzieży w zaspokajaniu i rozwijaniu potrzeb oraz wspieranie ich rozwoju przez tworzenie korzystnych warunków dla przebiegu procesu wychowania. Opieka nad dziećmi i młodzieżą powinna mieć charakter wychowawczy i obejmować ogół uczniów, nie tylko tych, którzy są pozbawieni dostatecznej opieki rodzicielskiej
Wychowanie to kształtowanie osobowości oraz pewnych postaw, norm postępowania, poglądów. Wychowanie pojmowane jako celowe i świadome kształtowanie osobowości wychowanków. Kształtujemy zarówno ich poglądy umiejętności, postawy jak i sposoby zachowania.
Wychowanie, czyli świadome działanie przez wychowawcę na wychowanka mające na celu wytworzenie pewnej zmiany w jego osobowości.
9. definicja rodziny, typy rodzin
RODZINA
UJECIE PEDAGOGICZNE (wg Kawuli):
Rodzina jest grupa spol. w której następuje poznanie pierwszych form etyczno-moralnych , rozróżnianie dobra i zła, klasyfikowanie osób, przedmiotów i zjawisk (uznaje on także za rodzinę związki kohabitacyjne - wolne związki - konkubinat)
TYPOLOGIA RODZIN
I wg liczebności członków:
1) monogamiczna (♂+♀);
2) poliandryczna (1♂+kika♀);
3) poligamiczna (kilku ♂+ 1♀)
II wg zbiorowości spośród której wybierany jest małżonek:
1) endogamiczne (elitarna- to samo srodow.);
2) egzogamiczne (egalitarna - różne srodow)
III wg sprawującego władze:
1) matriarchalne;
2) patriarchalne;
3) egalitarne
IV wg miejsca zamieszkania:
1) matrylokalne;
2) patrylokalne;
3) neolokalne
V wg tego po kim dziedziczymy nazwisko:
1)matrylinearne;
2) patrylinearne
STRUKTURARODZINY ZE WZGLĘDU NA LICZBE JEJ CZŁONKÓW:
1) pełna (rodzic+ dzieci);
2) zrekonstruowana (rodzic + dzieci+ macocha/ojczym);
3) związki kohabitacyjne;
4) niepełna (rozbita, sieroca, panna z dzieckiem separacja)
F-CJE RODZINY (wg Tyszki):
I BIOPSYCHICZNE:
1) prokreacyjna - zaspokajanie potrzeb w kwestii posiadania potomstwa;
2) seksualna - zaspokajanie potrzeb seksualnych wspol małżonków, nie musi być związana z prokreacja;
II EKONOMICZNA:
1) materialno-ekonomiczna - zaspokajanie potrzeb materialnych;
2) opiekuńczo- zabezpieczająca - troska nad dziećmi i osobami starszymi i chorymi ;
III SPOŁECZNO-WYZNACZAJACA:
1) klasowa- utrzymanie dziecka w klasie rodziny;
2) legalizacyjno-kontrolna - rodzice legalizują pewne zachowania(np. przyzwyczajenie do nagości) ;
IV SOCJOPSYCHOLOGICZNA:
1) socjalizacyjna - dostosowanie zachowania do norm obowiązujących w społeczeństwie;
2) kulturalna- zapoznawanie z dziedzictwem kultury, inkulturacja;
3) rekreacyjno-towarzyska - umiejętności zachowania się w towarzystwie, spędzania czasu wolnego, spontaniczne kontakty towarzyskie;
4) emocjonalno-ekspresyjna - poparcie, bezpieczeństwo, miłość, kształtowanie wspólnoty rodzinnej, emocjonalnej i intelektualnej
POTRZEBY JAKIE RODZINA POWINNA ZASPOKAJAC:
-bezpieczeństwa,
-poznania,
-akceptacji,
-kontaktu emocjonalnego,
-samodzielności,
-posiadania
Wykłady
1 omówić etapy planowania
Plan - pewien opis, rozumiany jako wytwór zmysłowo uchwytny pewien znak złożony, zbudowany ze znaków: np. układ wpisanych zdań albo wykres graficzny. Okazuje jakie będzie to co zamierzone jeżeli będzie takim jakim zamierzamy je mieć.
Cykl Planowania /etapy planowania
ustalić cel nadrzędny i operacyjny (szczegółowy)
Koncepcja (etap obmyślania zasobów i środków)
ogniwo podstawowe w planowaniu
zestrajanie
alternatywne planowanie
Pozyskiwanie zasobów i środków (także kadrę)
Wdrożenie planu
Kontrola lub nadzór.
2. struktura planu rocznego / miesięcznego
Struktura planu miesięcznego (rocznego) tzn. okresowego:
Roczny plan jest podstawą do opracowania planów okresowych. Obejmuje on całokształt najważniejszych zadań przewidzianych do realizacji w danym roku.
A. Diagnostyczno - wnioskowa: pierwszą częścią planu rocznego jest wstęp, który stanowi uzasadnienie planowanych celów pracy, zadań wychowawczych i form realizacji, aktualna sytuacja placówki oraz program potrzeb i możliwości wychowanków, kadry, zapewnienie środków materialnych
B. Opiekuńcza: druga część obejmuje sprawy opieki i wychowania, cele działalności opiekuńczo - wychowawczej w danym roku. Ustala się też terminy i osoby odpowiedzialne za realizację tych zadań. Jest to zasadnicza część planu rocznego.
C. Wychowawcza i doskonalenia pracy: trzecią część planu stanowią zamierzenia związane z doskonaleniem pracy zespołu pedagogicznego.
1. Hasło tygodnia - cele i formy, nazwa cyklu (zajęcia opiekuńczo - wychowawcze, dydaktyczne, literackie, kulturalno - rozrywkowe, plastyczno - techniczne, rekreacyjno - turystyczne, gry i zabawy, zajęcia muzyczne)
2. Pozycje dnia - stałe i zmienne
- konspekt pracy opiekuńczo - wychowawczej
- temat zajęć
- cele:
- kształcący (strefa poznawcza)
- wychowawczy (strefa moralna)
- poznawczy (nowe elementy)
- uniwersalny
- osoba prowadząca: jednostka metodycznie zmienna
3. struktura konspektu pracy wychowawczej
struktura niniejszego konspektu opiera się na zasadniczych filarach: cel
główny strategii pracy wychowawczej, cele szczegółowe( działania/zadania,
harmonogram realizacji, poniesione nakłady, wskaźniki osiągania celu/minimum
realizacyjne, źródła danych).
4.co to jest charakterystyka zachowania, podać jej plan
Charakterystyka zachowania:
Ogranicza się do podsumowania reakcji i działań zaobserwowanych u dziecka. Ukazuje ona np., czy dziecko często zgłasza się do odpowiedzi na lekcji, poprawnie się wysławia, uczestniczy w grach, zabawach ruchowych, czy wywołuje kłótnie, czy atakowane reaguje płaczem lub atakowane ucieka.
1. zawierają pojęcia, które mają na celu dokonanie uogólnionego opisu zachowania się na podstawie obserwacji
*- charakterystyka zachowania się jest ograniczona do podsumowania
zaobserwowanych faktów , określenia ich rodzaju i częstotliwości występowania.
Taka charakterystyka nie zawiera stwierdzeń� dotyczących cech
osobowości charakteryzowanej
jednostki. Mówi ona , że np. obserwowane dziecko często zgłasza się do
odpowiedzi na lekcji , poprawnie wysławia się , uczestniczy w grze w piłkę
wywołuje kłótnie kolegami zaatakowane ucieka czy płacze. , poprawnie się
wysławia, uczestniczy w grach, zabawach ruchowych, czy wywołuje kłótnie, czy
atakowane reaguje płaczem lub atakowane ucieka.
1. zawierają pojęcia, które mają na celu dokonanie uogólnionego opisu
zachowania się na podstawie obserwacji
Podział charakterystyk zachowania:
- przyczynowa poszykuje się genezy zachowań np . przyczyn trudności w
nauce.
Główny nacisk jest położony na wyjaśnienie genezy kształtowania się
analizowanych cech. Punktem wyjścia tej charakterystyki jest charakterystyka
opisowa, która dostarcza materiałów stanowiących podstawę analizy czynników
wpływających na powstanie opisywanych cech osobowości
- funkcjonalna diagnoza na podstawie zaobserwowanych zachowań , jakie będą
skutki , jeżeli nie będziemy działać ( co się stanie jeżeli?)
ze względu na formę:
- charakterystyki całościowe zawierają pełny obraz cech osobowości
dziecka, jest obszerna , opiera się na dużej ilości materiałów uwzględniane
są tu cechy jego umysłu , woli , życia uczuciowego , posiadane przez niego
zdolności , zainteresowania postawy , przekonania . cechy temperamentu i charakteru.
- charakterystyka cząstkowa (fragmentaryczna) dotyczą tylko niektórych cech
osobowości dziecka , jego stosunku do pracy umiejętności współżycia w grupie
, aktywności społecznej .
ze względu na sposób przygotowania char. Swobodna opracowana bez
ustalonego planu i ten brak planu , sprawuje pewna chaotyczną , że nie
daje ona wyczerpującego obrazu osobowości dziecka i to obniża jej wartość. Zawiera opis cech osobowości uznanych za szczególnie ważne dla danej jednostki.
5.co to jest charakterystyka osobowości podać jej plan
*-char. Osobowości schemat* : 1. Dane biograficzne dziecka (wiek płeć,
środowisko zamieszkania , sytuacja rodzinna (sierota , ma rodziców)
2.Sytuacja społeczno środowiskowa :sytuacja dziecka w rodzinie własnej , w
szkole w śród rówieśników .
3. Rozwój dziecka w poszczególnych sferach -rozwój fizyczny , rozwój
psychiczny , rozwój społeczny , rozwój kulturalny .
4. Zainteresowania i aspiracje dziecka według głównych wartości uznawanych w społeczeństwie , motywacji działania i dokonywanych przez dziecko wyborów.- zdrowie i
sprawności fizyczna , nauka i zainteresowania , kontakty rówieśnicze , dobro
własne i dobro innych., ideały itp.
Głównie pozytywy u wychowanka , główne
trudności występujące w pracy z nim.-wskazania dotyczące dalszego
postępowania wychowawczego i opiekuńczego z wychowankiem.
*:*Charakteryzujemy dziecko za pomocą cech osobowości, charakterystyki takie wskazują, czy dziecko jest inteligentne, pracowite, obowiązkowe, staranne, aktywne,
agresywne, nieśmiałe, tchórzliwe, kłamliwe.
Charakterystyki osobowości stanowią uogólnienie i podsumowanie licznych
obserwacji dziecka oraz są końcowym etapem poznawania go.
o operuje pojęciami psychologicznymi służącymi do określenia zasadniczych
cech osobowościo jej celem jest stwierdzenie, jakie jest dane dziecko, jakie posiada właściwości
6.jak należy rozumieć proces opiekuńczo - wychowawczy, odmiany procesu i jego zmienne
PROCES OPIEKUŃCZO - WYCHOWAWCZY - jest to cykl zmian jakie następują po sobie i wzajemnie się warunkujących, które są adekwatne do zaznaczających się kolejnych etapów samodzielności i zaradności życiowej.
Proces opiekuńczo -wychowawczy w znaczeniu inwolucyjnym jest to cykl zmian jakie następują po sobie i wzajemnie się warunkujących, które są adekwatne do utraty pewnych umiejętności jakie posiadaliśmy aż do końca.
Proces opiekuńczo - wychowawczy i jego zmienne:
Proces opiekuńczo - wychowawczy to cykl zmian, które po sobie następują i wzajemnie się warunkujących, które są adekwatne do zaznaczających się kolejno etapów uzyskiwania przez podopiecznego samodzielności i niezależności życiowej (proces ewolucyjny)
· Proces globalny (całościowy) - określone cykle zmian od stanu wyjściowego do końca
· Proces parcjalny - zmiany w czynnościach i zależnościach opiekuńczych, ale tylko niektórych elementów składowych
Przebieg procesu:
1. Proces ewolucyjny
- normalny
- nadzwyczajny
2. Proces opiekuńczo - wychowawczy
- inwolucyjny
- nadzwyczajny
· globalny
· parcjalny
7.wymienić zasady wychowania opiekuńczego i omówić dwie z nich
Zasady wychowania opiekuńczego
Zasada opieki sprawiedliwej
równe traktowanie dzieci
równej gratyfikacji i oczekiwania wdzięczności
sprawiedliwości w moralnym traktowaniu dzieci, wynikającym z kilku aspektów:
z powinności rodzicielskich
z opieki nad dzieckiem z powodu efektu prokreacji
z powodu niesamodzielności dziecka
z norm moralnych, prawnych i społecznych
Zasada optymalizacji opieki
Zasada wychowawczego charakteru opieki modyfikacji opieki wychowawczej
Sop Dp Ww Cz wych Cz dzieci Wz C
Dp - deprywacja potrzeb
Ww - warunki wewnętrzne
Cz wych - czynności wychowawcze rodziny
Cz dzieci - czynności wychowawcze dzieci
Wz - warunki zewnętrzne
C - cel
Zasady wychowawczego oddziaływania na potrzeby podopiecznych umiejętności związane z odczytywaniem nie komunikowalnych przez dzieci umiejętności
Zasada aktywności podopiecznych w zaspokajaniu potrzeb można je rozpatrywać etapowo: bierne korzystanie poprzez poziom czynnego współdziałania, samodzielność, poprzez usamodzielnienie się i przez pomoc innym w usamodzielnieniu.
Zasada właściwego łączenia świadczeń z wymogami wobec wychowanków.
8. wymienić funkcje wychowania opiekuńczego omówić dwie z nich
Funkcje wychowania opiekuńczego:
Funkcja homeostatyczna (związana jest z przywróceniem równowagi zarówno w sferze biologicznej jak i w każdej innej rozważamy na 2 poziomach:
- Poziom obiektywny
- Poziom subiektywny)
Funkcja egzystencjalna (ma charakter permanentny i bezwyjątkowy, jest uzależniona od jakości życia, jak ktoś jest uzależniony od kogoś innego)
Funkcja regulacyjna (jest związana z redukcją niepotrzebnych nadmiarów lub uzupełnieniem deficytów, jest kompensacja pewnych potrzeb)
Funkcja usamodzielniająca (Związana jest z przekształceniem podopiecznego w opiekuna, redukcja potrzeb ponad podmiotowych, umiejętność samodzielnego zaspokajania potrzeb we wszystkich zakresach)
Funkcja uspołeczniająca (przekształcenie się w role opiekuna ale na zasadzie że zostają wykształcone problemy pro społeczne)
9.instytucje wspomagające rodzinę, ich zadania
Instytucje wspomagające rodzinę
o charakterze materialnym (Miejskie Ośrodki Pomocy Społecznej)
o charakterze zdrowotnym (przychodnie, Sanatoria, szpitale)
o charakterze prawnym
dokumenty konwencja o prawach dziecka
instytucje Komitet Ochrony Praw Dziecka
-o charakterze podn. Kult. Szkoła, pedagog szkolny
10.instytucje uzupełniające i instytucje zastępujące rodzinę: wymienić i określić ich zadania
Instytucje uzupełniające rodzinę (przedszkola, świetlica środowiskowa)
Instytucje zastępujące rodzinę
o charakterze instytucjonalnym: Dom dziecka, Internat, policyjne Izby dziecka
o charakterze rodzinnym: Rodziny zastępcze, wioski dziecięce
Zadania: zapewnienie wychowankom bezpieczeństwa osobistego oraz ochrona ich
zdrowia fizycznego i psychicznego ( w tym warunków do tworzenia bliskich
więzi osobistych i zaspokajania potrzeb emocjonalnych
-zaspokajanie potrzeb materialnych .
-zapewnienie warunków nauki własnej i ewentualnie zdobycia zawodu,
- rozwój zainteresowań i zaspokajanie potrzeb kulturalnych ,
- wdrażanie do życia społecznego ( w tym kształtowanie postaw ideowych i społeczno - moralnych)
- przygotowanie do życia w przyszłej rodzinie własnej.
11.jak należy rozumieć profilaktykę szkolną i jej odmiany (poziomy)
Założenia profilaktyki szkolnej:
Profilaktyka a dokładniej działania profilaktyczne są jedną z form pomocy dzieciom krzywdzonym.
Działania profilaktyczne:
1. Pierwotne - organizowane w środowisku szkoły; podnoszenie samooceny człowieka; przygotowanie uczniów do radzenia sobie z trudnościami (edukacja rodziców)
2. Wtórne - polega na wykryciu zaistniałych objawów, likwiduje się je i nie dopuszcza do ich rozwoju (rodzice, szkoła); o charakterze eliminacyjno - uprzedzającym
3. Trzeciorzędowe - uchronienie dziecka przed kolejnym wykorzystaniem (terapia)
12.struktura lokalnego systemu opiekuńczo wychowawczego
Ogniwa systemu opiekuńczego nad dzieckiem w aspekcie środowiskowym
Instytucje wychowania naturalnego
rodzina
grupa rówieśnicza
środowisko sąsiadów
Szkoła
Internaty
Bursa
Grupy profilaktyczne
Grupy socjoterapeutyczne
Świetlica szkolna
Kluby
3. Instytucje wychowania i opieki pozaszkolnej
pogotowia opiekuńcze
poradnie
ośrodki adopcyjne
placówki opieki częściowej
rekreacyjne
wychowawcze
profilaktyczno wychowawcze
placówki opieki całkowitej
rodzinne
rodziny zastępcze
rodziny adopcyjne
rodzinne domy dziecka
instytucjonalne
państwowe domy dziecka
internat
4.Organizacje społeczne fundacje stowarzyszenia
ŚWIECKIE
Krajowy komitet dziecka
OIK
MOPS
WYZNANI-OWE
Caritas
Towarzystwo pomocy im brata Alberta
Wspólnota chleb życia
13. założenia prorodzinnego systemu opiekuńczo wychowawczego
Oświatowe instytucje opiekuńcze są niejako „przyzwyczajone" do skupiania się
na problemach dziecka, a nie rodziny i próbują im zapobiegać i redukować je jedynie na bazie szkoły (a nie rodziny), czyniąc z niej głółwnie ogniwo oświatowego systemu opieki. Podczas gdy dziecko wyrasta z rodziny i tam przeważnie tkwią korzenie problemów. Dlatego też reformie systemu opieki nadano charakter prorodzinny. Główne cele tej reformy to:
- Zamiast zastępować rodzinę przez instytucje oświatowe dąży się do wspierania jej przez cały system profilaktyki i opieki o cechach ponad resortowych.
- Prowadzi się starania w celu odtworzenia naturalnej odpowiedzialności za los dziecka, którą ponosić powinni: rodzice, bliższa i dalsza rodzina, ciała społeczne, instytucje lokalne, w razie konieczności- przedstawiciele administracji publicznej możliwie najniższego szczebla, a nie ponad lokalne organy i instytucje rządowe.
- Dąży się także do zwiększenia oddziaływań najtańszych form profilaktyki np. zajęć pozaszkolnych, poradnictwa rodzinnego i młodzieżowego.
- Reforma ma też na celu podniesienie jakości usług profilaktycznych i opiekuńczych w tym m. in. rozszerzenie i wprowadzenie nowych rodzinnych form opieki oraz form wychowania integracyjnego.
- Oprócz tego pragnie ograniczyć dysproporcje w rozwoju sieci instytucji profilaktycznych i opiekuńczych.
Zaistniało kilka propozycji zmian w systemie opieki nad dzieckiem, jednak
wszystkie pozostają ze sobą w dialogu. Ciekawą propozycją złożył W.
Ciczkowski. Mówi on o standardach usług profilaktyczno-opiekuńczych, które
określa jako modele lub wzorce i traktuje jako usługi terapeutyczne
skierowane do dziecka i rodziny, mające przezwyciężać kryzysy. Autor
wyróżnia cztery poziomy tych oddziaływań:
I- interwencja i terapia w rodzinie
II- objęcie dziecka terapią� częściowa w ośrodkach socjoterapeutycznych...
III- następuje organizowanie zastępczej opieki rodzinnej
IV- występuje wtedy, gdy nie można dziecku znaleść zastępczej rodziny i
wtedy skierowuje się je do instytucji opiekuńczo- wychowawczej.
Koncepcja reformy oświaty o charakterze prorodzinnym za główne zasady
organizacji opieki przyjmuje:
- BLIżEJ- środowiska naturalnego dziecka, unikając zwłaszcza jego izolacji;
- WCZEśNIEJ- zanim narosną problemy dziecka i rodziny;
- KRóCEJ- by rodziców i dziecka nie uzależniać od pomocy i opieki;
- TANIEJ- niż w tradycyjnych, zwłaszcza zakładowych, formach opieki.
Uznano więc, zresztą zgodnie z propozycją� W. Ciczkowskiego, że rodzina
dysfunkcyjna pod względem opiekuńczym i wychowawczym powinna być wspierana,
by nie pozbawiać dzieci ich naturalnego środowiska rodzinnego i nie
powodować� ich „osierocenia". Tyko w momencie gdy stosowane Ĺ�środki nie będą
skuteczne i wyczerpie się ich asortyment może być mowa o kierowaniu dzieci
do zastępczych środowisk rodzinnych (adopcyjnych, zastępczych- tradycyjnych
i nowego typu, rodzinnych domów dziecka).
Sprawny system prorodzinny powinien jak najliczniej utrzymywaćdzieci w
kręgu rodziny (naturalnej lub zastępczej) i tylko w ostateczności kierować�
młodzież do placówek, które powinny być również tworzone na wzór rodziny (i
sytuowane np. w zwykłych mieszkaniach).
Najważniejsze zadania prorodzinnego systemu opieki rozpisano uwzględniając
kategorie wiekowe dzieci i młodzieży.
14. formy pomocy dzieciom krzywdzonym w rodzinie (działania interwencyjne, profilaktyczne, terapeutyczne)
Formy pomocy dzieciom krzywdzonym:
Działania interwencyjne:
- zapewnienie wsparcia emocjonalnego i poczucia bezpieczeństwa
- NIEBIESKA LINIA (od 3 lipca 1995)
- Uniemożliwienie dalszego krzywdzenia dziecka i udzielenie mu pierwszej pomocy
Działania terapeutyczno - lecznicze:
- zminimalizowanie i usunięcie doznanych urazów i krzywd
- ośrodki interwencji kryzysowej z funkcją terapeutyczną (np. Wojewódzki Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Krakowie - 1991, pierwszy w Polsce)
Działalność profilaktyczna:
- pierwotna - dotycząca przemocy wobec dziecka wiąże się z promowaniem zdrowia, poprawą samopoczucia społecznego oraz eliminowaniem patologii społecznej, która wiąże się z przemocą w rodzinie
- wtórna - ma na celu wczesne wykrycie objawów maltretowania dziecka, zanim ujawnią się poważne lub trwałe zmiany
- trzeciorzędowa - ma na celu uchronienie dziecka przed kolejnym wykorzystaniem; w razie potrzeby dziecko należy umieścić w szpitalu, ośrodku wychowawczym, podjąć terapię rodziny
15.Typologia ze względu na stopień zagrożenia dziecka w rodzinie
1. Rodzina normalna
2. Rodzina wzorowa
3. Rodzina jeszcze wydolna
4. rodzina niewydolna
5. Rodzina patologiczna
Rodzina normalna:
Między członkami rodziny powinny być jasne i zdecydowane relacje. Nie należy mieć przed sobą tematów tabu i czegokolwiek przed sobą ukrywać. Ważna jest szczerość i umiejętność rozmowy o problemach, niepowodzeniach, smutkach i troskach. I odwrotnie - razem powinniśmy cieszyć się ze wspólnego szczęścia. Rodzina powinna obdarzać siebie zaufaniem i wyrozumiałością.
Rodziny można podzielić na: normalne, wzorowe, wydolne wychowawczo i patologiczne. W rodzinie normalnej wspólnie rozwiązuje się problemy oraz zapobiega im, cieszy się ze szczęścia drugiej osoby. Rodzina wzorowa oprócz tego dąży do podnoszenia poziomu w nauczaniu, wychowaniu. Rodzina wydolna wychowawczo to ta, która jeszcze nie potrzebuje pomocy finansowej państwa, radzi sobie w miarę swoich możliwości, ale w której relacje między jej członkami są zaburzone. W rodzinie patologicznej występuje trwały rozpad pożycia i więzi emocjonalnej. Warto przypomnieć, że rodzice i małżonkowie w każdej z tych rodzin są wzorem dla swoich dzieci.
Każda normalnie funkcjonująca rodzina potrzebuje więzi, kontaktu emocjonalnego, bezpieczeństwa, wzajemnego wspierania się, miłości, akceptacji i szacunku, okazywania uczuć i zaufania. Ważna jest również potrzeba wypoczynku i rekreacji, czyli wspólne spędzanie czasu, oderwanie się od codzienności, poprzez np. chodzenie na spacery, wyjazdy w wolnej chwili za miasto.
Przemoc wobec dziecka:
„..każde zamierzone i niezamierzone działanie osoby dorosłej, społeczeństwa lub państwa, które ujemnie wpływa na zdrowie, rozwój fizyczny lub psychospołeczny dziecka..” (wg. WHO)
Czynniki krzywdzenia dziecka w rodzinie, przyczyny przemocy:
*Tkwiące w osobie dopuszczającej się przemocy:
1. Doświadczenia wczesnego dzieciństwa
2. Czynniki okołoporodowe (np. dziecko niechciane)
3. Nieprzystosowanie społeczne
*Czynniki, które występują w mikrosystemie rodziny:
1. Problem dziecka z innego małżeństwa
2. Wątki materialne
3. Patologie rodzinne
4. Wielodzietność rodziny
5. Stosunek kobiet do swoich dzieci (zbytni liberalizm dla syna)
6. Pozycja społeczna rodziców
*Te, które tkwią w exosystemie (tzn. krąg znajomych):
1. Izolacja rodziny od środowiska i znajomych
2. Problem nieumiejętności korzystania z różnych form profilaktyki i pomocy środowiskowej
*Czynniki w makrosystemie:
1. Postawy rodziców wobec karania wykreowane przez media
13.rodzina dysfunkcjonalna a rodzina patologiczna.
W rodzinie dysfunkcyjnej zaburzona jest komunikacja między jej członkami , co wpływa na nieprawidłowe kształtowanie się obrazu własnej osoby i poczucia wartości jej członków, zwłaszcza dzieci .Dziecko nie ma zaspokojonej potrzeby bezpieczeństwa , miłości akceptacji, szacunku . Nie przekazuje mu się spójnego systemu wartości , łamie się jego poczucie godności , zabrania się ujawnień emocje i myśli . Wszystko to wyzwala poczucie wstydu , złość i strach , które są przenoszone na sposób funkcjonowania dziecka w innych środowiskach .Zaburzona jest również struktura. Uwaga jej członków skupiona nie jest na dziecku , ale na rodzicu , który jest przyczyną dysfunkcji :alkoholiku , sprawcy przemocy , tyranie rodzinnym itp. Cały system działa tak , aby to jego potrzeby zostały zaspokojone . Dziecko stosuje więc różne mechanizmy obronne , które pozwalają mu przetrwac , jednocześnie nie chce dopuścić do zdemaskowania istniejącego systemu .W rodzinach dysfunkcyjnych panują pewne żelazne reguły: kontrola , perfekcjonizm , oskarżanie , zaprzeczanie , milczenie iluzja niedokończenie , brak zaufania.. W tych rodzinach dzieci często przejmują różne określone role zależnie od wieku i cech psychofizycznych .Są to takie role :bohater rodziny , kozioł ofiarny , nieobecne dziecko , czy maskotka rodzinna .Rodzina uzależniona to rodzina patologiczna żadne nadzieje na poprawę życia , a nawet nie rokuje się żadnych nadziei na poprawienie się w jakikolwiek inną rodziną. Podstawowe funkcje rodzicielskie zostają naruszone zaburzeniu ulegają także procesy socjalizacyjne .Zamiast wzorów zachowań społecznie pożądanych rodzina dostarcza wzorów zachowań aspołecznych bądź wprost przestępczych. Wszystko to sprawia , że dzieci alkoholików prezentują wyższy poziom niedostosowania społecznego Dzieci uzależnionych są bardziej agresywne wobec otoczenia .Wielu trudności przysparza dzieciom brak umiejętności koncentracji uwagi , nadpobudliwość psychoruchowa , zaburzenia pamięci oraz zachowania aspołeczne. Niepowodzenia szkolne i niska pozycja w strukturze klasy pogłębiają małe poczucie własnej wartości oraz brak wiary we własne siły , a tym samym nasilają przezywane przez dziecko i utrwalają ukształtowane w domu patologiczne wzory reagowania i cechy osobowości. Dzieci z rodzin alkoholowych wyrastają w atmosferze lęku i obcości psychicznej nasilanej przez krzywdy moralne i fizyczne , brak oparcia w najbliższych , złe warunki bytowe .Typowe dla tych dzieci stany emocjonalne to :niepokój, rozdrażnienie , przygnębienie , stany lękowe , natrętne myśli dolegliwości psycho - somatyczne bóle głowy , bóle serca , bolesne skurcze jelit .Patologia rodziny wpływa na jej istotny element obraz własnej osoby i jego samoocenę. dzieci alkoholików wymagają szczególnego zainteresowania i pomocy .Należy im wyjaśnić a czympolega alkoholizm któregoś zrodziców Powinny wiedzieć, ze jest to choroba , należy im uświadomić, że nieponoszą żadnej winy za picie rodzica .Dzieci z takich rodzin potrzebują pomocy i wsparcia spoza rodziny. Może to byćterapia indywidualna lub grupowa bądź uczestnictwo zajęciach świetlicowych, terapeutycznych
13
Wyszukiwarka