Mięsnie zwiększające przodopochylenie miednicy:

• m. prostownik grzbietu

• m. biodrowo-lędźwiowy

• czworoboczny lędźwi

• prosty uda
  

wdech = kontrakcja przepony = rozluźnienie dna miednicy
wydech = rozluźnienie przepony = kontrakcja dna miednicy

Siła, elastyczność i symetria zewnętrznego układu mięśniowego miednicy zapewniają poprawne funkcjonowanie stawu biodrowego, kolanowego i skokowego. Ponadto wpływają w decydujący sposób na cała postawę - ustawienie kręgosłupa, obręczy barkowej i głowy.

Wydolność układu zewnętrznego ma wpływ na tonus układu mięśniowego wewnętrznego miednicy (mięśnie dna miednicy).

WYBRANE METODY DIAGNOSTYCZNE STOSOWANE W FIZJOTERAPII W GINEKOLOGII I POŁOŻNICTWIE:

• ocena bólu

• ocena aktywności fizyczne

• test na rozpoznanie rozejścia mięśni prostych brzucha

• testy funkcjonalne

• biofeedbeg

• dziennik mikcji

• test wkładkowy

• badanie dopochwowe - schemat perfect

OCENA BÓLU

Międzynarodowa jednostka bólu - 1 dol (ból - łac. Dolor) w skali maks do 10,5

• Ból odcinka lędźwiowo-krzyżowego (ciąża, połóg, klimakterium, zaburzenia miesiączkowania, w każdym okresie życia jako konsekwencja zrostów otrzewnej)

• Ból obręczy miedniczej (objaw dysfunkcji spojenia łonowego)

• Ból porodowy

• Ból mięśni krocza/przepony moczowo-płciowej w połogu

• Ból kończyn/y dolnej w połogu

SKALE OCENIAJĄCE STOPIEŃ NATĘŻENIA BÓLU:

• Skala czterostopniowa

• 0 - brak bólu

• 1 - lekki ból

• 2 - silny ból

• 3 - ból trudny do wytrzymania
  

• Skala siedmiostopniowa

• 0 - brak bólu

• 1- ból minimalny

• 2 - ból lekki

• 3 - ból średni

• 4 - ból silny

• 5 - ból bardzo silny

• 6 - ból nie do wytrzymania
  

• Skala punktowa

• 0 - brak bólu

• 1 - ból, o którym można zapomnieć i nie wpływa na życie codzienne

• 2 - ból jest ciągle obecny, ale nie wpływa na aktywność życiową

• 3 - ból utrudnia życie codzienne

• 4 - ból nie pozwala na wykonanie wszystkich czy nności poza podstawowymi bp spożywanie posiłków

• 5 -ból zmusza do przyjęcia pozycji leżącej oraz wzięcia leku przeciwbólowego
  

• Skala Domżała
  

STOPNIE	NATĘŻENIE	CZĘSTOTLIWOŚĆ	ZAŻYWANIE LEKÓW PRZECIWBÓLOWYCH	AKTYWNOŚĆ SPOŁOCZENO-ZAWODOWA
	Bez bólu	Nie występuje	Nie zażywa	pełna
	Ból łagodny	rzadko	sporadycznie	obniżona
	Ból dokuczliwy	często	Regularnie - mało	zniesiona
	Ból inteswywny	Bardzo często	Regularnie - dużo	bezradność

• Zmodyfikowany kwestionariusz oceny bólu wg Laitinena (w każdej kategorii dajemy punkty 0-4)

• Intensywnośc bólu

• Częstotliwość występowania bólu

• Stosowanie leków przeciwbólowych

• Ograniczenie aktywności ruchowe
  

• Skala reaktywności kobiet rodzących (SRKR) - skala 0-V

OCENA AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ

Kwestionariusz techniki badań aktywności fizyczne

Pregancy Physical Activity Questionnaire (PPAQ) - jest narzędziem badawczym oceniającym aktywność fizyczną w poszczególnych trymestrach ciąży.
Kwestionariusz zawiera zestaw pytań dotyczących czynności realizowanych w ramach zajęć:

• Domowych/opieki na dzieckiem (13 pyt)

• Aktywności zawodowej (5 pyt)

• Uprawiania sporu/ćwiczeń ruchowych (8 pyt)

• Dojazd do pracy (3 pyt)

• Czynności nie wymagających aktywności ruchowej, tj np. spędzanie czasu przed TV (3pyt)

Rodzaje aktywności sportowej, które zawarto w kwestionariuszu obejmują: spacery, jogging, zajęcia ruchowe dla kobiet w ciąży, pływanie, taniec.


Kaiser Physical Activity (KPAS) - jest narzędziem oceniającym aktywność fizyczną na przestrzeni ostatniego roku. Kwestionariusz zawiera zestaw pytań dot. Czynności realizowanych w ramach aktywności:

• Domowych i opieki nad rodziną

• zawodowej
  
  

International Physical Activity Questionnaire (IPAQ) - jest międzynarodowym, jednym z najbardziej popularnych narzędzi służących do oceny aktywności fizycznej w wieku 18-65 lat

2 wersje kwestionariusza:

• Krótka - 9 pyt

• Długa - 27 pyt
  

Kwestionariusz obejmuje 4 zasadnicze obszary aktywności fizyczne:

• Pracę zawodową

• Transport - przemieszczanie się z miejsca na miejsce

• Pracę w i około domu

• Udział w sporcie i rekreacji w czasie wolnym
  

Kwestionariusz uwzględnia również czas spędzony siedząc.


Test na rozpoznanie rozstępu mięśnia prostego brzucha(RMPB) - w odpowiedniej pozycji palpacyjnie wyczuwanie rozluźnia kresy białej:

• Na wysokości pępka

• Powyżej pępka

• Poniżej pępka


Test dodatni - na wysokość pępka - 3 palce lub więcej mieszczą się na przestrzeni pomiędzy brzegami napiętych mięśni prostych brzucha (szerokość powyżej 2 cm) / powyżej i poniżej pępka- rozsunięcie powyżej 1cm.

DZIENNICZEK MIKCJI (najczęściej wykorzystywany jest w połogu lub u kobiet z zaburzeniami ginekologicznymi) - zawiera dane:

• Godzina ( w celu określenia ile razy w ciągu dnia jest oddawany mocz) ok 6 razy norma

• Ilość wypitych płynów (ml) 300-400ml norma

• Rodzaj płynów

• Parcie na mocz (silne, normalne, brak)

• Technika tłumienia parcia

• Ilość moczu (ml)

• Mimowolna utrata moczu

• Zażywane lekarstwa

• Szczególne wydarzenia dnia (zimno, ciepło, przeziębienie)

Częstomocz mija ok 16 tygodnia, potem ustępuje a pod koniec ciąży znów powraca - wynika z przemian fizjologicznych podczas ciąży.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu - jest rzadko podczas ciąży chyba że mamy uszkodzony aparat podtrzymujący mięśnie krocza - jest to patologia, wynika z nadmiernego rozciągnięcia mięśni krocza pod wpływem relaksyny.

Test wkładkowy - służy do obiektywnej oceny stopnia nasilenia nietrzymania moczu, niezależnie od jego przyczyny. Należy zważyć wkładkę czy podpaskę po godzinie, w zależności od jej ciężaru kwalifikuje się do jednego ze stopni lub 24h mierzy się ilość wkładek:

• Stopień 1 - małe

• Stopień 2 - umiarkowane

• Stopień 3 - Znaczne

• Stopień 4 - pełne

BADANIE DOPOCHWOWE - SCHEMAT PERFECT

P = performance (max siła)
E= endurance (wytrzymałość)
R = repetitions (powtarzalność)
F = Fast contactions
E= Elevationa (podniesienie)
C = Co contraction
T = timing

ŻYWIENIE W OKRESIE PRENATALNYM A METABOLICZNE CHOROBY CYWILIZACYJNE

„W ŻADNYM INNYM OKRESIE ŻYCIA ZDROWE ODŻYWIANIE NIE JEST TAK WAŻNE JAK W OKRESIE CIĄŻY” - R. Conway

Nadwaga, otyłość, niedowaga - jest przyczyną porodu przedwczesnego!


Niski status społeczno - ekonomiczny - niski BMI


Zalecany przyrost masy ciała kobiet w ciąży w zależności od BMI przed ciążą wg Amerykańskiej Akademii Nauk:

BMI < 18,4 min przyrost masy ciała 12,5 maks. przyrost masy ciała 18 kg

BMI 18,5-24,9 - min 12,5 kg maks. 16 kg

BMI 25-29,9 min 7kg maks. 11,5

BMI > 30 maks. 7 kg


W ciąży zapotrzebowanie energetyczne zwiększa się ok.:

• 300/400 kcal dziennie w II s\trymestrze (od poczęcia do 12 tyg zapotrzebopwanie energetyczne nie wzrasta), wynosi 2300 kcal/dobę

• 450/500kcal dziennie w III trumestrze, wynosi 2500 kcal/dobę

• Powyżej 16 tygodnia trwania ciąży zapotrzebowanie na energię wynosi odpowiednio:

• Dla kobiet 19-25 lat 2250-2900 kcal/dobę

• Dla kobiet powyżej 25 r. życia 2400-2850 kcal/dobę




W przypadku stosowania diety niepokrywającej zapotrzebowania energetycznego, organizm płodu korzysta z substancji zmagazynowanych w organizmie matki, co prowadzi do wyniszczenia jej ustroju kosztem dostarczenia niezbędnych składników dla rozwoju dziecka.


Piramida żywieniowa dla kobiety w ciąży:

1. Produkty zbożowe - ok 8 porcji dziennie ok 400g

2. Warzywa - ok 4-5 porcji dziennie ok 500g

3. Owoce około 3-4 porcje dzienne ok 400g

4. Mleko i jego przetwory - ok 3-4 porcjii dziennie - ważne!

5. Mięso, drób, ryby i ich przetwory, jaja, rośliny strączkowe - ok 1-1,5 porcji dziennie (z tego 200-500g powinno stanowić chude mięso, drób lub wędliny)

6. Tłuszcze - 3 porcje tłuszczów dziennie (ok 3 łyżek)

Białko - ważny element odżywiania, buduje tkanki łożysko, ma wpływ na budowę powiększającej się macicy, ma wpływ na syntezę białek powiększającej swą objętość krwi, jest niezbędny do produkcji pokarmu w czasie okresie połogu. Odpowiednie spożycie białka ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia odpowiedniego rozwoju płodu. Kobieta w ciąży potrzebuje ok 52g białka dziennie, zapotrzebowanie na białko podczas ciąży zwiększa się . Zaleca się zwiększenie jego spożycia o 7 gramów dziennie czyli o ok 19% w stosunku do okresu sprzed ciąży.


Tłuszcze - uważa się, że w okresie ciąży i wczesnego niemowlęctwa kwasy omega -3:


• Wspomagają rozwój mózgu

• Wspomagają rozwój narządu wzroku

• Zapobiegają zbyt małej masie urodzeniowej

• Zapobiegają przedwczensym porodom

• wpływają pozytywnie na funkcje poznawcze, koncentrację, spontaniczną aktywność ruchowość dzieci

• Obniżają podatność dziecka na typowe alergeny tj. jajka
  

Kwas foliowy - zalecana dawka kwasu foliowego - 0,4 mg pobieranego doustnie 1 raz dziennie przez okres min 4 tygodnie przed zapłodnieniem oraz przez pierwsze 3 m-ce ciąży:


• Sprzyja powstawaniu wad cewy nerwowej płodu (bezmózgowie, przepukliny układu nerwowego, rozszczep kręgosłupa)

• Zwiększone ryzyko porodów przedwczesnych

• Mała masa urodzeniowa

• Zwiększone ryzyko wystąpienia neuroektodermalnych guzów mózgu u dzieci

Żelazo - bardzo ważny składnik odżywczy podczas ciąży. Niedobór żelaza:


• Prowadzi do niedokrwistości u matki i dziecka po urodzeniu

• Zwiększone ryzyko wystąpienia infekcji w drogach moczowych

• Małej masy urodzeniowej

• Porodu przedwczesnego

• Gorszy wynik w skali APGAR - większa umieralność okołoporodowa dzieci

• Większa umieralność okołoporodowa u matek

• Niedobór żelaza u matki może w niektórych przypadkach prowadzić do zmniejszenia rezerw żelaza u płodu

Używki a ciąża - kobiety w ciąży nie powinny spożywać więcej niż 300mg kofeiny dziennie. W I trymestrze powinno się całkowicie wyeliminować spożycie kofeiny. Nie ma bezpiecznej dawki alkoholu w ciąży, każda ilość wiąże się z uszkodzeniem płodu.
Wpływ alkoholu na przebieg ciążę:

• Niepłodność u kobiet

• Zaburzenia spermatogenezy u mężczyzn

• Poronienia

• Aneuploidia

• Wrodzone wady rozwojowe

• Nieprawidłowy wzrost płodu

• Zgon okołoporodowy

• Opóźnienia rozwoju

• Choroby występujące w dorosłym życiu
  

Alkoholowy zespół płodowy (Fetal Alcohol Syndrome - FAS) - charakterystyczna triada objawów:

• Zmiany morfologiczne w obrębie twarzy6 i głowy

• Upośledzenie rozwoju (w okresie prenatalnym i/albo po urodzeniu)

• Zaburzenia czynnościowe OUN

Poalkoholowe uszkodzenie płodu (Feal Alcohol Syndrome Disorder _ FASD) - zaburzenia o mniejszym nasileniu, obejmują one poza potwierdzonym FAS następujące rozpoznania:

• FAS bez potwierdzonego w wywiadzie spożywania alkoholu

• Częściowy FAS w przypadku którego wykryto niektóre (ale nie wszystkie) spośród charakterystycznych dla niego cech

• Spowodowane działaniem alkoholu wady wrodzonej, w przypadku których zmianom strukturalnym nie towarzyszą zaburzenia neurorozwojowe i odwrotnie.

Nikotyna - palenie papierosów jest najczęstszym nałogiem wśród kobiet ciężarnych na świecie i w Polsce. Dym tytoniowy zawiera 4000 substancji chemicznych, w tym 40 rakotwórczych. Konsekwencje palenia tytoniu przed i w czasie ciąży:

• Częstsze występowanie niepłodności u kobiet (zmniejszenie żywotności zarodka, wzrost częstotliwości ektopowej ciąży jajowodowej, zaburzenia w implantacji - przyspieszony transport i zbyt wczesne umiejscowienie zarodka

• Wzrastające ryzyko niepłodności potomstwa

• Zaburzenia w prawidłowym wzrastaniu płodu

• Częstsze występowanie niskiej urodzeniowej masy ciała

• Zespół nikotynowy płodu - oznacza zahamowanie wzrostu płodu pod wpływem palenia papierosów przez matkę

• Mniejszy obwód głowy, klatki piersiowej

• Mniejsza długość ciała

• Niewydolność oddechowa (3-8 razy częściej)

• Porody przedwczesne - niewydolność oddechowa - krwawienia z dróg rodnych, łożysko przodujące, przedwczesne oddzielenie łożyska, przedwczesne pęknięcie błon płodowych

• Zwiększone ryzyko śmierci okołoporodowej

• Zwiększone ryzyko nagłej śmierci niemowlęcia

• Zwiększona częstotliwość występowania zakażeń u noworodków w pierwszych dniach życia

• Większe ryzyko zachorować wśród dzieci starszych (choroby alergiczne, astmę, infekcję dolnych i górnych dróg oddechowych, białaczkę, przewlekłe zapalenie ucha środkowego)

Zmiany psychiczne doświadczane przez kobiety ciężarne - ciąża wymaga szerokiego wachlarza przystosowań i umiejętności ze strony przyszłej matki. Jest okresem, w którym kobiety uświadamiają sobie mające nastąpić zmiany i związane z nimi konsekwencje.


I TRYMESTR - normalny okres autystyczny:

• Skoncentrowanie na sobie

• Trudności w przejściu z myślenia w obszarze „ja” na myślenie „my”

• Większe skupienie się na zachodzących w organizmie zmianach fizycznych i dolegliwościach niż na realności noszenia w sobie nowego życia

• Uczucia związane z funkcjonowanie ciała kobiety są determinowane przez subiektywne oznaczenia przypisywane syndromom fizycznym

• Powstawanie odczuć lękowych: przed dzieckiem, o zdrowie swoje i dziecka, przed komplikacjami, przed nieznaną przyszłością, przed obciążeniami dziedzicznymi, przed poinformowaniem otoczenia o poczęciu dziecka oraz jego reakcją na tę wiadomość

• Przed porodem i związanym z nim bólem, pobytem w szpitalu

• Przed utratą swobody i niezależności

• Związanych z formą i przebiegiem zmian zachodzących w ciele (czy są prawidłowe, czy patologiczne)

• Radosne oczekiwanie

Dziecko jako sposób na zaspokojenie przez kobietę wielu osobistych potrzeb (związanych z osobowością człowieka). Potrzeby:

• Bezpieczeństwa

• Afiliacji - dziecko daje nam poczucie wartości, przynależności

• Uznania i szacunku

• Dodatniej samooceny

• Sensu życia

• Nieśmiertelności

I trymestr podsumowanie: mieszanka uczuć

II trymestr

• Uświadomienie sobie istnienia żywej istoty w swoim organizmie

• Postawy dotychczas niechętne wobec dziecka ulegają stopniowemu przeobrażeniu

• Większa koncentracja na dziecku

• Dziecko staje się wyimaginowanym przyjacielem, do którego matka posyła swoje myśli i uczucia, wobec którego podejmuje różne działania

• Duma z własnego stanu

III trymestr

• Okres względnego „zakładania gniazda”

• Uczucie dumy i spełnienia przeplata się strachem przed porodem i pojawieniem się dziecka na świecie

• Intensywne przemiany w organizmie przyczyniają się do odczuwania chęci zakończenia już trwania ciąży

• W okresie pojawienia się zwiastunów porodu intensywne wsłuchiwanie się w sygnały płynące z ciała

RODZAJE ZNIECZULEŃ WYKONYWANYCH W CZASIE PORODU

Niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego - cechy:

• Brak długotrwałego negatywnego wpływu na matkę i dziecko

• Działają tylko w chwili ich stosowania

• Nie wymagają skomplikowanej aparatury

• Kobieta jest przytomna, zdolna do współpracy z personelem

• Nie zakłócają kontaktu matki z dzieckiem po porodzie

Techniki niefarmakologiczne:

• psychoprofilaktyka porodowa - świadome odbieranie bodźców porodowych. Triada Reada. Odpowiednie oddychanie, rozluźnienie ciała, koncentracja.

• Ciągłe wspieranie kobiet w ciąży

• Masaż - okolicy lędźwiowo krzyżowej (przedporodowy masaż krocza)

• Oddziaływanie zimnem i ciepłem - okłady na dolną część brzucha, okolicę kości krzyżowej, krocze.

• Wydawanie dźwięków w czasie porodu - powoduje rozluźnienie, daje sił i energii, uwalnia napięcie i pobudza

• Środowisko wodne

• Ruch i pozycje wertykalne w czasie porodu

• Aromaterapia

• Przezskórna elektryczna stymulacja nerwów (TENS) - stosowanie w okolicach lędźwiowej i krzyżow2ej kręgosłupa stymulacji elektrycznej o częstotliwości 60-80Hz

• Akupunktura

• Hipnoza
  

Techniki farmakologiczne:

• Leki przeciwbólowe podawane domięśniowo

• Znieczulenie wziewne - polega na wdychaniu specjalnej mieszanki gazów zawierającej podtlenek azotu (entonox). Gaz wykazuje nieznaczne właściwości euforyzujące: chwilowo poprawia nastrój, nie powodując utraty kontroli

• Znieczulania przewodowe

• Blok około szyjkowy (blokada nerwów sromowych, istnieje zagrożenie depresji płodu

• Znieczulenie zewnątrzoponowe (najbardziej efektywny sposób walki z bólem porodowym). Przeciwskazania: brak zgody pacjentki, brak współpracy z pacjentką, zaburzenia krzepnięcia krwi, leczenie antykoagulantami, trombocytopenia, wstrząs bez względu na etiologię, zakażenia skóry w miejscy wkłucia, niektóre choroby OUN, niektóre choroby i wady serca.
  

Znieczulenie do cięcia cesarskiego:

• Znieczulenie kanałowe (lędźwiowe) - podpajęczynówkowe, zewnątrzoponowe

• Znieczulenie ogólne (dożylne i dotchawicze)

1

DIAGNOSTYKA I PROGRAMOWANIE FIZJOTERAPII W GINEKOLOGII I POŁOZNICTWIE
- dr Marta Curyło

-

---