Jacek RYBAK
Dyrektor Departamentu Bezpieczeństwa Wewnętrznego
Biuro Bezpieczeństwa Narodowego
ZAŁOŻENIA DO PROJEKTU USTAWY O BEZPIECZEŃSTWIE
NARODOWYM
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1
Ustawa będzie określać:
1. zasady i tryb opracowywania projektu Strategii Bezpieczeństwa Narodowego i jej wydawania;
2. zasady przeprowadzania Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego i przeglądu bezpieczeństwa narodowego;
3. informacje ważne dla bezpieczeństwa narodowego oraz organizacje ich obiegu;
4. zasady wykonywania działalności gospodarczej szczególnie ważnej dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego;
5. zasady działania Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego.
Sprawy zarządzania kryzysowego, będącego elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, reguluje ustawa z dnia 16 marca 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym.
Art. 2
Ustawa wprowadza definicję „Bezpieczeństwa Narodowego”, która w projekcie brzmi następująco:
„Bezpieczeństwo narodowe to stan, w którym nie są zagrożone byt i suwerenność Rzeczypospolitej Polskiej oraz istnieją warunki do realizacji interesów narodowych i osiągania celów strategicznych państwa”.
Art. 3
Zgodnie z proponowanym zapisem projektu ustawy, zapewnienie i umacnianie bezpieczeństwa narodowego należy do organów władzy publicznej oraz innych instytucji państwowych. Umacnianie bezpieczeństwa narodowego należy także do przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych, organizacji społecznych oraz do każdego obywatela.
34
Rozdział 2
Strategia Bezpieczeństwa Narodowego
Art. 4
Ustawa będzie wprowadzała obowiązek opracowywania Strategii Bezpieczeństwa Narodowego w celu wspierania realizacji polityki Rzeczypospolitej Polskiej, zmierzającej do zapewnienia bezpieczeństwa narodowego.
Strategia będzie określać:
1. interesy narodowe i cele strategiczne w zakresie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa;
2. sposoby realizacji interesów narodowych i osiągania przyjętych celów strategicznych;
3. siły i środki niezbędne do wdrożenia przyjętych sposobów realizacji interesów narodowych i osiągania przyjętych celów strategicznych;
4. podmioty zobowiązane do realizacji zadań wynikających ze Strategii;
5. terminy i warunki realizacji zadań wynikających ze Strategii.
Strategia może określać zadania:
1. jednostek samorządu terytorialnego - w zakresie wynikającym z odrębnych ustaw oraz zawartych porozumień administracyjnych;
2. przedsiębiorców - w zakresie wynikającym z odrębnych ustaw oraz zawartych umów.
Strategia będzie uwzględniać uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne przy realizacji interesów narodowych i osiąganiu ustalonych celów strategicznych, w tym w szczególności wewnętrzne i zewnętrzne zagrożenia bezpieczeństwa państwa.
Strategia uwzględni potrzeby zarządzania kryzysowego, określone w ustawie z dnia 16 marca 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym. Planowanie cywilne, o którym mowa w ustawie wymienionej w ust. 5, będzie realizowane z uwzględnieniem Strategii.
Art. 5
Strategia będzie uchwalana na czas oznaczony nie krótszy niż lat 5 i nie dłuższy niż 7 lat. W ostatnim roku obowiązywania Strategii Prezes Rady Ministrów zarządza rozpoczęcie prac nad nową Strategią.
Jeżeli nowa Strategia nie wejdzie w życie przed upływem terminu obowiązywania Strategii dotychczasowej stosuje się odpowiednio postanowienia Strategii dotychczasowej do chwili wejścia w życie nowej Strategii.
Art. 6
Prezes Rady Ministrów określi, w drodze zarządzenia, zasady i tryb opracowywania projektu Strategii oraz powoła zespół do spraw opracowania projektu Strategii, określając jego skład, zakres działania oraz tryb postępowania. Zarzadze35 nie powinno uwzględniać potrzebę integracji i koordynacji działania organów administracji rządowej, a także wykorzystania dorobku ośrodków naukowych i badawczych w zakresie dotyczącym zapewnienia bezpieczeństwa narodowego.
W pracach Zespołu, na prawach członka, uczestniczy Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego jako przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 7
Starostowie i wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) będą mogli zgłaszać właściwym wojewodom propozycje dotyczące Strategii.
Art. 8
Rada Ministrów będzie przyjmować projekt Strategii. Prezes Rady Ministrów przekazuje przyjęty przez Rade Ministrów projekt Strategii Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może zwrócić się o dodatkowe wyjaśnienia i informacje dotyczące projektu Strategii, których niezwłoczne przedłożenie zapewnia Prezes Rady Ministrów.
Art. 9
Rada Ministrów będzie uchwalać Strategie po uwzględnieniu stanowiska przekazanego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 10
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej zatwierdza Strategię. Po zatwierdzeniu, uchwała Rady Ministrów zawierająca Strategię podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski”, z wyłączeniem załączników niejawnych.
Art. 11
Zmiany Strategii będzie można dokonać z inicjatywy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej lub Prezesa Rady Ministrów, w trybie właściwym dla jej uchwalenia.
Art. 12
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, będzie wydawał, w drodze postanowienia, dokumenty wykonawcze do Strategii, w tym w szczególności strategie sektorowe oraz Polityczno - Strategiczna Dyrektywę Obronną Rzeczypospolitej Polskiej.
Strategie sektorowe określą szczegółowe sposoby osiągania celów określonych w Strategii, zadania oraz kierunki działań planistycznych, organizacyjnych i legislacyjnych, realizowanych przez organy administracji rządowej w dziedzinach ważnych dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego.
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, będzie mógł postanowić o opracowaniu projektu strategii obejmującej kilka dziedzin ważnych dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego lub o połączeniu projektów strategii sektorowych, jeżeli będzie to uzasadnione potrzebami zapewnienia bezpieczeństwa narodowego.
Postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o wydaniu strategii sektorowej oraz Polityczno - Strategicznej Dyrektywy Obronnej Rzeczypospolitej Polskiej będą podlegały ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, z wyłączeniem załączników niejawnych.
Rozdział 3
Strategiczny Przegląd Bezpieczeństwa Narodowego i przegląd bezpieczeństwa narodowego
Art. 14
Prezes Rady Ministrów będzie zarządzał:
1. co trzy lata - przeprowadzenie Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego, zwanego dalej „Przeglądem Strategicznym” dla dokonania oceny stopnia osiągania celów i stanu realizacji zadań określonych w Strategii oraz w strategiach sektorowych, ich aktualności oraz wypracowania propozycji ich aktualizacji;
2. corocznie - przeprowadzenie przeglądu bezpieczeństwa narodowego, zwanego dalej „przeglądem”, dla dokonania oceny stanu realizacji zadań zawartych w Strategii oraz w strategiach sektorowych, obejmującego jedna lub więcej dziedzin albo poszczególne zagadnienia ważne dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego.
W Przeglądzie Strategicznym będą uczestniczyć organy administracji rządowej, każdy w zakresie swojej właściwości oraz państwowe jednostki organizacyjne, których zadania zostały określone w Strategii.
Prezes Rady Ministrów powoła, w drodze zarządzenia, zespół do przeprowadzenia Przeglądu Strategicznego, określając jego skład, zakres działania oraz tryb postępowania.
Art. 15
Przegląd Strategiczny będzie obejmował w szczególności:
1. ocenę stopnia osiągnięcia celów i stanu realizacji zadań ujętych w Strategii oraz w strategiach sektorowych;
2. analizę zagrożeń i szans w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa narodowego;
3. ocenę stanu przygotowania organów administracji rządowej i państwowych jednostek organizacyjnych do realizacji zadań w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa narodowego ze wskazaniem problemów i zagrożeń, w tym w szczególności:
a) ocenę zasobów kadrowych będących w dyspozycji organów administracji rządowej i państwowych jednostek organizacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem wiedzy i umiejętności
niezbędnych do osiągania celów i realizacji zadań w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa narodowego,
b) analizę stanu prawnego dotyczącego bezpieczeństwa narodowego ze wskazaniem ewentualnych potrzeb i propozycji w tym zakresie,
c) ocenę organizacji oraz efektywności kierowania i zarządzania organów i jednostek organizacyjnych uczestniczących w realizacji Strategii oraz strategii sektorowych,
d) ocenę organizacji obiegu informacji, niezbędnych do osiągania celów i realizacji zadań w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa narodowego, i stopnia ich wykorzystywania;
4. zadania i wnioski dla organów administracji rządowej i państwowych jednostek organizacyjnych wynikające z przeprowadzonego Przeglądu Strategicznego.
Rozdział 4
Informacje ważne dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego
Art. 25
Zgodnie z założeniami projektu ustawy, informacjami ważnymi dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego, są informacje o zagrożeniach oraz zdarzeniach, które spowodowały lub mogą spowodować sytuacje kryzysowa albo konieczność wprowadzenia odpowiedniego stanu nadzwyczajnego, o którym mowa w art. 228 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej lub stanu wojny, o którym mowa w art. 116 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, a w szczególności o:
1. zagrożeniach dla integralności i suwerenności państwa oraz dla realizacji jego interesów strategicznych;
2. powstaniu lub prawdopodobieństwie powstania kryzysu w stosunkach między- narodowych;
3. ataku terrorystycznym lub zagrożeniu takim atakiem;
4. zdarzeniach mających znamiona klęski żywiołowej, katastrofy naturalnej lub awarii technicznej w rozumieniu ustawy z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. Nr 62, poz. 558, z późn. zm.) lub o bezpośrednim prawdopodobieństwie ich wystąpienia;
5. zakłóceniach lub możliwości zakłóceń bezpieczeństwa i porządku publicznego;
6. zakłóceniach lub możliwości zakłócenia funkcjonowania infrastruktury krytycznej, w rozumieniu ustawy z dnia 16 marca 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym;
7. zagrożeniach lub możliwości zagrożenia dla dziedzictwa narodowego.
W/w. informacje będą podlegały przekazaniu Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej i Prezesowi Rady Ministrów a w przypadku zaistnienia przesłanek do wprowadzenia właściwego stanu nadzwyczajnego lub stanu wojny, także marszałkom Sejmu i Senatu.
Niezwłocznemu przekazaniu Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej będą podlegały najważniejsze informacje spośród informacji ważnych dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego.
Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, kategorie informacji ważnych dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego, podlegających przekazaniu Prezesowi Rady Ministrów oraz marszałkom Sejmu i Senatu, a spośród nich wydzieli kategorie informacji najważniejszych podlegających niezwłocznemu przekazaniu Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, uwzględniając charakter i zakres zagrożeń oraz zdarzeń, które nastąpiły lub mogą nastąpić.
Rozdział 6
Rada Bezpieczeństwa Narodowego
Art. 43
Zgodnie z projektem ustawy „Rada Bezpieczeństwa Narodowego jest organem doradczym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa”.
W skład Rady Bezpieczeństwa Narodowego zgodnie z projektem ustawy wchodzą: Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Prezes Rady Ministrów, Minister Obrony Narodowej, minister właściwy do spraw wewnętrznych oraz minister właściwy do spraw zagranicznych. W skład Rady Bezpieczeństwa Narodowego Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może powołać także inne osoby. Obradom Rady Bezpieczeństwa Narodowego przewodniczy Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
Do udziału w posiedzeniach Rady Bezpieczeństwa Narodowego Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może zapraszać osoby nie będące członkami Rady, właściwe ze względu na zakres omawianej sprawy.
Art. 44
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej zwołuje Rade Bezpieczeństwa Narodowego co najmniej raz na kwartał.
Funkcje Sekretarza Rady Bezpieczeństwa Narodowego pełni Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego.
Obsługę organizacyjna i merytoryczna, w tym przygotowanie posiedzeń Rady Bezpieczeństwa Narodowego, zapewnia Biuro Bezpieczeństwa Narodowego.
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej ustala, w drodze zarządzenia, regulamin Rady Bezpieczeństwa Narodowego.
Art. 45
Do Rady Bezpieczeństwa Narodowego należy, zgodnie z projektem ustawy, opiniowanie spraw ważnych dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego, w tym w szczególności:
1. ocena projektów oraz realizacji Strategii i strategii sektorowych;
2. ocena przebiegu i wyników Przeglądu Strategicznego.
Rozdział 7
Biuro Bezpieczeństwa Narodowego
Ustawa o bezpieczeństwie narodowym będzie uchylać art. 11 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, w którym uregulowany jest status Biura Bezpieczeństwa Narodowego i wprowadzi nowe uregulowania dotyczące jego funkcjonowania.
Art. 46
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wykonuje zadania dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego przy pomocy wyznaczonego przez niego Szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego w randze sekretarza stanu.
Do obowiązków Szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego będzie należało wyrażanie opinii i doradzanie Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej w sprawach ważnych dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego, w tym w szczególności:
1. przedstawianie Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej opinii i wniosków w sprawach dotyczących działań planistycznych i organizacyjnych w dziedzinach dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa narodowego;
2. prowadzenie bieżącej analizy stanu wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa;
3. monitorowanie działań w zakresie realizacji Strategii, strategii sektorowych i innych dokumentów wykonawczych do Strategii oraz w zakresie Przeglądu Strategicznego i przeglądów;
4. przygotowywanie projektu celów politycznych dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego;
5. inicjowanie i opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa narodowego oraz krajowych planów i programów przeciwdziałania zagrożeniu, a także uczestniczenie w ich opracowywaniu;
6. inicjowanie i opiniowanie programów naukowo-badawczych i wdrożeniowych w zakresie zapewnienie bezpieczeństwa narodowego;
7. opiniowanie zamierzeń i ich realizacji w zakresie inwestycji i innych działań dotyczących infrastruktury niezbędnej dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego;
8. monitorowanie realizacji zadań przez Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej, w tym jednostek wojskowych i polskich kontyngentów wojskowych przebywających poza granicami kraju na mocy postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;
9. przygotowywanie materiałów i dokumentów na posiedzenia Rady Bezpieczeństwa Narodowego;
10. promowanie postaw patriotycznych oraz upowszechnianie wiedzy i umiejętności na rzecz zapewnienia i umocnienia bezpieczeństwa narodowego;
11. wykonywanie innych zadań wynikających z przepisów odrębnych.
Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego będzie mógł zwracać się do każdego z podmiotów wymienionych w art. 3 o dodatkowe wyjaśnienia i dokumenty związane z realizacja jego obowiązków.
Art. 48
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jak dotychczas będzie określał, w drodze zarządzenia, organizację oraz zakres działania Biura Bezpieczeństwa Narodowego.
Rozdział 8
Zmiany w przepisach obowiązujących
Ustawa o bezpieczeństwie narodowym zgodnie z projektem zmieni następujące ustawy:
1. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej,
2. o pracownikach urzędów państwowych,
3. o Najwyższej Izbie Kontroli,
4. o działach administracji rządowej,
5. o ochronie informacji niejawnych.
1