1. uszkodzenie (impairment) - wada anatomiczna lub utrata jakichś czynności fizycznych lub psychicznych (stan statyczny) - Konsekwencją > niepełnosprawność

2. upośledzenie (disability) - „ograniczenie zdolności do wykonywania czynności na poziomie uważanym za normalny dla człowieka.

3. niepełnosprawność

(handicap) - „oznacza gorszą sytuację danej osoby, będącą wynikiem uszkodzenia lub niepełnosprawności polegającą na ograniczeniu lub uniemożliwieniu wypełniania ról, które uważane są za normalne, biorąc pod uwagę jej wiek, płeć, czynniki kulturowe i społeczne

Definicja osoby niepełnosprawnej - “osoba niepełnosprawna jest jednostką w pełni swych praw, znajdującą się w sytuacji upośledzającej ją na skutek barier środowiskowych, ekonomicznych i społecznych, których z powodu występujących u niej uszkodzeń nie może przezwyciężać jak inni ludzie. Bariery te zbyt często są zwiększane przez deprecjonujące postawy ze strony społeczeństwa”.

Ciekawy podział klasyfikacyjny poglądów na istotę upośledzenia umysłowego proponuje S. Kowalik rozpatrując upośledzenie umysłowe przez pryzmat kryteriów psychologicznych. Takie spojrzenie w ostatnich latach zyskało dużą popularność. W świetle koncepcji autora możemy mówić o ujęciu:

• psychobiologicznym,

• rozwojowo- psychologicznym,

• psychospołecznym,

Ujęcie psychobiologiczne

Do popularnych definicji utrzymanych w kontekście kliniczno-medycznym należy również ta, wydawałoby się najbardziej ogólna, którą zawarto w Wielkiej Encyklopedii Powszechnej. Określono w niej „upośledzenie umysłowe” jako : „stan niedostatecznej sprawności intelektualnej wskutek niedorozwoju lub uszkodzenia we wczesnym dzieciństwie tkanki mózgowej”

Ujęcie rozwojowo - psychologiczne

„upośledzenie umysłowe jest przede wszystkim ograniczeniem możliwości życiowych. Jest przeszkodą w posiadaniu domu, pracy i rodziny. Z powodu upośledzenia jest się kłopotem i ciężarem dla bliskich, kimś tak marnym, że nie wartym kochania ani nie zasługującym na miejsce w ludzkiej wspólnocie”

W tym podejściu rozwojowo-psychologicznym dostrzega się możliwości rozwoju każdej osoby upośledzonej umysłowo bez względu na stopień niepełnosprawności. Uszkodzenie centralnego układu nerwowego jest traktowane nie jako przyczynę zahamowania rozwoju (jak to miało miejsce w ujęciu psychobiologicznym), ale jako jedno ze źródeł niepowodzenia w rozwoju.

Ujęcie psychospołeczne

Głównym założeniem koncepcji jest to, że upośledzenie umysłowe jest uwarunkowane czynnikami społeczno-kulturowymi. Za mniej istotne przyjmuje się zmiany w rozwoju psychicznym jednostki czy fakt uszkodzenia mózgu. Zwolennicy niepełnosprawności umysłowej w tym aspekcie postrzegania koncentrują się na zachowaniach odbiegających od normy kulturowej nazywanych tu „ zachowaniami niekompetentnymi”. W ramach psychospołecznej koncepcji istotne jest przypisywanie przez innych, osobie upośledzonej, roli upośledzonego, a także oczekiwanie na postępowanie zgodne z tą etykietą.

Klasyfikacja przyczyn upośledzenia umysłowego:

1) zakażenia i zatrucia - w życiu płodowym (różyczka, kiła, toksoplazmoza), po urodzeniu (zapalenie mózgu, ropień mózgu, zatrucie ciążowe, ołowica, żółtaczka jąder podkorowych).

2) urazy i in. czynniki fizyczne:

• urazy mechaniczne - podczas porodu, wskutek uderzenia

• anoksja (niedotlenienie): w życiu płodowym, w czasie porodu, w ontogenezie,

• napromieniowanie

3) zaburzenia metabolizmu lub odżywiania:

• fenyloketonuria, lipidoza mózgowa, galaktozemia

• zwyrodnienie wątrobowo - soczewkowe

4) postnatalne choroby mózgu:

• neurofibromatoza, dziecięce stwardnienie rozsiane, stwardnienie guzowate

5) wrodzone wady mózgu (czynnik nieznany):

• wodogłowie, małogłowie, ścieśnienie czaszki, czaszka wieżowata

6) anomalie chromosomowe:

• zespół Downa, z. Patou, z. Edwardsa, z. Klinefeltera

7) warunki okołoporodowe: wcześniactwo

8) choroby psychiczne - autyzm

9) warunki środowiskowe: kulturowo - rodzinne opóźnienie

10) inne czynniki nieznane

Cechy zespołu Downa ważne dla instruktora sportu

Zaburzenie struktury 21 pary chromosomów autosomalnych: trisomia, translokacja lub mozaika

• hipotonia mięśniowa: konsekwencje: 1) ryzyko skoliozy, płaskostopie; 2) przeprosty w stawach - nadmierne rozciągnięcie (długość) mięśni, nadmierna gibkość, słaba zdolność stabilizacji stawów (znaczenie w posturogenezie) > opóźnienie rozwoju lokomocji, 3) mała siła mięśniowa: każde ćwiczenie wymaga większego wysiłku ->> 4) większa męczliwość, 5) po ćwiczeniach wzmacniających dobra zwinność,

• przerost (duże) migdałków podniebiennych i trzeciego migdałka, (4) przerost języka (wiotki język i bardzo duży) > jeżeli język jest za duży i utrudnia artykulację mowy wtedy jest konieczna operacja chirurgiczna dla skrócenia języka (decyzję podejmuje foniatra).

Osoby z syndromem Downa charakteryzują się,

• dobrym poczuciem rytmu, bardzo lubią zabawy ruchowe ze śpiewem, ćwiczenia przy muzyce,

• dobrą koordynacją ruchów poszczególnych części własnego ciała i wzrokowo - ruchową (w porównaniu do osób z upośledzeniem umysłowym w tym samym stopniu ale o innej etiologii,

• płynność ruchu jest dobra, estetyka ruchu również,

• szybko uczą się prostych czynności ruchowych, nauczanych metodą całościową (w porównaniu do osób z upośledzeniem umysłowym w tym samym stopniu ale o innej etiologii), jednak wyniki sportowe osiągają gorsze (słabsze: wolniej biegną, krócej skaczą w dal, etc.). Niemniej w sporcie Olimpiad Specjalnych mogą uzyskiwać sukcesy.

Cele rehabilitacji osób z upośledzeniem umysłowym

Cele rehabilitacji można rozważać z punktu widzenia różnych dziedzin wiedzy: medycyny, psychologii, socjologii i pedagogiki. Istota tych celów, jak pisze S.Kowalik (1993) jest jednak wspólna - umożliwienie samodzielnego życia osobie niepełnosprawnej" poprzez odtworzenie utraconych sprawności, bądź wytworzenie nowych. Ten zasadniczy cel można osiągnąć poprzez realizację celów cząstkowych, spośród których trzy wydają się mieć szczególne znaczenie:

- rozwijanie umiejętności samostanowienia,

- rozwijanie umiejętności społecznych i zawodowych,

- rozwijanie umiejętności spędzania wolnego czasu.

l. Rozwijanie umiejętności samostanowienia

Zdolność do kierowania biegiem własnego życia lub zdolność do kreowania własnego losu. Osoba zdolna do samostanowienia o sobie charakteryzuje się takimi umiejętnościami i cechami jak:

- umiejętność przejawiania inicjatyw w różnych sytuacjach,

- świadomość i rozwijanie własnych możliwości,

- umiejętność podejmowania decyzji i dokonywania wyboru,

- umiejętność stawiania sobie celów,

- umiejętność rozwiązywania problemów,

- umiejętność niezależnego myślenia,

- asertywność,

- umiejętność obrony samego siebie (bycia adwokatem samego siebie),

- samowiedza,

- samoregulacja,

- nieuległość.

2. Rozwijanie umiejętności społecznych i zawodowych

Warto u osób niepełnosprawnych rozwijać następujące cechy:

- poszukiwanie informacji,

- bezpośrednie działanie,

- powstrzymywanie się od działania,

- zwracanie się do innych o pomoc.

3. Rozwijanie umiejętności spędzania wolnego czasu

Sposób spędzania wolnego czasu w dużej mierze decyduje o jakości życia j rozwoju człowieka niepełnosprawnego oraz o jego integracji z otaczającym środowiskiem.

l Wzrost umiejętności spędzania wolnego czasu oznacza wzrost umiejętności w innych obszarach rozwoju.

2. Wzrost umiejętności spędzania wolnego czasu jest czynnikiem wyraźnie ograniczającym rozwój i częstotliwość występowania zachowań problemowych i niewłaściwych nawyków.

3. Konstruktywne wykorzystywanie czasu wolnego stwarza sprzyjające okoliczności dla zaspokojenia potrzeby sukcesu osób niepełnosprawnych.

4. Znajomość różnorodnych sposobów spędzania wolnego czasu w sposób istotny wyznacza jakość życia, rozwoju i relacji z bliższym i dalszym otoczeniem.

Jeśli edukacja w zakresie organizacji wolnego czasu ma być czynnikiem wyraźnie decydującym o jakości życia osób niepełnosprawnych muszą, zdaniem R.P.Reynoldsa (1995), nastąpić w niej nowe rozwiązania odnośnie pięciu kwestii:

- podstawę edukacji powinny stanowić rozwojowe programy kształcenia umiejętności spędzania wolnego czasu,

- edukacja w zakresie organizacji wolnego czasu winna mieć wyłącznie charakter integracyjny,

- realizacja edukacji rekreacyjnej wymaga podejścia interdyscyplinarnego,

- efektywność tej edukacji musi być obiektywnie mierzona,

- edukacja w zakresie organizacji czasu wolnego musi mieć swoich rzeczników.

Powinna dziać się w środowisku osób pełnosprawnych, czyli mieć charakter integracyjny. Skutecznemu włączaniu osób niepełnosprawnych w różne formy aktywności rekreacyjnej i pozazawodowej może sprzyjać respektowanie pewnych prawidłowości ustalonych w badaniach empirycznych:

1 Osoby niepełnosprawne i ich rodziny są zainteresowane uczestnictwem w zajęciach rekreacyjnych organizowanych raczej w małych niż w dużych grupach, w towarzystwie swoich przyjaciół.

2 Osoby niepełnosprawne potrafią wykorzystać swoje umiejętności w zajęciach integracyjnych, jeśli mają one dla nich duże znaczenie, są adekwatnie dobrane do wieku, a rodzaj zajęć jest wybrany przez nie same. Środowisko integracyjne powinno jak najbardziej przypominać środowisko segregacyjne z punktu widzenia relacji zachodzących pomiędzy mieszkańcami i personelem oraz udzielanych im wskazówek.

3 Uczestnictwo osób niepełnosprawnych w zajęciach integracyjnych wzrasta jeśli ich animatorami są osoby niepełnosprawne, zakres i jakość programów jest atrakcyjny, a same osoby niepełnosprawne są zachęcane do udziału w nich.

4 Organizacja stałych i dziennych obozów rehabilitacyjnych najbardziej sprzyja integracji osób z pełną i naruszoną sprawnością.

EUROFIT SPECJALNY

Skłon do przodu w siadzie prostym

Bieg na dystansie 25 m ze startu wysokiego

Pchnięcie piłką lekarską 2 kg jednorącz

Skok w dal z miejsca obunóż

Z leżenia tyłem o nogach ugiętych skłony tułowia w przód

Przejście po ławeczce gimnastycznej w pozycji wysokiej

Sport i rekreacja ruchowa osób z niepełnosprawnością umysłową (NU)

W Poznaniu mieszka 90 000 osób z niepełnosprawnością umysłową

Działalność sportowa osób NU organizowana jest przez dwa stowarzyszenia:

1. Polskie Towarzystwo Społeczno Sportowe „Sprawni-Razem” zrzeszone w INAS - FMH

2. Olimpiady Specjalne - Polska zrzeszone w Special Olympics International (SOI)

POLSKIE TOWARZYSTWO SPOŁECZNO - SPORTOWE „SPRAWNI-RAZEM”

Towarzystwo jest zrzeszone w Międzynarodowej Federacji Sportowej dla Osób z Niepełnosprawnością Umysłową. Stowarzyszenie „Sprawni-Razem” jest organizacją masową o charakterze sportowym, działającą głównie na rzecz osób upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim lub z pogranicza upośledzenia umysłowego i normy intelektualnej oraz ich rodzin. Słowo sport jest tu kojarzone nie tylko z osiąganiem wyników sportowych, ale podporządkowane celom rekreacji, rewalidacji czy rehabilitacji oraz dążeniem do integracji społecznej.

Główne kierunki działania Stowarzyszenia to:

- organizacja zajęć sportowo - rekreacyjnych i rehabilitacyjnych w szkołach specjalnych, ośrodkach szkolno - wychowawczych, klubach sportowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych oraz spółdzielniach inwalidów,

- wydawanie i propagowanie materiałów dydaktyczno - szkoleniowych,

- prowadzenie szkoleń kadry instruktorsko-trenerskiej,

- współpraca z instytucjami społecznymi w zakresie wspólnych przedsięwzięć,

- organizacja sportowo-rehabilitacyjnych,

- współpraca z PKOL oraz Międzynarodowym Ruchem Olimpijskim - IPC, INAS_FMH,

- organizacja zawodów w systemie krajowym i międzynarodowym

Dyscypliny sportu objęte programem INAS - FMH: piłka nożna, lekka atletyka, pływanie, koszykówka, tenis stołowy, narciarstwo biegowym i zjazdowe.

Szczeble zawodów: szkolny, makroregionalny, międzynarodowy, do paraolimpiady włącznie.

W nazewnictwie zawodów w Polsce przyjęto kryptonim NIKE zamiast dopisku „specjalne” czy „dla upośledzonych umysłowo”.

OLIMPIADY SPECJALNE - POLSKA

To międzynarodowy ruch sportowy dla osób z niepełnosprawnością intelektualną.

Celem jest wspieranie uczestnictwa osób z upośledzeniem umysłowym w życiu społecznym jako twórczych i szanowanych członków społeczności poprzez dawanie im równych szans na rozwijanie i pokazywanie swoich talentów i umiejętności w treningach i zawodach sportowych pokazywanie społeczeństwu ich potrzeb i możliwości.

Trzeba podkreślić, że celem organizacji zawodów OS nie jest wyłonienie mistrza - zawodnika uzyskującego najlepsze wyniki w danej konkurencji, a danie możliwości do przeżycia własnego startu w zawodach, pokazania swoich maksymalnych możliwości sportowych (czemu sprzyja współzawodnictwo), waleczności, zachowań, zaprezentowania się społeczności lokalnej, nawiązania przyjaźni, uzyskania motywacji do dalszej pracy nad samym sobą. Dlatego każdy startujący jest zwycięzcą.

Program Sportowy Olimpiad Specjalnych (Filary - kierunki działalności OS).

Osoby z upośledzeniem umysłowym są bardzo zróżnicowane pod względem poziomu rozwoju psychicznego, społecznego i motorycznego. Jest wśród nich wiele osób, których zdolności psychoruchowe są znacznie ograniczone. Biorąc pod uwagę ten fakt oraz ze względu na dążenie do umożliwienia uprawiania sportu każdej osobie z niepełnosprawnością umysłową, a także stworzenie warunków do autentycznej, bezpośrednio obserwowalnej rywalizacji sportowej OS rozwijają cztery filary (formy, kierunki) działalności.

Są to:

1. Program Treningu Aktywności Motorycznej

2. Sporty Adaptowane,

3. Program Oficjalny (trzon działalności)

4. Sporty Zunifikowane

PROGRAM TRENINGU AKTYWNOŚCI MOTORYCZNEJ OLIMPIAD SPECJALNYCH

Dla najmniej sprawnych psychoruchowo osób z NU, które nie uczestniczą w oficjalnych treningach i zawodach Olimpiad Specjalnych. Celem jest przygotowanie do startu w sportach adaptowanych, oswojenie z sytuacją sportową, przeżycie. Zasady organizacji MATP

• Nie ma: współzawodnictwa, rygorystycznych przepisów. Zawodnik startujący w oficjalnym programie nie uczestniczy w MATP.

• Dobór ćwiczeń treningowych i konkurencji sportowych odpowiedni do wieku i poziomu funkcjonalnego (wybór spośród ponad 20 konkurencji).

• Nagradzany jest każdy uczestnik medalem za udział, w sposób zgodny z ceremoniałem dekoracji (indywidualnie, na podium, fanfary).

SPORTY ADAPTOWANE OS

Dla osób z NU, które jeszcze nie w pełni opanowały technikę wykonywania zadań ruchowych, co uniemożliwia im udział w konkurencjach objętych programem sportów oficjalnych, ale już rozumieją istotę współzawodnictwa sportowego i charakteryzują się walecznością podczas startu.

Charakterystyka: konkurencje adaptowane mają wszelkie cechy programu oficjalnego:

1/ współzawodnictwo,

2/ serie startowe tworzone wg podobieństwa płci, wieku i sprawności,

3/ dekoracja zgodna z regułami Olimpiad Specjalnych

5/ przestrzeganie przepisów przez zawodnika,

4/ samodzielność w wykonywaniu konkurencji,

5) proponowane tu konkurencje to uproszczone konkurencje oficjalne.

Przykłady konkurencji adaptowanych rozgrywanych w ramach oficjalnych zawodów:

Pływanie: 10 m pływanie z asystą, 10 m pływanie ze sprzętem pneumatycznym.	Gimnastyka skok kuczny, skok rozkroczny.
Lekka atletyka 25 m chód z asystą, 25 m wyścig na wózku inwalidzkim, 30 m slalom na wózkach inwalidzkich, rzut piłeczka palantową, skok w dal z miejsca.	Narciarstwo biegowe wyścig na dystansie 10 m, Hokej halowy Indywidualny Konkurs Sprawności

PROGRAM OFICJALNY OS

Dla wszystkich osób w wieku powyżej 8 lat, z NU bez względu na stopień niepełnosprawności, które są w stanie spełnić wymagania sportowe tego Programu.

Procedura tworzenia grup dotyczy tworzenia serii startowych w oparciu o zasadę wyrównywania szans. Do jednej serii startowej w konkurencjach indywidualnych dobiera się zawodników tej samej płci, kategorii wiekowej, podobnego poziomu sprawności w danej konkurencji (na podstawie wyniku uzyskanego w imprezie niższego szczebla). W grach zespołowych kryterium doboru grup stanowi: płeć, wiek najstarszego zawodnika w drużynie, test indywidualny oceny sprawności drużyny, gry obserwowane.

Minimalna liczba zawodników w serii to 3 osoby, maksymalna 8 osób.

Bezpośrednio po konkurencji rozegranej w sytuacji współzawodnictwa sportowego każdy zawodnik staje na podium (które ma 8 miejsc) i odbiera gratulacje oraz medal lub plakietkę (jest hierarchia nagradzania - proporcjonalnie do zajętego miejsca w rywalizacji), przeżywa dumę z własnych osiągnięć lub zawód związany z poczuciem porażki.

Zawodnicy na wszystkich poziomach sprawności mają równe szanse awansu na wyższy poziom zawodów. Kryteria kwalifikacji: 1) odbycie treningów w wymiarze minimum 10 godzin w ciągu dwóch miesięcy w zakresie konkurencji, do której jest zgłaszany, 2) uczestnictwo w zawodach niższego szczebla w tej samej konkurencji, 3) pierwszeństwo daje się tym, którzy zajęli pierwsze miejsca bez względu na poziom sportowy grupy, w której startowali (lub drogą losowania spośród zwycięzców jeżeli ich liczba przekracza ilość przydzielonych miejsc).

Poziomy zawodów (szczeble): lokalne (klubowe), regionalne, narodowe, rozszerzone narodowe (o udział ekip zagranicznych), europejskie, światowe (letnie i zimowe) Igrzyska Olimpiad Specjalnych (równocześnie w różnorodnych dyscyplinach) oraz Mityngi Olimpiad Specjalnych w pojedynczych dyscyplinach.

Dyscypliny sportowe. W ramach OS istnieją dwie grupy dyscyplin: oficjalne i popularne lokalnie. Oficjalne dyscypliny letnich i zimowych igrzysk/zawodów Olimpiad Specjalnych, to:

Dyscypliny oficjalne: pływanie, lekka atletyka, badminton, bowling, bocce, kolarstwo, jazda konna, gimnastyka, dwubój siłowy, jazda szybka na wrotkach, tenis stołowy, tenis ziemny, koszykówka, piłka nożna 11-osobowa, kajakarstwo, golf, softball, żeglarstwo, piłka ręczna, siatkówka

Oficjalne dyscypliny zimowe: narciarstwo zjazdowe, narciarstwo biegowe, łyżwiarstwo figurowe, łyżwiarstwo szybkie, hokej halowy.

Dyscypliny sportu zabronione

1. Lekkoatletyka: rzut oszczepem, rzut młotem, skok o tyczce, trójskok

2. Pływanie: skoki do wody z wieży

3. Gimnastyka: skoki na batucie

4. Narciarstwo klasyczne: biathlon, skoki narciarskie

5. Wszystkie sporty kontaktowe i sporty walki: zapasy, karate, boks, rugby

6. Inne: szermierka, strzelectwo.

Zawodnik może trenować i startować w zawodach w 2 dowolnie wybranych dyscyplinach + 1dyscyplinie spośród sportów zimowych +1 grze zespołowej.

SPORTY ZUNIFIKOWANE

Sporty zunifikowane Olimpiad Specjalnych to programy treningu i zawodów, w ramach których w treningu i współzawodnictwie uczestniczy w tych samych drużynach w przybliżeniu taka sama liczba zawodników Olimpiad Specjalnych oraz ich rówieśników bez opóźnienia umysłowego tzw. partnerów. Wszyscy uczestnicy jednej drużyny (zawodnicy i partnerzy) muszą być w podobnym wieku i mieć podobne umiejętności, takie, by każdy członek zespołu miał własne zadanie w drużynie i dobrze się z niego wywiązywał, prezentując maksimum swoich możliwości, a jednocześnie nie dominował nad innymi. Sporty zunifikowane wydatnie zwiększają integrację społeczną, pomagając przełamać bariery dawniej rozdzielające ludzi z upośledzeniem i bez upośledzenia.

Program Letnich Igrzysk Olimpiad Specjalnych obejmie następujące dyscypliny: lekką atletykę, pływanie, dwubój siłowy, jazdę konną, jazdę na wrotkach, tenis stołowy, badminton, piłkę nożną, koszykówkę, kolarstwo, kajakarstwo oraz pokazowo sporty zunifikowane.

ĆWICZENIA PSYCHOMOTORYCZNE DLA OSÓB GŁĘBIEJ
UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO

Wychowanie psychomotoryczne to system wf stosujący ruch jako środek wychowania, którego celem jest wspomaganie harmonijnego rozwoju całej osobowości człowieka, tj. rozwoju biologicznego, motorycznego, psychicznego i społecznego.

W wychowaniu psychomotorycznym wyróżnia się 5 etapów działania zgodnie z okresami rozwoju dziecka. Są to :

1/ Neuromotoryka, której celem jest wytworzenie w okresie niemowlęcym związku między ruchem, a sterującym układem nerwowym poprzez ukierunkowanie i stymulowanie odruchów,

2/ Sensomotoryka, która zmierza do wykształcenia w wieku przedszkolnym stosunku między ruchem a spostrzeganiem zmysłowym,

3/ Psychomotoryka wspomagająca wytworzenie w wieku szkolnym związku między ruchem a świadomością towarzyszących mu przeżyć,

4/ Socjomotoryka, która dąży do tego, aby w wieku szkolnym lub starszym wytworzył się u jednostki związek między aktywnością ruchową a społecznym komunikowaniem się i współdziałaniem,

5/ Pedagogika sportu, której celem jest rozwijanie zachowań psychomotorycznych wymagających znajomości taktyki w różnych dyscyplinach sportowych oraz doskonałego opanowania technik sportowych i artystycznych.

Treści wychowania psychomotorycznego można uporządkować w sposób następujący:

1/ nabywanie sprawności ruchu,

2/ zmienianie środowiska

- poznawanie

- dopasowywanie środowiska do własnych potrzeb i pomysłów,

3/ motoryczne rozwiązywanie problemów w nowych zadaniach, sytuacjach

4/ zmiany sytuacyjne /modyfikacje/ czyli umiejętność dostosowania się motorycznego

5/ systematyczne rozwijanie zasobu słownictwa.

W wychowaniu psychomotorycznym dążymy do tego, aby ćwiczący zgromadził jak największą liczbę doświadczeń w trzech obszarach:

- własnego ciała,

- środowiska materialnego,

- otoczenia społecznego.

Dostarczanie doświadczeń w obszarze własnego ciała

Wiedzę o własnym ciele tworzą następujące składniki:

1/ elementy składowe ciała i proporcje między nimi, wielkość i masa ciała,

2/ umiejętność napinania i rozluźniania mięśni,

3/ skoordynowanie ruchu poszczególnych części ciała, spostrzeganie ciała w przestrzeni,

4/ poczucie równowagi,

5/ wiedza o organach wewnętrznych i ich funkcjach,

6/ poczucie ciała, odróżnianie wrażeń płynących z obszaru ciała, przeżycia związane z własnym ciałem, postawy wobec własnego ciała, doznawanie radości ze swobody ruchu w przestrzeni, wyrażanie uczuć ciałem.

Dostarczanie doświadczeń w obszarze środowiska materialnego

Zwracamy uwagę na przedmioty znajdujące się w otoczeniu. Chodzi o to, aby dziecko poznało właściwości tych przedmiotów, nauczyło się korzystać z nich w zabawie lub pracy i potrafiło nazywać je.

Dzieci mają zgromadzić doświadczenia w samodzielnym eksperymentowaniu przedmiotami podczas zabaw ruchowych.

Zabawowe czynności z przedmiotami możemy podzielić na 3 grupy:

1/ zabawy manipulacyjne, w których dziecko poznaje właściwości najpierw jednego, potem wielu przedmiotów ( wzrokiem odróżnia barwę, wielkość; z zamkniętymi oczami dotykiem rozpoznaje kształt, powierzchnię, twardość),

2/ zabawy wymagające sformułowania celu czynności ruchowych , np. pojedynczo lub w dwójkach dzieci budują wieżę, układają obrazek z elementów, wrzucają piłkę do kosza itp.,

3/ zabawy symboliczne, w których fantazja ćwiczących zmienia przedmioty lub ich przeznaczenie, np. zrolowany arkusz gazety staje się trąbką, kubeczek - koroną królowej, Zabawy symboliczne dzielimy na dwie podgrupy :

• z dominacją działania i

• z dominacją mowy.

Dostarczanie doświadczeń z obszaru społecznego

W początkowym etapie przygotowania do życia społecznego stosujemy zabawy ruchowe wywołujące przypadkowe spotkania współćwiczących. Następnie proponujemy ćwiczenia stwarzające okazję do przeżywania przyjemnych, dobrych wrażeń (uczuć) płynących z kontaktu z partnerem. Przydatną do tego celu formą aktywności są na przykład ćwiczenia muzyczno ruchowe lub proste formy taneczne.

W dalszych działaniach socjomotorycznych stwarzamy dzieciom okazję do ćwiczenia umiejętności komunikowania się, współdziałania oraz współzawodniczenia z partnerem. Ważne jest również, aby dziecko nauczyło się wyrażania negatywnych emocji, sprzeciwu i prezentowania zachowań obronnych w formach społecznie akceptowanych.

W obszarze społecznym wychowania psychomotorycznego dziecko uczy się przestrzegania norm społecznych, kontrolowania swojego zachowania tak, aby pozostawało w zgodzie ze społecznymi wymaganiami.

Podział treści wychowania socjomotorycznego :

1/ zapoznawanie się ze współćwiczącym:

- nawiązywanie kontaktu bez dotyku ,

- nawiązywanie kontaktu z dotykiem,

2/ budowanie zaufania do partnera i kształtowanie odpowiedzialności za współćwiczącego,

3/ Przystosowanie się jednego ćwiczącego do drugiego,

4/ pogłębianie kontaktu,

5/ poszukiwanie pomocy i udzielanie jej,

6/ wspieranie poczucia przynależności do grupy,

7/ wspieranie twórczej współpracy.

1

---