Wykład I, 09 10 2008
Temat: Teorie występowania konfliktów zbrojnych
Biologiczne - przyczyny konfliktów zbrojnych tkwią w człowieku
Przeludnienia - nie w pełni uzasadniona, bo wojny nie tworzą się tylko i wyłącznie w przeludnionych obszarach naszego globu. Lawinowy przyrost naturalny i nadmierna ilość ludzi na danym obszarze powoduje głód, migracje, zaburzenia wewnętrznego funkcjonowania państwa, co w konsekwencji prowadzi do wojny
Ras - istnieją rasy wyższe bardziej eksponowane, które mają prawo do panowania nad niższymi. Nie do przyjęcia ze względów moralnych. Teorię tę wykorzystał faszyzm do zagłady Słowian, Cyganów, Żydów
Psychologiczna - wojny biorą początek w tkwiących w psychice człowieka; instynkt rywalizacji i agresji rodzi się w umysłach ludzi; instynktów tych nie da się wykorzenić; rozładowują się przez walkę; potwierdza zachowania psychologiczne, zwraca uwagę na niebezpieczeństwo … zachowań agresywnych i upowszechnia formy przemocy(skrajny nacjonalizm)
socjologiczna - w każdym społeczeństwie występują sprzeczności na tle ekonomicznym
Etyczna - wojna jest największym świętem, trwały pokój prowadzi do zastoju, chorób moralnych społeczeństwa, zagłady … (Mussolini)
Geopolityczna - w świecie występują regiony szczególnie narażone na przemoc zbrojną, na walkę o przestrzeń życiową, która jest podstawowym prawem natury i ludzkości.
Ekonomiczna - korzyści materialne; podporządkowanie sobie innych narodów jako taniej siły roboczej, obszarów jako rynków zbytu lub źródeł surowców. Konflikty na tym tle są często usprawiedliwione względami prawnymi, religijnymi i moralnymi.
Ideologiczne - przyczyną wybuchu konfliktów są różnice ideologiczne i ustrojowe
Dla potrzeb analizy przyjęto typy:
Typ A - wojny antyreżimowe, celem jest utrzymanie/zmiana/obalenie istniejącego rządu
Typ B - inne pozostałe wojny wewnątrzpaństwowe, w których uczestniczy w zasadzie rząd sprawujący władzę na terytorium gdzie toczy się wojna
Typ C - wojny międzynarodowe, w których siły zbrojne ustanowionych rządów prowadzą działania zbrojne bez względu na ich prawno-międzynarodowy status.
Typ D - wojny dekolonizacyjne, w których jedna ze stron jest klasyczne mocarstwo kolonialne a strona atakująca dąży do obalenia podległości kolonialnej.
Konflikty władzy:
panowania
sterowane
o interesy partykularne
plemienne
militarno-strategiczne
Konflikty terytorialne:
ekspansja
restauracja terytorialna
rewizja terytorialna
autonomia i secesja
Panowanie obce:
panowanie kolonialne
wpływy hegemonia
Wykład II, 23 10 2008
Temat: Podstawowe pojęcia i kategorie w dziedzinie bezpieczeństwa
Bezpieczeństwo narodowe - nazywane również bezpieczeństwem państwa, rozumiane również jako jedna z podstawowych funkcji każdego państwa, obejmująca problematykę przeciwstawiania się wszelkim zagrożeniom zewnętrznym oraz wewnętrznym dla istnienia i rozwoju narodu i państwa. Odzwierciedla ona również stan uzyskany w wyniku zorganizowanej obrony i ochrony przed zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi, określany stosunkiem potencjału obronnego do skali zagrożeń. Zagrożenia bezpieczeństwa narodowego:
bezpieczeństwo polityczne - obejmuje przygotowanie naczelnych organów władzy i administracji państwowej do przeciwstawiania się zewnętrznym i wewnętrznym zagrożeniom politycznym państwa
bezpieczeństwo ekonomiczne - obejmuje przygotowanie gospodarki państwa do skutecznego przeciwstawiania się wszelkim wewnętrznym i zewnętrznym zagrożeniom ekonomicznym państwa
obronność (bezpieczeństwo obronne/wojenne) - obejmuje przygotowanie wszystkich struktur zagrożeniom wojennym państwa zwłaszcza sił zbrojnych do skutecznego przeciwstawiania się
bezpieczeństwo cywilizacyjne w tym bezpieczeństwo ekologiczne - obejmuje przygotowanie i utrzymanie gotowości struktur państwa do przeciwstawiania się wszelkim zagrożeniom cywilizacyjnych, w tym ekologicznym oraz do likwidacji skutków katastrof ekologicznych
bezpieczeństwo publiczne - obejmuje przygotowanie i utrzymanie niezbędnych sił i środków do przeciwstawiania się wszelkim zagrożeniom struktur państwa, porządku publicznego, ochrony życia i zdrowia obywateli.
Podział zagrożeń
bezpieczeństwo wewnętrzne - obejmuje stan przygotowania i utrzymania gotowości do przeciwstawienia się wszelkim zagrożeniom wewnętrznym
bezpieczeństwo zewnętrzne - obejmuje stan przygotowania i utrzymania gotowości do przeciwstawienia się wszelkim zagrożeniom zewnętrznym
Zarówno bezpieczeństwo państwa jako całość, jak i wszystkie jego dziedziny mają swoją politykę, strategie i doktrynę, co w konsekwencji oznacza, że polityka i strategia bezpieczeństwa państwa składa się z polityki i strategii obronnej, polityki i strategii bezpieczeństwa:
polityczno-społecznego;
ekonomicznego;
publicznego;
ekonomicznego itd.
Polityka obronna (obronność obrony narodowej) - jako część polityki bezpieczeństwa państwa, to zespół działań informacyjno-propagandowych, dyplomatycznych, ekonomicznych, militarnych i innych prowadzonych przez państwo w celu przeciwstawienia się zagrożeniom wojennym i ich skutkom
Strategia obronna (obronność, obrony narodowej) - jest częścią polityki obronnej i jednocześnie częścią szerszej strategii - bezpieczeństwa narodowego. Zajmuje się ona sposobami realizacji polityki obronnej. Jej istotą jest dążenie do jak najlepszego wykorzystania, użycia sił i środków wydzielonych przez państwo do realizacji celów i zadań określonych przez politykę.
Zagrożenia militarne - to rodzaj zagrożenia bezpieczeństwa państwa, w którym istnieje zwiększone prawdopodobieństwo wykorzystania przemocy zbrojnej przeciwko państwu. Zagrożenie to może być realne i potencjalne
Zagrożenia militarne potencjalne - to sytuacja, w której nie ma bezpośredniej groźby zastosowania przemocy zbrojnej przeciwko państwu, jednak istnieją przesłanki do jej zastosowania w bliżej nieokreślonej przyszłości
Zagrożenia militarne realne - to bezpośrednie wystąpienie groźby zastosowania przemocy zbrojnej przeciwko państwu
Zagrożenia wojenne- są szczególnym rodzajem zagrożenia państwa, skierowanym w podstawy istnienia narodu i państwa. Zagrożenie wojenne to zestaw różnych niebezpieczeństw występujących jednocześnie, wśród których główną rolę odgrywa zagrożenie militarne. Zagrożenie wojenne jest pojęciem szerszym niż zagrożenie militarne, ponieważ wojna, zwłaszcza wojna współczesna, obejmuje nie tylko działania zbrojne, ale także różnorodne działania bez użycia siły (społeczne, ekonomiczne, informacyjne). Groźba zbrojnej agresji nie należy wprawdzie do zagrożeń dnia dzisiejszego, ale nie może być wykluczona.
Zagrożenie kryzysowe to następstwo kryzysu polityczno-militarnego w otoczeniu państwa, czyli sytuacji, w której co prawda nie występuje groźba bezpośredniej agresji na dane państwo, ale która stwarza zagrożenie pośrednie
Obronność - jest szczególną dziedziną bezpieczeństwa narodowego, czyli taką funkcja państwa, która dotyczy przeciwstawiania się wszelkimi posiadanymi siłami i środkami zagrożeniom wojennym a przede wszystkim militarnym, stanowiących sedno zagrożeń wojennych.
Doktryna obronności - stanowi polityczno-strategiczny zestaw obowiązujących w danym czasie celów obronnych i sposobów ich osiągania; jest jednocześnie częścią szerszej doktryny bezpieczeństwa narodowego. Doktryna obronna, zawarta w oficjalnych dokumentach państwowych, zawiera strategiczną decyzje dotyczącą realizację polityki obronnej, czyli odnosi się do sposobów przeciwstawienia się zagrożeniom wojennym, w tym zagrożeniom kryzysowym
System obronności państwa -
Przygotowania obronne - całość przedsięwzięć jakie realizowane są w państwie w czasie pokoju, aby przygotować system obronny państwa do realizacji zadań w czasie zagrożeń w razie zagrożenia i wojny
W odniesieniu do podstawowych pojęć i kategorii bezpieczeństwa państwa można ustalić następujący porządek:
bezpieczeństwo narodowe (państwa) - jako przedstawienie się wszelkim zagrożeniom przy użyciu wszystkich (militarnych i niemilitarnych) sił i środków, jakie państwo wydziela do realizacji tych zadań;
obronność - jako przeciwstawienie się zagrożeniom wojennym, w tym również kryzysowym, przy użyciu wszystkich (militarnych i niemilitarnych) sił i środków, jakie państwo wydziela do realizacji tych zadań;
bezpieczeństwo militarne (sztuka wojenna) - jako przeciwstawienie się zagrożeniom militarnym przy użyciu sił zbrojnych.
Wykład III, 06 11 2008
Temat: Podstawy ładu i bezpieczeństwa światowego
Wykład IV, 20 11 2008
Film - Co robił prezydent Bush w momencie tragedii z 11 września 2001
Wykład V, 04 12 2008
Temat: Terroryzm
Wykład VI, 18 12 2008
Bezpieczeństwo państwa
gospodarka
zagrożenia militarne
siły zbrojne
polityka
ekologia
świadomość obywateli
położenie geopolityczne
zagrożenia militarne
Ogólna typologia bezpieczeństwa
podmiotowe
jednostkowe
lokalne
narodowe
międzynarodowe
globalne
przedmiotowe
militarne
polityczne
ekonomiczne
ekologiczne
kulturalne
społeczne
przestrzenne
miejscowe
lokalne
subregionalne
znaczenia
stan
poznanie
proces
cel
wartość
potrzeba
struktura
organizacja
składników
negatywne (tylko przetrwanie)
pozytywne (przetrwanie + swoboda rozwoju)
obszar organizacji
wewnętrzne
zewnętrzne
typologia zagrożeń bezp. narodowego
przedmiotowe
polityczne
militarne
ekonomiczne
społeczne
ekologiczne
źródła zagrożeń
naturalne
techniczne
ustrojowe
demograficzne
ideologiczne
gospodarcze
edukacyjne
psychologiczne
kulturowe
środowiska
przyrodnicze
społeczne
polityczne
gospodarczo-naukowo-techniczne
zasięgu zagrożenia
globalne
kontynentalne
regionalne
subregionalne
lokalne
skala zagrożenia
światowe
międzynarodowe
państwa
jednostki administracyjnej
skutki zagrożenia
fizyczne
psychiczne
miejsca zagrożeń
wewnętrzne
zewnętrzne
charakter stosunków społecznych
konfliktowe
niekonfliktowe
wewnętrzne uwarunkowania bezpieczeństwa RP
polityczne
stabilny system konstytucyjny, prawny
demokratyczny układ polityczny
system administracyjno- samorządowy
bezpieczna struktura państwa
militarne
system obronny państwa
Siły Zbrojne
członkostwo w strukturach NATO
rezerwy mobilizacyjne
poziom przemysłu obronnego
szczelność granic
gospodarcze
stan infrastruktury państwa
samowystarczalność surowcowa
poziom przemysłu i jego nowoczesność
możliwości finansowe państwa
zadłużenie wewnętrzne państwa
wymiana handlowa zagraniczna
reformy rynkowe
prywatyzacja
reprywatyzacja
społeczne
demograficzne i etniczne
religijne, światopoglądowe
poziom wykształcenia społecznego
frustracja, patologie, bezrobocie
ekologiczne
stan środowiska naturalnego
świadomość ekologiczna
zagrożenia cywilizacyjne
świadomość i edukacja obronna
świadomość historyczna
świadomość obronna
świadomość zagrożeń kryzysowych
system edukacji obronnej (szkoła, LOK, ZHP, OSR, PCK)
obrona cywilna, samoobrona powszechna
Ratownictwo - działalność prowadzona na wszystkich szczeblach organizacji państwa w czasie pokoju, kryzysu, wojny, za pomocą różnorodnych metod, sił i środków, której celem jest ratowanie życia ludzkiego i/lub dóbr materialnych
Rodzaje ratownictwa
pożarowe - działanie podjęte w celu ochrony życia, zdrowia i mienia lub środowiska a także likwidacja przyczyn powstawania pożarów
medyczne - działanie wobec każdej osoby znajdującej się w stanie zagrożenia
powodziowe - działanie mające na celu ochronę przed powodzią lub jej skutkami
morskie - działanie mające na celu niesienie pomocy w warunkach zagrożenia na morzu
radiacyjne - działanie mające na celu likwidację zagrożenia radiacyjnego
lotnicze - prowadzenie akcji ratowniczych w wypadkach lotniczych
Tematyka ćwiczeń:
strategia bezpieczeństwa narodowego RP (16 10 2008)
strategia obronności RP (30 10 2008)
koncepcje strategiczne sojuszu (13 11 2008)
wojna i antywojna wg Toffler'a (27 11 2008)
siły zbrojne RP (11 12 2008)