1. Definicja i cele ergonomii.
Ergonomia - dyscyplina naukowa i działalność praktyczna zmierzająca do zaprojektowania takiego obiektu technicznego (stanowiska pracy), aby był on: produktywny i bezpieczny, łatwy do obsługi i serwisowania, estetyczny, wygodny i przyjemny w użyciu.

Cel ergonomii - dopasowanie obiektu (stanowiska pracy) do potrzeb i ograniczeń użytkownika w aspekcie technicznym, organizacyjnym i ekonomicznym oraz marketingowym.
Celem ergonomii jest humanistyczna i użytkowa optymalizacja elementów pracy przez dostosowanie ich do właściwości organizmu ludzkiego, funkcjonującego w sztywnych granicach swego środowiska wewnętrznego z uwzględnieniem środowiska zewnętrzengo.

2. Badania stosowane w ergonomii.

Dawne:

• obserwacje rzeczywistości

• doświadczenia na ochotnikach

• doświadczenia na zwłokach ludzkich

• doświadczenia na manekinach

• doświadczenia na zwierzętach

Współczesne:

• modelowanie matematyczne

• symulacja numeryczna

• modelowanie wirtualnej rzeczywistości

3. Kierunki rozwoju ergonomii.

• Optymalizacja przestrzeni pracy

• Ergonomia na stanowisku pracy

• projektowanie funkcjonalnych i ergonomicznych stanowisk pracy

• Wpływ czynników fizycznych na organizm człowieka w aspekcie bezpieczeństwa

4. Zadania ergonomii.

• opracowanie planów i programów działań dla nauk technicznych, aby dostosować technikę nie tylko do możliwości psychofizycznych człowieka, lecz także do jego i potrzeb i oczekiwań,

• opracowanie planów i programów działań dla nauk społecznych, aby przygotować człowieka do roli nie tylko twórcy techniki (ergonomicznej) ale także do roli konsumenta, umiejącego z niej korzystać i doceniać jej wartości.

5. Podstawowy układ ergonomiczny.

Elementy systemu ergonomicznego:

-człowiek(operator)-minimalne wymagania fiz i psychiczne oraz ograniczenia.Odczuwanie uciazliwosci i zagrozen oraz zwiazane z tym wahania,efektywnosc,rytmy wydajnosci i stan psychofizyczny,techniki szkolenia i rozwoju umiejetnosci.

-obiekt techniczny(maszyna)-instalacje,sygnalizacja,sterowanie i przeplyw inf,odpornosc na bledy ludzi

-organizacja pracy-struktura zarzadzania,rodzial zadan,planowanie,zmianowosc,podporzadkowanie,zakres autonomii

6. Projektowanie ergonomiczne.

1.Organizacja pracy

-metody pracy,podzial zadan i odpowiedzialnosci

-dopasowanie struktury produkcyjnej

-techniki kierowania personelem

2.Stanowiska pracy

-wyposazenie technicze-sprzet,narzedzia i oprzyrzadowanie

-oprogramowanie

-wspomaganie i pomoc

3.Srodowiska pracy

-przestrzen

-oswietlenie

-mikroklimat

-zanieczyszczenia

-halas

-drgania

-promieniowanie

-pola elektromag.

-elektrycznosc statyczna

4.Personelu

-rozwoj kwalifikacji i umiejetnosci

-techniki doboru i selekcji personelu

7. Antropometria - zakres zastosowania.

ANTROPOMETRIA - zajmuje się pomiarami ciała ludzkiego, dostosowaniem środowiska pracy do człowieka

- ludzie najbardziej różnią się wzrostem (to ponad 0,5 m; czyli 25 % przy wzroście)

- rozkład pomiarów poszczególnych cech ciała człowieka przyjmuje kształt krzywej normalnej Gaussa

Człowiek jest układem odniesienia, do którego należy dostosować materialne elementy środowiska pracy i życia.

-zajmuje się określaniem param geometrycznych ciała ludzkiego

nauki związane:medycyna, auksologia, emdokrynologia, radiologia, ortodoncja, medycyna sądowa, kryminalistyka, WF, rehabilitacja, biomechanika, ergonometria.

8. Pozycje ciała człowieka przy pracy.

Wraz ze zmianą pozycji ciała zmienia się geometria człowieka i jego możliwości dynamiczne. Istnieje wiele pozycji w jakich ciało człowieka musi pozostawać podczas wykonywania czynności zawodowych.

Jako zasadnicze przyjmuje się pozycje: stojaca, siedzaca, lezaca

Istnieją też formy pośrednie takie jak: Klęcząca i Kuczna

Najmniejszy wydatek energetyczny podczas wykonywanej pracy wyst dla pozycji lezacej w stanie spoczynku i wynosi 64,6 kcal/godz.Kazda inna pozycja pociaga za soba wzrost tego kosztu ponoszego jedynie na utrzymanie w niej ciała/

siedzaca zuzywa o 4% energi wiecej

kleczaca 8,5%

stojąca 12%

Podczas pracy pozycja lezaca nie moze byc uznana za najkorzystnijesza poniewaz:

-stwarza ograniczenie swobody ruchów

-zwieksza udział wysiłku statycznego

Pozycja siedzaca charakteryzuje sie:

-duza stabilizacja tłuowia

-najlepsza koordyacja ruchowa konczyn

-odciazenie konczyn dolnych i czasmi gornych

-udciazenie ukł krwionosnego

Z punktu widzenia fizjoogi pracy,kazdej z zajomowanych pozycji przez ciała stawia sie warunek swobody i naturalnosci.Za racjonalna przyjmuje sie pozycje wymagajaca najmniejszego wydatku energetycznego,czyli taka, ktora w minimalnym stopniu angazuje układ miesiowy i nerwowy.

Zalety takie oraz stosunkowo najnizszy koszt energetyczny kwalifikuja pozycje siedziaco jako najergonomiczniejsza.Nalezy jednak zaznaczyc,ze dlugotrwale zajmowanie nawet najwygodniejszych pozycji, moze byc dla pracowników uciazliwe, a anawet powodowac wiele dolegliwosci.Poteguje to koniecznosc utrzymania sylwetki w pozycji wymuszonej,dlatego zalecane jest przyjmowanie pozycji przemiennej z przewaga siedzaca.

9. Antropometryczne zasady kształtowania obszarów pracy

Obszar pracy-przestrzen robocza,jest to zbior pkt,na ktore pracownik oddziaływuje podczas pracy.

Istnieje podzial obszaru pracy na:

-teoretyczny,ktory wyznaczany jest zasiegiem rak pracownika bez zmiany jego pozycji ciala i miejsca

-rzeczywisty wyznacza go zasieg rak przy ruchu tłuowia.

Obszar pracy jest charakteryzowany przez:

-wymiary,asymetrie i kształt ciała

-strefy pracy dla rak i nog

-strefy obserwacji i identyfikacji wzrokowej wynikajace z budowy anatomicznej czlowieka i jego mozliwosci psychofizycznych

Wykonanie przez czlowieka ruchu dokonuje sie w obszarze zwanym strefa pracy.Wielkosc i ksztalt strefy zaleza od:

-pozycji ciala jaka przyjmuje czlowiek w czasie wykonywania pracy

-czesci ciala uzytej do ruchu:jedna z konczyn(ktora),obie,palce

-rodzaj wykonywanego ruchu

-cechy ruchu:szybkosci,precyzji i kierunku

-rodzaju wykonywanej pracy

-wartosci uzytej sily i czestosci manipulacjii

-plaszyzny pracy i jej polozenia

Wyznaczenie strefy oparte jest na zasiegu o rozpietosci całych konczyn i ich czesci.Rozroznia sie zasieg:

-normalny-zakreslony przez przdramiona przy nieruchomym tułowiu

-maksymalny-zakreslony przez wyciagnieta reke i palce przy nieruchowmym tułowiu

Wykreslanie zasiegow pozwala na okreslenie typu strefy pracy:

I.optymalny ktora moze byc wyznaczona z zasiegu normalnego wspolnego dla obu rak

II.dopuszczalna okreslona przez zasieg maksymalny wpsolny dla obu rak

III.dopuszczalna dla prac wykonywanych przez kazda reke z osobna

IV.mozliwa lecz nie zalecana wznaczona przez zasieg maksymalny dla kazde reki oddzielne

W kazdej z tych stref dopuszczalne jest wykonywanie tylko scisle okreslonych czynnosci.I tak w strefie:

I.czynnosci precyzyjne,ruchy podstawowe

II.czynnosci mniej precyzyjne,ruchy podstawowe

III.ruchy pomocnicze

IV.ruchy pomocnicze o malej czestosci wsytepowania

wykereślanie zasiegów :

- normalnego

- maksymalnego

10. Charakterystyka narządu ruchu człowieka.

Narząd ruchu - część organizmu odpowiadająca za utrzymanie postawy i wykonywanie ruchów.

Ze względu na budowę i właściwości narząd ruchu człowieka dzielimy na:

Układ szkieletowy (część bierna) składający się z:

kości

połączeń międzykostnych:

a) wolnych, czyli stawów wraz z ich elementami dodatkowymi

b) ścisłych połączeń międzykostnych (więzozrosty, chrząstkozrosty i kościozrosty)

Układ więzadłowy

Układ mięśniowy (część czynna - obdarzona zdolnością kurczenia się) czyli mięśnie i ich ścięgna.

W nieco szerszym znaczeniu, to również znajdujące się w nich receptory, oraz część układu nerwowego, sterująca jego czynnością.

Ogólnie można powiedzieć, że wymienione układy tworzą w ciele człowieka skomplikowany system dźwigni, dzięki któremu możemy:

zmieniać położenie całego ciała (wykonywać ruchy lokomocyjne)

zmieniać ułożenie części ciała względem siebie, na przykład zgiąć rękę lub nachylić głowę

utrzymać odpowiednią postawę ciała, co ma dla nas szczególne znaczenie, ponieważ jesteśmy istotami dwunożnymi

znacznie osłabiać skutki działania rożnego rodzaju przeciążeń, na przykład w trakcie wykonywania gwałtownych ruchów

Nauka o anatomii prawidłowej człowieka opisuje systematycznie poszczególne elementy anatomiczne. Organizm człowieka stanowi anatomiczną i funkcjonalną całość, jednak w celu usystematyzowania anatomii został podzielony na pewne partie. Przy szczegółowym opisywaniu narządu ruchu rozpatrujemy więc kończynę górną, kończynę dolną, tułów, głowę.

11. Budowa i funkcje kręgosłupa.

Kręgosłup to kolumna w kształcie litery S złożona z walcowatych kości zwanych kręgami. Kręgosłup dzieli się na: część szyjną (7 kręgów), część piersiową (12 kręgów), część lędźwiową (5 kręgów), część krzyżową (5 kręgów) i część ogonową (5 kręgów). Część krzyżowa i ogonowa są zrośnięte, tworząc kość krzyżową i guziczną. Kręgi połączone są ze sobą za pomocą więzozrostów, chrząstkozrostów, stawów, więzadeł oraz 23 krążków międzykręgowych (tzw dysków).

Funkcje kręgosłupa:

• jest narządem podporowym i amortyzatorem dla czaszki

• stanowi narząd ruchu

• stanowi osłonę struktur rdzenia kręgowego

• jest miejscem oparcia obręczy kończyn górnych i dolnych

12. Przepływ informacji w organizmie ludzkim (łącze informacyjne).

Łącze informacyjne to kanał przesyłowy, źródło (nadajnik) oraz odbiornik.

Przesyłanie informacji wymaga ustalenia zrozumiałego zarówno przez nadajnik, jak i odbiornik zasobu znaków (symboli), co do których są zgodne (kodowanie). Mogą to być słowa, litery, obrazy, kształty, dźwięki.

Przesyłanie informacji przebiega kanałem przesyłowym, którym może być powietrze, próznia, przewód sieci informatycznej, instalacja pneumatyczna, hydrauliczna czy też energetyczna i inne. Kanałami przesyłowymi informacji w orgazimach zwierząt i człowieka są system nerwowy i krwioobieg.

Nadajnikiem może być mózg, receptory czy też gruczoły wydzielenia wewnętrznego.

Odbiornikami mogą być elementy wykonawcze: mózg i receptory. Zadaniem odbiornika jest przyjmowanie sygnałów i ich przetwarzanie (dekodowanie) w celu odseparowania informacji użytecznych. Podczas przesyłania informacji uwzględnia się (przede wszystkim w kanale) działanie zakłóceń, które nakładają się na sygnał.

13. Działanie odruchowe - łuk odruchowy.
Jest to droga, jaką przebywają impulsy nerwowe od odbiornika bodźców (receptora) przez elementy przekazujące (neurony) do narządu wykonawczego (efektora).

14. Rodzaje receptorów.

Ze względu na przetwarzanie informacji w receptorach:

-eksteroreceptory-odbierają sygnały spoza organizmu (narząd wzroku, kubełki smakowe języka, nabłonek węchowy nosa, skórne receptory dotyku, ucisku, zmiana temperatury i bólu)

-interoreceptory-odbierają sygnały z wnętrza organizmu ( stawowo-mięśniowe w ścięgnach, stawach i mięśniach, wisceroreceptory donoszące o stanie narządów wewnętrznych)

-proprioreceptory-odbierają sygnały od elementów strukturalnych organizmu (czucie mięśniowe, kostne, zmysł równowagi).

Ze względu na źródło rozpoznawanych sygnałów:

-eksteroreceptory

-interoreceptory

-proprioreceptory

-telereceptory:

* r. węchowe

*r. smakowe

*r. słucjowe

Ze względu na charakter rozpoznawanych bodźców:

-chemoreceptory-odbierające bodźce chemiczne:

*r. węchowe

*r. smakowe

*glukoreceptory - reagują na stężenie glukozy we krwi

*r. w rdzeniu przedłużonym wrażliwe na CO2

-elektroreceptory

-fonoreceptory

-fotoreceptory

-mechanoreceptory-odkształcenia mechaniczne receptora lub sąsiednich komórek

-nocyreceptory-odpowiadające na bodźce fizyczne lub chemiczne uszkadzające tkanki

-termoreceptory

-osmoreceptory - receptory wrażliwe na zmiany ciśnienia osmotycznego w organizmie, znajdujące się w podwzgórzu mózgu

15. Przetwarzanie informacji przez człowieka - lejek informacyjny.

Świadomie przetworzyć można co najwyżej 100 bodów na miliard odebranyc, z czego 10 bodów można zapamiętać na krótko, a tylko 1 bod trwale.

---