Kanon Świątyni Egipskiej:
Rozpoczynał się nad Nilem, była tam przystań, do której przybywała barka ze zwłokami faraona,
W kondukcie zabalsamowane zwłoki faraona prowadzono przez Aleje Sfinksów lub Aleje Baranów,
Dochodzono do placu, na którym ustawiony był ostrosłupowy obelisk,
Pylon - lud podchodzi tylko pod wrota świątyni,
Arystokracja wchodzi na dziedziniec otoczony podcieniami kolumnowymi,
Sala Modłów (Sala Hypostylowa) - wchodzą tylko kapłanie,
Cela bóstwa (po bokach przylegały mieszkania kapłanów opiekujących się bóstwem)
Pokój zebrań, w którym zbierała się starszyzna kapłańska.
Budowla romańska - zlepek figur geometrycznych:
Absydy sklepione były konchami o kształcie stożka, pomiędzy dwoma murami występowała wolna przestrzeń, którą uzupełniano drobnymi kamieniami,
Wzdłuż ściany występowały lizeny i fryzy arkadkowe,
Okna niewielkie o charakterze rozglifienia, wychodziło z muru pod kątem prostym (biforia - okno z jedną kolumną, tryforia - z 2 kolumnami, kwadroforia - z 3 kolumnami),
Portal wejściowy znajdował się w fasadzie zachodniej, pomiędzy wieżami. Natomiast w kościele pielgrzymkowym lub o mniejszym znaczeniu np. Kościół św. Andrzeja portal występował na dłuższej stronie muru,
Kolumny pokryte były dekoracjami o charakterze geometrycznym,
Archiwolty - pokryte dekoracjami roślinnymi,
Tympanon - przedstawia postać Chrystusa jako Sędziego, obok Chrystusa sceny Sądu Ostatecznego - diabły, potwory apokaliptyczne,
Tympanony fundacyjne - przedstawia postać Matki Boskiej z fundatorem kościoła, który trzyma w ręku makietę kościoła,
Do wnętrza wchodzono przez drzwi wykonane z brązu (drzwi Płockie, Gnieźnieńskie, drzwi kościoła San Zeno Maggiore w Weronie - drzwi ze scenami ze Starego i Nowego Testamentu). Boduria - ozdobny pas stanowiący obramowanie o charakterze roślinnym,
Ponad nawami bocznymi empory,
Część chóralna podniesiona,
Cechy katedry gotyckiej:
Budowla olbrzymia,wertykalizm - zbliżenie się do Boga siedzącego na majestacie,
układy bazylikowe, halowe, nowość - układ salowy występujący przy kościołach jednonawowych,
Układ katedry trzy lub pięcionawowy
Budowano kościoły zarówno transeptowe jak i beztranseptowe (następuje redukcja transeptu, nie jest już tak mocny wysunięty na korpus budowli, w Anglii stosowany jest wyraźnie wysunięty transept),
Prezbiterium jest wydłużone, zamknięte absydą w Anglii - prezbiterium zamknięte prostokątnie, z tyłu za prezbiterium znajduje się specjalna kaplica - lady Chapel,
Część wschodnia jest bardziej rozbudowana,
Do naw bocznych i części transeptowej dobudowuje się kaplice,
Jeżeli zachowana jest wystająca część korpusu - powstają wtedy trzy nawy transeptowe.
W systemie filaro-żebrowym stosuje się sklepienia ostrołukowe powstałe ze skrzyżowania się dwóch łuków pełnych. Podstawą sklepienia są dwa krzyżujące się żebra, czyli sklepienie krzyżowo-żebrowe. Żebra dochodziły do ściany, co spowodowało, że na ścianie spotykały się dwie siły - ciężar sklepienia i ciężar konstrukcji dachowej. Aby konstrukcja się nie zapadła konieczne było wytworzenie przeciwsiły - łuk oporowy pojawił się na zewnątrz dzięki czemu zredukowany ciężar szedł na filar nawowy.
Materiałem jest cegła (lekka, mała, profilowana, o różnych kolorach).
Zastosowano system konstrukcyjny zwany filaro-żebrowym. System ten to podstawowa konstrukcja budowli gotyckich.
Elementy wspomagające to przypory (szkarpy i łuki oporowe, które opierają się na przyporach).
Ściana nie pełnie już funkcji konstrukcyjnej. Składa się z trzech części: w dole arkada, tryforium, okno.
Cechy stylu renesansowego:
Budowle miały harmonijną kompozycję - wynikała ona z założeń matematycznych
Powrócono do stwierdzenia Platona - Ziemia to kula krążąca po kole
Idealne figury to figury centralne: koło, kwadrat, sześcian
Dominują budowle centralne
Zaczęto stosować kopułę z dwoma dodatkowymi elementami: bębnem i latarnią
Powrócono do łuku półkolistego (pojawi się on jako arkada w dolnej części opierająca się na impostach, a w środkowej części pojawi się klucz)
Z arkad tworzy się krużganki arkadowe
Okna mają dwudzielny podział, w środkowej części znajdzie się przeźrocze
W rozwiniętym renesansie okno przybierze formę prostokątną czy kwadratową. Najbardziej idealnym podziałem był 1:2,5,
Arkady mają zastosowanie w dekoracji portali
Arkady wsparte są na kolumnach, filarach, pilastrach
Powrót do rzymskich porządków - powstają też inne, nowe dekoracje kolumn (stwory, stylizowane różne układy roślinne, zwierzęce)
Powrócono do belkowania (architraw, fryz, gzyms)
Budowle kończone gzymsem koronującym
Stosuje się różne przykrycia np. kolebkowe z lunetami, kopułowe z bębnem i latarnią, sklepienie zierciadlane (zwane klasztornym).
W obiektach świeckich stosowano stropy z kasetonami
Sufit z zaprawą gipsową tworzy warstwę, na której będzie można malować
Cechy stylu barokowego:
Barocco - to z portugalskiego dziwaczna, niekształtna, fantazyjan perła,
Ruch - fasada będzie się wyginać, będą występowały części wklęsłe, wypukłe, próba przedstawienia rzeczywistego ruchu poprzez falowanie np. fontanny (tryskająca woda będzie sprawiała iluzję ciągłego ruchu) oraz ruchu pozornego w rzeźbach skręconych, powyginanych,
Dążenie do złudzeń optycznych np. linia alei będzie się kończyła daleko za horyzontem, fresk obrazujący niebo, nieskończoności widoczną nad nami,
Wykorzystanie światła (fasada wypukła - bardziej oświetlona, fasada wklęsła - półcień)
Elementy konstrukcyjne - zwielokrotnianie pilastrów, skręcona kolumna
Łączenie różnych dziedzin sztuki
Cechy klasycyzmu:
Plany budowli - operuje się bardzo prostymi figurami - prostokąt, kwadrat, koło
Operowanie wszystkimi porządkami, po 1800 roku dominuje porządek dorycki i toskański
Operowanie Wielkim Porządkiem
Operowanie kolumnadami
Operowanie portykami, pilastrami - rozczłonkowjące budowlę
Zanika dekoracja zewnętrzna
Odkrycie uroku gładkiej ściany, elementy dekoracyjne bardzo płaskie
Dominacja jasnych kolorów: biały, jasnozielony, niebieski - kolory zimne
Detale powracające do starożytności
SZTUKA GOTYCKA
Przemiany:
-Społeczne (następuje powolny zmierzch ustroju feudalnego, powstają nowe ośrodki władzy - monarcha)
Tworzą się grupy mieszczańskie w postaci kupców, rzemieślników.
Rada kościoła jest umacniana poprzez nowo rozwijające się zakony (rola benedyktynów nieco spada, cystersów nie). Powstają szkoły medytanckie, czyli żebracze: dominikanie, franciszkanie, zakony kontemplacyjne.
Rozwija się kultura stanowa - poszczególne stany budują dla siebie określone budowle.
-Ekonomiczne
Następuje rozwój miast - jedne powstają na podwalinach starożytnych, inne w oparciu o podgrodzie, inne są budowane od podstaw.
W Europie pojawiają się prawa lokacyjne nadawane przez władców, kościół.
W rozwoju miast zasadniczą rolę odgrywa handel, powstają pierwsze organizacje handlowe np. Hanzy; pojawił się pieniądz - waluta: floren, a co za tym idzie powstają banki i zawód bankiera.
Rozwijał się przemysł (rzemiosło, powstają cechy)
-Polityczne
Wydarzenie jednoczące Europę to siedem wypraw krzyżowych. Po wielu walkach z Turkami, którzy opanowali Ziemię Świętą Krzyżacy zdobyli Jerozolimę i utworzyli Królestwo Jerozolimskie.
Poprzez wyprawy krzyżowe następuje rozwój handlu, powstają nowe szlaki, które niszczą wcześniejszy dorobek kulturowy.
-Ideowe - związane z rozwojem nauki
W pierwszej połowie XII wieku powstają pierwsze uniwersytety.
Rozwijają się doktryny i filozofie:
Doktryna scholastyczna św. Tomasza z Akwinu - mówiła o tym, że poprzez naukę próbuje się dowieść prawdziwości Boga
Doktryna mistycyzmu - mówiła o tym, że nie należy szukać dowodów na istnienie Boga, gdyż człowiek powinien Go poczuć, zespolić się z Nim.
Wpływ doktryn na architekturę gotyku:
-Scholastyczna - dążono do doskonałości formy budowli poprzez rozwinięcie konstrukcji
-Mistycyzmu - zmieniły się wyobrażenia o Bogu i Chrystusie, Bóg nie był już sędzia a dobrym pasterzem, dążono do pokazania ludzkiej natury Chrystusa - człowieka cierpiącego, upokorzonego.
Nowym tematem była postać Matki Boskiej - pokazana jako królowa niebios, nadano jej ludzką naturę poprzez to, że była matką, brała udział w odkupieniu, była pośredniczką między ludźmi a Bogiem, była ucieleśnieniem piękna kobiety.
W związku z mistycyzmem pojawiły się tematy np. śmierci Chrystusa na krzyżu - krucyfiksy.
Gotyk to czas katedr, która często była jedynym obiektem w mieście. Trwał od XII do XV wieku.
W całej Europie wyróżnia się trzy podstawowe okresy gotyku:
Okres wczesny XII wiek, elementem dominującym jest konstrukcja budowli,
Okres dojrzały XIII wiek, do konstrukcji budowli dołącza się dekoracje, elementy te równoważą się,
Okres późny XIV-XV wiek nazywany też gotykiem płomienistym → FLAMBIRANT - dominuje bogactwo dekoracji na fasadzie i we wnętrzu kościoła.
W okresie późnym gotyk na terenie Anglii otrzymuje nazwę PERPENDICULAR. Anglicy tworzyli odmienny typ budowli (łuk Tudorów).
Cechy kościoła klasztornego:
Trzynawowy,Do obejścia dobudowuje się kaplicę,
Do kościoła przylegają zabudowania klasztorne.
RENESANS (ODRODZENIE)
Przybył z Włoch (Florencja - kolebką rozwoju stylu renesansowego)
Przebiegał dwoma drogami:
-Był inspirowany rozwojem nauki i zmianą światopoglądu (odkrycia geograficzne, rozwój astronomii - M. Kopernik, nauk matematycznych, przyrodniczych - św. Franciszek rozmawiający ze zwierzętami, odchodzi się od scholastycznego poglądu na humanistyczny - człowiek jest istotą najważniejszą)
-Próbuje się odbudować autorytet papiestwa - w wieku XV i na początku XVI szerzą się wśród wyznawców kościoła katolickiego poglądy reformatorskie - Hus, Luter, Kalwin - przeciwstawiają się one władzy papieża i zarządzeniom kościoła. Okres średniowieczny nie sprzyjał rozwojowi postępowej myśli ludziego - dlatego budzi się wyraźna reakcja przeciw średniowieczenej scholastyce tzn. rozumowaniu otwartemu tylko i wyłącznie na zasadach religii.
-W średniowieczu występował uniwersalizm, który narzucał kościół (kształtował normy, poglądy i tematy. W renesansie następuje indywidywidualizm (zaczyna operować się nawziskami artystów, którzy są wszechstronni),
-Stan mieszkański osiąga silne znaczenie. Mieszczani stają się obok króla mecenasami sztuki np. Medyceusze we Florencji, ród Andegawenów w Neapolu
Renesans jest inspirowany sztuką antyczną, powrocono do konstrukcyjnych elementów i form starożytnego rzymu, w mniejszym stopniu Grecji, gdyż została ona opanowana przez Turków i dostęp do niej był utrudniony.
pałace miejskie:
Budowla najczęściej na planie kwadratu.
We wnętrzu pałacu pojawia się dziedziniec z arkadami.
Budowle trzypiętrowe, zachowana jest w nich harmonia, rytmika np. podział fasady przez okna - środkowe części są mocno akcentowane. Arkada przechodzi przez element impostowany, wsparta na kolumnie lub pilastrze.
Układ piętrowy wydzielony jest przez gzymsy poziome, które wyznaczają harmonię podziału horyzontalnego.
Ściana jest bardzo czytlena, nie jest przeładowana dekoracją.
Otwory okienne ujęte są w pilastry lub filary. Mogą być zakończone przyczółkiem trójkątnym lub tzw. przyczółkiem segmentowym
Boniowanie w oknach jest boniowaniem równym
W manieryźmie zostaje zatracony podział na piętra. Elementem dominującym staje się dekoracja.
Renesans włoski:
Wczesny (1400-1500) we Florencji
Pełny (1500-1530) w Rzymie
Manieryzm od 1530 roku
BAROK
Trwał od XVII do połowy XVIII wieku. Oznaczał nie tylko styl, ale także sposób życia, bardzo wykwintny, który stwarzał iluzję, w którym była przesada i teatralność.
Styl barokowy swoje korzenie ma w renesansie, a potem w manieryźmie. Styl, który bardzo mocno tkwi w sytuacji politycznej Europy:
Na przełomie XV i XVI wieku w Europie pojawia się prąd społeczno-polityczny zwany reformacją, który kształtuje styl barokowy.
W 1517 r na arenę wstępuje Marcin Luter, który wygłasza 90 słynnych tez, które są protestem przeciw temu co się działo w kościele. Reformacja była próbą odnowy kościoła od wewnątrz. Nie udała się, ponieważ do upadku, rozłamu kościoła powróciły prądy humanistyczne, które na pierwszym miejscu nie stawiały Boga, ale zwróciły uwagę na człowieka. Tezy wygłoszone przez Lutra nie zostały przez kościół przyjęte, co spowodowało powstanie religii ewangelickich (protestanckich), a przez to podział państw Europy na państwa typowo katolickie (południowe niderlandy, południowe Niemcy - Bawaria) i kraje chrześcijańskie mające religię protestancką (prowincje niderlandzkie północne - dzisiejsza Holandia, kraje północno-niemieckie, skandynawskie, Anglia).
Kościół przenosi swoją działalność na obszar Ameryki Środkowej, Północnej, Południowej, a więc na tamtych kontynentach pojawia się architektura, sztuka europejska.
Kościół jest bardzo słaby, zaczyna tracić majątki kościelne. W krajach protestanckich te majątki są konfiskowane np. we Francji rzezie Hugonetów. Pierwszą próbą mobilizacji kościoła jest powstanie w 1540r zakonu jezuitów z inicjatywy Ignacy Loyola - hiszpan z pochodzenia, działający we Włoszech.
Reakcją na reformację jest kontrreformacja, której wyrazem jest sobór trydencki trwajacy w latach 1545-1563. Sobór ustala przymus wyznaniowy państw, które pozostały przy kościele katolickim, ściga się heretyków, ustanawia się urząd inkwizytatora, wszystko jest pod kontrolą. Przymus ten jest też związany z wydawaniem pism, cenzura druku, drukowano obok łaciny w językach narodowych, propaganda ustna - kaznodziejstwo poprzez nauczanie słowem. Rozwój kaznodziejstwa wprowadził pewne nowe elementy archtektoniczne, które znalazły się wewętrzu kościoła. Narzędzia, które formułuje sobór trydencki działąją na zmysły: wzrok, słuch (rozwija się muzyka instrumentalna, wokalna), powonienie - zapach kadzideł. Sztuka miała działać na wszystkie zmysły.
Dewizą baroku są 4 przymiotniki:Zachwycić,
Wzruszyć,Pouczyć,Przekonać.
Kontrreformacja atakuje reformację poprzez pokazywanie wątków o tematyce maryjnej, hawiograficznej (żywoty świętych), te same wątki, ale bardziej efektownie, monumentalne, bardziej iluzjonistyczne.
Barok jako styl architektoniczny nie tworzy nic nowego, powielane są elementy znane w renesansie, ale na innym poziomie: dysharmonia, asymetria, szukanie ruchu, iluzji światła i efektów przestrzennych.
Rozwinęły się dwa nurty:
=Barok kościeleny (dekoracyjny) - charakterystyczny dla kościołów, rozwinie się w Rzymie i będzie wzorowany na podstawie kościoła Il Gesu, jego architektem jest Vignola. Każdy kraj będzie tworzył swój odmienny styl tego nurtu.
=Barok dworski - pałac narodził się na terenie Francji. Podstawowym obiektem stanie się Wersal jako siedziba władzy monarchicznej. Na terenie Francji nie spotkamy się z określeniem barok lecz styl Ludwika XIII czy Ludwika XIV, XV.
=Realizm barokowy - zwrócono w nim uwagę nie na architekturę lecz na malarstwo. Ten barok widoczny jest na terenie Niderlandów północnych, gdzie brak było władzy kościoła, króla, władzę sprawowali mieszczanie, którzy kształtowali sztukę. Artyści działający w tym nurcie nie tworzyli monumentalnych kościołów czy rezydencji, ale przyozdabiali kamienice mieszczańskie w Holandii. Skupili się na prostym malarstwie np. tematy życia codziennego, pejzaże, portrety. Np. Rembrant
Iluzja ruchu zaczyna się w fasadach, w których znajdują się okna, portale, elementy konstrukcyjne- brak linii prostych, wysuwanie kolumn, załamywanie linii wyznaczających piętrowość, ruch został wprowadzony poprzez załamywanie linii gzymsowych.
-Portal bardziej wysuniety do przodu, po to by był lepiej oświetlony, a to co znajduje się na fasadzie dalej jest przyciemnione, a więc stwarzano plastyczność bryły, również przez dobór odpowiednich materiałów. Elementy zdobnicze portali wykonane są najczęściej z żelaza (rozwój kowalstwa) np. krata, ozdobny balkon.
-Aedikula - element zdobniczy pojawiający się w portalu, kapliczka
-Okno - zdobione naczółkiem w górnej części, otwór okienny ujęty jest najczęściej w opaskę (kamienne obramowanie),
-Pilaster - zwęża się ku dołowi,
Attyki-Tralkowa,Ażurowa,Pełna
Ornamentyka Francuska:
=Styl Ludwika III - opiera się na renesansie niderlandzkim, ale do tych elementów rollwerków, wstęgowych czy okuciowych pojawiają się ornamenty wymyślne np. girlanda, niesamowita postać człowieka, w kościołach - putta, czyli aniołki ze skrzydełkami, które będą się pojawiać na sklepieniu przy ołtarzu,
=Styl Ludwika XIV - pojawiają się znane z renesansu panoplia - elementy uzbrojenia (pojawiają się przy dekoracji wnętrza pałacowego), hermy - głowa lub popiersie trzymająca konsole,
=Styl Ludwika XV - podstawowym ornamentem jest rocaille, który łączono elementy roślinne o cieniutkiej dekoracji, ogniste języki, herma - z głowy wychodzą ogniste języki, ale również pióra, pióropusze. Interesowano się również sztuką chińską, co widać również w dekoracji wnętrz pałacowych.
Fasada ma przyciągać wzrok człowieka, sprawić by człowiek wszedł do środka. Fasady kościołów barokowych są bardzo duże, określa się je jako fasady parawanowe, gdyż patrząc na fasadę nie widzimy jak wygląda dalsza bryła. Fasada jest dwukondygnacyjna. Podział ten wyznaczają gzymsy. Górna część fasady, zdecydowanie jest węższa od części dolnej, zwięńczona jest trójkątnym przyczółkiem. Przejście pomiędzy szeroką częścią dolną, a wąską częścią górną następuje poprzez motyw wolutowy. W układzie pionowym poszczególne części fasady wyznaczają kolumny i pilastry. Akcentuje się oś symetrii. Motywy na fasadach to kartusze herbowe, aedikula, motyw eucharystii, w dolnych niższych częśćiach pojawiają się nisze puste lub z rzeźbami.
Pojawają się schody przy wejściu do kościoła, mające na celu nadanie budowli monumentalności, są elementem kompozycji otoczenia.
Fasady:
=Wieżowe np. kościół na Skałce,
=Bezwieżowe np. kościół św. Piotra i Pawła
Stosowano sklepienie kolebkowe z lunetami, dużą ilość światła dawały okna, sklepienie było wspaniale dekorowane.
Światło również dawała kopuła powstająca na skrzyżowaniu transeptu z nawą główną lub w przykryciu poszczególnych kaplic..
Formy dekoracji sklepień:Malarska,Rzeźbiarska,
Gurty nie jest już elementem konstrukcyjnym, staje się zdobnikiczym pasem, wyznaczającym przęsłowość kościoła.
Tematy malarskie:
=Religijne - hagiograficzne, maryjne, wydarzenia bibilijne, motywy apokaliptyczne.
Najistotniejszą cechą malarstwa staje się iluzja, mamy wrażenie jakby nad nami otwierało się sklepienie niebieskie, a postacie były w ruchu.
Dekoracja rzeźbiarska wykonywana była ze stiuku (pojawiają się girlandy, medaliony)- to forma pośredna powstająca z gipsu, kredy, piasku marmurowegoi wody. Po wyschnięciu stiuk polerowano, co dawało wrażenie ściany wykonanej z marmuru. Im więcej było piasku, bym ciężej było odróżńić stiuk od marmuru.
Podział fasady:
pilastry nachodzą na siebie, belkowanie bdzie przerwane, nie będzie linią prostą. Trudno było określić porządek kolumny czy pilastra, ponieważ dodawano wiele nowych elementów ornamentalnych.
We wnętrzu stosowano również złudzenie optyczne szczególnie we wnętrzach małych. W kościołach umieszczano lustra, od których odbijało się wpadające światło powodując rozblask i optyczne poszerzenie góry.
Konfesja - nie pełni funkcja ołtarza, ale pomnika. Pierwowzorem staje się konfesja Bereniniego z bazyliki św. Piotra. Składa się ona z czterech skręconych kolumn, w górnych częściah umieszczano postacie np. aniołów. Kolumny starano się połączyć ze sobą przy pomocy motywu lambrekinu. Konfesje budowano tam, gdzie znajdowały się relikfie świętego.
W czasie baroku zanika ołtarz szschowy na rzecz ołtarza bocznego przy filarach międzynawowych. Ołtarze boczne są malowane lub rzeźbione, całość ujęta jest w oprawie architektonicznej. Jest to widoczne zwłaszacza w kościołach zbarokizowanych, wówczas do starej bryły kościoła dodaje się ołtarze nagrobne przyfilarowe. Usytuowanie przy filarach bocznych powodowało próbę indywidualnego kontaktu człowieka z Bogiem, którego nie zapewniała szeroka nawa główna.
Ołtarze boczne sytułuje się również przy niszach ponieszej emopr lub w nawach bocznych w wyodrębnionych kaplicach
Nowe elementy:
Ambona:
Wygłaszano z niej mowy kaznodziejskie
Sytuowana na ostatnim filarze przed częścią prezbiterialną
W górnej części pojawia się najczęściej symbol Ducha Święgo
Przybiera najczęściej formę łodzi (aluzja do nauczania Chrystusa na łodzi)
Konfesjonał:
Związany z silnie rozwiniętą dewocją
Obudowane krzesło. W części przedniej zabudowane do połowy, a po bokach pojawia się otwór zamknięty kratką
Organy:
Związane z rozwojem muzyki chóralnej i instrumentalnej
Sytowane w kościele katolickim w części chóru zachodniego a w kościele protestanckim - w części prezbiterialnej
Stanowią element dekoracyjny, ponieważ cała dekoracja rzeźbiarska skupia się na piszczałkach i prospektach organowych
W rozwiniętej formie organów pod wpływem powietrza w piszczałkach dekoracja zaczyna się poruszać
Nagrobki barokowe - postać jest ożywiona (postacie często stoją oczekując na moment sądu ostatecznego lub siedzą na sarkofagu zamkniętym bądź uchylonym. Z uchylonego sarkofagu wystają czaszka i piszczele, które symbolizują śmierć. Po obu stronach postaci siedzącej umieszczone są figury alegoryczne nawiązujące do cech zmarłego)
Zestawienie kolorów: bieli ze złotem i czerni ze złotem
Biust
Postać ujęta do połowy biustu wykonana z marmuru lub brązu
Przy biuście pojawia się tablica, na której jest przedstawiona historia zmarłego
Epitafia
Przybirają formę medalionową, czyli mamy tylko płaskorzeźbę przedstawiającą postać marłego, która ginie w zabudowie architektoniczno-rzeźbiarskiej pomnika
Stanowią dekorację ścian bocznych
Stalle
Wykształciły się z kościołów zakonnych
Umieszczane w części prezbiterialnej
Są w całości rzeźbione
Zaplecki wykończone płaskorzeźbami - dominuje ornament małżowinowo-chrząstkowy lub mogą pojawiać się niewielkie obrazy związane z kościołem lub zasadami religii np. w Kościele Mariackim są malowane
Tabernakulum
Przechowuje się tutaj Najświętszy Sakrament
Bogato rzeźbiony, wykonany z drzewa
Relikwiarz
Umieszczony w ołtarzu głównym ze szczątkami świętego
Bogato rzeźbiony, wykonany najczęściej przez złotników
Jeżeli w kościele znajdowała się konfesja to relikwiarz znajdował się w konfesji
Monstrancja
Monstrancja gotycka miała charakter wieżowy
Monstrancja barokowa - promieniste rozłorzenie części, w której przechowywano Najświętszy Sakrament. Nawiązuje do promieni Ducha Świętego
Kraty
Związane z rozwojem kowalstwa
Mogły stanowić elemetn bramy wejściowej do kościoła lub zamknięcie kaplic bocznych
Charakterystycznym elementem krat był bardzo mięsisty rysunek, powtarzał się motyw czaszki i skrzyżowanych piszczeli
ROKOKO
W tym okresie następuje zdrobnienie form:
Pałac → pałacyk,
fotel→ fotelik.
Wygląd kobiety:
Nie ma ubioru, ma kostium teatralny,
Jest to suknia wydekoltowana, doposowana w pasie, szeroka u dołu, pod sukienkę zakłada krynolinę,
Fryzura staje się konstrukcją (na metalowej konstrukcji robi się peruki), która ciągnie się do góry, zwieńczona gniazdem czy pióropuszem.
Na rączce zarzuconą ma zarzuconą torebeczkę, w której są oleje wonne,
Czarna laseczka
Kobieta ma specjalne obuwie - satynowe pantofelki. Kobieta nie chodzi wręcz tańczy (to samo robi mężczyzna).
Wygląd mężczyzn:
Następuje silna feminizacja mężczyzn,
Strój: czarne szarawary, białe rajtuzy, czarne lakierki zakończone kokardą,
Na głowie ma perukę,
Makijaż - mężczyzna się pudruje (ideałem była biała cera).
W torebeczce nosi np. tabakę
Laseczka
kobieta uwielbia pisać listy
tematyka była różna: ploteczki, kobieca intryga. Rozwinął się zawód związany z pisaniem listów, bo non stop po Paryżu krążyli posłańcy przenoszący listy.
Do pisania listów musiał być odpowiedni papier - pachniał perfumami,
Kobieta lubiła czytać romanse, poezje miłosną, książki przygodowe, awanturnicze. Pojawia się tematyka mitologiczna - Afrodyta, Wenus, Cytera - wyspa miłości. Książka musiała mieć odpowiednią oprawę. Pojawiają się piękne ilustracje, grafiki. Kobieta tę grafikę wyrywała, oprawiała ją i wieszała na ścianę jako obrazy.
Kobieta uwielbiała muzykę, sama grała na instrumentach. Popularna była muzyka Bacha, Mozarta, ale była ona za ciężka. Popularnym kompozytorem rokoka był Glük, który stworzył tańce: menuet, gabot.
KLASYCYZM
Klasycyzm (kierunek niejednorodny)
Podłoże historyczno-gospodarczo-polityczne
Poł. XVIII wieku przesycenie bardzo drogimi i wykwintnymi formami zdobniczymi. Społeczeństwo zaczęło wymagać od architektów prostoty i funkcjonalności
Działalność encyklopedystów francuskich. W 1751 roku pojawia się pierwszy tom Wielkiej Encyklopedii Francuskiej (Wolter, Rousseau i Diderot). Ich działalność doprowadziłą do krytyki absolutyzmu; atakują światopogląd religijny, kult rozumu; rozwija się nauka
Odkrycie Pompei i Herkulanium ok. 1750 r. , co spowodowało rozwój archeologii
Przejście z feudalizmu na kapitalizm (z dawnego mieszczaństwa wyłania się klasa kapitalistów)
Przełom XVIII/XIX wyprawa Napoleona do:
Odryto starożytny Rzym
Egiptu (odkryto starożytny Egipt)
Azji (odkryto sztukę Mezopotamii - kultura Asyryjczyków i Sumerów)
Niemiec J. Wincelmann dokonał podziału kultury greckiej
Schliman na terenie Azji Mniejszej wzorując się na “Iliadzie i Odysei” odkrywa Troję
Fazy klasycyzmu:
Faza Ludwika XVI (poł. XVIII w.). Faza przejściowa - zderzenie form rokokowych z antycznymi
Np. Petit Trianon - niewielki pałacyk, który powstał w ogrodzie romantycznym Wersalu
Empire /faza cesarska /faza Napoleona I - gloryfikacja władzy. Trwa do 1815 roku (upadek władzy Napoleona)
Fascynacja kulturą rzymską i egipską.
Styl ten występuję również we wnętrzach (powstają meble empire - raczej do oglądania niż do wypoczynku; przeładowana dekoracji)
Bidermaier (styl wytworzony przez Niemców) - meble bardzo funkcjonalne, wygodne; styl ten trwa do 1815 roku
Neoklasycyzm (operuje czystymi formami i proporcjami greckimi, operuje najprostszymi formami architektonicznymi- styl dorycki i toskański
Nurty w architekturze:
Nurt antykizujący
Nurt akademicki (operuje wyłącznie architekturą rzymską)
Nurt hellenistyczny (operuje architekturą grecką)
Nurt paladiański (od Antonia Palladia)