Hormony żołądkowo jelitowe
uwalniane w wyniku tego ze pokarm powoduje rozciagniecie zoladka i wydzielaja się hormony jelit i zoladka. Jest to bodziec mechaniczny.
1 z tych hormonow ma odmienne działanie. Grelina działa odwrotnie i pobudza ośrodek głodu. Reszta hamuje. Hormonów dobrze poznanych jest kilkanaście. Z ukl pokarmowego najczesciej pytania dotycza hormonow zoladka, jelit. Hormony:
peptyd tyrozyna - tyrozyna (YY)
wydzielany z komorek z okreznicy, dwunastnicy, jelicie grubym i kretym
hamuje łaknienie
działanie odbywa się poprzez hamowanie neuropeptydu Y z neuronu jądra łukowatego
ilosc uwalnianego hormonu jest proporcjonalny do spozywanego pokarmu, glownym aktywatorem są tluszcze
najnizsze stezenie jest rano, po posilku u zdrowych ludzi wzrasta (u osob otylych stezenie tego peptydu pozostaje niskie nawet po spozytym posilku)
cholecystokinina (CKK)
wydzielana po spozyciu bialek i tluszczow przez komorki blony sluzowej
opoznia opróżnianie żołądka
hamuje motorykę jelita grubego
stymuluje wydzielanie soku żołądkowego
pobudza motorykę jelita cienkiego
część CKK przenika do krwi i pobudza trzustkę oraz pecherzyk zolciowy do wydzielania enzymow trawiennych
Grelina
działa aktywująco na ośrodek głodu
nazywana hormonem żarłoczności
produkowana przez komórki w żołądku nazwane komorkami greliny
poza zoladkiem produkowana jest w watrobie, nerkach, trzustce
im większy odczuwamy glod, tym stezenie greliny wzrasta
odkryta w 1999
po posilku stezenie greliny znacznie się zmniejsza
u osob otylych nie nastepuje zmniejszenia stezenia greliny po posilku
wzrost stezenia greliny powoduja : gastryna, dieta niskobiałkowa, wagotomia; inhibicja, dieta wysokotłuszczowa, interleukina B, glukoza, hormon wzrostu
najsilniejszy stymulator wydzielania hormonu wzrostu
Tkanka tluszczowa
uwalnia wiele substancji np. leptynę
leptyna
w podwzgórzu znajduja się receptory dla leptyny
im wieksza objetosc tk tluszczowej tym wieksza synteza i uwalnianie leptyny
w ten sposob tk tluszczowa reguluje swoja objetosc wysylajac sygnal sytosci
hamuje synteze i sekrecje NPY w jadrze łukowatym
hamuje wydzielanie greliny
zwieksza uwalnianie peptydu alfamelanotropowego oraz CART
u osob otylych wystepuje leptynoopornosc
we krwi mogą krazyc przeciwciala przeciw leptynie
może być zaklocone przechodzenie przez bariere krew-mozg
uwalniana jest przez adipocyty
Kontrola krotkoterminowa i dlugoterminowa doczytac. Oraz teoria glukostatyczna.
Teoria aminokwasowo-statyczna
ilosc spozywanego pokarmu zalezy od zawartosci bialek w organizmie
duza zawartosc bialek zmniejsza laknienie
mala zawartosc zwieksza laknienie
Temperatura otoczenia
przyspiesza metabolizm - zwiekszone laknienie
metabolizm latem się zmniejsza - laknienie jest mniejsze
Temperatura ciala
zespol zachowan towarzyszacych chorobie - sickness behaviour
zmniejszone laknieine przy wysokiej T ma na celu zmniejszenie laknienia (droga pokarmu jest glowna droga nabywania patogenow)
również zazwyczaj zmniejszone zapotrzebowanie na mieso, co również ma związek z bakteriami - aby nie wprowadzac zelaza do organizmu
Strefa klimatyczna również reguluje w pewien sposob osrodek glodu i sytosci.
Klimat wysokogórski - łaknienie zmniejsza się
Gruczoły ślinowe - ślinianki (3 pary)
slinianki przyuszne
podjezykowe
podzuchwowe
odpowiadaja za 75% wydzielanej sliny
udzial w wytwarzaniu sliny zalezy od tego czy jest to okres miedzytrawienny
Tworzenie sliny
1 etap: wytworzenie sliny skladem przypominajej osocze
2 etap: slina ostateczna na poziomie przewodow wyprowadzajacych
w pecherzyku slina pierwotna (podobna do osocza)
Komorki mioepitelialne - ich kurczenie się powoduje wyplyw sliny ze slinianki
właściwości buforujace/osmolarnosc
slina ph w spoczynku 7, w trakcie zucia wzrasta do 8
1,5l slina/dzien - podlega rytmowi dobowemu, za dnia 0,5 ml na minute, w nocy 0,1 ml na minute
zima jest wieksza objetosc wytwarzanej sliny
mineralokortykosteroidy i hormony plciowe maja najwiekszy wpływ na ilosc wytwarzanej sliny
leki antyholinergiczne, antyhistaminowe, zmniejszajace cisnienie krwiu (diuretyki) wplywaja na ilosc wytwarzanej sliny
kserostomia - zmniejszanie się ilosci wytwarzanej sliny
Kwasny pokarm pobudza slinianki do wytworzenia sliny
Glownym skladnikiem sliny jest woda. Również duza ilosc bialek. Wystepuja tutaj enzymy trawienne: alfa-amylaza slinowa (wiaz beta -1,4-glikozydowe) oraz lipaza odpowiadajaca za trawienie tluszczow. Slina posiada właściwości bakteriobojcze, przeciwgrzybiczne, przecwirusowe. Zawiera mucyny (sklejanie się scian bakterii), lizozym (wlasnosci przeciwbakteryjne).
Slinianki przyuszne jako jedyne produkuja bialko gustynę - powoduje wzrost kubkow smakowych
Slinianki dziela się na surowicze, sluzowe i mieszane.
Surowicze - slina bogata w wode i alfa-amylaze slinowa - slinianki przyuszne
sluzowe (lepka slina bogata w mucyne) - podjezykowe
mieszane - slinianki podzuchwowe i podjezykowe
Odruch połykania z konturka
Zoladek dzieli się na wpust, trzon i dno oraz odźwiernik.
Wpust
zawiera gruczoly wpustowe wytwarzajace sluz i lizozym
trzon i dno
glowna część zoladka
zawiera gruczoly wlasciwe zoladkowe zbudowane z 5 typow komorek nablonkowych, okladzinowych, glownych, sluzowych wewnatrzwydzielniczych
odzwiernik
komorki G wytwarzajace gastryne
w blonie sluzowej odźwiernika komorki D wytwarzajace somatostatyne
Sok zoladkowy
kwas solny
enzymy trawienne
mieszanina pochodzaca z 3 typow komorek (komorki okladzinowe, glowne i sluzowe)
komorki okladzinowe Hcl, czynnik wewn (Castle'a)IF) - koniczenczy do wchloniecia witaminy B12 tworza kompleks [witamina B12 niedokrwistosc megaloplasasd) , i wodę
komorki glowne pepsynogen, lipaze, wode i elektrolity
komorki sluzowe sluz, wodoroweglany
funkcje: działa bakteriobójczo, zakwasza srodowisko w zoladku co prowadzi do aktywacji pepsynogenu do pepsyny
Zoladek wykazuje aktywnosc mechaniczna
oproznianie zoladka
Gatunki bakterii przezywajace w srodowisku kwasnym zoladka
lactobacillus
bifidobacterium
ph ponizej 5 - > aktywacja pepsynogenu w pepsyne
Kiedy pepsyny nie ma, bialka trawione są w jelicie cienkim, nie jest niezbedna.
W soku zoladkowym dziecka (do 3 roku zycia)jest rennina ( w obecnosci wapnia kazeina przemieniea się w prokazeinian wapnia, który jest latwiejsza forma do strawienia)
Sluz i wodoroweglany tworza bariere sluzowa które zabezpieczaja zoladek przed samostrawieniem.
Sluz zawiera duze ilosci mucyny, co wytwarza zel na powierzchni zoladka co zabezpiecza przed dzialaniem kwasu solnego.
Sok zoladkowy na czczo jest malo wydzielany, i ma zwykle odczyn obojetny. PO posilku jest to odczyn kwasny. Na dobe 2,5 l soku zoladkowego. Wszystkie wydzieliny przeplywajace przez przewod pokarmowy to ok 8l plynow/dobe.
Wydzielanie soku zoladkowego fazy - doczytac (faza glowowa, zoladkowa i jelitowa)
MOTORYKA Żołądka
Gromadzenie pokarmu
Rozcieranie pokarmu
Oproznianie zoladka
Wczesniejsze porcje pokarmu blizej scian, pozniejsze bardziej przysrodkowo
Pusty zoladek ma objetosc okolo 50ml, srednice niewiele wieksza od jelita cienkiego
Pokarm powoduje relaksacje miesni gladkich i bez zmiany cisnienia wewnatrz zoladka powoduje zwiekszenie swojej objetosci do 2l maksymalnie
Po poczatkowej relaksacji, wracaja skurcze miesni gladkich, z początku slabe, pozniej nasilone
3 typy skurczow:
skurcze toniczne - dopasowanie objetosci zoladka do objetosci tresci pokarmowej
skurcze perystaltyczne - biora udzial w przesuwaniu i mieszaniu się tresci pokarmowej
propulsja - plynny pokarm do jelita cienkiego
propulsja - tresc stala z powrotem do zoladka
najsilniejszy skurcz w obrebie odźwiernika
skurcze głodowe - są wynikiem zmniejszenia ilosci glukozy we krwi
Tempo oprozniania zoladka zalezy od rodzaju pokarmu - najszybciej plynny pokarm i bialka.
Czynniki regulujace motoryke zoladka
Pobudzające
nerwowe - uklad przywspolczulny (w trakcie oprozniania pokarmu)
hormonalne - gastryna, motylina
czynniki mechaniczne
hamujące
- nerwowe - uklad wspolczulny ( wtrakcie wypelniania zoladka)
- hormonalne (sekretyna, cholecystokinina, glukagon)
SOK TRZUSTKOWY
izoosmotyczny roztwor elektrolitow, enzymow
ph 8-8,7
glowne aniony HCO3- i Cl- (stezenie zalezne od objetosci, ale suma stezen jest stala)
glowne kationy Na2+ i K+
duze stezenie bialek (enzymatyczne) ale także inhibitor trypsyny i kolipaza
Enzymy:
proteolityczne - uwalniane w formie nieaktywnej (trypsynogen, chymotrypsynogen, prokarboksypeptydaza, proelastaza)
lipolityczne - lipaza, fosfolipaza, esteraza
glikolityczne - alfa-amylaza
nukleolityczne - rybonukleazy, deoksyrybonukleazy
Wydzielanie soku trzustkowego
podstawowe - w okresie miedzytrawiennym
w okresie trawiennym - pobudzone pokarmem
Faza głowowa - 20% - zapoczatkowana widokiem, zapachem, zuciem, polykaniem pokarmu nastepuje pobudzenie receptorow, a następnie impulsacja swoistymi nerwami dociera do osrodkow czuciowych kory mozgowej, a stad do nerwu blednego i przez nerw bledny do przewodu pokarmowego
Faza żoładkowa - 10% - po przedostaniu się pokarmu do żołądka. Pokarm powoduje rozciągniecie scian zoladka i pobudzenie mechanoreceptorow, a ta aktywuje wydzielanie soku trzustkowego
Faza jelitowa - 70% - po przejsciu tresci pokarmowej do dwunastnicy
Jelito cienkie
najdluzszy odcinek przewodu pokarmowego
40% dwunastnica i jelito czzcze, 60% jelito kręte
miejsca wchłaniania:
odcinek proksymalny: cukry, aminokwasy, tłuszcze, wapń, żelaza
odcinek środkowy: cukry, aminokwasy
odcinek dystalny: witamina B12, kwasy żółciowe
2 typy aktywnosci skurczowej jelita cienkiego:
odcinkowe (segmentowane)
nie przesuwaja tresci pokarmowej, sluza do mieszania się tresci pokarmowej oraz rozdrobnienia
dziela jelito na wiele segmencikow
skurcze stacjonarne (wahadlowe)
pojedynczy skurcz obejmuje 1-2 cm i trwa 5s
robaczkowe (perystaltyczne)
sluza do przesuwania tresci pokarmowej
wędruja wzdluz jelita naprzod, w postaci fali okreznego skurczu obejmujacego odcinek 2-3cm
wynik miejscowego odruchu wywolanego uwalnianiem serotoniny z komorek EC
Łatwo wplynac na perystaltykę:
Przyspieszaja perystaltykę
pokarmy zawierajace cukry
fruktoza
laktoza
rafinoza i stachioza (warzywa straczkowe i cebulowe)
sorbitol (guma do zucia, slodziki)
kwasne owoce i warzywa
dania slone, pikantne
wody mineralne gazowane
tluszcze, szczegolnie zwierzece
kawa, alkohol
warzywa i owoce wzdymajace np. papryka buraki
Obnizajace perystaltyke
maka zieminaczana
zelatyna
napoje garbnikowe (mocna, gorzka herbata, czerwone wino wytrawne)
warzywa i owoce bogate w blonnik rozpuszczalny - pektyny (marchew, banany, dynia)
ryz
TRAWIENIE I WCHLANIANIE BIALEK
gdzie, jakie systemy i enzymy uczestnicza we wchlanianiu i trawieniu bialek