©

Prof. dr hab. Hanna Krauze - Sikorska

Diagnostyka psychopedagogiczna II rok

Edukacja elementarna i terapia pedagogiczna

Edukacja elementarna i język angielski

Edukacja elementarna i język niemiecki

Uwaga: materiały przeznaczone są do celów edukacyjnych, służą wyłącznie do państwa dyspozycji, nie kopiujemy ich i nie przesyłamy dalej bez zgody autora

Literatura podstawowa:

Bogdanowicz M. (2002) Ryzyko dysleksji. Gdańsk;

Brzezińska A. (1989) Zasady psychologiczno- pedagogicznego badania dzieci w wieku przedszkolnym Poznań;

Brzeziński J., Hornowska (1993) Z psychometrycznych problemów diagnostyki psychologicznej. Poznań, UAM

Dołęga Z. (red) (2005) Diagnoza psychologiczna dzieci w wieku przedszkolnym, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego Katowice;

Hornowska E. (2000) testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Warszawa, wyd. naukowe Scholar

Jarosz E. (2002) Wybrane obszary diagnozowania pedagogicznego, Katowice;

Jarosz E., Wysocka E. Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiązania.

Warszawa, Wyd. Nauk. Żak

Łaguna M., Lachowska B. (2003) Rysunek projekcyjny jako metoda badań psychologicznych. Lublin, wyd. Towarzystwo Naukowe KUL

Paluchowski W.J. (2001) Diagnoza psychologiczna. Podejście ilościowe i jakościowe. Warszawa, wyd. Naukowe Scholar

Rembowski J.( 1986) Metoda projekcyjna w psychologii dzieci i młodzieży. Warszawa, PWN

Sęk H. (red) (1998) Społeczna psychologia kliniczna, Warszawa PWN;

Tyszkowa M. (red) (1981) Diagnoza psychologiczna dla celów wychowawczych, UAM Poznań;

OGÓLNY SCHEMAT OPISU I ANALIZY PRZYPADKU ©

( dotyczy dziecka o prawidłowym rozwoju/ lub z utrudnieniami rozwoju )

1. IDENTYFIKACJA PROBLEMU

• Podaj podstawowe informacje na temat dziecka, którego dotyczy analiza

• Jeżeli występują trudności w rozwoju / zachowaniu wymień główne objawy, wskazujące na istnienie problemu

• Uzasadnij dlaczego zwróciłeś uwagę na dane dziecko

• Oceń swój kontakt z dzieckiem

2. GENEZA I DYNAMIKA ZJAWISKA

• Opisz wcześniejsze funkcjonowanie dziecka powołując się na dane z:

• Obserwacji nauczyciela

• wywiadu, rozmowy z rodzicami

• analizy dokumentów

• informacji od osób trzecich

• innych źródeł np. diagnoz psychopedagogicznych

Jeżeli opisujesz dziecko z utrudnieniami rozwoju

• Opisz rozwój zjawiska (problemu) w czasie:

• Kiedy się zaczęło?

• Jak długo trwa?

• Jak przebiegało /zmieniało się (nasilenie, osłabienie)

• Przedstaw wnioski dotyczące powstania problemu

Jeżeli nie masz dostępu do wcześniejszych danych o dziecku i jego rozwoju przeprowadź wyłącznie protodiagnozę

3. PRZEPROWADŹ AKTUALNĄ PROTODIAGNOZĘ ( dobierz i wykorzystaj techniki i narzędzia, które pomogą opisać problem w sposób szczegółowy - arkusz obserwacji, arkusz rozmowy z dzieckiem, test projekcyjny, test CBI - dokonaj analizy, przedstaw wnioski; do studium dołącz wykorzystane narzędzia)

4. ZNACZENIE PROBLEMU ©

• Odwołując się do wybranych pozycji z literatury psychologicznej i pedagogicznej (ewentualnie także do własnych doświadczeń) opisz specyfikę funkcjonowania dziecka

5.. PROGNOZA

• Przedstaw na podstawie własnych doświadczeń i literatury, przewidywania co do dalszego rozwoju dziecka

• Prognoza pozytywna - zmiany w funkcjonowaniu dziecka, które powinny pojawić się pod wpływem działań stymulujących rozwój

• Prognoza pozytywna - stan, którego spodziewasz się jeśli nie pojawi się działania stymulujące/ wystąpią czynniki utrudniające rozwój/ dziecko nie otrzyma odpowiedniego zewnętrznego wsparcia

ZAPAMIĘTAJ

Diagnoza - logiczny wniosek wieńczący serię badań zmierzających do lepszego zrozumienia zachowania określonej osoby, funkcjonowania grupy lub sytuacji. Każda diagnoza opiera się na 3 podstawowych zasadach:

• Powinna wynikać z dużej ilości zróżnicowanych informacji

• Musi się odnosić do historii badanego oraz jego związków ze środowiskiem

• Najbardziej prawdopodobna interpretacją będzie ta, która wyjaśni maksimum faktów przy zastosowaniu minimalnej liczby hipotez ( N. Sillamy, 1989)

Diagnoza psychologiczna to system twierdzeń:

• Opisujących zaburzenie

• Wyjaśniających je ( przez wykrycie dysfunkcji i na podst. ich analizy)

• Określających udział w genezie zaburzenia czynników osobowościowych i sytuacyjnych

• Wskazujących przyczynę

W toku diagnozy stawiamy

• Problem

• Wysuwamy hipotezę

• Sprawdzamy ją przez zastosowanie odpowiednich narzędzi badawczych

Cechy charakterystyczne diagnozy klinicznej dziecka

• Brak motywacji u dziecka do poddania się badaniu diagnostycznemu

• Niski stopień trafności diagnostycznej zmniejszający się z wiekiem

• Potrzeba ujęcia diagnozy jako procesu ( wielokrotność kontaktów; systemowość)

• Ujęcie diagnozy w kontekście kliniczno- ontogenetycznym - wzgl.. nie tylko aktualnego rozwoju, ale jego dotychczasowego przebiegu ( tempo, dynamika, rytm)

• Diagnoza całościowa

Specyfika metod w diagnozie klinicznej dziecka

• Niski poziom samoświadomości dziecka

• Niemożność uświadamiania dziecku jego zaburzeń

• Brak możliwości retrospekcji w traumatyzujące przeżycia

• Słaby stopień rozwoju mowy i werbalizacji odczuć, stanów niepokoju, lęków

W diagnozie uwzględniamy rozwój psychofizyczny, odwołujemy się do norm wiekowych, danej fazy rozwoju, stylu wychowania….

Orientacje diagnostyczne

Badanie diagnostyczne

Orientacja na program

• Poznanie części

• Stosowanie wystandaryzowanych narzędzi - porównywanie z normą to podstawa ( testy inteligencji, uzdolnień, skale postaw, kwestionariusze osobowości)

• Kontakt pozytywny z badanym = bo mogę uzyskać za mało informacji

• Proces diagnostyczny oddzielony od terapii

• Sama terapia nastawiona na zmianę danej właściwości -analiza aktualnego stanu, negatywna, poszczególnych części, zamknięta - zalecenia w formie ściśle okreslonych wskazówek

Diagnosta

• Kieruje poczynaniami dziecka

• Stosuje różne formy nacisku

• Przestrzega wykonywania zadań

• Dziecko traktowane jest instrumentalnie

• Testy: znormalizowane, obiektywne, trafne, rzetelne

Orientacja na osobę

• Poznanie całości

• Obserwacja kliniczne

• Rozmowa z dzieckiem

• Testy - interesuje nas sposób ich rozwiązywania

• Dobry kontakt to wartość sama w sobie

• Diagnoza i terapia uzupełniają się

• Działalność terapeutyczna uruchamia wewnętrzną motywację

• Diagnoza możliwości =osoba rozwija się, pozytywna, kryterium normy kliniczne nie statystyczne, istotny jest specyficzny sposób funkcjonowania dziecka

Diagnosta

• optymalne warunki badania stwarzające szansę na podejmowanie działań

• analizuje postrzeganie przez dziecko sytuacji

• rekonstruuje elementy świata dziecka

• pyta - jakie może być jeśli stworzy mu się odpowiednie warunki, jakie chciałoby być

• pomaga pobudzając do działania

• nie manipuluje emocjami

• stosuje obserwację kliniczną

W diagnozie istotne są

• cechy dziecka, cechy diagnosty, cech sytuacji

• pytania : jakiego typu instrukcje jest w stanie zrozumieć

w jaki sposób może udzielić odpowiedzi ( komunikowanie rzeczowe, mimika, pantomimika, za pomocą dźwięków i słów)

Osoba diagnosty

• właściwości związane z ogólnym wrażeniem jakie wywiera na dziecku

• motywacja związana z chęcią rozwiązania problemu dziecka( na podst. zadań diagnostycznych)

• zachowania którymi świadomie manipuluje

Dziecko powinno w czasie diagnozy mieć ( istotna jest faza rozwoju)

• zapewnione poczucie bezpieczeństwa

• sytuacja musi sprzyjać komunikacji

• poczucie swobody ( nie wkraczamy w aktywność dziecka)

• mieć poczucie sukcesu

---