MORALNOŚĆ jest zjawiskiem społecznym i oznacza pewien zespół norm i wartości obowiązujących w danej grupie społecznej. Ma charakter zmienny w czasie i przestrzeni, wpływają na to różne czynniki np. rozwój wiedzy, techniki. Zakłada konieczność dokonywania wyborów (pomiędzy tym co dobre a co złe). Wyborów może dokonywać tylko człowiek który jest wolny, świadomy i rozumny. „Wolny” swoboda działania od - wszelkiego przymusu zew. i wewnętrznego do - działania w ramach określonych ograniczeń (posiada pewną swobodę działania w ramach ograniczeń które albo sam sobie narzuca albo pewne czynniki). Pluralizm moralny (nie ma 1ej moralności - 4 podstawowe formy):
1. radykalny pluralizm moralny jest to sytuacja w której uznaje się iż każda osoba ma własną koncepcje tego co jest dobre lub złe - z tego wynika że nie ma możliwości konsensusu
2. pluralizm uzasadnień moralnych istnieje zgoda co do wspólnie istniejących norm moralnych ale każdy człowiek może uzasadniać je na własny sposób
3. pluralizm czynów każdy człowiek ma własny stopień percepcji zdarzeń które go otaczają - zatem każdy czł inaczej będzie interpretował czyny które się do niego odnoszą dzięki temu sam będzie twórcą odrębnych czynów
4. pluralizm samorealizacji oznacza, że istnieje zgoda na wspólne normy moralne ale każdy człowiek samodzielnie wybiera te normy, które wydają mu się najkorzystniejsze dla samorealizacji
ETYKA jest nauką której przedmiotem badań jest moralność. Na etykę ogólną składają się 3 dyscypliny naukowe:
1. et. opisowa - która opisuje, wyjaśnia przedstawia historycznie powstałe systemy etyczne
2. et. normatywna zajmuje się tworzeniem norm i zasad etycznych
3. metaetyka nauka zajmująca się badaniem logiki języka etyki
ETYKA GOSPODARCZA (biznesu) wchodzi w skład etyk specjalnych, które są częścią etyki ogólnej. Na problemy et. gospodarczej można spoglądać z 3 poziomów:
1. z poziomu etyki systemu na którym będziemy oceniali moralność lub niemoralność całego systemu gospodarczego
2. poziom etyki firmy relacje p-wa ze stakeholder (interesariusz)-każdy podmiot który w jakikolwiek sposób odczuwa skutki działalności p-wa. Dzielą się na wew.: pracownicy, zarząd, właściciele oraz zewnętrznych: klienci, kontrahenci, konkurenci, urzędy, banki, lobbyści. Problem: czy i jaka odpowiedzialność spoczywa na p-wie w stosunku do inetersariuszy?
3. poziom etyki osoby bada relacje pomiędzy poszczególnymi osobami działającymi na rynku
SYSTEM ETYCZNY jest to uporządkowany zbiór norm i zasad moralnych, pozwalający na dokonanie oceny czynu. Ze względu na źródło norm mor. istnieją 2 kategorie systemów etycznych: I autonomiczne (źródło norm moralnych znajduje się w człowieku tzn. w indywidualnej osobie- system, filozofia którą potrafię uzasadnić).
Heteronomiczne (źródło norm moralnych jest poza człowiekiem- Bóg, absolut. Idea, umowa społeczna)
II W jaki sposób podejmuje się decyzje: 1. Systemy konsekwencjalistyczne: a) etyki ograniczone (ograniczam ilość osób): →egoizm →firmizm →kons.ogr.rodziny
b) e.uniwersalne (do wszystkich): →utylitaryzm
2. systemy deontologiczne: a)s.czyste: →et.Imanuela Kanta →et.praw czł
→et. odpowiedzialności Roman Ingarden →et. chrześcijańskie: #personalizm katolicki #et. protestanckie
b) systemy mieszane: →system etyczny W.D.Ross
systemy konsekwencjalistyczne badają słuszność lub niesłuszność danego czynu na podstawie analizy jego konsekwencji
systemy deontologiczne badają moralność lub niemoralność danego czynu, analizując intencje jego wykonania
MODEL ROZWOJU MORALNEGO CZŁOWIEKA L.Kohlberga
Model ten zakłada że rozwój moralny przebiega tak jak rozwój biologiczny
I poziom prekonwencjonalny
1*. posłuszeństwo i kara 2** indywidualność i wzajemność - 1*Osoba nie ma własnej refleksji moralnej (nie zastanawia się co jest dobre a co złe) czł wykonuje zadnia bo boi się kary lub jest posłuszny autorytetowi. - 2** człowiek wykonuje pewne zadania oczekując zapłaty (poziom egoizmu krótkowzrocznego)
II poziom konwencjonalny 1.konformizm grupowy 2.prawo i porządek - 1.nie ma własnej refleksji moralnej ale za moralne uznaje się to co mówi grupa 2. za moralne uznaje się to czego oczekuje od nas społeczeństwo (uważam siebie za moralną jeśli realizuje oczekiwania społeczne)
III poziom postkonwencjonalny (pojawia się własna refleksja etyczna)1.społeczny kontrakt 2.zasady uniwersalne - 1. człowiek myśli że społeczeństwo jest jakąś wielką wspólnotą która powstała do realizacji wspólnych celów, ponieważ jest częścią tego społeczeństwa to nie może podejmować działań które były by niezgodne z całym interesem społecznym (nie może realizować własnego interesu który byłby sprzeczny z interesem społecznym). Czł stosuje zasadę użyteczności czyli jest utylitarystą
2. czł poszukuje najwyższych powszechnie obowiązujących uniwersalnych norm i zasad etycznych, które będzie stosował niezależnie od społeczeństwa.
UTYLITYRAZYZM działanie można uznać za słuszne jeśli przynosi ono jak najwięcej korzyści, jak największej liczbie ludzi (zasada użyteczności)
a) hedonistyczny - zakłada że tą korzyścią będzie przyjemność
b) eudajmonistyczny - działanie które prowadzi do szczęścia
c) idealny - należy dążyć do pewnych wartości
Współczesny utylitaryzm określa się jako ut.etyczny - jest on metodą ważenia dobrych i złych konsekwencji danego czynu bez względu na rodzaj tych konsekwencji dla wszystkich których skutki tego czynu dosięgają.
Metodologicznie: A) ut.reguł - pozwala na ocenę klasy czynów czyli grupy zdarzeń (ocena ze zgodnie przyjętymi zasadami). B) ut.czynów - pozwala na ocenę klasy danego czynu (ocena bardziej liberalna)
Algorytm oceny moralnej w utylitaryzmie: 1)dokładne poznanie czynu
2)zidentyfikowanie podmiotów, który dany czyn może bezpośrednio lub pośrednio dotyczyć
3)ustalenie pozytywnych i negatywnych, bezpośrednich i pośrednich skutków danego czynu dla wszystkich podmiotów wymienionych w punkcie 2
4)zsumowanie dobrych i złych skutków i ustalenie wartości (skutków) netto
1968 koncern Forda - test firmistyczny - test utylitarystyczny -Ford Pinto
Zarzuty wobec utylitaryzmu:
1) w rzeczywistości nie znamy pełnych rezultatów każdego działania
2)nie można ustalić horyzontu czasowego w którym są oceniane skutki działania
3) nie można uznać równocenności skutków danego działania dla różnych ludzi 4)możliwość dowolnego zróżnicowania korzyści dla poszczególnych osób
Test utylitarny dobrze wykonany z reguły doprowadza do takich wyników jak test deontologiczny
SYSTEM DEONTOLOGICZNY autonomiczny Imanuela Kanta - twierdził iż odwoływanie się do skutków danego czynu jest niegodne czł (jest on zbyt wielką postacią aby odnosić się tylko do tego co przynosi mu zysk).
Jakie intencje mogą powodować działanie czł Kant podzielił na 2 kategorie: 1)działanie ze skłonności - to pragnienia, chęci, namiętności
2) działanie z obowiązku - z obiektywnie przyjętej normy, zobowiązania
Wg Kanta moralne jest tylko działanie z obowiązku tzn. że nawet czyn który z pozoru wydaje się moralny może nie być taki jeśli jest wykonany ze skłonności. Ale zadał pytanie: co jest moim obowiązkiem? I stworzył prawo (uniwersalne) moralne, które mówiłoby w każdym momencie, wskazywało co jest obowiązkiem człowieka
Są to imperatywy kategoryczne:
1) nie powinienem nigdy inaczej postępować jak tylko tak, żebym mógł także chcieć aby maksyma moja stała się powszechnym prawem (to oznacza że działalność jest słuszna tylko wtedy gdy jest uniwersalna i zgodna z innymi działaniami -chciałbym aby wszyscy tak czynili).
2) postępuj tak, byś człowieczeństwa tak w twej osobie jak też w osobie każdego innego, używał zawsze zarazem jako celu nigdy jako środka (zakłada, że nie wolno traktować czł instrumentalnie - człowiek musi być podmiotem danego działania)
3) nie wykonuj żadnego czynu wg innej maksymy jak tylko takiej z którą się zgadza to, że ona jest powszechnym prawem (każdy człowiek jest rozumny zatem każdy może dojść do praw co jest jego obowiązkiem- to wszyscy dojdziemy do tego samego)
Algorytm oceny moralnej Kanta
1. sprawdź czy norma moralna w wersji uniwersalnej jest wewnętrznie zgodna tj. czy powszechnie stosowana, nie powoduje swojego zaprzeczenia.
2. sprawdź czy normy moralne nie dopuszczają do instrumentalnego traktowania ludzi.
3. sprawdź czy norma moralna może zostać zaakceptowana przez wszystkich członków społeczności
Zarzuty wobec etyki Kanta
1) nie ma możliwości hierarchizacji obowiązków - czyli powiedzenia który obowiązek jest mniejszy a który większy, obowiązki są równorzędne
W etyce Kanta nie ma wyjątków nie można odstąpić od reguł.
III SYSTEM ETYCZNY - ETYKA PRIMA FACIE jest to system etyczny który zakłada że etyka jest w nieładzie. Wg Rossa zasady moralne istnieją w taki sposób że żadne z nich nie są ważniejsze, nie są ze sobą powiązane. David Ross odrzucił konsekwencjalizm wg niego każdy podejmuje obowiązek prima facia (ludzie podejmują decyzje na podstawie wcześniej podjętych zobowiązań, a nie konsekwencji. Ale w przypadku zderzenia się obowiązków, pojawiają się tzw. obowiązki prima facie. Oznacza to, że w danym momencie, w danej sytuacji, człowiek wybierając spośród obowiązków Kantowskich uzna ten obowiązek za ważny, a nie inny)
Prima facia (na 1szy rzut oka):
1. nie zakłada iż pewne zasady moralne są ważniejsze od innych
2. nie sugeruje aby faktycznie proponowane zasady były ze sobą spójne
3. zakłada, że w etyce wszystko jest ..........
W.D.Ross wyróżnił:
Obowiązki prima facie - obowiązek posiadający pewne właściwości (np. przysługa), które przemawiają za wykonaniem go, podczas gdy inne właściwości przemawiają za niewykonaniem. Dokonujemy wyboru na podstawie własnego osądu.
Obowiązki właściwe wziąwszy pod uwagę wszystkie okoliczności powinniśmy czyn wykonać. Nigdy nie mamy pewności jakie są nasze obowiązki właściwe.
Ze zmienności obowiązków prima facie wynika iż nie istnieją bezwzględne zasady moralne, lecz wartości moralne które należy brać pod uwagę podejmując decyzje. Tzn. że nie ma bezwzględnego obowiązku mówienia prawdy np. aby ratować komuś życie w przeciwieństwie do Kanta. Analiza wszystkich obowiązków prima facie u danego czł pokazuje jego własny kręgosłup moralny.
ETYKA PRAW CZŁOWIEKA
PRAWO NATURALNE starożytna koncepcja określająca obiektywny porządek moralny istniejący we wszechświecie. Wyznacza ona granice władzy rządzących.
J.Lock definiuje że czł ma prawo do:
-życia, - wolności, -własności
Idea umowy społecznej - fundamentalna demokratyczna zasada rządzenia przez przyzwolenie.
Rządzący są zobowiązani do rządzenia w granicach prawa naturalnego, a rządzeni do posłuszeństwa rządzącym w granicach tego prawa.
Wszystkie istoty ludzkie rodzą się wolne i równe w godności i prawach, są one obdarzone rozumem i sumieniem oraz powinny postępować w stosunku do siebie wzajemnie w duchu braterstwa -Art. I
Algorytm moralności czynu
1. należy ustalić i zbadać naturę zjawiska gospodarczego rozumianego jako działanie człowieka
2. należy ustalić rodzaj zaangażowania człowieka w danej działalności, jego intencje i motywy
3. należy zbadać skutki działania człowieka dotyczących innych ludzi zarówno bezpośrednio jak i pośrednio
4. należy ustalić relację wobec celów, intencji i motywów człowieka do skutków jego działalności
5. należy ustalić stopień zgodności działań gospodarczych czł od strony celów i skutków z ostatecznym celem czł odniesionym do godności osoby ludzkiej.
Związki etyki praw czł z kantyzmem
-zgodność z imperatywem kategorycznym
- relacja pomiędzy powinnością moralną a prawami człowieka
- teorie nonkonsekwencjalistyczne
ETYKA ODPOWIEDZIALNOSCI R.Ingarden istotą moralności jest odpowiedzialność. Każdy człowiek wykonując działania tworzy wartości za które ponosi odpowiedzialność.
4 sytuacje odpowiedzialności:
- ponoszenie odpowiedzialności
- podejmowanie odpowiedzialności
- pociąganie do odpowiedzialności
- odpowiedzialne działanie
Ponoszenie odpowie.-ktoś za coś ponosi odpow.- osoba świadoma, rozumna, za to co leży w jej kwestii
Podejmowanie odpowiedzialności jest to dobrowolne przyjęcie na siebie zobowiązań, kiedy się ich nie ponosi
Pociąganie od odpo.- osoba trzecia może mnie pociągnąć do odpo.w wyniku czego powstaje kara lub nagroda Odpowiedzialne działanie to takie działanie które na każdym etapie ma odpowiedni stosunek nakładów do wyników
Zasada derealizacji - jest to zasada zadośćuczynienia
MODEL AGENCYJNY
Agent każda osoba która wykonuje zadania na rzecz pryncypała.
Pryncypał nie ma możliwości kontrolowania agenta. Lojalność/zaufanie
„Bijący na alarm” pracownik ujawniający nadużycia które dobrowolnie podaje do wiadomości, że pewne działania firmy są nielegalne, niemoralne lub z jakiś powodów szkodliwe.
Elementy:
-osoba ujawniająca to pracownik lub były pracownik
-przekazywana informacja wynika z pełnienia obowiązków służbowych, ma charakter poufny i dlatego jej ujawnienie można uznać za sprzeniewierzenie się firmie
-ujawnienie informacji pociągnie powstanie powolnych skutków dla firmy i społeczeństwa
-pracownik wykorzystał całą drogę służbową i nic nie uzyskał
-adresatem przekazanych informacji jest władza, mas media, nigdy konkurencja
-jest to akt moralnego postulatu a nie działanie nastawione na zysk
Warunki sprawdzające etyczność bijących na alarm:
*potencjalna lub rzeczywista szkoda wyrządzona przez firmę musi być poważna *pracownik wykorzystał całą drogę służbową
*pracownik ma pewność że potrafi udokumentować swoje zarzuty
*pracownik musi być przekonany że jego działanie przyniesie pożądane zmiany tzn. szansa powodzenie musi być warta podjęcia ryzyka
*pracownik działa bezinteresownie
SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTW
Andrew Cornagie (1835-1919) za podstawy swojej odpowiedzialności p-wa przyjął dwie zasady:
1.zasada miłosierdzia szczęśliwi członkowie społeczeństwa powinni wspomagać mniej szczęśliwych (bezrobotni, chorzy, starzy)
2.zasada włodarstwa - p-wo i ludzie zamożni powinni uważać się jedynie za włodarzy i opiekunów swojego majątku, reszta społeczeństwa powierzyła im tylko ten majątek, który powinni powiększać dla dobra całego społ-stwa.
Do końca lat 70ych te 2 zasady były powszechnie obowiązujące. Wadą tej koncepcji paternalizm? oraz to że firmy mogą dowolnie wybrać kto będzie ich beneficjantem.
Współczesna odpowiedzialność społeczna p-swt
Milton Fridman stwierdził: istnieje tylko jeden, jedyny rodzaj odpowiedz. społecznej ze strony świata biznesu - wykorzystywać swe zasoby i podejmować działalność w celu zwiększenia własnych zysków na tyle, na ile pozostaje to zgodne z regułami gry i przyjmować otwartą i wolną konkurencję bez podstępów i oszustw. Jeżeli zarząd realizuje inne cele niż maksymalizacja zysku to nie działa na rzecz pryncypała i trzeba zarząd zmienić.
Podst. obowiązkiem p-wa jest maksymalizacja zysku przy jednoczesnym przestrzeganiu prawa. Zagadnienia społeczne należy pozostawić innym - zaangażowanym ludziom lub organizacjom.
Współczesna wizja odpowiedzialności społecznej - pod koniec XIX w powstała firma J&J (3braci), którzy zaczęli od produkcji jałowych opatrunków np. do operacji. Ta firma od początku działała zgodnie z zasadami Kornacziego -bogactwa i miłości. W 1943 roku jako 1sza firma na świecie napisała własny kodeks etyczny i w nim przyjęła dobrowolnie zobowiązania wobec interesariuszy.
Kodeks: Credo firmy J&J
Uważamy, że ponosimy odpow. przede wszystkim wobec lekarzy, pielęgniarek i pacjentów.
Stworzyli także komitet który zajmował się przekazywaniem pomocy.
Na dzień dzisiejszy firma działa w 199 krajach i prowadzi projekty w ramach odpowiedzialności społecznej p-stw po przez sponsorowanie badań wzroku dzieci, współpracuje z domami dziecka, szkoli lekarzy itp.
Kodeks J&J podejmował zobowiązania wobec następujących grup interesariuszy: - klienci (odp.za cenę i jakość produktu)
- pracownicy (za przestrzeganie praw człowieka)
- społeczeństwo (rozwój społeczeństw lokalnych)
- właściciele (za zysk)
(Tylenol-40% udziału w rynku, 12% aspiryna - rok 82 umiera 8 osób)
społeczna odpowiedzialność firm jest odpowiedzialnością za skutki działań p-wa wobec osób trzecich (czyli interesariuszy).
Firmy przyjmują zobowiązania społeczne jako warunek ograniczający zakres ich wyborów. Najniższym poziomem odpow.społecznej jest odpowiedzialność za wyrządzone szkody.
Odpow.za negatywne efekty zewnętrzne polega na:
1.ustaleniu jakie szkody mogą powstać w wyniku określonego działania
2.
3.
4.
MODELE SPOŁECZNEJ ODPOW.
A.B.COROLLA:
Ekonomiczna odpow.(zyskowność firmy) - Wymagana przez społeczeństwo - *Bycie zyskownym: maksymalizowanie dochodów i sprzedaży oraz minimalizowanie kosztów (administracyjnych, produkcji, marketingu)
*Podejmowanie mądrych decyzji strategicznych
*Dbanie o politykę podziału
Prawna - Wymagana przez społeczeństwo - *Przestrzeganie prawa, trzymanie się regulacji *Ochrona środowiska naturalnego *Ochrona praw konsumenta *Przestrzeganie prawa regulującego obowiązki pracownicze *Przestrzeganie prawa antykorupcyjnego *Dotrzymywanie wszystkich zobowiązań kontraktowych
Etyczna odpow. - Oczekiwana przez społeczeństwo - *Unikanie niepożądanych zachowań *Działanie zgodne z duchem prawa *Przestrzeganie prawa jest standardem, minimum *Podejmowanie działań powyżej tego minimum *Zapewnienie etycznego przywództwa
Filantropijna - Pożądana przez społeczeństwo - *Wkład korporacji
#programy wspierające społeczeństwo
np. edukacja #zaangażowanie na rzecz społeczności lokalnej #różne usprawnienia i świadczenia wolontariatu
ELEMENTY PROGRAMU ETYCZNEGO:
*wskazanie wartości wspólnych
*sformułowanie wizji i misji firmy
*określenie standardów etycznych i zawodowych
*opracowanie kodeksu etycznego
*opracowanie podręcznika standardów zawodowych
*opracowanie programu kształcenia etycznego
*utworzenie stanowiska (komórki) ds. etyki *promowanie zachowania etycznego *monitorowanie przestrzegania norm etycznych oraz standardów zawodowych *utworzenie etycznej infolinii
* okresowe przeprowadzenie audytu etycznego.
Są 2 kategorie kodeksów etycznych:
1.mają charakter ogólny - odnoszą się do wartości - zalety: pracownik sam dokonuje oceny, sam interpretuje
Wady: podejmowane decyzje mogą być różne bo każdy ma inny rozwój moralny
2.są instrukcjami - jak należy się zachować - wada: odbiera potrzebę myślenia, stwarza sytuacje konfliktowe
ELEMENTY KODEKSÓW FIRM:
*bezpieczeństwo wyrobów i usług
*bezpieczeństwo w miejscu pracy
*informowanie o przestrzeganiu norm
*inwestycje negatywne i międzynarodowy bojkot *jakość *konflikt interesów *likwidacja działalności i redukcje
*molestowanie seksualne *nagradzanie i karanie *normy prawne jakich należy przestrzegać *ochrona środowiska
*poufność *praca a rodzina *przechowywanie dokumentów finansowych *przechowywanie i udostępnianie informacji *prywatność w miejscu pracy i poza nią *różnorodność i tolerancje
*stosunki ze światem polityki
*świadczenia na rzecz społeczności lokalnej *upominki, zaproszenia, rewanże *zdrowie pracowników
KONFLIKTY
Do powstania konfliktu moralnego konieczne jest zaistnienie specyficznej sytuacji pułapki, która polega na postawieniu podmiotu przed przymusem wyboru oferując mu jednocześnie sprzeczne lub niemożliwe do realizacji działania.
3 przyczyny powstawania konfliktów: 1.szczególna konstrukcja sytuacji która wymusza wykonanie aktów zawierających w sobie wewnętrzne zło, co pozostaje w jawnej niezgodzie z zasadniczym dla moralności nakazem spełnienia dobra i unikania zła np. etyka ogólna -obóz koncentracyjny / etyka biznesu -pryncypał nakazuje pracownikowi zrobienie czegoś wbrew prawu.
2. efekt niemożliwego równoczesnego urzeczywistniania niektórych wykluczających się wartości lub pochodnych im powinności, nakazów, zakazów moralnych np. nakaz prowadzenia nieuczciwych transakcji
3.rezultat niepodzielnego charakteru pewnych wartości, co oznacza że jeśli mamy pewnych wartości za mało.....
np. 1respirator i dwóch pacjentów
Rozwiązuje się je za pomocą zasad:
1)zasada prymatu osoby ludzkiej (z etyki Kanta - w każdej sytuacji podstawowa wartością jest człowiek)
2)zasada większego bezpieczeństwa nakazuje powstrzymanie się od działań które mogą spowodować zło moralne
3)zas. podwojonego skutku (działanie posiada dwa skutki zamierzony i niezamierzony)
UZNANIE MORALNOŚCI CZYNU
1.Cel działalności jest dobry lub słuszny a skutek uczyniony jest praeter intentionem (wbrew intencji)
2.działalność prowadząca do danego celu jest dobra w całym swoim przebiegu 3.negatywne skutki uboczne są rzeczywiście uboczne i wyjątkowe
4.powód działania w którego toku przewiduje się negatywne skutki uboczne, jest dostatecznie doniosły ratio proportionale gravis
3 płaszczyzny konfliktów gospodarczych: 1)między p-cą a konsumentem
2)między przedsiębiorcą a p-cą
3)miedzy p-cą a pracownikami
ad1) Do obowiązków wynikających z podjęcia odpowiedzialności należy informowanie stakeholder (interesariuszy), wynikają z tego następujące zasady moralne: 1*każda osoba ma prawo do informacji potrzebnych do zawarcia uczciwej transakcji
**w świetle etyki uczciwa transakcja jest oparta o symetrie informacji
**dylemat moralny: sprzeczności między obowiązkiem firmy wobec klientów a obowiązkiem wobec innych stakeholderów:- nierentowność informowania klientów
- zmniejszenie zdolności konkurencyjności firmy
- ujawnienie informacji które mogą spowodować zagrożenie dla interesów innych klientów
Czyli zawarcie „uczciwej informacji” jest niemożliwe.
3 źródła asymetrii informacji:
1.kłamstwo świadome i celowe wprowadzenie klienta w błąd
2.zatajenie polega na zakodowaniu informacji tzn. że przekazuje informacje ale przeciętny konsument nie jest w stanie zrozumieć o co chodzi
3.półprawda jest pewnym niedopowiedzeniem tzn. mówię coś ale z tego zdania nic nie wynika np. 95% klientek poczuło ulgę - ale z ilu osób
Możliwe sytuacje rynkowe:
1.nieświadome przemilczenie właściwości produktu (pozytywna sytuacja)
2.ukrycie informacji (sytuacja dozwolona bo wykazaliśmy konflikt np. coca cola)
3.ukryta akcja (działanie na niekorzyść klienta -jest konsekwencją kłamstwa) Rozwiązanie konfliktu między obowiązkiem informacji dla klienta a tajemnicą firmy (odwołujemy się do praw człowieka):
1.firma ma obowiązek informować o potencjalnej szkodliwości produktu dla zdrowia i życia klienta oraz o ryzyku handlowym i finansowym.
2.forma informacji nie może polegać na częściowych zatajeniach i półprawdach sprawiających wrażenie prawdy, a wprowadzających w błąd klientów
3.częściowe lub całkowite zatajenie powinno być wyjaśniane klientom
2*każda osoba ma prawo do informacji o sprawach które są dla niej ważne i dotyczą jej bezpośrednio
** interesariusze nie będący klientami mają prawo do ograniczonej informacji dotyczącej p-wa. Jej zakres dotyczy negatywnych efektów zewnętrznych działalności firmy.
Ad 2) konkurencja:
a)walka: -gdzie przeciwnicy się nienawidzą np. wojna, np. p-cy niszczą swoje dobra
- gdzie rywale nic do siebie nie czują np. sport, np. podmioty nie dopuszczają się do rynku ← konsekwencjalizm (sprowadza się do skuteczności)
b)gra ←deontologia - zakłada że istnieją pewne zasady których podmioty muszą przestrzegać
Zasady konkurencji w świetle etyki:
1.inicjatywy niezależnej polega na tym że podmioty gospodarcze niezależnie od siebie oferują najkorzystniejszy produkt konsumentowi np. przetarg (idealny)
2.działań konstruktywnych polega na wprowadzeniu przez producenta unowocześnień, innowacji, elementów konstruktywnych a nie upiększających np. adidas - addidas
3.formalnej równości wszystkie podmioty posiadają zróżnicowany poziom i jakość wykorzystywanych czynników produkcji, jednak celem każdego p-wa powinno być dążenie do ograniczonej maksymalizacji zysku np. dla wyeliminowania konkurencji przez ceny dumpingowe nie dążę do maksymalizacji zysku
4.poszanowaniu podmiotów zewnętrznych uznanie praw i godności wszystkich uczestników rynku
5.poszanowanie reguł uznanie moralności, zwyczaju, prawa
Niepożądane formy konkurowania:
1.naruszanie praw własności
2.działania wprowadzające w błąd mogące narazić konkurentów na utratę dobrej opinii wśród klientów np. PKS
3.działanie wprowadzające w błąd klientów co do tożsamości p-wa lub produktu
4.działnia wprowadzające w błąd klientów co do składu produktu, jego jakości i ryzyka używania
5.przekazywanie, ujawnianie lub wykorzystywanie informacji stanowiących tajemnicę p-wa w celu zaszkodzenia konkurencji np. MCdonalds- proces zabijania kurczaków
6.nakłanie pracowników firm konkurencyjnych lub klientów do działania na niekorzyść tych firm
7.utrudnianie dostępu do rynku:
1.forma:siła, przemoc, groźby
2. wykupywanie surowców i materiałów z intencją niedopuszczenia konkurencji do branży
3.stosowanie wojny cenowej
4.wzywanie do bojkotu p-stw, hasła typu „nie kupuj u Niemca”
5.łamanie zasad wymiany rynkowej poprze rozdawnictwo np. Nestle
8.reklama uchybiająca godności człowieka, wprowadzająca w błąd lub nierzeczowa
ETYKA W REKLAMIE z punktu widzenia etyki reklama dzieli się na:
Biała - nie zabiera klientów konkurencji Szara - zabiera klientów konkurencji ale pod pewnymi warunkami jest dopuszczalna Czarna - celem jest zniszczenie konkurenta (niedozwolona) producent pokazuje że jego konkurent do niczego się nie nadaje np. reklama Ludwika
Zarzuty przeciwko dopuszczalności reklamy:
1.nakłania do nabywania określonych towarów zagrażając suwerenności konsumentów i umniejszając ich prawo do suwerenności wyboru
2.upowszechnia złe gusty i zagraża wrażliwości człowieka
3.kreuje fałszywe potrzeby i nakłania konsumentów do nabywania dóbr których nie potrzebują
Najważniejszą cecha reklamy jest rzetelna informacja.
Nadużycia etyczne w reklamie to:
1.wprowadzanie w błąd- albo się kłamie albo podaje się informacje przesadzone.
2.udawanie neutralnej informacji
np. podawane ośrodki naukowe, przypadkowi przechodnie
3.rekomendacje - od osób publicznych że korzystają z tych produktów
4.kłamstwo socjologiczne - czyli przypisywanie produktom właściwości socjologicznych: przyjaźń, rodzina
5.fałszywe polepszanie- wyjątkowa zaleta która tak naprawdę jest normalna np. jogurt z żywymi kulturami bakterii
6.propaganda sukcesu
7.reklama podprogowa - oddziaływująca na podświadomość, czyli chcą manipulować konsumentem
Wykroczenia przeciwko godności człowieka i dobrym obyczajom:
1.posługiwanie się lękiem
2.odwoływanie się do przesądów (religia)
3.natręstwo np. spam
4.pochwała sprytu, nienawiści itp. np. Benneton