Rolnicza produkcja roślinna

Dr J. Potarzycki

Katedra Chemii Rolnej p.10

Wykład 1 - 4.X.2006.

1. P = G + E + GE

P- plon

G- potencjał genetyczny odmiany

E- środowisko (klimat, gleba, agrotechnika)

GE - współdziałanie G i E

2. Czynniki warunkujące plon roślin:

• woda

• stanowisko

• struktura

• składniki pokarmowe

• odmiana

• chwasty

• choroby i szkodniki

O efekcie końcowym w produkcji roślinnej decyduje w ogromnym stopniu klimat, w szczególności opady.

3. Struktura zasiewów w Polsce:

• zboża 46%

• trawy 23%

4. Makroskładniki pokarmowe - pobierane przez rośliny w dużych ilościach, pełnią funkcje budulcowe i fizjologiczne.

Mikroskładniki pokarmowe - pobierane przez rośliny w małych ilościach, pełnią zwykle funkcje fizjologiczne.

Makroskładniki pokarmowe:

C, H, O, N, P, K, Mg, Ca, S, (Si, Na) -> tylko dla niektórych roślin.

Niezbędne do wytworzenia Składniki pierwszoplanowe

biomasy w roślinie. (najważniejsze).

Mikroskładniki pokarmowe (mikroelementy):

Mn, Cu, Zn, B, Cl, Fe, Mo, (Co)

5. Funkcje nawożenia:

• dostarczenie roślinie składników pokarmowych w odpowiednich:

-ilościach

-formach

-proporcjach

-terminach

• dostosowane do poszczególnych gatunków i odmian roślin.

• musi uwzględniać zawartość poszczególnych składników pokarmowych w glebie!!!

6. Źródła składników pokarmowych dla roślin:

Opad atmosferyczny (mokry i suchy)

Nawozy mineralne Nawozy naturalne (organiczne)

doglebowo dolistnie

gleba

- minerały glebowe (związki mineralne)

- materia organiczna (próchnica)

- resztki roślinne

- wiązania biologiczne (bakterie glebowe)

- nawożenie w przeszłości

Wpływ nawożenia na wielkość plonów wynosi 50%.

7. Rzepak - udział nawożenia w strukturze kosztów to 28%.

Ziemniaki - udział nawożenia w strukturze kosztów to 7%.

8. Środki produkcji w rolnictwie określają poziom koniunktury i stan ekonomiczny polskiego rolnictwa.

Elementy charakteryzujące wyposażenie rolnictwa w środki produkcji:

• poziom nawożenia mineralnego

• poziom wapnowania

• zużycie nawozów organicznych i naturalnych

oraz

• wyposażenie w środki techniczne (ciągniki, przyczepy)

• zapotrzebowanie na środki obrotowe (pasze)

9. W tej chwili przeciętne zużycie nawozów azotowych to 60 kgN/ha, nawozów potasowych ok. kgK₂O/ha, nawozów fosforowych 18kgP₂O₅/ha.

10. PRAWO MINIMUM LIEBIGO:

O plonie decyduje czynnik, który znajduje się w minimum, czyli to, czego jest najmniej w stosunku do potrzeb.

11. Wykorzystanie składników pokarmowych z nawozów:

• wykorzystanie azotu z nawozów wynosi ok. 50%

• wykorzystanie potasu z nawozów wynos ok. 70%

• wykorzystanie fosforu z nawozów wynosi ok. 30%

12. Warunki uzyskania dużej efektywności nawożenia:

• niska zasobność gleby w dany składnik pokarmowy

• optymalna zasobność gleby w pozostałe składniki

• optymalny układ innych czynników produkcji:

• naturalnych (warunki pogodowe)

• agrotechnicznych (dobór odmiany, ochrona roślin)

13. Przyczyny zmniejszania efektywności nawożenia:

• złe zbilansowanie składników pokarmowych w nawozach

• chwasty

• choroby i szkodniki

• opóźnienie siewu

• uprawa gleby

14. Wymagania niektórych roślin uprawnych względem składników pokarmowych.

• rośliny o szybkim wzroście wegetacyjnym (warzywa liściaste, pasze zielone, zboża) - szczególne zapotrzebowanie na azot i potas.

• burak cukrowy - potas, mikroelementy (dawka azotu nie może być zbyt duża bo będzie zbyt mało cukru w korzeniu).

• Kukurydza - w początkowym okresie wzrostu fosfor.

• Jęczmień browarny - niewielka dawka azotu.

• Rzepak ozimy - znaczne pobranie wszystkich składników pokarmowych, siarka!!!

• Ziemniak - duże pobranie potasu i magnezu, forma potasu.

Wykład 2 - 11.X.2006.

GLEBA I SKŁADNIKI POKARMOWE

Gleba:

Powierzchniowa warstwa skorupy ziemskiej powstała ze zwietrzliny różnych skał macierzystych w wyniku oddziaływania czynników glebotwórczych. Jest elementem środowiska naturalnego zmiennym w czasie i przestrzeni. Każda gleba posiada cechy materii żywej.

Schemat układu trójfazowego gleby:

• faza stała (substancje mineralne ok. 50 %)

• faza ciekła (woda)

• faza gazowa (powietrze)

Rośliny pobierają składniki pokarmowe z roztworu glebowego (fazy ciekłej) w formie mineralnej (kationu lub anionu).

W glebie kationy są zatrzymywane (wiązane), natomiast aniony są podatne na wymywanie w głąb.

Ogólne zasady gospodarowania składnikami pokarmowymi (prawa nawozowe):

I Prawo minimum Liebiga:

O plonie decyduje czynnik, który znajduje się w minimum, czyli to, czego jest najmniej w stosunku do potrzeb.

II Prawo zwrotu składników pokarmowych wyprowadzonych z gleby wraz z plonami roślin:

Obliczenia dawki nawozu dokonuje się w oparciu o ilość składnika pobranego przez rośliny uprawne, przy założeniu przynajmniej średniej zasobności gleby.

⇒zasada „nawożenia zrównoważonego „

III Prawo pierwszeństwa biologicznej wartości plonów:

Zarówno nadmiar jak i niedobór składników pokarmowych prowadzi do pogorszenia wartości biologicznej produktów roślinnych.

⇒produkcja tzw. „zdrowej żywności”

IV Zasada ograniczenia do minimum strat składników nawozowych:

Na drodze ulatniania do atmosfery (azot) oraz wymywania do głębszych warstw profilu glebowego i spływu powierzchniowego (azot, fosfor, siarka)

⇒minimalizacja ekologicznych skutków nawożenia.

ODCZYN GLEBY

NAWOZY WAPNIOWE

Odczyn gleby:

-stan gleby wynikający z wzajemnego układu jonów wodorowych (H⁺) i wodorotlenowych (OH^-) kształtowany pod wpływem zawartych w glebie kwasów, soli i zasad.

Im więcej H⁺ tym gleba jest kwaśniejsza.

Odczyn gleby wyrażamy poprzez współczynnik pH.

Podział gleby wg pH mierzonego w 1M KCl:

<4,5 silnie kwaśne

4,6-5,5 kwaśne

5,6-6,5 lekko kwaśne

6,6-7,2 obojętne

7,2< zasadowe

⇒Rośliny tolerujące kwaśny odczyn:

żyto, ziemniaki, łubin.

⇒Rośliny bardzo wrażliwe na zakwaszenie:

burak cukrowy, pszenica, koniczyna, jęczmień.

Wpływ odczynu na właściwości gleby:

1. Fizyczne:

⇒gleba kwaśna⇒mało wapnia⇒gorsza struktura gleby⇒wadliwe właściwości wodno-powietrzne gleby.

2. Chemiczne:

• przyswajalność składników pokarmowych, zwłaszcza P (fosforu).

• w glebach kwaśnych uruchamia się toksyczny glin (Al).

3. Biologiczne:

• gleby obojętne: optymalne dla rozwoju bakterii glebowych.

• Gleby kwaśne - rozwijają się grzyby.

WAPNOWANIE:

Stosowanie nawozów odkwaszających glebę. Najczęściej są to związki wapnia i magnezu.

Głównym celem wapnowania gleby nie jest dostarczanie wapnia, lecz poprawa właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych gleby.

Kryteria podziału nawozów wapniowych:

1. 
   Wg formy chemicznej.

1. typu tlenkowego

CaO, MgO - wapno tlenkowe

CaO*MgO - prażone dolomity

2. mieszane

CaO + CaCO₃

MgO + CaO + Ca CO₃

CaO + Ca(OH)₂

3. 
   typu węglanowego

CaCO₃ - wapniak mielony rolniczy (kreda nawozowa).

MgCO₃ - magnezyt

CaCO₃*Mg CO₃ - dolomit !!!

4. krzemiany

CaSiO, MgSiO₃

2. Wg pochodzenia.

1. naturalne, zmielone minerały (dolomit, magnezyt, wapniak mielony rolniczy, kreda łąkowa)

2. produkty uboczne przemysłu.

Od czego zależy wartość nawozowa nawozów odkwaszających?

1. Zawartości związków odkwaszających (wapnia i magnezu).

2. Formy chemicznej (węglany, tlenki, nawozy mieszane, krzemiany).

3. Formy fizycznej.

Ogólne zasady stosowania nawozów odkwaszających:

• nawozy stosujemy po zbiorze roślin

• raz na cztery lata.

• termin stosowania nawozów wapniowych w zmianowaniu wyznaczają rośliny wrażliwe na zakwaszenie (burak cukrowy, rzepak, lucerna, koniczyna, jęczmień).

• pole powinno zostać zwapnowane pod „przedplon” - zboże. W tym przypadku można stosować nawozy wolnodziałające.

• na glebach lekkich nie powinno stosować się nawozów tlenkowych (szybko działających).

AZOT (składnik pierwszoplanowy)

• o największym znaczeniu plonotwórczym

• ekologicznie niebezpieczny

Znaczenie plonotwórcze azotu:

1. Zmiany cech morfologicznych i fizjologicznych rośliny

• wzrost powierzchni asymilacyjnej (liści)

• większa zawartość chlorofilu

• wydłużony okres wegetacji

1. Zmniejszenie zawartości węglowodanów strukturalnych (celulozy, hemicelulozy, ligniny)





Lepsza strawność pasz Niebezpieczeństwo wylegania zbóż

2. Wydłużenie generatywnej fazy wegetacji (np.: okres nasiewania ziarna).

3. Większy plon ziarna, nasion, bulw i korzeni.

Azot jest pierwiastkiem o największym znaczeniu plonotwórczym.

4. Większa produkcja białka ogółem.

Formy pobierania azotu przez rośliny:

• Amonowa NH₄⁺

• Azotanowa NO₃^-

Wykład 3 - 18.X.2006.

1. Nawozy azotowe dzielą się na 4 grupy:

• amonowe

→siarczan amonu (20% N) - (NH₄)₂SO₄

Stosowany przedsiewnie, fizjologicznie kwaśny. Wymaga wysiewania w glebę, może zakwaszać glebę.

• saletrzane

→saletra wapniowa, potasowa, sodowa - Ca(NO₃)₂, KNO₃, NaNO₃

Stosowany pogłównie - po wysianiu roślin. Fizjologicznie zasadowy, nie zakwasza gleby.

• amonowo-saletrzane (uniwersalne)

→saletra amonowa (34% N) NH₄NO₃ - lekko fizjologicznie kwaśny

→saletrzak (27-28% N) NH₄NO₃ + CaCO₃

→saletrzak magnezowy (27-28% N) NH₄NO₃+CaCO₃*MgCO₃ - fizjologicznie obojętny

→can27 (27% N) NH₄NO₃+CaCO₃*MgCO₃ - fizjologicznie obojętny

• amidowe

→mocznik (46% N) CO(NH₂)₂ - fizjologicznie kwaśny.

Żeby mocznik mógł być pobrany przez rośliny, musi ulec hydrolizie pod wpływem enzymu - ureaza, w wyniku tych przemian powstaje węglan amonu.

Stosowanie mocznika:

• doglebowo - w stanie stałym

• przedsiewnie, pogłównie

• lub dolistnie w formie roztworu.

RSM (roztwór saletrzano - mocznikowy)

- mieszanina saletry amonowej, mocznika i wody.

Obliczanie dawki nawozu:

Ile należy zastosować siarczanu amonu, aby dawka azotu wynosiła 70kg/ha?

siarczan amonu - 20% N → w 100 kg nawozu 20 kg N

100 kg nawozu - 20 kg N

x kg nawozu - 70 kg N




x = (100*70)/20 = 350 kg nawozu

Ok. 25% azotu, który zastosujemy w nawozach ulega stratom.

Ok. 5% to wymywanie w głąb,

Ok. 20% to ulatnianie do atmosfery.

Im więcej opadów tym większe wymycie azotu. Zimą mimo, że są mniejsze opady to są większe straty azotu niż latem.

2. Fosfor i nawozy fosforowe.

Fosfor pobierany jest przez rośliny w formie anionu H₂PO₄^-.

• nie ulatnia się z gleby

• jest w minimalnym stopniu wymywalny

• jedyne straty - spływ powierzchniowy

Plonotwórcze działanie fosforu:

1. Odpowiada za budowę systemu korzeniowego rośliny. (uzależnienie się rośliny od skutków niedoboru wody i składników pokarmowych).

2. Poprawa wartości biologicznej płodów rolnych (szybsze przekształcanie form mineralnych azotu w aminokwasy i białka).

3. Zmniejszenie zawartości azotanów w roślinach podatnych na ich akumulację (sałata, burak cukrowy, szpinak, rzodkiewka, marchew, seler, kalafior, ziemniak).

4. Wzrost odporności roślin na niektóre choroby (zgorzel podstawy źdźbła).

5. Korzystny wpływ na wzrost roślin motylkowych (groch, fasola).

6. Wzrost zawartości witamin B1, B2, C i Karotenu (zwiększa wartość odżywczą).

7. Dojrzewanie nasion i owoców.

Objawy niedoboru fosforu:

• fioletowe, purpurowe, antocyjanowe przebarwienia.

Nawożenie fosforem wpływa na zawartość białka i witaminy C.

Im więcej fosforu, tym lepiej działa azot.

Nawozy fosforowe:

1) rozpuszczalne w wodzie:

• szybkodziałające

• przeznaczone do stosowania w glebach o odczynie zbliżonym do obojętnego.

→superfosfat prosty

Ca(H₂PO₄)₂ + CaSO₄

- pylisty 18% P₂O₅

- granulowany 19-20% P₂O₅

-12% S (siarki, niezależnie od formy fizycznej) !!!!!

→superfosfat potrójny

Ca(H₂PO₄)₂

-granulowany 40% P₂O₅ lub 46% P₂O₅

2) rozpuszczalne w kwasach mineralnych:

→mączki fosforytowe Ca₃(PO₄)₂

-pyliste ok. 30% P₂O₅

-wolnodziałające

-do stosowania na glebach kwaśnych

-pod rośliny o długim okresie wegetacji

Wszystkie nawozy fosforowe stosuje się przedsiewnie, wymagają wymieszania z glebą (słabo wnikają wgłąb).

* Uwstecznianie fosforu.

to tworzenie trudno rozpuszczalnych soli kwasu ortofosforowego z glinem, z żelazem na glebach kwaśnych lub z wapniem na glebach zasadowych. Nawozy fosforowe powinno stosować się na glebach obojętnych.

3. Potas i nawozy potasowe:

Potas - K pobierany jest przez rośliny w formie K⁺.

Plonotwórcze działanie potasu:

→Regulacja gospodarki wodnej i wzrost odporności na suszę (rośliny dobrze zaopatrzone w potas racjonalniej gospodarują wodą).

→Większa produkcja białka przez rośliny.

→Wzrost jakości produktów roślinnych.

• zawartość cukru w korzeniu buraków

• zawartość skrobi w bulwach ziemniaków

• zawartość oleju w nasionach rzepaku

• wartość kulinarna ziemniaków

→Zwiększenie odporności na choroby.

→Większa zimotrwałość zbóż i rzepaku.

→Większa odporność na wyleganie.

Objawy niedoboru K:

• brunatne plamy

• zasychanie końcówek liści (zboża)

Nawozy potasowe:

1) Typu chlorkowego (KCl)

→ kainit magnezowy (11%K₂O + Mg, S, Na)???? Czy 11?

→ korn - kali (40% K₂O + Mg, S, Na)

→sól potasowa (50 lub 60% K₂O)

2) Typu siarczanowego (K₂SO₄)

→ siarczan potasu (50% K₂O)

Wszystkie nawozy potasowe stosuje się przedsiewnie.

Rośliny, które nie tolerują chloru:

ziemniaki, pomidory, papryka, tytoń, konopie, drzewka i krzewy owocowe.

4. Magnez i nawozy magnezowe.

Mg jest pobierany przez rośliny w formie Mg²⁺.

Znaczenie Mg w żywieniu roślin:

1. Jest składnikiem chlorofilu.

2. Występuje w ścianie komórkowej.

3. Synteza kwasów RNA i białek.

4. Stymuluje plonotwórcze działanie azotu.

Objawy niedoboru magnezu:

• perełkowatość, marmurkowatość (przebarwienia na liściach).

Systemy nawożenia magnezem:

1. Odkwaszająco - regenerujące (dostarczanie Mg i poprawa odczynu), np.: dolomit.

2. Podnoszące zasobność gleby (dostarczanie Mg), np.: kainit, kizeryt.

3. Uzupełniające (uzupełnianie ilości Mg pobranego z plonem), np.: salmag, wieloskładnikowe z Mg.

4. Dokarmiające (dolistne - nawożenie interwencyjne, lub profilaktyka), np.: siedmiowodny siarczan Mg (sól gorzka).

5. Siarka i nawozy siarkowe.

Siarka jest pobierana przez rośliny w formie SO42-.

Rzepak ozimy ma szczególnie duże zapotrzebowanie na siarkę.

Objawy niedoboru siarki:

• żółte przebarwienia na młodych liściach.

• białe kwiaty rzepaku, zamiast żółtych.

Plonotwórcze działanie siarki:

1. Synteza białek.

2. Synteza chlorofilu.

3. Przemiany azotu.

4. Synteza kwasów tłuszczowych.

5. Większa odporność na choroby.

Nawozy z siarką - przykłady:

→ superfosfat prosty

→ siarczan amonu

→ siarczan magnezu, siarczan potasu

→ wieloskładnikowe z siarką (np.: lubofos)

Wykład 4 - 25.X.2006.

MIKROELEMENTY

1. Mikroelementy - uwagi ogólne:

• pobierane przez rośliny w mniejszych ilościach niż makroskładniki

• spełniają w roślinie głównie funkcje fizjologiczne (wchodzą w skład enzymów lub są aktywatorami reakcji enzymatycznych).

2. Plan:

• dostępność wody

• uprawa gleby

• zmianowanie

• siew

• ochrona roślin

• zbiór

3. Wrażliwość poszczególnych gatunków na niedobory mikroelementów:

Pszenica → miedź (Cu)

Kukurydza → cynk (Zn)

Jęczmień → mangan (Mn)

Burak cukrowy → bor (b), mangan (Mn)

Strączkowe → molibden (Mn)

Ziemniak → mangan (Mn)

Rzepak → bor (b), mangan (Mn)

4. Wpływ odczynu na przyswajalność mikroelementów:

Większość mikroelementów jest lepiej przyswajalna w glebach kwaśnych (Fe, Mn, Zn, Cu), natomiast wyjątkiem jest molibden, który jest lepiej przyswajalny w glebach zasadowych.

5. Nawozy mikroelementowe:

1. sole techniczne - są to siarczany mikroelementów. Można stosować donasiennie (moczyć nasiona w roztworze), dolistnie w formie roztworu lub jako dodatek do nawozów stałych.

2. chelaty - nawozy płynne. Mikroelement połączony ze związkiem organicznym (chelat), dowolny sposób stosowania. Zaleta - taniość.

3. szkliwa mikroelementowe (fryty) - rzadkostosowane, w formie proszku składającego się ze stopu różnych tlenków mikroelementów.

Najczęściej stosuje się chelaty.

6. Nawozy wieloskładnikowe:

• zawierają co najmniej dwa składniki pokarmowe.

7. Podział nawozów wieloskładnikowych:

1. mieszanki nawozowe (typu blending)

• powstające z fizycznego mieszania kilku nawozów bez obróbki fizycznej (Luboplon, Hydroplon).

• powstających przez zmieszanie kilku nawozów pojedynczych z obróbką fizyczną (nawozy typu Lubofos), powstają np.: przez zgniatanie.

2. mieszaniny nawozowe

• produkowane metodą granulacji technicznej (Lubofoska, Unifoska).

3. nawozy kompleksowe

• 
  powstają w wyniku reakcji chemicznych.

→ typu amofos (azot w formie amonowej)

• do stosowania przedsiewnego.

• przykład: Polifoski, Fosforan amonu.

→ typu nitrofos (azot w formach amonowej i azotanowej).

• do stosowania przedsiewnego i pogłównego.

• przykład: nawozy firmy Yara i Kemira Agro.

Przykłady:

Polifoska 6 (N) - 16 (P₂O₅) - 26 (K₂O)

Polifoska 11 - 22 - 16

Lubofos 0 -12 - 24

8. Zalety nawozów wieloskładnikowych:

• mniejsze koszty transportu i wysiewu

• jednorodny skład chemiczny

• możliwość zastosowań specjalistycznych (nawożenie zlokalizowane)

9. Wady nawozów wieloskładnikowych:

• narzucona relacja N:P:K

• z reguły wyższa cena

OKREŚLANIE POTRZEB NAWOZOWYCH

10. Potrzeby pokarmowe: ilość składnika pobranego przez roślinę z określonym plonem.

Potrzeby nawozowe: ilość składnika dostarczanego do gleby w formie nawozu dla uzyskania założonego plonu.

11. Metody określania potrzeb nawozowych:

1. uwzględniające aktualny stan odżywienia roślin:

• ocena wizualna

• analiza chemiczna materiału roślinnego

2. określanie zawartości przyswajalnej formy składnika w glebie:

• oparte na ekstrakcji chemicznej (testy chemiczne)

12. Przyswajalność - ilość składnika pokarmowego jaką roślina pobiera z gleby w sezonie wegetacyjnym.

Dostępność - aktualne stężenie składnika pokarmowego w roztworze glebowym.

13. Czynniki uwzględniane podczas ustalania dawek nawozowych:

1. agrotechniczno - przyrodnicze (wynikające z warunków glebowo - klimatycznych)

1. oszacowanie ilości składników pobranych z gleby przez roślinę z uwzględnieniem wielkości przewidywanego plonu.

2. Określenie zasobności gleby w składniki pokarmowe.

3. Oszacowanie ilości składników pokarmowych dostarczanych w formie nawozów naturalnych, organicznych i z resztkami roślinnymi.

4. Wybór nawozu wieloskładnikowego.

2. ekonomiczne (cena składnika (-ów) w nawozie)

14. Różne dawki nawozu dla uzyskania tego samego plonu:

• to różne nakłady na nawożenie

• większa efektywność nawożenia

• mniejsze rozproszenie składników w środowisku

Wykład 5 - 8.XI.2006.

1. Techniki nawożenia:

1. rzutowe (nawóz trafia do gleby)

2. rzędowe (nawóz trafia do gleby)

3. dolistne

4. inne metody

• jednoczesny wysiew nawozów z nasionami

• fertygacja

• iniekcja (punktowa lub rzędowa)

2. Nawozy naturalne i organiczne - definicje

• obornik, gnojówka, gnojowica

są to nawozy w skład których wchodzą odchody zwierząt gospodarskich

• odchody zwierząt gospodarskich

• guano - przeznaczone do rolniczego wykorzystania

3. Nawozy organiczne

• nawozy wyprodukowane z substancji organicznej lub z mieszanin substancji organicznych, w tym komposty, także wyprodukowane przy udziale dżdżownic. (słoma, nawozy zielone, wszelkiego rodzaju komposty)

• obornik - nawóz naturalny składający się z kału, moczu zwierząt gospodarskich i ściółki

• gnojówka - przefermentowany mocz zwierząt gospodarskich

• gnojowica - płynna mieszanina kału i moczu z dodatkiem wody używanej do utrzymania higieny zwierząt gospodarskich.

• nawozy zielone - masa organiczna roślin uprawianych w celu przyorania

• słoma - używana w celach nawozowych w gospodarstwach z dużym udziałem zbóż i małej obsadzie zwierząt.

4. Plonotwórcze znaczenie nawozów naturalnych i organicznych.

1. są źródłem składników pokarmowych (wszystkich!!!)

• makro N P K Ca Mg S

• mikro Mn Cu Zn Mo Fe B

2. stanowią substrat do powstawania próchnicy glebowej

3. wpływają korzystnie na właściwości gleby (fizyczne, chemiczne, biologiczne gleby)




5. System chowu zwierząt.

- decyduje o miejscu gromadzenia odchodów w gospodarstwie rolnym.

1. oborowy - 12 miesięcy w oborze

2. pastwiskowy całoroczny - 12 miesięcy na pastwisku

3. mieszany - przemienny (obora + pastwisko lub wybieg)

6. Od czego zależy skład chemiczny nawozu?

1. gatunku i wieku zwierząt

2. składu chemicznego paszy i nawozów

3. ilości i składu chemicznego ściółki

4. systemu chowu i utrzymania zwierząt

5. systemu przechowywania obornika

7. Zawartość składników pierwszoplanowych w nawozach naturalnych kg/t, kg/m3

- obornik: 6 kg N 2 kg P₂O₅ 7 kg K₂O

- gnojowica 4 kg N 2 kg P₂O₅ 5 kg K₂O

- gnojówka 2 kg N 0,2 kg P₂O₅ 7-8 kg K₂O

8. Obornik
Przechowywanie obornika:

1. pod zwierzętami - obory głębokie

2. na gnojowni

• szczelne dno

• możliwość odprowadzania wody gnojowej do specjalnego zbiornika

3. kompostowanie obornika

• obornik po zastosowaniu należy jak najszybciej przyorać - ponieważ są lotne straty azotu!

Wykorzystanie składników pokarmowych z obornika:

• N - 50%

• P - 30%

• K - 70%

lecz jest to rozłożone w czasie na kilka lat.

9.Ile obornika produkują zwierzęta?

DJP - duża jednostka przeliczeniowa (zwierzę o masie ok. 500kg - np.: krowa)

• krowa 1 DJP

• jałówka powyżej 1 roku 0,8 DJP

• konie dorosłe 1,2 DJP

• maciory 0,35 DJP
• owce powyżej 1,5 roku 0,1 DJP

średnio 1 DJP = 10 t obornika rocznie

10. Gnojowica

• obora rusztowa: 10m³ gnojowicy na 1 DJP

• obora płytka: 2,5m³ gnojówki na 1 DJP

11. Dawki i terminy stosowania nawozów naturalnych:

1. stosujemy pod rośliny o długim okresie wegetacji

2. dawki ustalamy wg zawartości azotu działającego w nawozie

3. roczna dawka nawozu naturalnego nie może przekraczać ilości zawierającej 170kg N/ha

• w praktyce ok. 40t obornika na hektar (170kg N/ha)

4. nawozów naturalnych i organicznych w postaci stałej i płynnej nie wolno stosować w okresie od 30 listopada do 1 marca!!!

5. gnojowicą i gnojówką nie powinno nawozić się roślin krótko przed zbiorem

12. Nawozy zielone:

Cele uprawy roślin zielonych:

1. źródło składników pokarmowych, materii organicznej

2. ograniczanie wymywania NO₃

Rośliny motylkowe (łubin, groch, koniczyna) zawierają dużo azotu.

13. Nawożenie naturalne - organiczne zwiększa zawartość materii organicznej w glebie.

Co to jest materia organiczna?

• są to związki organiczne w glebie, których zawartość w glebach polskich wynosi 1-2%.

• materia organiczna w glebie = próchnica

Mimo iż próchnicy w glebie jest bardzo mało wpływa ona bardzo korzystnie na żyzność gleby:

• jest źródłem składników pokarmowych dla roślin

• poprawia właściwości wodno-powietrzne gleby

14. Efekt resztkowy:

- zwyżka plonu, jako efekt stosowania nawozów naturalnych i organicznych, której nie da się osiągnąć na bazie nawozów mineralnych. Efekt resztkowy jest związany z poprawą żyzności gleby (właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych gleby).

2

W tym kierunku wzrasta rozpuszczalność.

Zwiększa się szybkość działania.

(reakcje gwałtowne)

TEST

!!!

Nawożenie naturalne i organiczne zwiększają zawartość próchnicy, poprawia żyzność gleby.

---