Ad. 1. Powstanie antropologii jako nauki.

Powstała podobnie jak socjologia w wieku XIX.

Przedstawiciele: E. B. Tylor, L. H. Morgan, B. K. Malinowski

Modernistyczna Antropologia - początek to 1922r.; powstają pierwsze dzieła - 2 prace o charakterze studium terenowym.

Antropologia - nauka o zróżnicowaniu terenowym, nauka o inności, bo wchodzi poza badania europejskie.

1942r. Kolumb odkrył nowy kontynent, świat podboju (kultura europejska).

Ruth Benedict - antropologia koncentruje się swą uwagę na tych cechach fizycznych i technikach wytwórczych, na tych konwencjach i wartościach, które odróżniają daną społeczność od wszystkich innych, posiadających różne od niej tradycje.

Nastąpił wtedy rozwój nauk, a w szczególności nauk politycznych (pojawiła się praca Darwina o pochodzeniu gatunku), rewolucja techniczna, która pociąga za sobą rozwój techniki, co pociągnęło rozwój geograficzny.

Ad. 2 Antropologia społeczna, antropologia kulturowa - podobieństwa i różnice.

Antropologia społeczna Antropologia kulturowa

- bada kulturę jako system społeczny - zorientowana psychologicznie

- relacja jednostka <-> kultura

- wzór kulturowy - ten sam tok

myślenia

- osobowość modalna

- charakter narodowy

Wspólne cechy:

- badanie całościowe

- badanie społeczności pozaeuropejskich

- badania terenowe

- prace badawcze monografia problemowa,

nauka opisująca

- domena - OPIS

Ad. 3 Antropologia jako nauka ogólna - definicje i subdyscypliny.

To nauka ogólna badająca początki, rozwój i istotę gatunkową człowieka, jest to naturalna historia człowieka, gatunku ludzkiego (Harris).

Antropologia to próba odpowiedzenia na pytanie związku człowieka z kulturą - zwyczaje, obrzędy, instytucje, prawo, moralność (Malinowski).

Antropologia jest badaniem systemu różnorodności kulturowej; badanie z perspektywy outsidera - ma dystans do rzeczywistości (Leach).

Subdyscypliny:

1. Antropologia społeczno - kulturowa

2. Antropologia lingwistyczna

3. Archeologia

4. Antropologia fizyczna

5. Antropologia stosowana

Ad. 4 Antropologia fizyczna - główne pola badawcze i ich specyfika.

3 pola badawcze:

- badanie w obrębie gatunku

- prymatologia - L. Leakey - szympansy, goryle (świat zwierząt) - badanie zachowań naczelnych w warunkach naturalnych

Aniołki Leakey`ego -> J. Goodall, D. Fossey, B. Galdikas - panie prowadziły badania szympansów, orangutanów.

- antropogeneza - badania genetyczne

dwunożność - Y. Cohen - ruch tektoniczny sprawił, że busz zaczął zanikać, a rozciągały się sawanny; to zmusiło do podstawy dwunożnej

Teoria monocentryczna - człowiek współczesny narodził się w jednym miejscu - Afryka wsch.

Teoria policentryczna - człowiek współczesny narodził się w wielu miejscach z różnych krzyżówek - Azja basen śródziemnomorski.

Jaskinie na terenie Afryki jako pierwsze osiedla Ludzi.

Ad. 5 Piramida nauk o kulturze - relacje między etnografią, etnologią, antropologią w interpretacji C. Lewi - Straussa.

Ad. 13 Atrybutywne i dystrybutywne rozumienie kultury.

Ewolucja dystrybutywna - adaptacja do naturalnego środowiska, koncepcja średniego zasięgu. Kultury są równe, wiec skutecznie adaptuje się do środowiska.

Ewolucja atrybutywna - czynniki źródła rozwoju; połowa lat 20 L. White - kultura nie tyle, co jest, ale dzieje się.

Kultura:

- podsystem techniczno - ekonomiczny

- podsystem społeczny

- podsystem psychologiczny

- podsystem ideologiczny.

Ad. 18 Materializm kulturowy M. Harrisa (stanowisko teoretyczne)

Adaptacja konkretnych kultur do środowiska

Kultura jako zmienna zależna - da się wyjaśnić

3 elementy kultury:

- infrastruktura

- struktura - system organizacyjny

- superstruktura - postawy, idee wg, których postępować należy

Ad. 19 Energetyczna teoria kultury L. White`a.

Model ewolucji ogólnej

POSTĘP = Energia x Technika

Model ewolucji konkretnej

POSTĘP = Energia x Technika x V_środowisko

5 etapów rozwoju kultury wg L. White`a

1. Energia ludzkich mięśni (aborygeni, Tasmania)

2. Energia zwierząt, ognia, wiatru (kultury, które konsumują to, co środowisko daje)

3. Wykorzystuje energie gleby

4. Rewolucja paliwowa - wykorzystanie na masową skalę paliw (węgiel)

5. Rewolucja atomowa

Ad. 21 Y. Cohen - podstawowe adaptacyjne i ich charakterystyka.

- strategia zbieracko - łowiecka

- kultura ogrodowa

- kultura agrarna

- pasterstwo

- merkaltywizm

- industrializm

Ad. 28 Mitologiczna koncepcja obcego (J. S. Bystroń)

Jan Stanisław Bystroń uważa, że obcy jest figurą zmitologizowaną, tzn. przynależy do dyskursu mitologicznego, bowiem:

1. sąd o obcym ma moc archetypu, jest uniwersalny, jego treść jest impregnowana i przekazywana następnym generacjom, jak i pewien rodzaj zewnętrznej reakcji na obcość;

2. w rezultacie konstrukcji na sposób mityczny dochodzi do przewartościowania cech obcego;

3. jest nie tylko opowieścią, ale i nakazuje pewien rodzaj postępowania, wstrzemięźliwości w kontaktach, usztywnia je i zrytualizuje.

Ad. 31 Obcy w interpretacji Znanieckiego.

Znaniecki - 4 sytuacje, w których obcość doświadcza się antagonistycznie jako wrogość

1. Antagonizm zbiorowy do zbiorowego przedmiotu np.: Bośnia stan wrogości pomiędzy grupami narodowymi;

2. Antagonizm indywidualny do zbiorowego przedmiotu - jednostka pod wpływem traumatycznych doświadczeń żywi wrogość;

3. Antagonizm zbiorowy do jednej osoby;

4. Antagonizm indywidualny do indywidualnego przedmiotu, np.: sąsiad staje się wrogiem.

Ad. 32 Typologia obcego wg Simmla.

Simmel na początku dychotomizuje obcych na znanych i nieznanych, by następnie wskazać, że warunkowanie obcości wynika z intensywności relacji z „tutejszymi”.

I tak wyróżnia następujące kategorie:

1. obcy wędrowiec - „dziś przychodzi, jutro odchodzi”, dominują relacje przygodowe i raczej przypadkowe;

2. obcy przybysz (rezydent) - w obszarze danej kultury zostaje do czasu zrealizowania przez niego określonego celu, dominuje konkretna, sformalizowana forma kontaktów (np. student obcokrajowiec, misjonarz);

3. obcy mieszkaniec ( to quasi swój, bo chciałby być uznany za swojego, pragnie się asymilować, ale w pewnych sytuacjach komunikowane jest mu, że nie spełnia warunków pełnego uczestnictwa w danej grupie, ale i quasi obcy - uznaje się go za swojego, ale w pewnych sytuacjach zaznacza on swoją odrębność, przynależność do innych korzeni czy odmienny pierwiastek krwi, a więc pełni on jakby dwie role równocześnie).

---