Zwierzęta lab.- zwierzęta okr. gat., które zostały wyhodowane w licencjonowanych hodowlach specjalnie do celów doświadczalnych. (mysz, szczur, świnka morska,chomik, królik, pies,kot, przepiórka jap.) Wykorzystywanie żywych zwierząt:zapobieganie chorobom i utracie zdrowia ludzi i zwierząt, edukacja chir.,fizjologiczne badania podst.,ochrona środ.,badania naukowe,med. sądowa Eutanazja-łagodna śmierć; akt humanitarnego uśmiercenia przy ograniczeniu do min. bólu, strachu i dyskomfortu. Powody:na końcu dośw. lub gdy mogą wystąpić utrwalone niepożądane skutki, by uzyskać krew lub inne tkanki w celach bad., kiedy ból, dyskomfort i cierpienie zbliżają się do niedop. poziomu, gdy zagrożone jest zdrowie lub dobrostan zwierząt, kiedy nie są one dłużej zdolne do rozumnażania, gdy dana gr. nie posiada wymaganych cech. Podst. kryteria wyboru metod eutanazji:należy stosować taką metodę, która pozwala na zmin. bólu, błyskawiczne osiągnięcie nieprzytomności i śmierci, ogr. do min. braku swobody i zdenerwowania zwierzęcia, niepokoju i fizjolog. stresu, odp.do wieku, gatunku i stanu zdrowia zwierzęcia, skuteczna, powtarzalna, nieodwracalna, łatwa w wykonaniu,bezpieczna dla osób wykonujących zabieg oraz akceptowana z estetycznego punktu widzenia. Charakterystyka metod: szybkość, skuteczność, łatwość wykonania, bezp. personelu, ocena estetyczna, ogólna. Rozp. i potw. śmierci: zatrzymanie akcji serca i oddychania, brak odruchów , u małych zwierząt lab., obniżenie temp. ciała poniżej 250C. Podst. mech. wywoływania śmierci:bezpośrednie lub pośr. niedotlenienie, bezpośr. blokada funkcji ośrodków nerw. odp. za czynności życiowe, fizyczne zatrzymanie aktywności mózgu oraz zniszczenie ośrodków nerw. kontrolujących czynności życiowe. Przytomność-stan świadomości zwierzęcia, w którym może ono odbierać bodźce ze środowiska zew. i odp. na nienormalnym zach., typowym dla przytomnego osobnika. Brak przytomności-stwierdzenie braku wrażliwości na bodźce zew., tak jak obserwuje się to w przypadku śpiączki lub podczas znieczulenia ogólnego. Brak wrażliwości-brak reakcji fizycznej na stosowane bodźce i ze strony OUN.Ból-negatywne odczucie, które wyzwala obronne reakcje ruchowe, prowadzi do wyuczonego unikania i może modyfikować gatunkowo swoiste sposoby zach., włącznie z zach. socjalnym. Objawy:wydawanie odgłosów char. dla stanu niepokoju,walczenie, próby ucieczki,obronna lub ukierunkowana agresja,zastygnięcie w bezruchu,dyszenie,ślinotok, oddawanie moczu, kału lub opróżnianie torebek odbytniczych,rozszerzenie źrenic,częstoskurcz serca, pocenie się,odruchowe skurcze mięśni szkieletowych powodujące dreszcze lub inne reakcje spazmatyczne.Standaryzacja diety-max. ujednolicenie składników diet stos. w żywieniu zwierząt lab.W skład diet mogą wchodzić tylko surowce paszowe, których skład podlega najmniejszym sezonowym wahaniom i mogą być stosowane niezależnie od pory roku i szerokości geograficznej, możliwie we wszystkich hodowlach, laboratoriach i ośrodkach badawczych na świecie.Diety: STANDARDOWA- z naturalnych surowców paszowych, „CZYSTA”- półsyntetyczna z surowców oczyszczonych, CHEMICZNIE ZDEFINIOWANA-z chem. czystych ściśle zdef. składników .Standaryzacja czynników środowiskowych dotyczy :metod i warunków hodowli zwierząt doświadczalnych;okresu przygotowawczego do eksperymentu;metod i technik eksperymentalnych. Zwierzęta o ujednoliconym dramatypie-zwierzęta o ustalonej charakterystyce hodowane pod stałą kontrolą genetyczną i zdrowotną, w ściśle określonych warunkach środ.. Przy określaniu stopnia inwazyjności należy uwzględnić: gat. zwierzęcia, zastosowanie humanitarnego zakończenia , możliwość kompensacji cierpień w przypadku inwazyjnych doświadczeń, po których zwierzęta mają pozostać przy życiu. Pokrewieństwo - prawdop. posiadania takiego samego genotypu przez osobniki mające wspólnych przodków.Wsobność - prawdopodobieństwo homozygotyczności potomka wynikające z faktu pokrewieństwa rodziców. Szczep wsobny (inbred)-gr. zwierząt reprezentujących jeden gatunek, charakteryzujących się jednorodnością genotypową i homozygotycznością. Stado niekrewniacze (outbred)-populacje złożone z osobników o różnych genotypach; stado każdego gatunku ssaków laboratoryjnych hodowane co najmniej przez 4 pokolenia w zamkniętej populacji z maksymalnym unikaniem kojarzeń krewniaczych. Za stado uważać można:uprzednio wsobny szczep po 4 pokoleniach hodowli systemem kojarzeń z unikaniem pokrewieństwa, mieszańce F1 dwóch różnych szczepów wsobnych, „syntetyczne”, heterozygotyczne populacje pochodzące z mieszańców F1 , względnie segregujące mieszańce F2 , pod warunkiem, że będą stale odtwarzane z wyjściowych szczepów wsobnych. Populacje mozaikowe-złożone z osobników poch. zarówno ze wsobnych szczepów, jak i ich mieszańców F1 w określonej proporcji. Inne modele genetyczne: koizogeniczne-linie szczepów wsobnych różniące się jednym zmutowanym genem; kongeniczne-różnią się krótkim odcinkiem jednego chromosomu; konsomiczne-przeniesienie całego chromosomu (X lub Y) na tło genetyczne innego szczepu wsobnego; konplastyczne-powtarzane krzyżowanie wsteczne w celu wprowadzenia genomu jądrowego pochodzącego z jednego szczepu wsobnego na tło cytoplazmatyczne innego szczepu; transgeniczne. Status hig.: gnotobiotyczne: GF (germ free)-wolne od wszystkich wykrywalnych mikroorganizmów i pasożytów; MONO-, DI-, POLIBIONTY - zwierzęta GF celowo zasiedlone jednym, dwoma lub wieloma określonymi rodzajami mikroorganizmów;agnotobiotyczne: zwierzęta SPF, zwierzęta konwencjonalne; CV I - kontrolowane, utrzymywane w warunkach częściowej izolacji ,CV - hodowla otwarta. Program kontroli zdrowia uwzgl. czynniki: kategoria zdrowotna i warunki hodowli zwierząt, rodzaj doświadczeń, do których będą służyły zwierzęta, stopień zagrożenia przeniesienia infekcji z innych populacji gryzoni, przewidywana rola danych patogenów w określonym doświadczeniu, względy ekonomiczne, zaplecze techniczne.Monitorowanie stanu zdrowia: kontrola wirusologiczna-metody serologiczne, metody biochemiczne i molekularne; bakteriologiczna-posiewy z wybranych narządów, badania histopatologiczne; parazytologiczna-metody mikroskopowe; mikologiczna; badania anatomopatologiczne; kontrola genetyczna: monitorowanie gen. na pdst. markerów cech jakościowych: markery immunologiczne, biochemiczne, cytogenetyczne, morfologiczne, mikrosatelitarne; na pdst. analizy cech ilościowych: wskaźniki morfometryczne i reprodukcyjne → dane do określenia wskaźników reprodukcyjnych: czas od skojarzenia do wydania pierwszego miotu, odstępy czasowe między kolejnymi miotami, liczba urodzonych młodych, odchowanych młodych,→ wskaźniki osteomertryczne: pomiary żuchwy, czaszki, kości udowej.