UKŁAD POKARMOWY

JELITO CIENKIE - INTESTINUM TENUE

• Składa się z:

- dwunastnicy - duodenum

- jelita czczego - jejunum

- jelita krętego - ileum

• Jest zamknięte przez zastawki na obu końcach

• U góry zamknięte jest zastawką odźwiernika, która nie pozwala na cofanie się miazgi pokarmowej do żołądka. Odczyn kwaśny treści dwunastnicy powoduję zamknięcie odźwiernika, odczyn zasadowy - otwarcie

• U dołu zamknięte jest zastawką krętniczo-kątniczą, która nie przepuszcza treści z jelita grubego z powrotem do jelita cienkiego. Po podniesieniu ciśnienia w jelicie krętym w pobliżu zastawki krętniczo-kątniczej zastawka otwiera się i treść jelitowa zaczyna przechodzić do jelita grubego

DWUNASTNICA - DUODENUM

• Jest początkowym odcinkiem jelita cienkiego, górny jej koniec łączy się z odźwiernikiem a dolny z jelitem czczym

• Składa się z:

- części górnej czyli opuszki przylegająca do odźwiernika

- części zstępującej - znajduje się brodawka dwunastnica większa, na której uchodzi przewód żółciowy wspólny prowadzący żółć z wątroby lub pęcherzyka żółciowego oraz przewód trzustkowy prowadzący sok trzustkowy

- części poziomej

- części wstępującej - kończąca się zgięciem dwunastniczo-czczym

POŁOŻENIE DWUNASTNICY

• Leży na tylnej ścianie jamy brzusznej. Opuszka znajduje się na wysokości I k.l po stronie prawej kręgosłupa. Część pozioma przechodzi na stronę lewą kręgosłupa na wysokości III k.l a zgięcie d-czcze leży na poziomie II k.l po stronie lewej

• Po stronie lewej obejmuje głowę trzustki

• Leży zaotrzewnowo; wyjątek stanowi opuszka, która objęta w. wątrobowo-dwunastniczym, jest położona wewnątrzotrzewnowo. W więzadle przebiega; żyła wrotna, t.wątrobowa, przewód żółciowy wspólny

JELITO CZCZE I KRĘTE

• Leży wewnątrzotrzewnowo, zawieszone na krezce, co zapewnia im dużą ruchomość.

• Jelito czcze rozpoczyna się przy zgięciu dwunastniczo-czczym następnie bez wyraźnej granicy przechodzi w jelito kręte, które kończy się zastawką krętniczo-kątniczą w ujściu do jelita grubego (na granicy jelita ślepego i okrężnicy wstępującej)

• Łączna długość jelita cienkiego wynosi ok.5 m; 2/5 początkowe stanowi jelito czcze, a 3/5 dalsze jelito kręte

ŚCIANA JELITA CIENKIEGO

• błona surowicza - otrzewna

• błona mięśniowa - składa się z warstwy podłużnej i okrężnej i od niej zależą ruchy perystaltyczne jelita przesuwające pokarm

• błona śluzowa - posiada liczne fałdy okrężne i kosmki jelitowe, które zwiększają powierzchnię wchłaniającą jelita cienkiego

• W błonie śluzowej dwunastnicy występują gruczoły dwunastnicze wydzielające śluz zasadowy, który zabezpiecza błonę śluzową przed działaniem silnie zakwaszonej treści żołądkowej natomiast w jelicie cienkim występują gruczoły jelitowe - wytwarzają sok jelitowy zawierający enzymy trawienne

CZYNNOŚĆ JELITA CIENKIEGO

• Przesuwaniu treści pokarmowej w kierunku odbytu w wyniku perystaltyki, która powstaje pod wpływem skurczów błony mięśniowej jelita cienkiego

• Trawienia składników pokarmowych

• Trawienie węglowodanów rozpoczyna się w jamie ustnej. Dalszy proces rozkładu przebiega w jelicie pod wpływem amylazy (enzymu wydzielanego przez trzustkę), gdzie rozkładane są do cukrów prostych, wchłanianych do krwi

• W trawieniu białek biorą udział enzymy żołądka, trzustki i jelita. Pod wpływem pepsyny następuje częściowy rozpad białek w żołądku, następnie ulega dalszemu rozkładowi w jelicie pod wpływem trypsyny (enzym trzustkowy) oraz innych enzymów na aminokwasy

• Trawienie tłuszczów w niewielkim stopniu odbywa się w żołądku pod wpływem lipazy żołądkowej natomiast główny proces i trawienia odbywa się w jelicie pod wpływem lipazy trzustkowej następuje ich rozpad na kwasy tłuszczowe i monoglicerydy

• Czynność wewnątrzwydzielnicza - wydzielanie hormonów jelitowych, które pobudzają wydzielanie enzymów trzustki, żółci, soku jelitowego i motorykę przewodu pokarmowego

• Wchłanianie produktów trawienia przez komórki nabłonka jelit i transportowane do krwi lub do chłonki. Najwięcej składników pokarmowych wchłania się w jelicie czczym

• Wchłanianie odbywa się do naczyń znajdujących się wewnątrz kosmków jelitowych

• Do naczyń krwionośnych włosowatych żylnych wchłaniają się cukry proste i aminokwasy

• Tłuszcze natomiast wchłaniają się do naczyń chłonnych kosmków następnie przez centralne naczynie limfatyczne kosmka dostają się do naczyń limfatycznych jelit i przewodu piersiowego

JELITO GRUBE

• Jest końcową częścią przewodu pokarmowego i rozpoczyna się od ujścia krętniczo-kątniczego i kończy się odbytem

• Dzieli się na:

- jelito ślepe - cecum i wyrostek robaczkowy

- okrężnica - colon

- odbytnica - rectum

• Okrężnica dzieli się na:

- okrężnicę wstępującą

- okrężnicę poprzeczną

- okrężnicę zstępującą

- okrężnicę esowatą

JELITO ŚLEPE - CECUM

• Jest początkowym odcinkiem jelita grubego, położonym poniżej ujścia jelita cienkiego w prawym dole biodrowym

• Leży wewnątrzotrzewnowo i nie posiada krezki

• Od podstawy jelita ślepego odchodzi wyrostek robaczkowy - appendix vermiformis

• Wyrostek robaczkowy leży wewnątrzotrzewnowo i posiada krezkę

OKRĘŻNICA - COLON

• Okrężnica wstępująca położona jest zaotrzenowo w przedłużeniu jelita ślepego i dochodzi do okolicy podżebowej prawej, gdzie zgięciem prawym przechodzi w okrężnicę poprzeczną

• Okrężnica poprzeczna biegnie od okolicy podżebrowej prawej do okolicy podżebrowej lewej gdzie zgięciem lewym przechodzi w okrężnicę zstępującą

• Okrężnica zstępująca biegnie od zgięcia lewego i kończy się na wysokości grzebienia biodrowego

• Okrężnica esowata leży w lewym dole biodrowym i kończy się między 2 a 3 kręgiem krzyżowym

ODBYTNICA - RECTUM

• Rozpoczyna się między 2 a 3 kręgiem krzyżowym w przedłużeniu okrężnicy esowatej i w okolicy kroczowej kończy się odbytem

• Wyróżniamy:

- część miedniczną położoną w miednicy mniejszej do przodu od kości krzyżowej i guzicznej

- część odbytową zwaną kanałem odbytu kończącą się odbytem

Granice obu części stanowi przepona miedniczna, która zamyka dno miednicy mniejszej

. Czynnością jej jest utrzymanie kału - m. zwieracz zewnętrzny i wewnętrzny odbytu

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE JELITA GRUBEGO

• Taśmy - są utworzone przez warstwę podłużną błony mięśniowej ściany jelita

• Wypuklenie i fałdy półksiężycowate są wynikiem pogrubiałej odcinkowo warstwy okrężnej błony mięśniowej i napięciem taśm. Wypuklenia ściany okrężnicy na zewnątrz nazywamy wypukleniami natomiast wpuklenia do światła jelita określamy jako fałdy

• Przyczepki sieciowe utworzone są przez wypustki błony surowiczej pokrywającej okrężnicę, wypełnione tkanką tłuszczową

CZYNNOŚĆ JELITA GRUBEGO

• Pod wpływem bakterii odbywają się procesy gnicia i fermentacji niewchłoniętych składników pokarmowych, z których formowany jest kał

• Wydzielanie śluzu przez gruczoły jelitowe

• Zwrotne wchłanianie wody

• Wchłanianie elektrolitów, witamin i aminokwasów

• Bakterie występujące w jelicie grubym wytwarzają witaminy z grupy B i witaminę K oraz hamują rozwój przedostających się do jelita bakterii chorobotwórczych

UNACZYNIENIE JELIT

• Unaczynienie tętnicze:

- jelito cienkie -tętnica krezkowa górna

- jelito grube - tętnica krezkowa górna, dolna i biodrowa wewnętrzna

Unaczynienie żylne:

- jelito cienkie - krew odpływa do żyły krezkowej górnej,

- jelito grube - krew odpływa do żyły krezkowej górnej, dolnej i biodrowej wewnętrznej

OTRZEWNA

• Otrzewna jest to błona surowicza, która wyściela ściany jamy brzusznej i miednicy małej i nosi nazwę otrzewnej ściennej oraz pokrywa narządy i nosi nazwę otrzewnej trzewnej

• Przestrzeń między otrzewną ścienną a otrzewna trzewną nosi nazwę jamy otrzewnej, w której znajduje się płyn surowiczy powstający z osocza krwi, który zmniejsza tarcie między narządami jamy brzusznej

• Przejście otrzewnej ściennej w otrzewna trzewną nazywamy krezką która łączy narząd ze ścianą brzucha i utworzona jest z dwóch blaszek otrzewnej między którymi leży tkanka łączna zawierająca naczynia i nerwy

• Narządy, które są całkowicie pokryte otrzewną noszą nazwę narządów wewnątrzotrzewnowych natomiast narządy pokryte otrzewną z jednej strony noszą nazwę narządów zaotrzewnowych

Narządy wewnątrzotrzewnowe:

- żołądek

- wątroba

- śledziona

- opuszka dwunastnicy

- jelito czcze i kręte - krezka

- jelito ślepe

- wyrostek robaczkowy - krezka

- okrężnica poprzeczna - krezka

- okrężnica esowata - krezka

- jajnik - krezka

- jajowód - krezka

- macica - krezka

- jądro - krezka

Narządy pierwotnie zaotrzewnowe:

- nerki

- moczowód

- pęcherz moczowy

- gruczoły nadnerczowe

Narządy wtórnie zaotrzewnowo:

- dwunastnica bez opuszki

- trzustka

- okrężnica wstępująca

- okrężnica zstępująca

- odbytnica

Narządy pozaotrzewnowe:

- gruczoł krokowy

- pochwa

---