1, Ewolucja procesów integracyjnych w Europie,
2. Kompetencje Wspólnoty,
3. Źródła prawa integracji europejskiej,
4. Podstawowe zasady prawa wspólnotowego,
5. Zasady struktury instytucjonalnej,
6. Instytucje Unii Europejskiej:
- Rada Europejska,
- Rada Unii Europejskiej,
- Komisja Europejska,
- Parlament Europejski,
- Trybunał Sprawiedliwości,
- Trybunał Obrachunkowy (Rewidentów Księgowych),
- Komitet Ekonomiczno-Społeczny, Komitet Regionów,
- Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Bank Centralny,
7. Przyszłość struktury instytucjonalnej.
Najważniejsze traktaty i zmiany przez nie wprowadzone
1951: Traktat Paryski
Europejska Wspólnota Węgla i Stali (Belgia,
RFN, Francja, Włochy, Luksemburg, Holandia)
1957: Traktaty
Rzymskie
Europejska Wspólnota Gospodarcza
Europejska Wspólnota Energii Atomowej
1965: Traktat Fuzyjny
Połączenie instytucji Wspólnot
1970: Traktat
Budżetowy
Ustanowienie „zasobów własnych”,
przekazanie niektórych uprawnień w zakresie
tworzenia budżetu Parlamentowi
Europejskiemu
1972: Akcesja nowych
członków
Przyjęcie Danii, Irlandii i Zjednoczonego
Królestwa
1975: Traktat
Budżetowy
Zwiększenie uprawnień Parlamentu
Europejskiego, powołanie Trybunału
Obrachunkowego
1978: Rewizja
traktatu
Bezpośrednie wybory do Parlamentu
Europejskiego
1980: Akcesja
nowych członków
Przyjęcie Grecji
1985: Akcesja
nowych członków
Przyjęcie Hiszpanii i Portugalii
1986: Jednolity Akt
Europejski
Realizacja do 1992 Jednolitego Rynku
Wewnętrznego, więcej przypadków
stosowania kwalifikowanej większości wRadzie, więcej uprawnień dla Parlamentu
Europejskiego (procedura współpracy),
powołanie Sądu Pierwszej Instancji,
wprowadza pojęcie „spójności”, zwiększa
zakres wspólnych polityk
1992: Traktat z
Maastricht (o
utworzeniu Unii
Europejskiej)
Wprowadza trzyfilarową konstrukcję UE
(wprowadzenie Wspólnej Polityki Zagranicznej i
Bezpieczeństwa, współpracy w zakresie Spraw
Wewnętrznych i Wymiaru Sprawiedliwości w
sprawach karnych), więcej przypadków
stosowania kwalifikowanej większości w Radzie,
umocowanie prawne dla Rady Europejskiej,
więcej uprawnień dla Parlamentu Europejskiego
(procedura współdecydowania), ustanowienie
Komitetu Regionów, wprowadzenie
subsydiarności i obywatelstwa europejskiego,
decyzja o budowie Unii Gospodarczej i
Walutowej, Protokół Socjalny
1994: Akcesja nowych
członków
Przyjęcie Austrii, Finlandii i Szwecji
1997: Traktat z
Amsterdamu
Zwiększenie uprawnień Parlamentu
Europejskiego także w zakresie powoływania
Komisji, wprowadzenie zasady „elastyczności”
w ściślejszej współpracy, włączenie Układu z
Schengen do acquis communautaire, włączenie
do Traktatu Protokołu SocjalnegoPrawo
1997: Skonsolidowany
Traktat o Unii
Europejskiej
Uproszczenie traktatów, nadanie jednolitej
numeracji
2001: Traktat z Nicei
Rozszerzenie zakresu decyzji podlegających
kwalifikowanej większości głosów,
dostosowanie systemu instytucjonalnego do
rozszerzenia UE
2003: Akcesja nowych
członków
Przejęcie Republiki Czeskiej, Estonii, Cypru,
Łotwy, Litwy, Węgier, Malty, Polski, Słowenii,
Słowacji
Wspólnota Europejska
Euratom
Wspólna Polityka
Zagraniczna i
Bezpieczeństwa
Współpraca Policyjna i
Sądowa w Sprawach
Karnych
Prawo i instytucje
Kompetencje Wspólnoty:
• Przyznane wyraźnie
(expressis verbis)
• Dorozumiane
• Dodatkowe
Art. 308 TWE:
„Jeżeli w czasie funkcjonowania wspólnego rynku w celu osiągnięcia jednego z celów
Wspólnoty okaże się konieczne podjęcie działania przez Wspólnotę, a niniejszy Traktat nie będzie przewidywał potrzebnych uprawnień, Rada podejmie konieczne
środki, działając jednomyślnie na wniosek Komisji i po konsultacji z Parlamentem
Europejskim”
Kompetencje Wspólnoty
- spojrzenie horyzontalne
• Wyłączne kompetencje państw członkowskich
• Wyłączne kompetencje Wspólnoty
• Kompetencje Wspólnoty i państw członkowskich
Źródła prawa integracji europejskiej:
niepisane
Podstawowe zasady prawa wspólnotowego
Prawa fundamentalne Prawo Orzecznictwo Europejskiego Trybunału
Sprawiedliwości i sądów europejskich
Prawo pisane
Prawo pierwotne
Prawo wtórne
Akty nietypowe
Prawo komplementarne
Źródła zewnętrzne
Prawo pierwotne:
Traktaty założycielskie
Prawo wtórne:
Art. 249 TWE:
„Aby wykonywać zadania zgodnie z postanowieniami niniejszego
Traktatu, Parlament Europejski, działający razem z Radą, Rada
oraz Komisja wydają rozporządzenia i dyrektywy, podejmują
decyzje, wydają zalecenia i wyrażają opinie.
Rozporządzenie ma zasięg ogólny. Obowiązuje ono w całości i
stosuje się bezpośrednio we wszystkich Państwach
Członkowskich.
Dyrektywa jest wiążąca, jeśli chodzi o zamierzony skutek dla
każdego Państwa Członkowskiego, do którego jest skierowana,
zostawiając jednak władzom krajowym wybór formy i metod.
Decyzja obowiązuje w całości tych, do których jest skierowana.
Zalecenia i opinie nie mają mocy wiążącej.”
Akty nietypowe:
Jednostronne akty wydane przez instytucje
Akty umowne będące porozumieniami między instytucjami
wspólnotowymi (uchwały, deklaracje, decyzje, rezolucje,
programy, projekty, plany, schematy działania, terminarze,
regulaminy dyscyplinarne, regulaminy wewnętrzne)
Prawo komplementarne:
Konwencje wspólnotowe oparte o Art. 293 TWE:
„Państwa Członkowskie w razie potrzeby podejmują między sobą rokowania w
celu zapewnienia swoim obywatelom:
- ochrony osoby oraz korzystania z praw i ich ochrony na tych samych
warunkach, jakie każde państwo przyznaje swoim własnym obywatelom,
- unikania podwójnego opodatkowania w obrębie Wspólnoty,
- wzajemnego uznania spółek lub firm w rozumieniu artykułu 48 ustęp 2, zachowania osobowości prawnej w przypadku przeniesienia siedziby z jednego kraju
do innego oraz możliwości łączenia spółek i firm
podlegających prawu różnych państw,
- uproszczenia formalności dotyczących wzajemnego uznania i wykonywania
orzeczeń sądowych i arbitrażowych.”
Źródła zewnętrzne:
Umowy zawierane przez Wspólnotę na bazie prawa
międzynarodowego
Umowy wiążące Wspólnotę
Podstawowe zasady prawa wspólnotowego:
Art. 6 TUE:
1. „Unia Europejska opiera się na zasadach wolności,
demokracji, poszanowania praw człowieka i
podstawowych wolności, jak również państwa prawa,
które to zasady są wspólne dla Państw Członkowskich.
2. Unia respektuje prawa podstawowe zagwarantowane w
Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i
Podstawowych Wolności podpisanej w Rzymie dnia 4 listopada
1950 oraz prawa wynikające z tradycji konstytucyjnych
wspólnych dla Państw Członkowskich, jako zasady ogólne
prawa wspólnotowego.
3. Unia respektuje tożsamość narodową swoich Państw
Członkowskich.”
1. Niezawodność prawa
2. Zasada proporcjonalności
3. Zasada subsydiarności
4. Zasada równości wobec prawa i zakaz dyskryminacji
5. Zasada prawa do rozprawy „lub do wysłuchania”
6. Zasada stosowania bezpośredniego i skutku bezpośredniego
7. Zasada pierwszeństwa (supremacji) prawa wspólnotowego nad
prawem krajowym
Niezawodność prawa:
Pewność prawa, która daje podmiotom prawnym poczucie
bezpieczeństwa i trwałości stosunków prawnych
Zasada proporcjonalności:
Środki przewidziane dla osiągnięcia danego celu odpowiadają
ważności tego celu i są konieczne dla jego osiągnięcia
Zasada subsydiarności:
Art. 1 TUE:
„(...) Niniejszy Traktat wyznacza nowy etap w procesie tworzenia
coraz ściślejszego związku między narodami Europy, w którym decyzje podejmowane są w możliwie największym
poszanowaniu zasady otwartości i na szczeblu możliwie najbliższym obywatelowi (...)”
Art. 5 TWE:
„Wspólnota działa w granicach przyznanych jej kompetencji oraz
celów wyznaczonych jej niniejszym Traktatem.”
Reguły wynikające z subsydiarności:
• Kompetencje Wspólnoty nie są regułą, lecz wyjątkiem od
kompetencji krajowej,
• Dynamika zasady subsydiarności powinna umożliwić zarówno
rozszerzenie kompetencji Wspólnoty, kiedy to będzie potrzebne,
jak i jej ograniczenie, bądź jej zaniechanie, kiedy działanie na
szczeblu Wspólnoty nie będzie uzasadnione,
• Zasada subsydiarności odnosi się tylko do kompetencji
mieszanej.
Zasada równości wobec prawa
i zakaz dyskryminacji:
Zakaz dyskryminacji na tle obywatelstwa, płci, pomiędzy
konsumentami a producentami produktów rolnych.
Art. 13 TWE:
„Z uwzględnieniem innych postanowień niniejszego Traktatu oraz w granicach
kompetencji przyznanych Wspólnocie niniejszym Traktatem, Rada, działając
jednomyślnie na wniosek Komisji i po konsultacji z Parlamentem
Europejskim, może podjąć działanie zwalczające dyskryminację ze względu
na płeć, pochodzenie rasowe lub etniczne, religię lub przekonania,
niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.”
Zasada prawa do rozprawy „lub do wysłuchania”:
Każda osoba ma prawo do rozprawy publicznej we właściwym
terminie, przez niezawisły i bezstronny trybunał stworzony według
obowiązującego prawa
Zasada stosowania bezpośredniego
i skutku bezpośredniego:
Zasada bezpośredniego stosowania: dany przepis
wspólnotowy kwalifikuje się aby stać się częścią prawa
krajowego państw członkowskich bez względu na przyjęcie
stosownego prawa krajowego czy też nie.
Bezpośredni skutek: przepis wspólnotowy może być uznany
przez ETS za tworzący prawo, które każda osoba prawna lub
fizyczna może egzekwować przeciwko państwu lub też, w
niektórych wypadkach, przeciwko innym osobom
Warunki stosowania zasady bezpośredniego skutku:
• Przepis jest wyraźny i ścisły,
• Przepis jest bezwarunkowy,
• Realizacja przepisu nie zależy od dalszych działań Wspólnoty
lub władz krajowych
PAŃSTWO
OBYWATELE
SKUTECZNOŚĆ
WERTYKALNA
OBYWATELE OBYWATELE
SKUTECZNOŚĆ
HORYZONTALNA
Zasada pierwszeństwa (supremacji) prawa
wspólnotowego nad prawem krajowym:
Jeżeli dochodzi do konfliktu między prawem wspólnotowym a
prawem krajowym, to zawsze stosuje się prawo wspólnotowe
Prawo i instytucje Unii Europejskiej
Hierarchia norm w prawie europejskim
TWE i powszechne zasady prawne
Rozporządzenia i decyzje, umowy pawnomiędzynarodowe Unii
Dyrektywy
Prawa podstawowe i zasady
konstytucyjne
Pozostałe prawa konstytucyjne
Ustawy krajowe (traktaty międzynarodowe)
Pozostałe ustawy krajowe
Normy krajów związkowych/kantonów/regionów/województw/
władz komunalnych
Na liście brak:
Rady Europejskiej:
Art. 4 TUE: „Rada Europejska stymuluje rozwój Unii i określa
ogólne kierunki jej polityki.
W skład Rady Europejskiej wchodzą głowy państw lub szefów
rządów Państw Członkowskich i przewodniczący Komisji.
Każdemu z nich towarzyszy minister spraw zagranicznych
danego Państwa Członkowskiego i jeden członek Komisji. Rada
Europejska zbiera się co najmniej dwa razy w roku pod
przewodnictwem głowy państwa lub szefa rządu Państwa
Członkowskiego, które przewodniczy Radzie.
Rada Europejska składa Parlamentowi Europejskiemu
sprawozdanie po każdym swoim posiedzeniu oraz pisemne
sprawozdanie roczne o postępie osiągniętym przez Unię.”
Europejskiego Systemu Banków Centralnych
Zasady struktury instytucjonalnej
Zasada rozdziału władzy i reprezentacji interesów
Zasada równowagi instytucjonalnej
Zasada autonomii instytucji
Zasada „lojalnej” współpracy pomiędzy instytucjami
Podstawa prawna struktury instytucjonalnej UE:
Art. 7 TWE:
„1. Wykonanie zadań powierzonych Wspólnocie zapewniają
następujące instytucje:
- Parlament Europejski,
- Rada,
- Komisja,
- Trybunał Sprawiedliwości,
- Trybunał Obrachunkowy.
Każda z powyższych instytucji działa w granicach uprawnień
przyznanych jej niniejszym Traktatem.
2. Rada i Komisja korzystają z pomocy Komitetu Ekonomiczno-
Społecznego i Komitetu Regionówpełniących funkcje
doradcze.”
Rada Europejska:
• Stanowi forum wymiany poglądów i osiągania kompromisu
pomiędzy państwami członkowskimi,
• Określa strategię rozwoju i funkcjonowania Unii Europejskiej,
• Koordynuje kierunki działań Unii Europejskiej,
• Wyznacza główne cele, koordynuje i realizuje zadania w
zakresie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa UE,
• Uczestniczy w procesie decyzyjnym Unii Europejskiej.
Organizacja działalności Rady Europejskiej
(Deklaracja Londyńska, 1977):
• Charakter dyskusji (nieformalna wymiana poglądów, osiąganie
porozumień, dyskusje nad zagadnieniami przekazanymi przez
Radę UE),
• Sposób przygotowania porządku dziennego obrad (rola
ministrów spraw zagranicznych),
• Wydawanie oficjalnych komunikatów (przygotowanie z
odpowiednim wyprzedzeniem),
• Protokołowanie wniosków (oficjalny protokół w przypadku
podjęcia decyzji lub wydania oficjalnego oświadczenia),
• Liczebność delegacji (jak najmniejsza)
Funkcje Rady Europejskiej wg Deklaracji Rady
Europejskiej ze Stuttgartu (1983):
• kształtowanie ogólnych, politycznych wytycznych rozwoju
Wspólnot,
• definiowanie orientacji rozwoju konstrukcji europejskiej i
wyznaczanie ogólnego porządku politycznego Wspólnot oraz
europejskiej współpracy politycznej,
• dyskutowanie nad sprawami dotyczącymi UE w jej różnych
aspektach w celu zapewnienia spójności,
• otwieranie się na współpracę w nowych sektorach,
• wyrażanie wspólnego stanowiska w sprawach stosunków
zewnętrznych.
Według Traktatu o UE Rada Europejska:
• kształtuje impulsy niezbędne do rozwoju Unii oraz definiuje
ogólną orientację polityczną,
• na podstawie raportu Rady debatuje nad wnioskami
dotyczącymi ogólnej orientacji polityki gospodarczej państw
członkowskich i Wspólnoty,
• określa zasady i główne kierunki polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa,
• decyduje o przejściu do wspólnej waluty (Traktat mówi tu co
prawda o Radzie, a nie Radzie Europejskiej).
Skład Rady Europejskiej:
Rada Europejska gromadzi szefów państw i rządów oraz rzewodniczącego Komisji. inistrowie spraw zagranicznych towarzyszą szefom państw irządów, a członek Komisji jej przewodniczącemu.
Przewodniczący Rady Europejskiej zaprasza ministrów gospodarki
i finansów na te posiedzenia Rady na których dyskutowane są
problemy w zakresie Unii Gospodarczej i Walutowej.
Przewodniczącym Rady jest ten szef rządu lub państwa, które
sprawuje prezydencję w Radzie UE.
Spotkania Rady Europejskiej:
Zgodnie z Traktatem Rada Europejska zbiera się co najmniej dwa
razy w roku lub w razie potrzeby częściej.
Zgodnie z reformą z Sewilli w dniach 21-22 czerwca 2002 Rada
Europejska ustaliła spotkania w zasadzie cztery razy w roku, po
dwa w każdym półroczu. W wyjątkowych okolicznościach
możliwe jest zwołanie dodatkowego spotkania.
Deklaracja dołączona do Traktatu z Nicei stwierdza, że poczynając
od 2002 połowa posiedzeń Rady i co najmniej jedno
posiedzenie w roku będzie miała miejsce w Brukseli. Natomiast
od momentu rozszerzenia składu Unii do 18 państw
członkowskich wszystkie jej posiedzenia odbywać się będą wBrukseli.
Rezultaty obrad Rady Europejskiej:
Rezultaty obrad są opracowywane w formie konkluzji.
Rada Europejska nie może przyjmować aktów prawnych
wymienionych w Traktatach ponieważ nie jest instytucją UE.
Rada Europejska zatwierdza wytyczne, ale ich wdrożenie
podlega normalnemu procesowi decyzyjnemu w ramach
Wspólnoty.
Wyjątki:
• Decyzja, które państwa mogą przystąpić do UGW (Art. 121
TWE),
• Decyzja o spełnieniu kryteriów konwergencji (Art. 122 TWE),
• Decyzja o zawieszeniu państwa członkowskiego w prawach
członka Unii (Art. 7 TEU)
Skład Rady Unii Europejskiej:
Art. 203 TWE
„W skład Rady wchodzi po jednym przedstawicielu Państwa
Członkowskiego szczebla ministerialnego, upoważnionym do
zaciągania zobowiązań w imieniu rządu tego Państwa
Członkowskiego.
Urząd Przewodniczącego piastowany jest kolejno przez każde
Państwo Członkowskie Rady, przez sześć miesięcy, w kolejności
ustalonej przez Radę jednogłośnie.”
Uczestnictwo w posiedzeniach Rady UE:
• Każde stanowisko i głosowanie prawnie zobowiązuje rząd
danego państwa nawet gdy jest reprezentowane przez ministra
części składowej,
• Członek Rady może być reprezentowany przez urzędnika,
• Delegacja głosu może się odbyć tylko na rzecz innego członka
Rady,
• Członkom Rady mogą towarzyszyć urzędnicy,
• Regulamin wewnętrzny Rady pozwala Komisji uczestniczyć w
posiedzeniach Rady,
• Przewodniczącemu towarzyszą Sekretarz Generalny Rady i
jeden lub kilku dyrektorów generalnych.
Różnorodność formacji Rady UE:
• Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych (również
europejska polityka bezpieczeństwa i obrony oraz współpracy z
państwami rozwijającymi się),
• Rada ds. Ekonomicznych i Finansowych (również budżet),
• Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych
(również obrona cywilna),
• Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i
Konsumentów,
• Rada ds. Konkurencji (w tym rynek wewnętrzny, przemysł,
badania naukowe, turystyka),
• Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii,
• Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa,
• Rada ds. Ochrony Środowiska,
• Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury (również sektor
audiowizualny)
Struktury Rady UE:
• Prezydencja (Urząd Przewodniczącego Rady UE),
• Komitety pomocnicze Rady UE,
• Sekretariat Generalny Rady UE,
Zadania Urzędu Przewodniczącego (Prezydencji)
Rady UE:
• Organizuje i kieruje pracami Rady zapewniając przestrzeganie
regulaminu wewnętrznego,
• Reprezentuje Radę w relacjach z innymi instytucjami,
• Zwołuje Radę oraz przedstawia przewidziane terminy sesji Rady
w czasie trwania okresu Prezydencji,
• Opracowuje wstępny porządek obrad każdego posiedzenia
Rady,
• Decyduje o głosowaniu z własnej inicjatywy i jest zobowiązany
do przejścia do głosowania na wniosek jednego z członków
Rady lub Komisji jeżeli zgadza się na to większość członków
Rady,
• Podpisuje akty uchwalone przez Radę oraz protokół z
posiedzenia (po jego zatwierdzeniu),
• Notyfikuje dyrektywy, decyzje i zalecenia Rady,
• Jest adresatem korespondencji Rady,
• Reprezentuje UE w sprawach WPZiB,
• Jest odpowiedzialny za wdrożenie i wykonanie wspólnych
działań,
• Wypowiada się w imieniu UE na forum organizacji i konferencji
międzynarodowych,
• Przewodniczy wszystkim spotkaniom misji dyplomatycznych
krajów członkowskich w krajach trzecich oraz stałych
przedstawicielstw przy organizacjach międzynarodowych.
Komitety pomocnicze Rady UE:
Komitet Stałych Przedstawicieli (COREPER)
• COREPER I: zastępcy stałych przedstawicieli, COREPER II: stali
przedstawiciele w randze ambasadorów,
• COREPER przygotowuje posiedzenia Rady UE,
• COREPER może powoływać grupy robocze,
• Wszystkie punkty porządku obrad posiedzenia Rady podlegają
uprzedniej dyskusji w COREPER za wyjątkiem innej decyzji,
COREPER stara się osiągnąć kompromis na swoim poziomie,
który zostanie przedstawiony do zatwierdzenia Radzie.
Sekretariat Generalny Rady UE:
• Zgodnie z Traktatem Amsterdamskim, Sekretarz Generalny
pełni funkcję Wysokiego Przedstawiciela UE ds. WPZiB,
• Sekretarz Generalny i jego Zastępca:
- są mianowani na pięć lat przez Radę kwalifikowaną
większością głosów,
- są depozytariuszami informacji, dokumentów, konwencji
międzynarodowych zawartych przez Wspólnoty,
- podpisują akty prawne,
- notyfikują akty prawne ich adresatom,
• Sekretariat Generalny:
- zapewnia ciągłość prac Rady UE,
- koordynuje prace Rady.
Kompetencje Rady UE:
• FUNKCJA PRAWOTWÓRCZA,
• FUNKCJA KOORDYNACJI OGÓLNEJ POLITYKI GOSPODARCZEJ,
• KOMPTENCJE WYKONAWCZE,
• PRAWO DO ZAWIERANIA UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH,
• PRAWO DO UCHWALANIA BUDŻETU,
• KOMPETENCJE NOMINACYJNE,
• KOMPTENCJE W ZAKRESIE II FILARU UE,
• KOMPETENCJE W ZAKRESIE III FILARU UE
Prawo i instytucje Unii Europejskiej
Posiedzenia Rady UE
• Zwoływane są z inicjatywy Przewodniczącego, na żądanie
członka Rady lub Komisji,
• Siedzibą Rady jest Bruksela, w kwietniu, czerwcu i październiku
zbiera się w Luksemburgu,
• Od grudnia 2003 przyjmowany będzie program strategiczny
posiedzeń na okres trzech lat (odpowiednie prezydencje i
Komisja) przyjmowany przez Radę Europejską,
• W grudniu każdego roku Rada przyjmie projekt rocznego
operacyjnego programu działania z listą porządku obrad na
pierwsze sześć miesięcy roku,
• Zawartość porządku obrad: punkty A i punkty B
Prawo i instytucje Unii Europejskiej
Głosowanie w Radzie UE:
• Obecnie kworum to osiem państw,
• Sposoby głosowania:
- zwykła większość,
- kwalifikowana większość (od 1 stycznia 2005
kryterium demograficzne),
- jednomyślność
Komisja Europejska:
Komisarze
• Są wybierani na podstawie ich kompetencji i niezależności,
mają status funkcjonariuszy międzynarodowych,
• Nie mogą otrzymywać żadnych instrukcji od rządu czy innej
instytucji,
• Składają przysięgę przed Trybunałem Sprawiedliwości,
• Każde państwo członkowskie ma co najmniej jednego
komisarza (pięć dużych państw dwóch), po rozszerzeniu będzie
25 komisarzy, gdy UE będzie liczyła 27 państw wybór będzie się
odbywał na zasadzie rotacyjnej,
Art. 214 TWE:
1. „Członkowie Komisji są mianowani na okres pięciu lat. (...) Ich mandat jest
odnawialny.
2. Rada, obradująca w składzie szefów państw i rządów i stanowiąca
kwalifikowaną większością głosów, wyznacza osobę, którą zamierza
mianować Przewodniczącym Komisji; desygnacja ta jest zatwierdzana przez
Parlament Europejski.
Stanowiąc kwalifikowaną większością głosów i w porozumieniu z
desygnowanym Przewodniczącym Rada przyjmuje sporządzoną zgodnie z
propozycjami każdego z Państw Członkowskich listę innych osób, które
zamierza mianować członkami Komisji
Przewodniczący i pozostali członkowie Komisji wyznaczeni w ten sposób
podlegają jako kolegium zatwierdzeniu przez Parlament Europejski. Po
zatwierdzeniu przez Parlament Europejski Przewodniczący i pozostali
członkowie Komisji zostają mianowani przez Radę stanowiącą
kwalifikowaną większością głosów.”
Zadania Przewodniczącego Komisji Europejskiej:
• przewodniczenie obradom,
• wewnętrzna koordynacja prac,
• obowiązki protokolarne i reprezentacyjne,
• przygotowywanie wraz z innymi członkami rocznego programu
pracy Komisji,
• polityczne kierownictwo,
• opracowanie organizacji wewnętrznej Komisji (Traktat z Nicei),
• podział zadań pomiędzy członków Komisji,
• powoływanie wiceprzewodniczących po uzyskaniu aprobaty
Komisji (Traktat z Nicei),
• dymisjonowanie członków Komisji po uzyskaniu jej zgody
(Traktat z Nicei).
Struktura wewnętrzna Komisji Europejskiej:
• Komisja dzieli się na Dyrekcje Generalne i Służby Specjalne
• Dyrekcje Generalne Komisji:
Stosunki zewnętrzne,
Handel,
Rozszerzenie Unii,
Sprawy gospodarcze i monetarne,
Budżet,
Kontrola finansowa,
Podatki i sprawy celne,
Rynek wewnętrzny,
Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne,
Polityka regionalna,
Konkurencja,
Rozwój i pomoc humanitarna,
Środowisko,
Zdrowie i Ochrona konsumenta,
Rolnictwo,
Rybołówstwo,
Energia,
Transport,
Zatrudnienie i Polityka socjalna,
Edukacja i Kultura,
Badania naukowe,
Przedsiębiorstwo,
Społeczeństwo informacyjne,
Personel i administracja
Stałe służby specjalne Komisji Europejskiej:
• Służba Prawna,
• Służba ds. Środków Masowego Przekazu i Komunikacji,
• Służba Rzeczników,
• Biuro ds. Zapobiegania Nadużyciom,
• Połączona Służba Tłumaczy i Obsługi Konferencji,
• Urząd Statystyczny,
• Inspektorat Generalny,
• Biuro Pomocy Humanitarnej i Współpracy Europejskiej,
• Wydział ds. Negocjacji Akcesyjnych,
• Agencja Zaopatrzenia Euroatomu,
• Biuro Publikacji Oficjalnych Wspólnoty Europejskiej
Gabinet polityczny Komisarzy
• Pomaga komisarzowi w kierowaniu jego DG,
• Koordynuje prace pod względem administracyjnym,
• Odpowiada za przepływ informacji między rządami państw
członkowskich a Komisją,
• Utrzymuje kontakty z mediami i innymi instytucjami UE,
• Pośredniczy między komisarzem a podległą mu DG,
• Monitoruje wydarzenia w innych dziedzinach niż te, za które
odpowiedzialny jest komisarz.
Szefowie gabinetów politycznych pod przewodnictwem Sekretarza
Generalnego Komisji przygotowują porządek dzienny obrad
Komisji.
Organizacja pracy Komisji Europejskiej:
• Komisja Europejska jest organem kolegialnym czyli za
działalność swych członków odpowiedzialność ponosi Komisja,
• Posiedzenia Komisji są zwoływane przez Przewodniczącego, od
strony merytorycznej obrady przygotowuje odpowiedzialny za
dane sprawy komisarz,
• Decyzje podejmowane są większością głosów (obecnie 11, tyle
samo stanowi kworum),
• Procedury podejmowania decyzji:
- ustna (w trakcje posiedzeń),
- pisemna,
- delegacja uprawnień.
Kompetencje Komisji Europejskiej:
Art. 211 TWE:
„W celu zagwarantowania właściwego funkcjonowania i rozwoju wspólnego
rynku Komisja spełnia następujące zadania:
- zapewnia stosowanie postanowień niniejszego Traktatu i środków
przedsiębranych przez instytucje na jego podstawie;
- formułuje zalecenia i opiniuje kwestie określane w niniejszym Traktacie, jeśli
Traktat wyraźnie przewiduje taką możliwość albo Komisja uważa to za
konieczne;
- ma własne kompetencje decyzyjne i współuczestniczy w formułowaniu
aktów Rady i Zgromadzenia na warunkach przewidzianych w niniejszym
Traktacie,
- Wypełnia zadania przekazane jej przez Radę a zakresie wykonywania
ustanowionych przez Radę przepisów.”
• Prawo do inicjatywy ustawodawczej,
• Funkcje wykonawcze (procedura komitetowa),
• Funkcje kontrolne,
• Funkcja reprezentowania interesów UE na zewnątrz.
Główne prawa grup politycznych:
• Prawo do złożenia wniosku o wotum nieufności lub zaufania
wobec Komisji,
• Udział w ustalaniu porządku obrad sesji plenarnej,
• Uczestnictwo w określonym limicie czasu w debatach,
• Proponowanie kandydatów na stanowiska Przewodniczącego,
Wiceprzewodniczących, kwestorów oraz przewodniczących
wiceprzewodniczących komisji,
• Wyznaczanie swoich posłów do delegacji
międzyparlamentarnych,
• Prawo do złożenia wniosku o podjęcie obrad w bardzo ważnej
sprawie,
• Wystąpienie z wnioskiem przerwanie lub zawieszenie obrad.
Komisje Parlamentarne
• Członkowie Komisji są powoływani na 2,5 roku (połowa
kadencji Parlamentu) z możliwością przedłużenia kadencji o
dalsze 2,5 roku,
• Komisje przygotowują projekty rezolucji i raportów na sesje
plenarne, wydają opinie o projektach aktów prawnych
przedstawionych przez Komisję, opiniują wnioski o przyjęciu
nowych członków do UE, współpracują z Radą UE,
• Wspólne komisje parlamentarne współpracują z posłami
parlamentów narodowych państw stowarzyszonych. Komisje
międzyparlamentarne utrzymują kontakty z parlamentami
innych państw oraz organizacjami międzynarodowymi.
Struktura wewnętrzna Parlamentu Europejskiego
Przewodniczący
14 Wiceprzewodniczących
Przewodniczący grup politycznych
Kolegium Kwestorów
Konferencja Przewodniczących Komisji
Konferencja Przewodniczących Delegacji
Sekretarz i Sekretariat Generalny
Funkcjonowanie Parlamentu Europejskiego:
• Siedzibą Parlamentu Europejskiego jest Strasburg, dodatkowe
spotkania odbywają się w Brukseli (w Brukseli obradują też
komisje parlamentarne), Sekretariat Generalny mieści się w
Luksemburgu,
• Parlament Europejski jest jednoizbowy, obraduje w trybie
sesyjnym (jeden rok),
• Posiedzenia plenarne: tydzień w Strasburgu,
• Spotkania komisji: dwa tygodnie w Brukseli,
• Posiedzenia grup politycznych: głównie w Strasburgu
Głosowanie w Parlamencie Europejskim:
• Kworum to 1/3 liczby posłów (jego brak może stwierdzić
Przewodniczący na wniosek co najmniej 19 posłów),
• Bezwzględna większość oddanych głosów gdy brak innych
postanowień,
• Większość kwalifikowana (2/3 w przypadku odwołania Komisji,
3/5 odrzucenie projektu budżetu),
• Głosowanie imienne (wniosek 29 posłów lub grupy politycznej),
• Głosowanie tajne (nominacje personalne lub wniosek 1/5
posłów)
Kompetencje Parlamentu Europejskiego:
• Uprawnienia legislacyjne
- Procedura konsultacji (jedno czytanie),
- Procedura współpracy (dwa czytania),
- Procedura współdecydowania (trzy czytania),
- Procedura zgody,
- Procedura informacji,
• Uprawnienia kontrolne:
- Interpelacje i pytania,
- Dyskusja nad corocznym raportem z działalności UE,
- Prawo do uchwalania wotum nieufności wobec Komisji,
- Mianowanie Rzecznika Praw Obywatelskich,
- Powoływanie tymczasowych komitetów dochodzeniowych,
- Przyjmowanie petycji od obywateli UE oraz osób fizycznych i
prawnych mających siedzibę w UE,
• Uprawnienia budżetowe
Trybunał Sprawiedliwości
• Instytucja sądownicza Wspólnot,
• Skład: 15 sędziów i 8 rzeczników (adwokatów) generalnych
mianowanych na sześć lat (co trzy lata częściowa wymiana
składu),
• Siedziba: Luksemburg,
• Po rozszerzeniu: każde państwo członkowskie będzie miałojednego sędziego (co trzy lata odnowienie składu: przemiennie
trzynastu i dwunastu sędziów)
Sąd Pierwszej Instancji
• Działa od 1 listopada 1989,
• Stanowi część Trybunału i funkcjonuje przy Trybunale,
• Skład: 15 sędziów (po rozszerzeniu 25) mianowanych na sześć
lat (co trzy lata częściowa wymiana składu),
• Wobec Sądu Trybunał działa jak sąd apelacyjny,
• Traktat z Nicei w znacznym stopniu rozszerza jego kompetencje
czyniąc z Sądu w pełni samodzielną instytucję sądowniczą
Organizacja pracy Trybunału i Sądu
• Pracą Trybunału kieruje Przewodniczący wybierany na trzy lata,
• Trybunał orzeka na sesjach plenarnych lub w izbach złożonych
z trzech i pięciu sędziów (Traktat z Nicei powołuje Wielką Izbę
złożoną z 11 sędziów),
• Rzecznicy generalni przedstawiają publicznie obiektywną i
umotywowaną opinię co do danej sprawy,
• Pracami Sądu kieruje Przewodniczący wybierany na trzy lata,
• Zasadniczo orzeka w izbach trzy i pięcioosobowych (po wejściu
Traktatu z Nicei także w Wielkiej Izbie),
• Jeden z sędziów może pełnić ad hocfunkcję rzecznika.
Reguły postępowania przez Trybunałem i Sądem
• Wniesienie wniosku ( requête) do Sekretarza Trybunału,
• Wyznaczenie sędziego-sprawozdawcy i rzecznika generalnegosprawozdawcy,
• Reprezentacja stron: adwokaci,
• Faza pisemna postępowania: raport sędziego sprawozdawcy,
• Faza ustana: rozprawa publiczna,
• Trybunał nigdy nie orzeka bezpośrednio po zakończeniu
rozprawy publicznej,
• Sąd orzeka bezpośrednio po zakończeniu rozprawy publicznej,
• Wyroki podlegają wykonaniu na terytorium państw
członkowskich.
Uprawnienia Trybunału i Sądu
Sąd Pierwszej Instancji
Spory pomiędzy Wspólnotami ich funkcjonariuszami
(prawo pracy)
Spory pomiędzy osobami prawnymi i fizycznymi a
organami Wspólnot dotyczące stosowania prawa
konkurencji i antydumpingu
Spory wnoszone przez przedsiębiorstwa przeciwko Komisji
Europejskiej na mocy postanowień Traktatu o EWWiS
Spory o odszkodowanie z tytułu odpowiedzialności
deliktowej za szkody wyrządzone osobom fizycznym i
prawnym w wyniku działalności organów i funkcjonariuszy
Wspólnot
Traktat Nicejski rozszerza właściwość Sądu o:
- art. 320 (skarga o stwierdzenie nieważności aktu
wspólnotowego),
- art. 232 (skarga o zaniechanie działania
prawotwórczego),
- art. 235 (skarga o odszkodowanie),
- art. 236 (spory pracownicze),
- art. 238 (orzekanie na podstawie klauzul arbitrażowych),
- ograniczone prawo do wydawania orzeczeń wstępnych w
dziedzinach określonych przez statut Trybunału (jeśli
stwierdzi, że sprawa dotyczy kwestii zasadniczych ważnych
dla jednolitości i spójności prawa wspólnotowego może ją
odesłać do Trybunału).
Trybunał Sprawiedliwości
Kontrola legalności aktów prawnych (art. 230
Traktatu o WE)
Skargi na bezczynność instytucji, zaniechanie
działania (art. 232 Traktatu o WE)
Kontrola postępowania państw członkowskich
(art. 226 i 227 Traktatu o WE)
Uprawnienia wynikające z art. 237 Traktatu o
WE
Skargi o odszkodowanie (art. 235 Traktatu o
WE)
Opinie Trybunału w sprawie umów
międzynarodowych (art. 300 Traktatu o WE
oraz art. 103 Traktatu o EWEA)
Uprawnienia do wydawania orzeczeń
wstępnych (art. 234 Traktatu o WE)
Trybunał Obrachunkowy
• Powołany w 1977, podniesiony do rangi instytucji przez Traktat
z Maastricht,
• W jego skład wchodzi 15 członków (po rozszerzeniu 25)
mianowanych na sześć lat,
• Trybunał tworzy grupy audytorów i określa zakres ich działania,
• Siedziba Trybunału mieści się w Luksemburgu,
• Najważniejszym uprawnieniem Trybunału jest kontrolowanie
zgodności z prawem wszystkich przychodów i rozchodów
Wspólnoty (budżet ogólny UE, działalność instytucji w zakresie
pożyczek i kredytów, dochody i wydatki osób prawnych
utworzonych przez Wspólnotę).
Europejski Bank Inwestycyjny (EBI)
• Instytucje finansowa typu non profitposiadająca osobowość prawną
powstała w 1957,
• Członkami są państwa członkowskie UE, które wniosły wkład do kapitału
zakładowego (obliczony na podstawie PKB i liczby mieszkańców),
• Organy:
- Rada Gubernatorów (ministrowie finansów) wyznacza kierunki polityki
kredytowej, decyduje o podwyższeniu kapitału zakładowego,
- Rada Dyrektorów (25 Dyrektorów i 13 Zastępców mianowanych na pięć
lat) decyduje o przyznawaniu pożyczek, udzielania gwarancji, ustala stopy
procentowe, decyduje o pożyczkach zaciąganych przez EBI,
- Zarząd (Prezes i 7 Wiceprezesów mianowanych na sześć lat) kontroluje
bieżącą działalność EBI,
- Komitet Kontrolny (3 kontrolerów mianowanych na trzy lata) sprawdza
prowadzenie operacji i ksiąg EBI.
Cele EBI:
• Przyczynianie się do zrównoważonego i stabilnego rozwoju
rynku wewnętrznego poprzez udzielanie pożyczek i gwarancji
umożliwiających finansowanie projektów we wszystkich
sektorach gospodarki,
• Projekty te muszą się przyczyniać do realizacji następujących
celów:
- wspieranie rozwoju mniej rozwiniętych regionów UE,
- modernizacja lub przekształcenia przedsiębiorstw bądź tworzenie nowych,
- finansowanie projektów, którymi jest zainteresowanych kilku członków UE,
- poprawa stanu infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej,
- ochrona środowiska, podnoszenie poziomu życia,
- cele wspólnotowe w zakresie energetyki,
- wspieranie sektora MSP,
- podnoszenie międzynarodowej konkurencji przemysłu.
Europejski Bank Centralny (EBC)
• Powstał w 1998 w wyniku przekształcenia Europejskiego
Instytutu Walutowego,
• Celem EBC jest:
- utrzymywanie stabilności cen,
- definiowanie i realizacja polityki pieniężnej Wspólnoty,
- przeprowadzanie operacji walutowych,
- utrzymywanie oficjalnych rezerw walutowych,
- wspieranie sprawnego działania systemów płatniczych,
- ma wyłączne prawo do emisji banknotów euro.
Organy EBC
• Rada Zarządzająca (członkowie Zarządu EBC i prezesi
narodowych banków centralnych sfery euro) określa politykę
pieniężną i wytyczne służące jej realizacji,
• Zarząd (Prezes, Wiceprezes i czterech członków mianowanych
na 8 lat - kadencja nieodnawialna) prowadzi bieżącą
działalność EBC,
• Rada Ogólna (Prezes, Wiceprezes Zarządu EBC i prezesi
narodowych banków centralnych) łączy państwa członkowskie
UGW i pozostałe państwa członkowskie UE, pełni funkcje
doradcze, wspomagające i administracyjne.
Komitet Ekonomiczno-Społeczny (KES)
• Organ doradczy Rady UE i Komisji Europejskiej ustanowiony w
1957,
• W skład Komitetu wchodzą trzy grupy:
- grupa I - pracodawcy,
- grupa II - pracownicy,
- grupa III - przedstawiciele „różnych interesów”,
• Obecnie liczy 222 członków (po rozszerzeniu 317, Polska będzie
miała 21 miejsc),
• Opinie KES są obowiązkowe w przypadku polityki regionalnej,
środowiska, ogólnych kierunków polityki gospodarczej, ochrony
socjalnej.
Komitet Regionów
• Powołany na mocy Traktatu z Maastricht, rozpoczął działalność
w 1994,
• Obecnie liczy 222 członków (po rozszerzeniu 317, Polska będzie
miała 21 miejsc),
• Grupuje przedstawicieli organizacji terytorialnych o charakterze
regionalnym i lokalnym,
• Większość prac Komitetu jest prowadzona w ośmiu
wyspecjalizowanych komisjach i czterech podkomisjach,
• Traktat z Maastricht przewiduje konsultację w następujących
dziedzinach: spójność społeczno-ekonomiczna, zdrowie
publiczne, kultura, a Traktat z Amsterdamu dodaje: politykę
transportową, rozszerzenie UE, zwalczanie „wykluczenia”
społecznego, środowisko, współpracę transgraniczną.