Właściwości rynku monopolistycznego: 1. na rynku danego dobra istnieje: albo po stronie produkcji - sprzedaży tylko jeden podmiot rynkowy (monopol producenta-oferenta) a po stronie popytu mamy wielu nabywców; albo po stronie popytu jest tylko jeden nabywca (monopol nabywcy) kupujący produkty od wielu producentów. 2. nie istnieją żadne preferencje monopolisty sprzedawcy dla nabywców lub też monopolisty nabywcy dla oferentów. Jeżeli monopolista-sprzedawca nie ma żadnych preferencji komu sprzedać, to monopol ma charakter niedyskryminujący. Jeżeli jednak monopolista stosuje preferencje cenowe, to mamy do czynienia z monopolem dyskryminującym. 3. na rynku monopolu, mamy do czynienia z produktem jednorodnym, produkt jest jednorody i nie ma substytutów, ani bliższych ani dalszych. 4. zarówno sprzedający jak i kupujący mają doskonałą przejrzystość rynku tzn. sprzedawca-monopolista zna popyt na oferowane przez siebie dobro, a monopolista nabywca zna podaż nabywanego dobra. Także podmioty, znajdujące się po przeciwnej stronie rynku do monopolisty, mają pełną przejrzystość rynku. Występowanie monopolu może wynikać z działania nastepujących czynników: techniczno-technologicznych, przyczyn ekonomicznych, może być następstwem rozwiązań administracyjnych i regulacji prawnej lub też wyłączności w dostepie źródeł zaopatrzenia, rynków zbytu, technologii wytwarzania okreslonych wyrobów; zmowa i porozumienia między uczestnikami rynku (realizowanie monopolistycznych zysków i nie dopuszczanie na rynek innych przedsiębiorstw). Bariery wejścia: monopolista może być jedynym właścicielem strategicznego zasobu; produkty lub usługi monopolisty mogą być chronione patentami lub prawami autorskimi; monoplista może posiadac prawo do znaku firmowego; monopolista może mieć prawo wyłączności sprzedaży na danym rynku; monopolistę mogą chronić przepisy administracyjno-prawne ustalone przez państwo lub władze samorządowe; względy ekonomiczne - brak kapitału, który uniemożliwia wejście na dany rynek. Warunek optymalności: dla optymalnej wielkości produkcji przychód marginalny musi równać się kosztowi marginalnemu MC=MR. Produkcja maksymalizująca zysk monopolu. Wielkość produkcji i wysokość ceny rynkowej wyznaczone zostają przez punkt Cournota, czyli punkt na krzywej popytu wyznaczony zrównaniem się przychodu marginalnego z kosztem marginalnym MR=MC. Aby określić czy przy wyznaczonej wielkości produkcji, monopolista będzie osiągał zysk czy ponosił stratę, należy porównać koszt przeciętny z ceną. Możliwe są trzy sytuacje: 1. Jeżeli cena jest większa od kosztu przeciętnego, to zysk jest dodatni P > ATC => TP > 0; 2. Jeżeli cena jest równa kosztowi przeciętnemu, to zysk jest zerowy P = ATC => TP = 0; 3. Jeżeli cena jest mniejsza od kosztu przecietnego, wówczas wystapi strata P < ATC => TP < 0. Porównanie monopolu i konkurencji doskonałej. 1. monopolista, posiadając swobodę kształtowania wielkości produkcji i ceny, po której będzie sprzedawany produkt, ma możliwość osiągania wyższych zysków niż firmy działające na rynku doskonale konkurencyjnym. 2. monopol produkuje mniej niż produkowałyby firmy doskonale konkurencyjne. 3. ponieważ wejście na rynek monopolu jest zablokowane, zatem monopolista ma możliwość realizowania zysków dodatnich w długim okresie. 4. monopol sprzedaje swoje produkty na rynku po wyższej cenie niż miałoby to miejsce na rynku doskonale konkurencyjnym. 5. monopol dążąc do maksymalizacji zysku, nie dąży do minimalizacji kosztów przeciętnych. Oznacza to nieoptymalne wykorzystanie czynników produkcji. W konkurencji dokonałej sytuacja przedstawia się na odwrót. 6. nadwyżka konsumenta jest większa, gdy rynek danego produktu jest rynkiem konkurencyjnym niż w sytuacji, gdy jest to rynek monopolu. Monopolizacja rynku oznacza zatem poprawę sytuacji producenta, kosztem pogorszenia sytuacji konsumenta. Dyskryminacja cenowa. Warunkiem jej stosowania jest możliwość podziału rynku na segmenty, charakteryzujące się różną elastycznością popytu. Dyskryminacja cenowa i segmentacja rynku stosowane są celem powiększenia zysku, osiąganego przez monopolistę. Wyróżnia się 3 rodzaje dyskryminacji cenowej: 1. Dyskrymiancja cenowa pierwszego stopnia, polega na tym, że monopolista sprzedaje poszczególne jednostki produktu po najwyższych cenach, jakie może za nie uzyskać. Oznacza to, że każda jednostka produktu sprzedawana jest po różnej cenie i różne też są ceny płacone przez poszczególnych nabywców. Takie działanie nazywa się doskonałą dyskryminacją cenową. Jeżeli każda jednostka produktu zostanie sprzedana po najwyższej cenie, jaką można za nią uzyskać, wówczas jej cena równa jest przychodowi marginalnemu, a krzywa popytu D pokrywa się z krzywą przychodu marginalnego MR. Monopolista, który stosuje doskonałe zróżnicowanie cen, wytworzy ilość produktów wyznaczonych przez warunek: MR=P=MC. Przychód monopolisty jest wówczas równy sumie przychodów, uzyskanych ze sprzedaży poszczególnych jednostek. 2. Dyskryminacja cenowa drugiego stopnia - monopolista sprzedaje swoje produkty po różnych cenach, w zależności od ilości sprzedawanych produktów. 3. Dyskryminacja cenowa trzeciego stopnia - monopolista sprzedaje swoje produkty po różnych cenach dla różnych grup ludności nabywających dane produkty. Dyskryminacja cenowa drugiego i trzeciego stopnia nazywana jest często dykryminacją cenową niedoskonałą. Wielkość sprzedaży na poszczególnych rynkach jest wyznaczana z warunku: MC=MR=MRa=MRb (koszt marginalny=przychód marginalny monopolisty niedyskryminującego=przychód marginalny osiągany w segmencie a=przychód marginalny w segmencie b). Gdyby przychód marginalny w jednym z segmentów był niższy, wtedy monopolista przesunołby część oferowanych dóbr do segmentu, gdzie korzyść ze sprzedaży kolejnej jednostki byłaby wyższa. |
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl