Twory przyrody- to składniki przyrody, które ceni się ze względu na ich wartości poznawcze, naukowo- dydaktyczne, estetyczne, wychowawcze oraz z uwagi na ich rolę w funkcjonowaniu układów przyrodniczych. Są to: dziko żyjące gatunki roślin i zwierząt, naturalne ekosystemy, resztki dziewiczej przyrody, wybrane krajobrazy naturalne i kulturowe, miejsca występowanie cennych gatunków, wybitne obikty przyrody żywej i nieożywionej Zasoby przyrody- zasoby naturalne- składniki przyrody ( przedmioty, zjawiska), które ludzie użytkują dla zaspokojenia potrzeb materialnych ( na żywność), leki, surowce), których ilość jest mierzalna, ograniczona, może zostać wyczerpana. Ochrona in situ ( w miejscu):ochrona urzeczywistniana w naturalnym środowisku życia chronionego gatunku przez zachowanie niezmienionych warunków środowiskowych oraz zaniechania pozyskiwania osobników tego gatunku lub dostosowanie rozmiaru, metod pozyskiwania do możliwości ich reprodukcji. Służą temu: rezerwaty i parki narodowe, parki krajobrazoweRodzaje ochrony czynnej w rezerwatach:
- stabilizacja- służy utrzymaniu istniejących warunków, zatrzymaniu sukcesji, zachowaniu ekosystemów półnaturalnych lub stadiów sukcesyjnych np.. koszenie łąk - kreacja- przebudowa, działania mające na celu zmianę istniejącego stanu przyrody poprzez przyspieszenie sukcesji, zmianę jej kierunku, wywołanie procesu np. przebudowa drzewostanu, zalesienie gruntów porolnych. - eksperyment- działania mające na celu uzyskanie odpowiedzi na naukowe problemy. Jest możliwy w rezerwatach pod warunkiem, że służy ochronie przyrody i nie może być wykorzystywany gdzie indziej - renaturyzacja- służy odtwarzaniu zniszczonych elementów przyrody np. przywracanie poprzedniego układu warunków wodnych na torfowiskach, naturalnego brzegu rzekiEkosystemy półnaturalne wymagające ochrony czynnej ( wypas, koszenie, nawożenie) to:łąki reglowe łąki solniskoweświetlista dąbrowa ( wypas, sporadyczne wypalanie)murawy kserotermicznekonwencji ramsarskiej: Rezerwat przyrody Jezioro Łuknajno, Biebrzański Park Narodowy, Słowiński Park Narodowy, Park Narodowy Ujście Warty, Rezerwat przyrody Jezioro Karaś, Rezerwat przyrody Jezioro Siedmiu Wysp, Rezerwat przyrody Świdwie, Stawy milickie w PK Dolina Baryczy, Narwiański PN, Poleski PN, Wigierski PN, Rezerwat przyrody jezioro DrużnoKonwencja Ramiarska- konwencja o obszarach wodno- błotnych mających znaczenie międzynarodowe zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego, sporządzona w Ramsar 2.II. 1971r. Ma na celu:- ochronę siedlisk ptaków wodno- błotnych szczególnie zagrożonych w swoim istnieniu wskutek kurczenia się biotopów ( melioracje, zamiana na tereny uprawne itd.) - ochrona obszarów podmokłych o międzynarodowym znaczeniu przyrodniczym ( ograniczanie lub wyłączanie spod gospodarczego wykorzystania- organizacja międzynarodowych sieci takich obszarów
Objęte konwencja są 1722 obszary o pow łącznej ok. 160000000ha. Podpisało ją już 158 krajów. Polska ratyfikowała w 1978r. Najwięcej obszarów jest w Wlk. Brytanii
Konwencja Paryska-23.11. 1972- Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego.Weszła w życie 17.12.1975 w Polsce 29.09.1976r. Obejmuje ochronę najcenniejszych zabytków kulturalnych i naukowych o randze światowej. Są umieszczone przez UNESCO na liście Dziedzictwo Ludności. Obecnie 851 obiektów w 140 krajach. - kryteria kulturowe: reprezentować arcydzieło ludzkiego geniusza twórczego przedstawiać ważną wymianę ludzkich wartości, na przestrzeni dziejów lub na obszarze danego regionu świata- kryteria przyrodnicze: obejmuje wyjątkowe zjawiska przyrodniczeObiekty W Polsce: stare miasto w Krakowie Kopalnia Soli w Wieliczce Obóz koncentracyjny Auschwitz- Birkenau Białowieski PN, Stare Miasto w Warszawie,Stare miasto w Zamościu,Średniowieczny zespół miejski w Toruniu, Zamek w Malborku, Kalwaria Zebrzydowska,Kościoły Pokoju w Jaworze i ŚwidnicyKonwencja o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem.1973r. Cele konwencji:- ochrona dziko żyjących zwierząt i roślin, nadmiernie eksploatowanych przez człowieka ze względu na atrakcyjność, wskutek czego zagrożonych wygnięciem- przeciwdziałanie nielegalnemu handlowi gatunkami obecnie niezagrożonymi- ochrona izolowanych geograficznie populacjiKonwencja zakazuje i potępia odławianie i pozyskiwanie ze stanu dzikiego gatunków zagrożonych wyginięciem, ich sprzedaż do ogrodów zoologicznych, botanicznych, sklepów z pamiątkami, prywatnym kolekcjonerom, producentom wyrobów wykorzystujących surowiec pozyskiwany od rośliny lub zwierzęcia.Konwencja obejmuje ochroną ok. 50000 taksonów wymienionych w 3 załącznikach:-obejmuje wszystkie gatunki zagrożone wyginięciem, które są lub mogą być przedmiotem handlu( konieczna ścisła kontrola i reglamentacja, handel tylko w wyjątkowych przypadkach, zawsze konieczne zezwolenie na wywożenie gatunków z ich naturalnych stanowisk, można handlować osobnikami pochodzącymi z hodowli)-obejmuje gatunki, które niekoniecznie już są zagrożone, ale mogą stać się takimi, jeżeli handel nimi nie zostanie poddany ścisłej reglamentacji ( konieczne zezwolenie eksportowe CITES)-obejmuje gatunki, co do których jedna ze stron konwencji uzna konieczność reglamentacji ( konieczne świadectwo eksportowe i świadectwo pochodzenia) Przykłady: kameleon, żółw błotny, obuwik pospolity, wilk, Piżmowiec
Panda małaGapardRyś europejskiTygrysObuwik pospolityMiłek wiosennyPaństwa zobowiązują się w ramach jej przestrzegania do:- przeprowadzania kontroli granicznych- wprowadzenia sankcji karnych za nielegalny handel ( w Polsce pozbawienie wolności do lat 8)- wyznaczenie organu administracyjnego wydającego zezwolenia Cites na eksport, import okazu ( ministerstwo Środowiska)- wysyłania corocznych raportów z wykonania konwencji.W Polsce weszła w życie w 1990r.
Dyrektywa Ptasia: głównym jej celem jest utrzymanie lub dostosowanie populacji gatunków ptaków na poziomie odpowiadającym wymaganiom ekologicznym, naukowym i kulturowym.
Stosuje się do ochrony metody jak:- szereg zakazów w stosunku do działań nakierowanych na ptaki- nakazuje się ochronę siedlisk ptaków- ogranicza się introdukcję gatunków obcych- ustala zasady i ograniczenia dotyczące gospodarowania i rekreacyjnego wykorzystania ptaków- postuluje wprowadzenie koniecznych zapisów w prawie krajowym- nakazuje kontrolę realizacji ochrony i jej skutków.Dyrektywa Ptasia zawiera 5 załączników:-gatunki objęte szczególną ochroną-gatunki na które wolno polować-gatunki w przypadku których dozwolony jest obrót -metody, narzędzia, środki transportu, których nie można stosować w celu zabijania lub łapania ptaków-tematy badawcze, na które należy zwrócić w najbliższym czasie uwagę.Dyrektywa Siedliskowa- jej celem jest zapewnienie różnorodności przyrodniczej na europejskim terytorium państw członkowskich poprzez zachowanie siedlisk naturalnych oraz gatunków dzikiej flory i fauny w stanie sprzyjającym ochronie z możliwością działań odtwarzających taki stan, przy uwzględnieniu wymogów gospodarczych, społecznych, kulturalnych oraz specyfiki regionalnej i lokalnej.Załączniki:-typy siedlisk, których ochrona wymaga tworzenia specjalnych obszarów ochrony SOO-gatunki roślin i zwierząt, których ochrona wymaga tworzenia SOO-kryteria wyboru obietków kwalifikujących się jako SOO-gatunki roślin i zwierząt, które wymagają ścisłej ochrony-gatunki roślin i zwierząt które wymagają ochrony, lecz można je pozyskiwać na określonych zasadach.Celem tworzenia europejskiej sieci obszarów chronionych jest ochrona gatunków i siedlisk przyrodniczych będących przedmiotem zainteresowania wspólnoty.Gatunki będące przedmiotem zainteresowania wspólnoty: to gatunki roślin lub zwierząt, które na terenie państw członkowskich są: zagrożony podatny na zagrożenirzadk endemicznySiedliska będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty to siedliska przyrodnicze które na terytorium UE są:-zagrożone zanikiem w swoim naturalnym zasięgu-mają niewielki zasięg naturalny w wyniku regresji z powodu ograniczonego…-stanowią reprezentatywny przykład typowych cech regionu biogeograficznego które warto chronić ze względu na ich unikatowy charakter i specyfikęGatunek o znaczeniu priorytetowym- gatunek zagrożony w odniesieniu do którego wspólnota ponosi szczególną odpowiedzialność z powodu wielkości jego naturalnego zasięgu, mieszczącego się na terytorium państw członkowskich UESiedlisko o znaczeniu priorytetowym- siedlisko przyrodnicze zagrożone zanikiem na terytorium państw członkowskich UE, za którego ochronę Wspólnota ponosi szczególną odpowiedzialność z powodu wielkości jego naturalnego zasięgu mieszczącego się na terytorium tych państw.Przykłady:zalewy i jeziora przymorskie,Śródlądowe słone Łąki , pastwiska i szuwary,Nadmorskie wrzosowiska bażynowe,Nadmorskie wydmy szare,Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe,Murawy kserotermiczne z istotnym stanowiskiem storczyków Zadania Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska:
1. współudział w realizacji polityki ochrony środowiska w zakresie ochrony przyrody i kontroli procesu inwestycyjnego;
2. kontrola odpowiedzialności za szkody w środowisku;
3. gromadzenie danych i sporządzanie informacji o sieci Natura 2000 i innych obszarach chronionych oraz o ocenach oddziaływania na środowisko;
4. współpraca z właściwymi organami ochrony środowiska innych państw i organizacjami międzynarodowymi oraz Komisją Europejską;
5. współpraca z Głównym Konserwatorem Przyrody i Państwową Radą Ochrony Przyrody w sprawach ochrony przyrody;
6. współpraca z organami samorządu terytorialnego w sprawach ocen oddziaływania na środowisko i ochrony przyrody;
7. udział w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko;
8. udział w postępowaniach w sprawie transgranicznego oddziaływania na środowisko;
9. wykonywanie zadań związanych z Siecią Natura 2000, o których mowa w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody;
10. współpraca z organizacjami ekologicznymi.zadań regionalnego dyrektora ochrony środowiska
1) udział w strategicznych ocenach oddziaływania na środowisko;
2) przeprowadzanie ocen oddziaływania przedsięwzięć na środowisko lub udział w tych ocenach;
3) tworzenie i likwidacja form ochrony przyrody na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody;
4) ochrona i zarządzanie obszarami Natura 2000 i innymi formami ochrony przyrody, na zasadach i w zakresie określonych ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody;
5) wydawanie decyzji na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody;
6) przeprowadzanie postępowań i wykonywanie innych zadań, o których mowa w ustawie z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie;
7) przekazywanie danych do bazy, o której mowa w art. 128;
8) wykonywanie zadań związanych z udziałem organizacji w systemie ekozarządzania i audytu (EMAS) na zasadach i w zakresie określonych w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS);
9) współpraca z organami jednostek samorządu terytorialnego w sprawach ocen oddziaływania na środowisko i ochrony przyrody;
10) współpraca z organizacjami ekologicznymi. Do zadań Głównego Konserwatora Przyrody należy m.in.nadzorowanie realizacji zadań wynikających z Ustawy o ochronie przyrody oraz Ustawy "Prawo ochrony Środowiska"
koordynuje także proces organizowania i funkcjonowania sieci obszarów Natura 2000
oraz prace związane z Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich,
a także z innymi programami związanymi ze sferą rolnictwa, ochrony przyrody i bezpieczeństwa biologicznego.Park Narodowy jest formą ochrony międzynarodową oraz polską o najdłuższej tradycji prawnej.Jest to obszar chroniony, wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi, edukacyjnymi o powierzchni nie mniejszej niż 1000ha, na których ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe.Tworzy się PN w celu zachowania różnorodności biologicznej zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych , przywrócenia właściwego stanu zasobów, składników przyrody oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów. Jest jednostką budżetową.MaBSłowiński w 1977Kampinoski w 2000Białowieski w 1977KarkonoskiBabiogórski 1977Bieszczadzki 1992Tatrzański 1992Poleski 2002rezerwat przyrody- obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin i zwierząt i siedliska grzybów oraz twory, składniki przyrody nieożywionej, wyróżniającej się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi,kulturowymi lub walorami krajobrazowymi.
Park krajobrazowy- tereny o mało zniekształconym środowisku i znacznych wartościach przyrodniczych i estetyczno widokowych nadających się przede wszystkim do praktycznego wykorzystania dla organizacji wypoczynku.
Obejmuje obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju
Obszary chronionego krajobrazu- tereny większe o walorach wypoczynkowych reprezentujące środowisko przyrodnicze.Teren chroniony ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach . Wyznaczony w szczególności ze względu na możliwość zaspokojeniaj potrzeby związanej z turystyką i wypoczynkiem lub pełnieniem funkcji korytarza ekologicznego.
pomnik przyrody- jedna z najstarszych form ochrony.zrodził się z kultu ludzi do starych drzewSą to pojedyncze twory ( formy) przyrody żywej lub nieożywionej lub ich skupisko o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulutrowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gat. Rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, głazy narzutowe, jaskinie, skałki, jary
stanowisko dokumentacyjne- niewyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do wyodrębnienia ważne pod względem naukowym lub dydaktycznym miejsce występowania formacji geologicznych, nagromadzonych skamieniałości lub tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne, wraz z namuliskiem oraz fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowych lub podziemnych.
Zespół przyrodniczo- krajobrazowy- są fragmentami krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe lub estetyczne. Np. wydmy, starorzecza, wychodnie skalne, kamieńce, stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków, miejsca ich rozmnażania lub sezonowego występowania itp.Użytek ekologiczny- zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej Np. naturalne zbiorniki wodne, kępy drzew, krzewów, śródpolne, śródleśne oczka wodne, bagna, torfowiska i starorzecza
Ochrona gatunkowa- obejmuje okazy gatunków oraz siedlisk i ostoje roślinności, zwierząt i grzybów.Ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko występujących roślin i zwierząt oraz grzybów oraz siedlisk, gatunków rzadko występujących, endemicznych, podatnych na zagrożenie i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych, a także zachowania różnorodności gatunkowej i genetycznejOSOP- obszar wyznaczony zgodnie z przepisami UE do ochrony populacji dziko występujących ptaków jednego lub wielu gatunków, w którego granicach ptaki mają korzystne warunki bytowania w ciągu całego życia w dowolnym stadium rozwoju.
SOOS- obszar wyznaczony zgodnie z przepisami UE w celu trwałej ochrony siedlisk przyrodniczych lub populacji zagrożonych wygnięciem gatunków roślin lub zwierząt lub w celu odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych lub właściwego stanu ochrony tych gatunków.
Obszary mające znaczenie dla wspólnoty- projektowany specjalny obszar ochrony siedlisk zatwierdzany w dordze decyzji przez Komisję Europejską.Tymczasowa nazwa dla SOO w okresie zatwierdzania przez Komisję a stworzeniem odpowiednich uregulowań w prawie krajowym.
Powoływanie rezerwatu na mocy zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Uznanie za rezerwat następuje w drodze aktu prawa miejscowego w formie zarządzenia regionalnego dyrektora ochrony Środowiska. Musi w nim być: nazwa, położenie lub przebieg granicy, otuliny, jeżeli została wyznaczona., cele ochrony, rodzaj typ i podtyp rezerwatu, nadzór nad rezerwatem.
Zwiększenie, zmiana celu ochrony zmniejszenie lub likwidacja rezerwatu- zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska po zasięgnieciu opinii regionalnej rady ochrony przyrody.
Likwidacja lub zmniejszenie jest możliwe tylko w sytuacji bezpowrotnej utraty wartości przyrodniczych dla których rezerwat był powołany.
PK- rozporządzenie wojewody
Obszary chronionego krajobrazu- rozporządzenie wojewody
Pomniki przyrody- rozporządzenie wojewody lub uchwała rady gminy
Użytki ekologiczne- tak samo jak wyżej
Stanowiska dokumentacyjne- tak samo
Zespoły przyrodniczo- krajobrazowe- rozporządzenie wojewody lub uchwała rady gminy.
Rezerwat- opracowywany na 20lat, struktura planu taka jak w PN, znaczenie wiążące dla planów zagospodarowania przestrzennego, treść opracowania wynika z instrukcji.Powinien zawierać:- cele ochrony oraz społeczne, przyrodnicze warunki ich realizacji- potencjalne zagrożenia wraz z metodami ich eliminacji- strefowanie ochrony- działania ochronne w poszczególnych strefach- możliwości udostępniania obszaru ( wskazanie konkretnych miejsc)- ustalenia dla dokumentów planistycznych
Parki Narodowe - 23 w Polsce, 0 (łódzkie) 1,006% pow. krajuRezerwaty przyrody - 1423 w Polsce, 89 (łódzkie), 0,4% pow. wojew., 0,5 % pow. krajuParki krajobrazowe - 1520 w Polsce, 7 (łódzkie), 5,8% województwa, 1,3% pow. krajuObszary chronionego krajobrazu - 412 w Polsce, ??(łódzkie) 14,9% pow. Krajuochrony krajobrazu?Motywy:- wzrost potrzeb społ. W zakresie wypoczynku i rekreacji- masowy rozwój turystyki- przeciążenie turystyczne PN
Cele i założenia:- zachowanie równowagi coraz bardziej zagrożonego środowiska
- zachowanie odpowiedniej jakości życia, szczególnie przez stworzenie warunków do wypoczynku- zachowanie rezerwy wodnej przestrzeni przed urbanizacją i industrializacją- utworzenie 15-20 PK (1,3% pow kraju) i Obszarów Chronionego Krajobrazu 14,9% pow kraju.
Gospodarcze użytkowanie pozostałych gruntów pod warunkiem racjonalnego gospodarowania ( w warunkach zrównoważonego rozwoju polega na:- korzystaniu z zasobów tylko w uzasadnionym interesie społecznym- zapewnieniu pierwszeństwa przedsięwzięciom umożliwiającym oszczędne wykorzystanie zasobów i terenów- niepogarszaniu stanu środowiskaLeśnictwo:- wykonywanie gospodarki leśnej według planu urządzeniowego lasu z uwzględnieniem planu ochrony parku- cele gospodarki leśnej: trwałe pokrycie szatą roślinną, urozmaicony zgodny z siedliskiem skład gatunkowy- zróżnicowana struktura wiekowa drzewostanów- zachowanie walorów krajobrazowychRolnictwo:- ochrona gruntów przez przeznaczeniem na cele niewolne i nieleśneZapobieganie rozdrobnieniu gospodarstw- zapobieganie degradacji gleb- ograniczenia dla dużych ferm hodowlanych- propagowanie rolnictwa o zasadach zbliżonych do ekologicznych ( zachowanie śródpolnych zbiorników i zadrzewień)
Osadnictwo:- ograniczanie rozpraszania zabudowy poprzez drogę, dogęszczanie istniejących jednostek osadniczych- zapewnienie jakości krajobrazu poprzez preferowanie charakteru regionalno- historycznego oraz przez zakaz zabudowy o dużych gabarytachGospodarka wodna:- zaniechanie prac melioracyjnych z wyjątkiem służących naprawie stosunków wodnych- zaniechanie prac związanych z regulacją rzek- sporządzenie bilansu wodogospodarczego przed realizacją projektu poboru wód- ochrona torfowisk terenów podmokłych, starorzeczy, źródłowych- zapewnienie wysokiej jakości stanu wódTurystyka:- podporządkowanie działalności turystycznej zachowaniu wartości środowiskowych- wydzielenie strefy odmiennego użytkowania turystycznego np., skoncentrowanego użytkowaniu osadnictwa wypoczynkowego- określenie pojemności turystycznej Bolimowski Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1986; powierzchnia: 23 130 ha)Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich (data utworzenia: 1996; powierzchnia: 10 747 ha) Sulejowski Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1994; powierzchnia: 17 444 ha) Załęczański Krajobrazowy Międzyrzecza Warty i Widawki (data utworzenia: 1989; powierzchnia: 25 330 ha)Spalski Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1995; powierzchnia: 12 875 ha) Przedborski Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1988; powierzchnia: 16 640 ha)Park Krajobrazowy (data utworzenia: 1978; powierzchnia: 14 810 ha)ParkOCHK- mało zniekształcone środowisko przyrodnicze, - zachowanie zdolności utrzymania równowagi biologicznej przez ekosystemy- harmonia fizjonomi krajobrazu- gospodarcze wykorzystanie terenu z wykluczeniem form szczególnej uciążliwości dla środowiska,- granice oparte na naturalnych uwarunkowaniach przyrodniczych.
pomników przyrody ok. 33231
użytków ekologicznych 6645 o łącznej pow. ok. 45 tyś. ha
stanowisk dokumentacyjnych 107 (dane z 1998)
zespołów przyrodniczo-krajobrazowych (dane z 1998) 138 o łącznej pow. 596 tys. Ha pomników ok. 6500uzytków 6654 stanowiska 153
Drzewa i krzewy- jego obwód w pierśnicy 130 cm nad ziemią powinien być większy niż szacunkowe wartości minimalne dla danego gatunku tzn. obwody najbardziej pospolitych gatunków drzew stanowią dolną granicę dla drzew pomnikowych.Buk pospolity 314cm Jodła 314cm Jabłoń 94cm Dąb szypułkowy 376 cm Głazy narzutowe 8 m obwody w Polsce , obwód mierzony w najszerszym miejscu minimalny 3m dokumentacyjnych- badania naukowe prowadzone współcześnie lub w przyszłości-tworzenie dokumentacji dziejów Ziemi- cele dydaktyczneCechy:- na ogół mniejsza dostępność od pomników przyody- mniejsza atrakcyjność wizualna niż pomników przyrody- możliwość eksponowania na widok publiczny- stanowisko może ale nie musi być odkryte na pow. Ziemi np.:Jaskinia, kamieniołomy, żwirownie, groty, ściany i korytarze skalne, nieczynne wyrobiska i inne tego typu tereny wyłączone z eksploatacji.siedliska marginalne. Siedliska o odmiennych własnościach fizycznych, chemicznych, klimatycznych, na których mogą żyć tylko wyspecjalizowane organizmy lub mogą powstawać tylko inicjalne ekosystemy.Np.Solniska, wydmy, osuwiska, wyrwy śródleśne łąki, torfowiska, bagna, skałki, źródliska.ZPK a) przyrodnicze (53) w tym:- biocenotyczne(29) np. Solinka, Las Wiejkowski,Dolina Rzeki Ryszki-Faunistyczne(7) żabie doły, Ostoja Łabędzi-Przyrody nieożywionej (7) Ostra Górka, skalna, Wąwóz Dule- drzewostanowe ( 10) Dobrów, Borkowice, Sędziejowiceb) Krajobrazowe ( 28) Jezioro Białe, Rynna Dąbrowsko- ostrzyckac) przyrodniczo- kulutorwe (31)- parki Miejskie (8) Olszyna, Park w Strudze- Parki dworskie ( 5) Lipno, wzgórza ożarowski- przyrodniczo- pamiątkowe (18) Zwierzyniec i LubinkaZPK Racjonalne:- ochrona walorów przyrodniczych- ochrona walorów historyczno- pamiątkowych- ochrona walorów krajobrazowychUżytkowe:- rozwój turystyki i wypoczynku- wykorzystanie obiektu dla celów dydaktycznych
OSOP- 141 obiektów 980 660 ha 17,5% pow kraju
SOOS- 364 obiekty ( 33 obszary w regionie alpejskim i 331 w regionie kontynentalnym zajmujące 289231 ha tj. 9,37% pow krajuŁącznie ok. 500 obiektów 18% pow kraju Łódzkie: OSOP 4 obiekty 1,6%SOOS 11 obiektów 2,2%
N2000:Siedliskowe:dąbrowa Grotnicka Dąbrowa Świetlista w Pernie Łąka w Bęczkowicach Niebieski źródła pradolina Bzury- Neru Załęczański Łuk warty Dolina Środkowej Pilicy Lasy SpalskieDolina Rawki Dolina Dolnej Pilicy Ostoja przedborskaPtasie: Pradolina Warszawko BerlińskaDolina Pilic Dolina RawkiDolina środkowej Warty JeziorskoProponowane:cytrusowa wola Dolina Czarnej GrabiŁąki Ciebłowickie Sielne Błota słone łąki w Pełczyskac Święte Ługi Szczypiorniaki Kowalik
kryteria doboru gatunków w ochronie gatunkowej roślin- obecność gatunków na listach-załącznikach do umów, dyrektyw i konwencji międzynarodowych na rzecz ochrony przyrody które Poslak ratyfikowała np. Konwencja CITES, Berneńska,Dyrektywa Siedliskowa UE- kryterium zagrożenia- kryterium rzadkości
- kryterium ważności ( znaczenia naukowgo) dotyczy np. endemitów, reliktów, gatunków na granicach zasięgu- kryterium pożądania ( dotyczy roślinności atrakcyjnych dla człowieka i bezpośrednio zagrożonych)
Ścisła ( całkowita) - całkowity zakaz zrywania, niszczenia, ścinania, pozyskiwania z naturalnych środowisk, a także wywożenia i sprzedaży
Ochrona Częściowa- możliwość pozyskiwania roślinności leczniczych i przemysłowych na obszarach i w ilościach uzgodnionych z Ministerstwem Środowiska
Księgi- są to specjalne wydawnictwa książkowe zawierające rejestr i opis statusu zwierząt i roślin zagrożonych wyginięciem w skali globalnej i regionalnej
Listy- są to ewidencje rzadkich i zagrożonych gatunków roślin i zwierząt polegająca na wyszczególnianiu nazw taksonów z podaniem ich kategorii zagrożenia-gatunków zagrożonych ok. 20% rośliny naczyniowe 418mchy 136- porosty 602- grzyby wielkoowocnikowe 101Fauna: zagrożonych gatunków 2769kręgowce 151mięczaki 129 stawonogi 2477pierścienice 12
Rośliny:Czosnek sztywny- EX- gatunki wymarłe Warzucha polska- EW- wymarłe w naturzebabka pierzasta CR- gatunki skrajnie zagrożonebrzoza niska EN- gatunki bardzo wysokiego ryzyka skrajnie zagrożonesasanka wiosenna VU- gatunek wysokiego ryzka narażony na wyginięciedzwone karkonoski - EN
Zwierzęta: Tarpan EX- wymarłe Żubr NT- gatunek niższego ryzyka ale bliskie zagrożeniuKozica CR- gatunki skrajnie zagrożone Bąk- LC niezagrożone wymarciem Gniewosz- VU- gatunek wysokiego ryzykaTraszka karpacka LCPiekielnica VU- gatunek wysokiego ryzyka