WYKŁAD 3 Grammatical categories of the noun phrase
1. Number: singular and plural
Both in Polish and English three groups of nouns can be distinguished:
those that have separate singular and plural forms
violin - violins, mouth - mouths, door - doors, foot - feet,
mąż - mężowie, wąż - węże, mebel - meble, plotka - plotki
człowiek - ludzie, rok - lata
those that have only the singular form
odzież
furniture, gossip
those that are always plural
outskirts, clothes, scissors
skrzypce, usta, drzwi, nożyczki
Lexical equivalents are often assigned to different groups!
dual number
Mądrej głowie dość dwie słowie.
Trzy gęsi, dwie niewieście uczyniły jarmark w mieście.
dwie ręce
trzy ręki
oczy
uszy
oka
ucha
The number of the subject influences the form of the verb in the same sentence:
He writes letters. They write letters.
- only in present tense
He wrote letters. They wrote letters.
On pisze listy. Oni piszą listy.
On pisał listy. Oni pisali listy.
On będzie pisał / pisać listy. Oni będą pisali / pisać listy.
In some cases in Polish, a subject plural noun occurs with the singular form of the verb:
Wielu / paru / sześciu chłopców (gen.) czyta gazety.
Trzej chłopcy (nom.) siedzą na ławce.
In English collective nouns can occur singular subjects with plural verbs:
His family are leaving.
*Jego rodzina wyjeżdżają
2. Countability
Countability has to do with co-occurrence restrictions between determiners and nouns - a noun's potential for combining with various types of determiners. (Huddleston 1984)
cardinal numerals: one, two, three, etc.
the fuzzy quantifiers many, several, few
those that take singular heads: a, another, each
equipment, knowledge, cattle, police, cat
sprzęt, wiedza, bydło, kot
3. Gender
Gender as a grammatical category is agreement between some element X and a noun N in respect of the lexical subclass of N. The agreement may be of two kinds (Huddleston 1984):
X is a dependent of N:
duży (X) stół (N) - masculine
duża (X) ławka (N) - feminine
duże (X) krzesło (N) - neuter
X is anaphoric to N:
stół (N) - on (X)
ławka (N) - ona (X)
krzesło (N) - ono (X)
In English there are no lexical subclasses of nouns which determine the choice of the pronoun. This is determined semantically on the basis of the sex of noun referents.
auto:
Polish - neuter
German - neuter
Spanish - masculine
French - feminine
pies:
Polish - masculine
Russian - feminine
Ukrainian - masculine
Nouns of different genders follow declension patterns.
Feminine declension
Nominative: ziemia, ziemie
Genitive: ziemi, ziem
Dative: ziemi, ziemiom
Accusative: ziemię, ziemie
Instrumental: ziemią, ziemiami
Locative: ziemi, ziemiach
Vocative: ziemio!, ziemie!
Neuter declension:
Nominative: pole, pola
Genitive: pola, pól
Dative: polu, polom
Accusative: pole, pola
Instrumental: polem, polami
Locative - polu, polach
Vocative: pole!, pola!
Masculine declension:
nominative: uczeń, uczniowie, liść, liście
genitive: ucznia, uczniów
dative: uczniowi, uczniom
accusative: ucznia, uczniów, liść, liście
instrumental: uczniem, uczniami
locative: uczniu, uczniach
vocative: uczniu!, uczniowie!
Masculine nouns can be further subdivided into three groups:
those that refer to humans (uczeń)
- rodzaj męski żywotny osobowy
2. those that refer to animals (pies)
- rodzaj męski żywotny nieosobowy
3. those that refer to inanimate objects (samochód)
- rodzaj męski nieżywotny
The differences between gender forms can be seen on the adjective in the accusative case. In the singular the adjective has four distinct forms:
Widzę nowego ucznia, nowego psa, nowy samochód.
Widzę nową uczennicę, nowe dziecko.
In the plural the adjective has two distinct forms. The only distinction that counts is that between masculine nouns that refer to humans and all the others.
Widzę nowych uczniów, nowe psy, nowe samochody, nowe uczennice, nowe dzieci.
Certain verb forms are also marked for gender:
czytał, czytała, czytało; czytali, czytały
- past tense
będzie czytał, będzie czytała, będzie czytało;
będą czytali, będą czytały
- future tense
czytałby, czytałaby, czytałoby, czytaliby, czytałyby
- conditional mood
A single suffix can encode different pieces of information:
ja czytał -em (person, number, gender)
ty czytał -eś
on czytał -Ø
ja czyta -m (person + number)
ty czyta -sz
on czyta -Ø
4. Case - morphological marking on nouns which tells us, among other things, about the grammatical function of a noun in a sentence (eg. subject, object).
Finnish - 15
Czech - 7
Russian - 6
German - 4
Latin - 6
Bulgarian - 2
English - 3
Nouns - common case, genitive case
John kissed Mary.
Mary kissed John.
John's car - samochód Jana
The Polish genitive is also used in some other contexts:
Subject nouns when preceded by a numeral or quantifier:
Wielu studentów zdało egzamin.
Object nouns when the main verb is negated
Janek nie ma samochodu.
Object nouns when the main verb expresses a “negative meaning”, a desire / need, emotions, some reflexive verbs, verbs with prefixes do-, na-
Zakazał palenia papierosów.
Potrzebuję Twojej rady.
Nienawidził jej.
Dotknął piłki ręką.
Nouns in certain prepositional phrases:
od roku, bez winy, dla taty
The genitive marker be attached in English to complex noun phrases:
the student in the first row's bag
Pronouns - subjective, objective, genitive
The English objective generally corresponds to the Polish accusative and dative:
Radek ciągle ją kocha. Radek still loves her.
Dałem jej kwiaty. I gave her flowers.
The objective case is also used in complements of prepositions:
I came up to her.
In Polish all cases except nominative and vocative can be used in this context.
Genitive - od, bez, dla
Accusative - przez telefon
Dative - ku wiosce
Instrumental - z tatą
Locative - przy biurku
A single inflected noun in Polish can correspond to a propositional phrase in English:
Napełnił szklanke wodą. - He filled the glass with water.
Przygotował jej śniadanie - He prepared breakfast for him
5. Definiteness
The primary use of articles is to signal the definite or indefinite character of a noun phrase. An NP is definite when it refers to some specific object; the object can be uniquely identified.
the girls who live next door
dziewczyny, które mieszkają obok
te dziewczyny, które mieszkają obok
Spotkałem pewnego człowieka, który lubi składnię.
Do pokoju weszła dziewczyna.
Dziewczyna weszła do pokoju.
Kiedy czekałem na autobus, podszedł do mnie mężczyzna i poprosił o ogień.
?Kiedy czekałem na autobus, mężczyzna podszedł do mnie i poprosił o ogień.