1.Biomechanika nauka zajmująca się badaniem mechanicznych właściwości tkanek i narządów oraz ruchem żywych organizmów, jego przyczynami i skutkami z punktu widzenia praw mechaniki
2.Budowa kości-Wewnetrzna warstwe kosci i czesc srodkowa (trzon) kosci dlugich stanowi istota zbita - natomiast kosci innych kształtów a także konce kosci dlugich sa zbudowane:
a) wewnątrz - z istoty gąbczastej złożonej z beleczek kostnych. W kościach znajduje się około półtora kg szpiku, który w jamach szpikowych kosci dlugich ma barwe zolta z powodu zawartości tluszczu. W innych kościach i koncach kosci dlugich szpik ma barwe czerwona. Kosc stanowi tkankę podporową. Z kości zbudowany jest szkielet organizmu (układ kostny). Jest rodzajem tkanki łącznej. Składa się z części organicznej - m.in. włókna kolagenu, komórki, oraz mineralnej - związki wapnia, magnezu i fosforu.
Kości można podzielić na :
d) krótkie: np. kość nadgartska, kość stępu
3.Budowa stawów, rodzaje, zdolności ruchów. Staw - ruchome połączenie między składnikami szkieletu (zewnętrznego lub wewnętrznego). W stawach (tak jak w łożyskach wielu maszyn) największym problemem jest tarcie i dlatego powierzchnie stawowe pokryte są bardzo odporną na ścieranie chrząstką szklistą.
Na elementy stawu składają się: a)powierzchnia stawowa b)torebka stawowa c)jama stawowa.
Poszczególne stawy różnią sie zadaniami biologicznymi, a więc mają odmienną budowę i ruchomość. Na wykonywanie ruchów we wszystkich płaszczyznach pozwalaja stawy wieloosiowe, np. kuliście uformowane stawy barkowy oraz biodrowy.
Rodzaje stawów: a)Stawy jednoosiowe, w których ruch może się odbywać tylko w jednej osi - zawiasowy, obrotowy, śrubowy b) Stawy dwuosiowe - eliptyczny, siodełkowaty c) Stawy trójosiowe (wieloosiowe) - kulisty wolny, kulisty panewkowy, płaski, nieregularny.
Zdolności ruchów: zginanie, prostowanie, odwodzenie, przywodzenie, obwodzenie, przeciwstawianie, odprowadzanie, obroty na zew i wew,
4.Budowa mięśni, jak się kurcza, mechanizm skurczu mięśniowego.Mięsień to jeden z elementów narządu ruchu, stanowiący jego element czynny. Połączone z elementami szkieletu, w wyniku skurczów mięśniowych powodują ruchy poszczególnych elementów szkieletu względem siebie. Energią, z której mięsień korzysta, jest zmagazynowany w nim glikogen lub dostarczona przez krew glukoza.
Budowa miesnia: włókno mięśniowe zbudowana jest z:
a) błony komórkowej (sarkolema) b) licznych jąder c) cytoplazmy (sarkoplazma) d) włókienek kurczliwych (miofibryli). Miofibryle wykazują poprzeczne prążkowanie. Podstawową jednostką budulcową miofibryli jest sarkomer. Sarkomer składa się z włókienek białkowych: aktynowych i miozynowych. Mechanizm skurczu: Skracanie się miofibryli jest wynikiem interakcji białek kurczliwych: aktyny i miozyny. Nici aktyny przesuwają się w kierunku środka sarkomeru bez zmiany długości jej włókien. W procesie tym zużywana jest energia, którą dostarcza rozkład ATP. ATP → ADP + Pi + energia
5.Gęstość i opór środowiska.Gęstość (masa wlasciwa); jest rowna liczbowo masie jednostki objętości i wyraza się stosunkiem masy ciala do jego objętości q=m/v. Sily zwrócone przeciwnie do masy ciala nazywamy ogolnie oporem środowiska.
6.Pojęcie tarcia i siły reakcji podłoża.
Tarciem zew (tarciem)nazywa się całokształt zjawisk występujących miedzy stykającymi się cialami stalymi, spowodowanych dzialaniem sily normalnej dociskajacejte ciala oraz sily stycznej przemieszczającej je względem siebie (t.kinet) bądź tez usiłujące jej przesuniecie.
W zjawisku tarcia - powierzchnie i podpowierzchnie, obszary materialu trzacego oraz środowisko. Tarcie a)półpłynne b)czyste c)półsuche d)plynne ,e)graniczne
W zależności od charakteru ruchu:
a)ślizgowe (suche - nie odrywa się cialo od podloza sila T jest proporcjonalna do N nacisku ciala na powierzchnie podloza - T=KN)
b)toczenie (toczne) c)wiercenie;
Tarcie powoduja 2 skutki:
a)opor względnego przemieszczania ciala (szkodliwe straty energii)
b)zużywanie się cial trzacych.
Z energetycznego pkt widzenia most przeniesienia energii kinetycznej lub pracy sil utrzymujących trace się ciala w ruchu ustalonym na inne postacie energii (cieplna i energetyczna).
Sila tarcia jest wprost proporcjonalna do sily nacisku normalnego N, zalezy od rodzaju gładkości, niezależnych od wielkości F=T/N (F-wspolczynnik tarcia statecznego).
Jeśli nacisk jest skierowany do podloza nieprostopadle to sila reakcji skierowana jest skosnie w stosunku do powierzchni podloza, w tym przypadku można ja rozłożyć na skladowa normalna (prospopadla), tangencjonalna (styczna). Pow. pozioma skladowa N spelnia role podpory dla Q ciala, a skladowa tangencjonalna zapobiega przemieszczaniu ciala do tylu do powierzchni podloza. Ta zmiana jest sila tarcia.
7.Wyjaśnij pojęcie siły ciężkości, siły bezwładnośći.
Sila ciężkości to sila z jaka cialo człowieka jest przyciągane do ziemi, jest wielkość rowna jest wypadkowej sily ciężkości wszystkich czasteczek ciala ludzkiego. Wg II zasady dynamiki Newtona P=mq (pieczar, m - masa, q - przyspieszenie) Sila ciężkości jest zawsze skierowana pionowo w dole w kierunku srodka kuli ziemskiej. Na rowni pochylej S.C. może być rozlozona na 2 skladowe: prospopadla do podloza (N-sila ciężkości) i styczna - rownolegla do podloza (S-sila ześlizgu) Bezwładność - taki układ odniesienia, ze cialo pozostaje względem niego w stanie spoczynku lub prostoliniowego ruchu jednostajnego, dopóki przyłożone sily nie zmienia tego stanu. Im wieksza masa tym wieksza bezwładność.
8.Wyjasnij pojęcie masa, czas, kat płaski, częstotliwość
Masa - pierwotnie definiowano jednostke masy jako mase wody zawartej w jednym cm3 w temp 4C pod normalnym ciśnieniem atmos. Na tej podstawie wykonano wzorzec stokrotnie większej jednostki czyli kg.(w ukldzie SI podstawowa jednostka masy). W postaci odważnika w kształcie walca o wysokości, rownej średnicy.
Czas - oznaczony zwykle litera T. Wzorzec jednostki czasu oparto na zjawisku regularnie powtarzającego się obrotu ziemi dookoła słońca, któremu odpowiada rok zwrotnikowy tj. okres czasu pomiedzy dwoma kolejnymi wiosennymi zrównoważeniami dnia i nocy. Podstawowa jednostka czasu jest s. 1h-3600s 1d-86400s
Kat plaski - dla katow plaskich stosowane sa 2 miary- lukowa i stopniowa.
a) Miara lukowa (w ukl. SI) jest oparta na określeniu konta α jako stosunku odpowaidajacej mu długości luku s danego kola o promieniu tego kola. α=s/n . Jednostka miary lukowej (w ukl SI) radian to jest kat plaski zawarty miedzy dwoma promieniami kola wycinającymi z obwodu tego kola luk o długości rownej jego promieniowi. Katowi pelnemu odpowiada luk długości ……
b)miara stopniowa - powstala przez podzial kata pelnego 360 - jeden stopien= 1/360 cz kata pelnego (P) 1(stopien)=1/360 P. 1(stopien) dzieli się na 60` (min) a min na 60` (sek) Droga - nie oznacza odległości pomiędzy dwoma punktami wyznaczającymi początek i koniec ruchu; drogę liczy się po torze ruchu czyli po całej krzywej, po której porusza się obiekt. Inaczej, jest to długość odcinka tej krzywej, wyznaczonego przez punkt początkowy i końcowy ruchu. Jednostkami drogi są jednostki długości, w układzie SI jest to metr. s= Vt
Długość to miara ilości przestrzeni pomiędzy dwoma punktami, liczona zgodnie z zadaną metryką (sposobem mierzenia odległości). Synonimy: odległość.
Częstotliwość - czas jednego całkowitego okrazenia pkt po torze kolowym nazywamy okresem ruchu i oznaczamy litera T. Ruch okresowy - okresy obiegow SA jednakowe T=1/δ (δ - liczba pelnych obegow punktu po obiegu w ciagu jednej sek.) Wielkość δ nazywamy częstotliwość ruchu okresowego. Jednostka częstotliwości jest jeden herc. 1Hz- 1/s
9.Prędkość kątowa, prędkość liniowa
Prędkością kątową ω ("mała" omega) oznaczamy wielkość fizyczną, której miarą jest iloraz kąta α zakreślonego przez promień wodzący punktu poruszającego się po okręgu do czasu t, w którym ten kąt został zakreślony. ω= α / t. Jednostką prędkości kątowej jest 1 / s.
Prędkość liniowa Prędkością liniową nazywamy stosunek przebytej drogi (s) do czasu (t). Kierunek prędkości liniowej jest zawsze styczny do okręgu. Wartość prękości jest stała. v = 2 r n. Są to wzory na prędkość liniową w ruchu jednostajnym po okręgu
11.Wyjasnj pojęcie pędu i siły.
Sila jest wektorowa (wartość, pkt przyłożenia, kierunek kierunek zwrot) wielkości fizycznej. Jej jednostka w układzie sil jest N czyli sila która nadaje masie 1kg przyspieszenie 1m/s2 oznacza się ja jednostka (F\\). Pomiaru sily dokonuje się za pomoca silomierza sprężynowego. Sile która powoduje to samo dzialanie jak kilka sil przyłożonych do ciala nazywamy sila wypadkowa lub wypadkowa tych sil powstale do sily składowej
Ped-iloczyn masy i prędkości ciala p=mv (kg x m //s). Prawo zachowania pedu - jeżeli w układzie 2 cial nie działają sily zew to ped układu tych cial pozostaje niezmieniony. Sila bezwładności ma zawsze zwrot przeciwny do zwrotu przyspieszenia z jakim porusza się układ
12.Moment siły, popęd
Moment sily - iloczynem sily i jej rozumienia nazywamy momentem sily (M) M=Fr. Ramie sily jest to odległość obrotu od kierunku dzialania sily. Ramie sily mierzymy prostopadle do jej kierunku. Jednostka momentu sily jest niutometr 1N x m.
Poped - iloczyn sil i czasu jej dzialania (delta - taki kurwa trójkącik jak ktos nie wie) delta p=F delta t. Przyrost pedu ciala na które dziala sila, jest rowny popedowi tej sily. Kazda sila F jest przylozona w czasie do dowolnego odcinka czasu t. Dzialanie sily w czasie jej przyłożenia nazywa się popedem.
13.Praca energia, moc na podst ćwiczeń fizycznych
Praca wartość jej zależy od wartości działającej siły, przesunięcia, a także kąta jaki tworzy ta siła z przesunięciem. Wartość pracy, z uwzględnieniem kąta między siłą i przesunięciem, można też obliczyć ze wzoru: W = F · S · cos (kąta między wektorem siły, a wektorem przesunięcia).
Energia Jednostką energii w układzie SI jest dżul (J). Energia jest podstawową cechą materii (niezmiennikiem) wynikajacą z symetrii translacji w czasie (twierdzenie Noether). W szczególnej teorii względności masa cząstki jest proporcjonalna do energii w układzie spoczynkowym (E0 = mc2). Energia to podstawowa wielkość fizyczna, opisująca zdolność danego ciała materialnego do wykonania określonej pracy.
Moc jest wielkością fizyczną określającą ilość pracy wykonaną w jednostce czasu przez układ fizyczny. Jednostką mocy w układzie SI jest wat (W). W=J/s = kg x m2 // s3
14.Środek ciężkości
jest to pkt w którym przyczepienie jest wypadkowa wszystkich sil ciężkości ciala. We wszystkie strony od tego pkt w dowolnym kierunku sily ciężkości się równoważą.
15.Dźwignie w biomaszynie, rodzaje dźwigni
Dzwignia-maszyna prosta do przekazywania energii (sily). Z pkt widzenia mechaniki, kosci polaczone w stawach ruchomych sa dzwigniami jak maszyny proste. Sluza do przekazywania sily na odległość. Pkt podparcia jest staw. Do kosci jak do belki przyłożonych jest wiele sil które dzielimy na 2 grupy - kazda grupa chce obrocic dzwignie w przeciwnym kierunku. Dzialanie grup sił sprowadzamy do sily wypadkowej np.sila miesni i sila grawitacji.
Rodzaje dzwigni
a) dzwignie dwustronne (pierwszy rodzaj) - obie grupy sil działają w jednym kierunku, os stawu jest polozona miedzy punktami przyłożenia tych sil, te ostatnie przeciwdziałają sobie nawzajem. Największym zbiorowiskiem tych miesni jest zespol mm i stawow kręgosłupa.
b) dzwignie jednostronne (drugi rodzaj) przyłożone sily działają w rozne strony i położone sa po jednej stronie od pkt. podparcia. Dzwignie te występują w układzie kostnym mięśniowym konczyn.
16.Wyjasnij wpływ sił zew. na rozwój w budowie kości.Zbyt wielkie obciążenia powoduje uszkodzenie płytki wzrostowej kości i tym samym zahamowanie jej rozwoju. Nadmierny nacisk wywierany na kosci może doprowadzić do uszkodzen lub zniekształceń takich jak dysplazja nasad kości udowej. W takich sytuacjach dochodzi oczywiście do nieprawidłowości układu kostnego i zaburzeń wzrostu. Duzy wisilek fizyczny może spowodowac przedwczesne zrośnięcie się nasady z trzonem kości pod wpływem obciążeń, na które zostaje narażona kość. Chociaż kości dzieci i dojrzewającej młodzieży są giętkie, to nadmierne i ciągłe ich obciążanie może spowodować martwicę naczyniową, która uniemożliwia dopływ krwi do płytki nasadowej.
17. Osteon, osteoklasty, osteoblasty
Osteon - jest podstawową jednostką strukturalną kości. Osteon tworzą blaszki kostne, między którymi znajdują się jamki kostne z komórkami kostnymi. Centralną część zajmuje kanał środkowy (kanał Haversa), mikroskopijny przewód, w którym biegną naczynia krwionośne doprowadzające krew do komórek kostnych. Osteony leżąc blisko siebie tworzą zbitą strukturę kości
Występują trzy rodzaje komórek kostnych:
1)Osteoblasty - sa to komórki kościotwórcze. Pojawiają się najliczniej podczas rozwoju kości i w procesach jej regeneracji. Powstają z komórek okostnej. U osób dorosłych, zdrowych osteoblasty zanikają, a pojawiają się przy złamaniach.
2)Osteklastry - sa to komórki kościogubne. Są olbrzymie, o dużej liczbie jąder, powstają z połączenia kilku osteoblastów z oscetytem. Ich rolą jest niszczenie i modelowanie kości.
18.Wyjaśnij na czym polega wytrzymałość kości
Wytrzymałościa kosci nazywamy jej zdolność do prawidłowego i pelnego rozwoju, oraz jej możliwość do prawidłowego funkcjonowania i dzialania. Można wymienic czynniki które maja pozytywny wpływa na wytrzymałość kosci - np. dostarczanie niezbędnych składników pokarmowych i nie szkodzenie swym zachowaniem i nawykami. Występują także czynniki które maja negatywny wpływa na wytrzymałość kosci - sa to np. nieodpowiednia dieta, niedostatek światła słonecznego, choroby utrudniające kościotworzenie, nieodpowiednia aktywność fizyczna, nadużywanie papierosów.
19.Podział stawów ze wzgl. Na budową, ze wzgl. Na czynność ruchowa
Podział stawów ze względu na budowe : - proste ( złożone z dwóch kości) - złożone ( co najmniej z trzech kości ) Rodzaje stawów ze względu na czynność ruchowa:
a)Stawy jednoosiowe, ruch odbywa się w jednej osi - zawiasowy, obrotowy, śrubowy
b) Stawy dwuosiowe, ruch odbywa się w jednej osi - eliptyczny, siodełkowaty
c) Stawy trójosiowe (wieloosiowe), ruch odbywa się w jednej osi - kulisty wolny, kulisty panewkowy, płaski, nieregularny
21.Co to jest łańcuch kinetyczny otwarty, zamknięty
Łańcuchem kinetycznym nazywamy spójną strukture zbudowaną z członów połączonych w pary kinematyczne . Ruchliwość łańcucha kinematycznego nazywamy liczbę stopni swobody członów ruchomych łańcucha względem nieruchomej za którą wuaża się jeden dowolnie wybrany człon
Łancuch zamknięty to taki , w którym występują połączenia ruchów między wszystkimi członami co oznacza , zę brakuje w nim członu o wolnej końcówce
Łańcuch otwarty to łańcuch o konfiguracji szeregowej, której ogniwa nie twożą struktur zamkniętych .
22.Budowa stawu,ruch, amortyzacja nacisku, części niestałe stawu.
Staw - ruchome połączenie między składnikami szkieletu (zewnętrznego lub wewnętrznego). W stawach największym problemem jest tarcie i dlatego powierzchnie stawowe pokryte są bardzo odporną na ścieranie chrząstką szklistą. Na elementy stawu składają się: a)powierzchnia stawowa b)torebka stawowa c)jama stawowa. Poszczególne stawy różnią sie zadaniami biologicznymi, a więc mają odmienną budowę i ruchomość. Na wykonywanie ruchów we wszystkich płaszczyznach pozwalaja stawy wieloosiowe, np. kuliście uformowane stawy barkowy oraz biodrowy.
Zdolności ruchów: zginanie, prostowanie, odwodzenie, przywodzenie, obwodzenie, przeciwstawianie, odprowadzanie, obroty na zew i wew.
Amortyzacja nastepuje dzieki mięśniom które stabilizuja ten staw a także dzieki dzialaniu torebek stawowych.
23.Rodzaje mięśni i ich funkcjonowanie
MM poprzecznie prazkowany - składa się z włókien mięśniowych swoistych komórek zwanych miocytami. Wewnątrz komórki znajdują się włókienka kurczliwe zwane mifibrylkami. Włókna mm układają sie w pęczki otoczone cienką błoną łącznotkankową tzw omięsną wewnętrzną . Grubsza błona otaczajaca wiele pęczków to omięsna zewnetrzna. Część czynną mm nazywamy brzuscem, który kończy się przechodząc w ścięgno. Mpp są mm szkieletowymi i ich skurcz jest szybki i zalęzny od ludzkiej woli
MM Gładkie- składają się z kom mięsniowych ułożonych obok siebie w pęczki lub warstwy, przybierajace postać błon mm. kurczą się one powoli i trudno ulegają zmęczeniu, a ich praca nie zalezy od naszej woli (powieka w oku , u macicy cięzarnej kobiety) mm gładkie występują w ścianach naczyń krwionosnych w drogach moczowych , drogach oddechowych i w skórze .Wł mm sercowego - ma on budowe podobną jak mmpp jednakże jego włókna nie są ułożone równolegle w stosunku do siebie. Cechą wspólną z m g jest centralne ułożenie jader w komórkach. Jego skurcze są samoistne i pozwalają sercu spełniać rolę pompy
24.Budowa fizjolog.mięśni i ich chartka.energetyczna
Energią, z której mięsień korzysta, jest zmagazynowany w nim glikogen lub dostarczona przez krew glukoza.
Budowa miesnia: włókno mięśniowe zbudowana jest z: a) błony komórkowej (sarkolema) b) licznych jąder c) cytoplazmy (sarkoplazma) d) włókienek kurczliwych (miofibryli). Miofibryle wykazują poprzeczne prążkowanie. Podstawową jednostką budulcową miofibryli jest sarkomer. Sarkomer składa się z włókienek białkowych: aktynowych i miozynowych. Energią, z której mięsień korzysta, jest zmagazynowany w nim glikogen lub dostarczona przez krew glukoza.
Energetyka skurczu mięśniowego. Bezpośrednim źródłem energii potrzebnej do skurczów jest ATP. Rozkłada się on w czasie skurczu do ADP i fosforanu. Energia do resyntezy ATP czerpana jest w procesie spalania składników odżywczych, aż do końcowych produktów, tj. do CO2 i H2O. Całkowity rozpad glukozy dostarcza najwięcej energii do syntezy ATP. Dzieje się to w czasie glikolizy. W czasie szybko narastającego wysiłku fizycznego, dowóz tlenu do komórek mięśniowych nie nadąża za zapotrzebowaniem na energię i prężność tlenu znacznie się obniża. Dochodzi do dysocjacji mioglobiny, która uwalnia związany tlen. W tym stanie energia do resyntezy ATP czerpana jest w procesie glikolizy beztlenowej.
25.Biomechaniczne funkcje wysiłkowe mięśnia
Mm agonistyczne - skracaja się razem lub pojedynczo, powoduja jeden i ten sam ruch- sa to miesnie jednakowego dzialania. Wypadkowa sil grupy agonistow jest rowna sumie sil wszystkich tych miesni.
Mm synergistyczne - posiadaja rozne funkcje i tylko zgodne ich dzialanie wywoluje określony ruch, sa to miesnie wspolnego dzialania. Działają one zwykle pod katem w stosunku do siebie, wypadkowa ich sily zalezy od kierunku i wielkości sily synergistow.
Mm antagonistyczne - charakteryzuja się tym ze oba miesnie maja przeciwne dzialanie. Sa one tak rozmieszczone, ze jeśli jedno z nich się skraca, to drugie ulega rozciągnięciu. Ze zmiana położenia wyjściowego wiele miesni zmienia swoje funkcje. Dlatego funkcjonalne stosunki grup mięśniowych nie zawsze sa stale.
26.Efekt siły mm + praw wszystko albo nic Jednostka motoryczne reaguje wg prawa „wszystko albo nic” a więc najmniejszy bodziec, który moze wywołać skurcz jednostki motorycznej jest jednoczesnie bodzcem max.
MM szkieletowy składa sie z wielu jednostek motorycznych o róznej pobudliwości. Najmniejszy bodziec jaki wywołuje mechaniczną reakcje w postaci skurczu, czyli bodziec progowy pobudza zaledwie częsć jednostek motorycznych. Są to najbardziej pobudliwe włókna mm. mniej pobudliwe odpowiadaja skurczem na bodzce o wiekszej sile niz bodziec progowy. Bodziec max czyli najmniejszy bodziec powodujacy pobudzenie wszystkich jednostek motorycznych w mm, wywoluje skurcz max. bodzce silniejsze od max (super maX) powoduj skurczze o takiej sile jak bodziec max
27.Opisz narząd napędowy człowieka i innych kręgowców
Narząd napedowy - to stałe, wspólne dla wszystkich ludzi odnoszace się do budowy strukturalnej - nie podlegaja zadnym zmianiom, chyba, że na skutek amputacji. Zaliczamy tu liczbe kosci 180, miesni ok 400, stawów ok 144 i ich rodzaje i rozmieszczenie. Liczba ruchów niepowtarzalnych, jakie moze wykonac człowiek to ok 470. Podstawa napedowa człowieka oraz innych kręgowców jest układ szkieletowo-miesniowy. Od jego prawidłowej budowy zalezne jest prawidłowe funkcjonowanie układu ruchu.
28.Warunki biomechaniczne dźwigni mięśni człowieka
Dla zapoczątkowania ruchu jakiejs czesci ciala niezbędne jest, by jeden z momentow był wiekszy od drugiego. Jeżeli moment jednej z sil jest wiekszy, to dzwignia poruszy się w strone jego dzialania.
Dzwignia jednostronna - siły przyłożone do nich dzilaja w rozne strony i położone sa po jednej stronie od punktu podparcia. Przy utrzymywaniu obciążonego przedramienia lub podudzia wyciągniętej nogi sily miesni skierowane sa ku gorze, sily ciężkości ku dolowi, a punkty podparcia jest położony po jednej stronie z przeciwnie działającymi silami.
Dzwignia dwustronna - w tym przypadku obie grupy sil działają w jednym kierunku. Os stawu jest polozona miedzy pkt przyłożenia tych sil, te ostatnie przeciwdziałają sobie nawzajem.
29.Co t są dźwignie mięśniowe, rodzaje dźwigni
Dzwignia miesniowa - dzwignie sa to „maszyny” prosta służące do przekazywania energii (sily). Z pkt widzenia mechaniki, kosci polaczone w stawach ruchomych sa dzwigniami jak maszyny proste - sa one wspomagane przez miesnie i ulegaja ruchowi poprzez skurcz i rozkurcz miesni. Rodzaje dzwigni
a) dzwignie dwustronne (pierwszy rodzaj) - obie grupy sil działają w jednym kierunku, os stawu jest polozona miedzy punktami przyłożenia tych sil, te ostatnie przeciwdziałają sobie nawzajem. Największym zbiorowiskiem tych miesni jest zespol mm i stawow kręgosłupa.
b) dzwignie jednostronne (drugi rodzaj) przyłożone sily działają w rozne strony i położone sa po jednej stronie od pkt. podparcia. Dzwignie te występują w układzie kostnym mięśniowym konczyn.
30.Moment siły, równowaga momentu siły
Moment sily - iloczynem sily i jej rozumienia nazywamy momentem sily (M) M=Fr. Ramie sily jest to odległość obrotu od kierunku dzialania sily. Ramie sily mierzymy prostopadle do jej kierunku. Jednostka momentu sily jest niutometr 1N x m
Równowaga momentu sil zachodzi, gdy suma momentów statycznych sił względem osi obrotu jest równa zeru.
ŚRODEK CIĘŻKOŚCI-ciała lub układu ciał jest punktem, w którym przyłożona jest wypadkowa siła ciężkości danego ciała. Dla ciała znajdującego się w jednorodnym polu grawitacyjnym środek ciężkości pokrywa się ze środkiem masy.
SIŁA WYPORU- pływanie. Przyłożenie siły ciężkości nie pokrywa się z punktem przylożenia sily wyporu, odległość ta jest niewielka, wynosi ok. 2-6 cm u większości dorosłych środek wyporu lezy powyżej srodka ciężkości co powoduje szybsze toniecie nog. Na kazde cialo zanurzone w cieczy działa sila wyporu zwrocona pionowo do gory rowna co do wartości ciężaru wypartej cieczy. Fw=g q v Fw - sila wyporu, q - gęstość cieczy, v - objętość ciala
CHARAKTERYSTYKA SIŁY TARCIA- sposoby zwiekszania i zmniejszania na przykładach sportowych tarcie jest to sila przeciwdzialajaca ruchowi ciala. Rozróżniamy tarcie statyczne (spoczynkowe) gry stykające się powierzchnie pozostaja względem siebie w spoczynku. Kinetyczno - dynamiczne wtedy gdy powierzchnie stykające sa względem siebie w ruchu (podczas ruchu) Miara tarcia statycznego jest max sila wprawiajaca cialo w ruch, maksymalna sila tarcia wprawiajaca cialo w ruch zalezy wprost proporcjonalnie od sily nacisku ciala na podloze. Tarcie kinetyczne zalezy od sily nacisku, rodzaju powierzchni i przy dużych prędkościach zmniejsza się, przy malych nie.Tarcie kinetyczne może być poślizgowe lub toczone.
SIŁY DZIAŁAJĄCE NA PŁYWAKA- siła ciężkości (przylozona w srodku ciężkości ciala) Sila wyporu, sila oporu hydrodynamicznego. Opor w wodzie nzalezy od współczynnika oporu: mniejszy opor jest gdy: nie mamy włosów, opor zalezy od ubioru, gęstości wody, sylwetki pływaka. Przyłożenie sily ciężkości nie pokrywa się z punktem przyłożenia sily wyporu. Odległość ta jest niewielka 2-6 cm. u większości dorosłych środek wyporu lezy powyżej srodka ciężkości co powoduje skrecenie ciala nogami w dol. Aby temu zapobiec można rece dac za glowe i unieść dlonie nad powierzchnie wody. Powoduje to ze srodki ciężkości i objętości zbliżają się do siebie.
FIZYCZNE WARUNKI BIEGU I CHODU- na OSC działają sily- odsrodkowa (F=mVkwadrat/r) i sila ciężkości (G=mg) Przypadki: 1) G>F to jest to stalu docisk do podloza - chod 2) G<F - istnieje faza lot - bieg 3) G=F - przypadek graniczny np. chod sportowy. Przy częstotliwości krokow 190-200 na min odbicia zwieksza się na tyle ze pojawiaja się okresy lotu - chod przemienia się w bieg. Kazda noga jest raz oporowa a raz wymachowa czyli wolna przemieszczajaca do przodu. Chod to posuwanie się za pomoca krokow, które tak maja być wykonane, aby była styczność styczność podlozemstale zachowana. Kazda stopa dotyka podloza przez wiecej niż polowe czasu jego trwania. Podczas biegu czas teztkniecia każdej stopy z podłożem jest krótszy niż polowa całkowitego czasu biegu. Sa zatem w biegu takie fazy, w których biegacz nie ma zadnej styczności z podłożem. W trakcie chodu i biegu srodek ciężkości ciala podlega ruchowifalistemu podnosząc się i opadając. Im dłuższy krok tym wieksze falowanie.
SKUTECZNOŚĆ STARTU NISKIEGO- polozenie biegacza charakteryzuje się przesunieciem srodka ciężkości do przodu i jego obniżeniem. Daje to możliwość przejscia w czasie startu w wyzesze poloznie dzieki mx wykorzystaniu calej sily prostownikow nogi odbijającej. Biegacz uzyskuje przez to wieksza sile startowa przewyszajaca 4-krotnie ciezar jego ciala. Powstający wtedy moment obrotowy pomaga w stopniowym wyprostowaniu się na początku rozbiegu w starcie.
FIZYCZNE METODY ZWĘKSZANIA ZASIĘGU W RZUCIE MŁOTEM- 1)zwiekszenie liczby pelnych obrotow w kole gwarantuje uzyskanie większych prędkości wyrzutu 2)zmniejszenie promienia zataczanego przez mlot przez odchylenie do tylu gornej czesci tulowia - prowadzi to do zmniejszenia momentu bezwładności a tym samym-predkosci katowej czyliz również prędkości wyrzutu