Redefinicja teorii bezpieczeństwa

K. Żukrowska, M. Krącik „Bezpieczeństwo międzynarodowe. Teoria i praktyka” Warszawa 2006.

Bezpieczeństwo - łac. Securitas (polityczna stabilność) - stan niezagrożenia, spokoju, pewności, może odnosić się do różnych sfer życia, jego brak wywołuje niepokój i poczucie zagrożenia. Jest to tzw. Egzystencjalna potrzeba, która wyrasta z obiektywnych warunków bytowania narodów i relacji między nimi.
Bezpieczeństwo to również swoisty kod informacyjny, adresowany do państw, org. międzynarod.
B. Buzan uważa, że najlepiej można zdefiniować kat. bezpiecz. na poziomie analitycznym bezpiecz. narodowego.
Można przyjąć, że bezp. to „Stan niezagrożenia pewności spokoju”
R. Zięba definiuje bezp. zewn. państwa jako „stan i proces” podlegający prawom poliarchii systemów międzynarodowych.
Bezp. jest postrzegane też jako cel działania państwa i rządu dla „zapewnienia wewn. i zewn. Warunków sprzyjających rozwojowi państwa, jego życiowym interesom oraz ochrony przed istniejącymi i potencjalnymi zagrożeniami”.
Czynniki współtworzące pojęcie bezpieczeństwa cechują się dużą dynamiką zmian i różnorodnością przejawiania się. Bezp. Jest przez wielu postrzegane jako „korelat stos. międzynarod. jako całość” lub zdolność narodu do ochrony jego wewn. wartości przed zewn. zagrożeniami.
Obecnia odchodzi się od postrzegania bezp. Wyłącznie (lub przede wszystkim) w kat. Militarnych.
Pojawiło się pojęcie „rozległego bezpieczeństwa” (comprehensive security), poszerzone o takie El. Jak dobrobyt państwa, rozwój cywilizac., społ. Itp. Akcentuje się także brak realnych przesłanek stworzenia absolutnego modelu bezpieczeństwa państwa.
Najogólniej przyjmuje się, że oznacza ono sytuację i ład międzynarod. pozwalający państwu realizować swoje podstawowe funkcje, gwarantować integralność terytorialną państwa, niepodległość, rozwój wewn.

Rodzaje bezpieczeństwa:
W nauce o stosunkach międzynarod. stosuje się szereg typologii bezpieczeństwa.
Tradycyjnie rozróżnia się bezpieczeństwo:
zewnętrzne - zagrożenia wewnątrz państwa
wewnętrzna - zagrożenia występujące wewnątrz państwa.

Można zastosować również inne kryteria jednym z nich jest kryt. Podmiotowe:
bezp. Narodowe (państwowe)
bezp. Międzynarodowe.
Należy jednak pamiętać, iż bezpieczeństwo państw w stos. międzynarod. ma charakter międzynarodowy. Dlatego ten podział ma charakter bardziej umowny.

Bezp. narodowe: termin oznaczający poczucie pewności państwa w środowisku międzynarodowym, brak zagrożenia, oraz ochronę przed zagrożeniami. W sensie ogólnospołecznym bezpiecz. narodowe obejmuje zaspokajanie potrzeb: istnienia, pewności, przetrwania, stabilności, tożsamości, dobrobytu, zadowolenia.
potrzeby i interesy narodu wyraża i realizuje jako organizacja polityczna jaką jest państwo.

REDEFINICJA BEZPIECZEŃSTWA MIĘDZYNARODOWEGO proces relacji między podmiotami i ich środowiskiem, w którym potrzeba ich bezpieczeństwa jest zaspokajana.

Zimna wojna:
- Po pierwsze zjawisko bezpieczeństwa wiązał ze scentralizowanym i suwerennym państwem narodowym będącym podstawową jednostką stosunków międzynarodowych. Stąd odwoływano się do bezpieczeństwa narodowego, a nie międzynarodowego.
- Po drugie w uwarunkowaniach podmiotowej struktury środowiska międzynarodowego bezpieczeństwo traktowano w kategoriach gry o sumie zerowej. Tym samym wzrost bezpieczeństwa jednych państw oznaczał jego spadek w przypadku innych.
- Po trzecie, polityka bezpieczeństwa miała uchronić ukształtowanie polityczne, terytorialne i ideologiczne status quo.
- Po czwarte, podstawowe znaczenie przypisywano zagrożeniom militarnym ze strony innych państw i efektywnej obronie przed nimi.
- Po piąte - bezpieczeństwo definiowano w kategoriach negatywnych, czyli braku zagrożeń, a nie pozytywnych oznaczających promowanie pożądanych sytuacji.
- Po szóste, tak rozumiane bezpieczeństwo miało redukcjonistyczny charakter. Było zorientowane na państwo, jako podmiot działań i przedmiot ochrony oraz militarny wymiar problemów bezpieczeństwa. Było to więc statyczne i wąskie rozumienie bezpieczeństwa.

Myślenie na rzecz szerokiego, wielowymiarowego rozumienia bezpieczeństwa i jego polityczna akceptacja to:
W roku '91 w przyjętym przez szczyt NATO zorganizowany w Rzymie dokumencie pt. „Nowa koncepcja strategiczna”. Wskazano, że bezpieczeństwo i stabilność obejmują elementy polityczne, gospodarcze, społeczne, ekologiczne, oraz niezbędny wymiar obronny. Pogląd ten podtrzymano w strategii bezpieczeństwa przyjętej w Waszyngtonie w kwietniu '99.

OBWE w listopadzie '99.

„Karta bezpieczeństwa europejskiego” trzy wymiary bezpieczeństwa międzynarodowego:

• humanitarny,

• polityczno-wojskowy,

• gospodarczo-ekologiczny.

Potwierdzeniem politycznej akceptacji szerokiego, wielowymiarowego rozumienia bezpieczeństwa stały się także strategie bezpieczeństwa narodowego poszczególnych państw, w ty również i Polski, przyjęte w latach '92, '00, '03 i dalsze.

Definiowanie bezpieczeństwa:
niemal wyłącznie w kategoriach militarnych, a więc ich redukowanie do tego wymiaru, prowadzi do całkowicie fałszywego obrazu rzeczywistości, co samo w sobie jest niebezpieczne.

Zmiany zachodzące w środowisku międzynarodowym:
Po I - redefinicję rozumienia bezpieczeństwa w układzie horyzontalnym, dot. jego przedmiotowego zakresu.
Po II - redefinicję w układzie wertykalnym dotyczącą poszerzenia zakresu podmiotowego „w dół”, od państwa i narodu do uwzględniania grup społecznych, a nawet jednostek.
Po III - poszerzenie zakresu przestrzennego i wyjście poza obronę granic państw.
Po IV - redefinicję działań i politycznej odpowiedzialności za bezpieczeństwo, która obejmuje powyższe trzy tendencje, czyli obok rządów państw włączanie organizacji międzynarodowych i podmiotów pozarządowych oraz podejmowanie wielowymiarowych działań na rzecz ładu międzynarodowego.

Przedmiotowy zakres bezpieczeństwa międzynarodowego:
wymiar polityczny, gospodarczy, wojskowy, społeczny lub humanitarny, ekologiczny.

Wymiar wojskowy - Euroatlantycki obszar stosunków międzynarodowych.

- Wyścigu zbrojeń - efektywna kontrola zbrojeń, ich redukcji oraz weryfikacja wynegocjowanych w tym zakresie porozumień.
- Rozwój środków budowy zaufania.
- Nowe formułowanie doktryn obronnych
- Wojskowa współpraca państw
- Reorganizacja i defunkcjonalność jednostek wojskowych, które ze struktur statycznych, przeznaczonych do obrony terytorium, stają się siłami szybkiego reagowania w sytuacjach kryzysowych.

Podejście do doktryn - jak postrzegamy podejście do wymiaru wojskowego bezpieczeństwa ( ? )

Wymiar ekologiczny:

• Z jednej strony, bezpośrednio oddziałują na ludzi, niosąc ze sobą zagrożenia dla ich zdrowia i życia.

• Z drugiej - są zmienną zachowań społecznych.

• Nierozwiązywane będą przyczyną napięć i konfliktów społecznych, w tym międzynarodowych.

Redefinicja zakresu podmiotowego, czyje bezpieczeństwo?

• Jedynym podmiotem było scentralizowane państwo narodowe;

• Podmioty niepaństwowe stają się powszechnie używanym uczestnikiem stosunków międzynarodowych oraz elementem analizy problemów bezpieczeństwa.

Konsekwencje:
1.Neutralność krajów w stosunkach międzynarodowych, która dotyczy systemów obrony i uczestnictwa w działaniach wojennych zaczęła tracić na znaczeniu.

2.Obrona - tradycyjnie rozumiana była jako gotowość do odparcia ataku z zewnątrz, do czego potrzebny był odpowiedni potencjał wojskowy, plan prowadzenia działań wojennych, wyposażenie i infrastruktura.

3.Budżet wojskowy to zbiór dochodów i wydatków przeznaczonych na finansowanie sektora wojskowego kraju. Budżety wojskowe, mimo prób unifikacji definicji przez ONZ czy NATO, różnią się od siebie. Podobieństwo polega na próbie wprowadzenia tzw. jawności (ang. Transparency) stosowanych formuł, co oznacza ograniczenie występowania dziedzin w strukturach wzajemnie na siebie nachodzących.

4.Interes narodowy - pojęcie to w przeszłości oznaczało definiowanie interesu narodowego w zgodzie z autonomicznymi celami danego kraju. Obecnie w warunkach umiędzynarodowienia gospodarki i występowania silnych więzi współzależności nie można decydować autonomicznie o interesie danego kraju.

ZŁOTY CYTAT :„OCIEPLENIE KLIMATU NIE MA WPŁYWU NA POLITYKĘ USA, MA WPŁYW NA AZJĘ, CZY TAM GDZIE EMITOWANE SĄ ZANIECZYSZCZENIA AMERYKI”

5.Racja stanu - ewoluuje zgodnie ze zmianami, jakie zachodzą w interesie danego kraju na arenie międzynarodowej.
wszystkie uwagi sformułowane powyżej odnoszą się do tego punktu !

6.Sektory strategiczne - pod tym pojęciem tradycyjnie rozumiano sektory bezpośrednio lub pośrednio zaangażowane w obronność danego kraju. Umiędzynarodowienie gospodarki, w tym i dotychczasowych dziedzin strategicznych, było jedną z przyczyn zmiany podejścia do tego zagadnienia.

ZŁOTY CYTAT: „SIKRET, SEKRET, SERWIS, SERWIS SIKRET, CZY JAKOŚ TAK (…)”

7.Biegunowość stosunków międzynarodowych to ilość podmiotów narodowych, które decydują o kształcie tychże stosunków w związku ze swoją pozycją strategiczną.
Rozróżniamy stosunki:
1.Wielobiegunowe - przed II Wojną Światową
2. Dwubiegunowe - po II Wojnie Światowej
3. Bezbiegunowe - po zakończeniu zimnej wojny.

ZŁOTY CYTAT: „GE PRAWDA Z TVN-U !”

8.Współzależności w stosunkach międzynarodowych to formuła, która ogranicza wykorzystywanie pozycji na arenie międzynarodowej do kształtowania ich zgodnie z partykularnymi interesami danego państwa.

9.Globalizacja jest procesem stabilizującym stosunki międzynarodowe, w którym następuje upowszechnienie na skalę światową produktu, technologii, produkcji, metod organizacyjnych.
Wymusza to liberalizację jako źródło podniesienia korzyści, które mogą płynąć z tego zjawiska. W procesach tych stopniowo dochodzi do upowszechnienia się rozwiązań prawnych, systemów gospodarczych i części modeli politycznych.

---