Diagnostyka laboratoryjna chorób przewodu pokarmowego.

• Przewód pokarmowy- funkcja:

• Rozdrabnianie pokarmu

• Degradacja enzymatyczna związków wielkocząsteczkowych

• Wchłanianie

• Perystaltyka

• Funkcje obronne

• Funkcje wewnątrzwydzielnicze

• Regulacja gospodarki elektrolitowej i kwasowo-zasadowej

• Diagnostyka poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego:

Jama ustna

• Amylaza ślinowa

Przełyk

• Endoskopia

• 24-godzinna pH-metria

• Manometria przełykowa

Żołądek

• Czynność wydzielnicza komórek nabłonka żołądka:

• komórki główne- pepsynogen, zamieniany w pepsynę

• komórki okładzinowe - HCl, czynnik wewnętrzny

• komórki nabłonka - woda, elektrolity, śluz

• komórki chromafinowe - serotonina

• diagnostyka:

• Gasroskopia

• Sonda żołądkowa

• pH-metria

• Przeciwciała przeciwko komórkom okładzinowym

• Surowica

• Pepsynogen A (PgA).

• Gastryna

• Wydzielanie kwasu solnego - sonda żołądkowa

1. BAO - basal acid output - zbiórka HCl za pomocą zgłębnika przez 1 godzinę (norma 1-6 mEq/h)

2. Podstawowe wydzielanie HCl

3. MAO - maximal acid output - Wydzielanie kwasu solnego stymulowane poprzez podanie pentagastryny dożylnie (2 U/kg). (zakres normy <40 mEq/h).

4. Maksymalne wydzielanie kwasu solnego.

• Pomiar pH treści żołądkowej pH-metrem

• Kwaśnośc powinna być niższa niż pH = 4.0

• Obniżone BAO, obniżone wydzielanie podstawowe i po stymulacni obniżone MAO - achlorhydria - atrophic gastritis, carcinoma

• BAO bardzo niskie, MAO prawidłowe

• brak stymulacji przez gastryne - brak wydzielania albo brak receptorów.

• BAO i MAO podwyższone - nadkwaśność

• BAO - MAO prawie równe i bardzo wysokie - ektopowe wydzielanie gastryny - gastrinoma zesp. Zollingera-Elisona.

• Helicobacter pylori

• Testy serologiczne :

• Wykrywanie przeciwciał IgG przeciwko antygenom Cag i Vac Hp. Czułość > 90%, specyficzność niska.

• Bardzo przydatny do wykrycia nowej infekcji, nie przydatny do monitorowania leczenia, jego specyficzność spada wraz z wiekiem pacjentów. W badaniach populacyjnych

• Wykrywanie antygenu Hp w kale:

• Szybki test oparty o przeciwciała monoklonalne znakowane peroksydazą do wykrywania antygenu w kale. Specificzność - 98%, czułość - 94%.

• Antygeny Hp pojawiają się szybko w kale - wykrywanie, monitorowanie.

• Test ureazowy oddechowy (urea breath test - UBT)

• Hp posiada ureazę - enzym rozkładający mocznik.

• Pacjent wypija mocznik znakowany węglem C14 lub C14, który wykrywany jest w powietrzu wydychanym.

• Test ureazowy - barwny

• Wycinek błony śluzowej - na bibule reakcja barwna

• Badanie mikroskopowe wycinka śluzowej żołądka

• Posiew z wycinka błony śluzowej żołądka - antybiogram

Jelito cienkie- diagnostyka

• Trawienie

• Testy tolerancji

• Oznaczanie enzymów trzustkowych w treści dwunastniczej

• Wykrywanie resztek pokarmowych w kale - tłuszcz, skrobia

• Oznaczanie aktywności disachrydaz (laktaza, maltaza, sacharaza)

• Wchłanianie

• Test z D-ksylozą

• Pacjent wypija określoną dawkę D-ksylozy.

• D-ksyloza oznaczania jest w surowicy lub w moczu

• Test tolerancji laktozy

• Test trawienia i wchłaniania laktozy

• Po spożyciu laktozy oznaczane jest stężenie glukozy w surowicy bezspośrednio po zpożyciu, po 60 minutach, po 120 minutach.

• Wynik jest prawidłowy jeżeli stężenie glukozy wzrasta o ponad 20 g/dL.

• Test tolerancji laktozy

• Pacjent spożywa określona ilość laktozy

• Wykrywanie jonów H+ w wydychanym powietrzu

• Niedobór laktazy - zwiększa się ilość H+

• Pomiar aktywności laktazy w wycinku błony śluzowej dwunastnicy

• Przewlekła biegunka i zespół złego wchłaniania

• Posiewy kału, pasożyty w kale - infekcje

• Badania i obserwacja w kierunku alergii pokarmowej - testy, IgE, próby prowokacji

• Badanie ogólne kału - resztki pokarmowe, krew utajona

• Test na wchłanianie - z d-ksylozą

• Choroba trzewna - biopsja XII-cy, przeciwciała przeciko transglutaminazie tkankowej

• Nietolerancja laktozy - test laktozowy, ocena aktywności disacharydaz w kosmkach

• Zewnątrzwydzielnicza niewydolność trzustki - testy czynnościowe

Trzustka

• badania laboratoryjne

• W surowicy

• Diastaza, lipaza

• W moczu

• Diastaza

• W kale

• Niestrawione resztki pokarmowe

• Oznacznie chymotrypsyny, trypsyny, alastazy, lipazy

• Azot organiczny

• Testy czynnościowe

• Test sekretynowo-pancreozyminowy

• Sonda wprowadzona do dwunastnicy

• Podaje się dożylnie sekretyne i pancreozymine

• Odsysa się treść dwunastniczą

• Oznacza stężenie enzymów:

• Trypsyna

• Lipaza

• Amylaza

• Karboksypeptydaza

• Wodoroweglany

• Test ze znakowanymi białkami

• Diagnostyka jednostek chorobowych:

• Ostre zapalenie trzustki

• Amylaza, lipaza w moczu

• Amylaza, lipaza w surowicy - wzrost 3 razy

• Dodatnie wykładniki stanu zapalnego (OB., CRP)

• Hiperglikemia, hipocalcemia

• Przewlekłe

• Amylaza w moczu

• Amylaza w surowicy

• Dodatnie wykładniki stanu zapalnego (OB., CRP)

• Niskie stężenie trypsyny w surowicy oraz w kale

• Mukowiscydoza (cystic fibrosis)

• Test chlorkowy (jontoforeza)

• Oznacznie Cl w pocie (norma) do 20 mĘq/l (graniczne 20-40)

• Wykrycie mutacji delta 508.

Jelito grube

• Test na krew utajoną w kale - próba benzydynowa

• Nieswoiste zapalenia jelit

• Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

• Choroba Crohna

• OB, CRP, seromukoid

• Obniżona Hb

• Podwyższone trombocyty

• Obniżone stężenie albumin w surowicy

• Podwyższone stężenie immunoglobulin

• Obecne autoprzeciwciała ANA, pANCA, cANCA

• W chorobie Crohna - przeciwciała ASCA

---