7

Rys.1. Czynniki określające poziom kursu walutowego.

Źródło: A. Budnikowski, Międzynarodowe stosunki finansowe, str. 289.

Czynniki ekonomiczne:

1. czynniki instytucjonalne i polityka ekonomiczna

• stosowane rozwiązania systemowe;

• stosowana polityka pieniężna i fiskalna;

• stopień liberalizacji rynków;

• częstotliwość i sposoby interwencji banku centralnego;

• płynność;

• strukturalne

• poziom rozwoju i struktura gospodarki;

• poziom konkurencyjności gospodarki;

• bilans płatniczy;

• poziom rezerw walutowych;

• przepływy kapitałów wywołane inwestycjami portfelowymi

i bezpośrednimi;

3. koniunkturalne

• zmiany PKB i PNB;

• zmiany stóp procentowych;

• zmiany stopy bezrobocia;

• poziom i zmiany cen (inflacja);

Czynniki pozaekonomiczne:

1. polityczne

• stopień stabilizacji politycznej;

• stopień ryzyka politycznego;

• wystąpienia liderów politycznych;

• psychologiczne

• oczekiwania społeczeństwa i świata biznesu;

• poziom ryzyka finansowego;

• analiza techniczna;

• wydarzenia światowe;

Trafna prognoza zmian kursowych może przełożyć się bezpośrednio na wyniki ekonomiczne, zaś zlekceważenie ryzyka kursowego było i będzie przyczyną strat podmiotów dokonujących handlu międzynarodowego. Podstawową rolę w przewidywaniu zmian kursu walutowego odgrywa wyodrębnienie czynników wpływających na jego zmiany. Rozpoznanie determinantów kursu stwarza możliwość prognozy kierunku i wielkości zmian kursu. Preferowana w większości krajów rozwiniętych otwartość gospodarki i system płynnego kursu walutowego kształtowanego przez zmianę podaży i popytu na daną walutę powoduje, że na kurs walutowy wpływa bardzo wiele czynników. Są to zarówno czynniki realne, których waga i znaczenie zmieniają się wraz z ewolucją gospodarek poszczególnych państw, jak i oczekiwania co do przyszłych zmian tych czynników. Należy podkreślić, że ocena wpływu tych czynników na kursy walutowe bywa bardzo różna. Nawet wśród ekonomistów zajmujących się kursami walutowymi panują sprzeczne opinie na temat determinantów kursów walutowych, siły, a nawet kierunku ich oddziaływania.

Zasadniczo czynniki te możemy podzielić na ekonomiczne (fundamentalne) i pozaekonomiczne (niefundamentalne). Inny podział wynika z określenia miejsca ich powstawania - czynniki wewnętrzne (wywołane przez zmiany w danym kraju) i zewnętrzne (wywołane przez zagranicę). Poszczególne czynniki nie tylko wpływają na kurs walutowy pośrednio lub bezpośrednio, ale także oddziałują wzajemnie na siebie poprzez całą gamę sprzężeń zwrotnych i zależności. Określenie ich wpływu na kurs staje się zagadnieniem bardzo złożonym i niejednoznacznym. W zależności od teorii ocena ich wpływu na kurs jest bardzo różna. Jak już wspomniałem czynniki i ich wpływ na kurs określany jest w zależności od teorii ekonomicznej w sposób bardzo różny. W zależności od perspektywy czasowej i poglądów na temat oddziaływania państwa na kształtowanie się kursu jedne czynniki uznaje się za mające główny wpływ na kurs, a inne jedynie za czynniki zakłócające.

KWOTOWANIE - oferowana cena waluty lub opcji na rynku lub w transakcji. Kwotowanie może być ustalone (dealer gotów jest zawrzeć według niego transakcję) lub orientacyjne (podawane dla odniesienia).

KWOTOWANIE BEZPOŚREDNIE (DIRECT QUOTATION) - kurs wymiany walut, w którym wartość jednostki waluty obcej jest kwotowana w jednostkach waluty krajowej

Istota transakcji w walutach obcych; zasada ustalania (kwotowania) cen

- podwójne kwotowanie

- cena zakupu (bid)

- cena sprzedaży (offer)

- marża między ceną zakupu a ceną sprzedaży (spread)

Waluta kwotowana - jest to waluta, której wysokość jest zmienna w podawanej wartości kursu.

Waluta bazowa - jej wysokość jest stała.

1 GBP = 2.2550 USD

wysokość USD w powyższym przykładzie jest zmienna w stosunku do GBP

metody kwotowania:

- bezpośrednia - polega na określeniu zmiennej liczby jednostek waluty krajowej w stosunku do liczby jednostek waluty obcej, która jest w tym wypadku walutą bazową

- pośrednia - polega na określeniu stałej liczby jednostek waluty krajowej do zmiennej waluty obcej

Kurs walutowy to cena danej waluty wyrażona w innej walucie. W notowaniach kursu walutowego wyróżniamy:

1. Walutę bazową- jej określona ilość jest kupowana bądź sprzedawana

2. Walutę notowaną- ta, za którą się kupuje bądź sprzedaje. Wyróżniamy notowania:

1. Bezpośrednie- określa ile jednostek waluty krajowej należy zapłacić za jedną jednostkę waluty obcej. 1 EUR=3,92 PLN. Jest to waluta stosowana w większości krajów na większości rynków.

2. Pośrednie- określa ile jednostek waluty obcej należy zapłacić za jedną jednostkę waluty krajowej.1 GBP=1,6017 USD (notowania pośrednie funta brytyjskiego). Stosowane są tylko w GB i Irlandii a także części obrotów USA w transferach walutowych pomiędzy finansami Ameryki a zagranicą (rola $ na rynkach walutowych- podstawowa waluta w stosunku do której wyraża się inne waluty- notowania w stosunku do $ są pośrednie). Pozostałe rynki walutowe wykorzystują bezpośrednie notowania.

Notowanie składa się z kursu:

3. kupna

4. sprzedaży

Może być podawany zapis:

5. pełny: 1EUR=1,0015 (kurs kupna)- 1,0027USD (kurs sprzedaży); różnica to marża na 3 i 4 miejscu po przecinku;

kurs sprzedaży > kurs kupna

6. uproszczony 1EUR=1,0015 - 27USD (2 ostatnie cyfry notowania kursu kupna; reguła 5 cyfr- notowania na rynku walutowym SA podawane w 5 cyfrach)

II grupa





1,6017

I grupa

I grupa- figury notowania (1 i 60 dużych figur).

II grupa- pestki, punkty, pipsy (czyt. 17 pestek). Zamiany kursów dotyczą zazwyczaj tylko pestek.

Na rynku walutowym wykorzystuje się generalnie nominalny kurs walutowy.

Zasady kursów krzyżowych:

2. Jeżeli mamy 2 kursy walutowe U/X i U/Y gdzie wspólna waluta jest w obu przypadkach walutą bazową to wyliczając kurs krzyżowy dzielimy przez nową walutę bazową tzn.:

Kupno kwotowanej: sprzedaż bazowej/sprzedaż kwotowanej/kupno bazowej

X/Y= U/Y: U/X lub Y/X= U/X:U/Y

3. Jeżeli mamy 2 kursy walutowe X/U i Y/U gdzie wspólna waluta jest w obu przypadkach walutą kwotowaną to wyliczając kurs krzyżowy dzielimy przez nową walutę kwotowaną tzn.:

Kupno bazowej:sprzedaż kwotowanej/ sprzedaż bazowej: kupno kwotowanej

X/Y= X/U: Y/U lub Y/X= Y/U:X/U

4. Jeżeli mamy 2 kursy walutowe X/U i U/Y gdzie wspólna waluta jest w jednym kursie walutą kwotowaną a w drugim walutą bazową to obliczając kurs krzyżowy mnożymy kursy kupna i sprzedaży tzn.:

Kupno bazowej * kupno kwotowanej/ sprzedaż bazowej*sprzedaż kwotowanej

X/Y= X/U*U/Y lub Y/X=1/( X/U*U/Y)

Zarządzanie finansami w korporacji międzynarodowej charakteryzuje się następującymi problemami:

1. Problem wielowalutowości,'

2. Rozmaite ograniczenia prawne, instytucjonalne i gospodarcze,

3. Problem kontroli wewnętrznej.

Ryzyko walutowe najczęściej występuje w postaci:

• Ryzyka transakcyjnego- związanego z transakcjami handlowymi przeprowadzanymi z udziałem walut obcych,

• Ryzyka przeliczeniowego- związanego z ryzykiem zmiany wartości aktywów i pasywów w wyniku zmian kursów walutowych,

Ryzyko walutowe pojawia się z chwilą zajęcia pozycji przez uczestnika rynku. Dla dealera oznacza to kupno lub sprzedaż określonej kwoty waluty zagranicznej w celu spekulacji, dla eksportera lub importera podpisanie kontraktu handlowego z kontrahentem zagranicznym, dla kredytobiorcy zaciągnięcie kredytu w walucie obcej.

POZYCJA WALUTOWA to zestawienie wierzytelności i zobowiązań dowolnego podmiotu w walutach obcych bez względu na termin ich realizacji

POZYCJA WALUTOWA ZAMKNIĘTA występuje gdy sumy wpływów i wypływów w danej walucie się równoważą

POZYCJA WALUTOWA OTWARTA występuje gdy sumy wpływów i wypływów w danej walucie się nie równoważą

POZYCJA WALUTOWA OTWARTA DŁUGA występuje gdy suma wpływów w danej walucie przewyższa sumę wszystkich wypływów w danej walucie (gdy korzyści przynosi nam wzrost kursu walutowego). Waluty obce na rachunku bankowym, składniki kapitału denominowane w walutach obcych i należności w walutach obcych tworzą długie pozycje walutowe.

POZYCJA WALUTOWA OTWARTA KRÓTKA występuje gdy suma wypływów w danej walucie przewyższa sumę wszystkich wpływów w danej walucie (gdy korzyści przynosi nam spadek kursu walutowego). Zobowiązania w walutach obcych np. z tytułu transakcji handlowych, kredytów itp. tworzą krótką pozycję walutową.

Otwarta pozycja walutowa jest miarą ryzyka walutowego. Jeśli pozycja walutowa jest domknięta może się wydawać, że ryzyko walutowe nie występuje. Powinno się jednak analizować terminy zapadalności poszczególnych pozycji aktywów i pasywów.

Uczestnik rynku walutowego ma tyle pozycji walutowych, w ilu walutach ma wierzytelności i zobowiązania.

Pozycja walutowa maksymalna to suma wartości bezwzględnych pozycji walutowych długich i krótkich. Zakłada się przy tym, że nie należy saldować pozycji długich i krótkich w poszczególnych walutach.

Pozycja walutowa globalna jest to różnica sumy pozycji długich i sumy pozycji krótkich. Np. posiadanie pozycji długiej w euro i krótkiej w dolarach oznacza mniejsze ryzyko globalne, gdyż zawsze można domykać transakcję pokrywając długą pozycję w jednej walucie krótką pozycją w innej.

Pozycja płynności jest to zestawienie należności i zobowiązań w walutach obcych na najbliższe 24 godziny.

Z punktu widzenia bezpieczeństwa podmiotu przyjmuje się następujące limity:

• Otwarta pozycja walutowa względem jednej waluty nie powinna przekraczać 15% funduszy własnych,

• Pozycja globalna nie powinna przekraczać 30% funduszy własnych,

• Pozycja maksymalna względem wszystkich walut obcych nie powinna przekraczać 40% funduszy własnych.

OBLICZANIE KURSÓW TERMINOWYCH DLA OKRESÓW NIEPEŁNYCH.

PT= PT_o+ (PT₁- PT_o)/( D₁- D_o)x( D- D_o)

PT- punkty terminowe dla szacowanego kursu terminowego

PT_o- punkty terminowe dla transakcji o wcześniejszym terminie zapadalności

PT₁- punkty terminowe dla transakcji o późniejszym terminie zapadalności

D - termin szacowanego kursu terminowego

D₀ - termin zapadalności dla transakcji terminowej o wcześniejszym terminie zapadalności

D₁ - termin zapadalności dla transakcji terminowej o późniejszym terminie zapadalności

Na rynku walutowym transakcje rozliczane są standardowo w następujących terminach:

• overnight- swap na jedną dobę , „od dzisiaj do jutra”;

• t/n- tomorrow-next- swap na jedną dobę, „od jutra do pojutrza”;

• s/n- spot-next- kontrakt na jedną dobę, „od pojutrza do dnia następnego”;

• s/w- spot-a-week- kontrakt tygodniowy, „od pojutrza do końca tygodnia liczonego od pojutrza”;

• 1m- kontrakt miesięczny, „od pojutrza do końca miesiąca liczonego od pojutrza”;

• 2m- kontrakt na dwa miesiące przy warunkach jak wyżej;

• 3m- kontrakt na trzy miesiące przy warunkach analogicznych;

• 6m- kontrakt na sześć miesięcy przy warunkach analogicznych;

• 12m- kontrakt na dwanaście miesięcy przy warunkach analogicznych;

Kontrakty futures- dotyczą umowy kupna lub sprzedaży określonej waluty po określonej cenie, w określonym terminie w przyszłości. Charakterystyczne dla nich jest to, że są to kontrakty standaryzowane, mają ściśle określone miejsce dostawy, wielkość kontraktu oraz są rozliczane codziennie (proces mark-to-market). Zobowiązanie do kupna lub sprzedaży aktywów nie jest kategoryczne i wygasa wraz z zamknięciem pozycji. Oznacza to, że w żadnym wypadku nie ma obowiązku utrzymywania kontraktu do momentu wygaśnięcia- czyli końca jego notowań. Transakcje typu futures zawiera się na parkietach giełd. Inwestor może kupić lub sprzedać kontrakt terminowy w dowolnym momencie. Aby sprzedać kontrakt nie trzeba go wcześniej posiadać. Każde nowe wejście na rynek określa się mianem otwarcia pozycji.

Nabywca kontraktu liczy, iż cena instrumentu bazowego w przyszłości będzie wyższa, od tej po jakiej zobowiązał się go odebrać, nabywając kontrakt terminowy i zrealizuje zysk wynikający z różnicy między ceną instrumentu bazowego w dniu wykonania kontraktu a ceną zadeklarowaną w kontrakcie. Nabywca kontraktu będzie miał bowiem prawo i obowiązek kupienia instrumentu bazowego po określonej cenie w dniu wygaśnięcia kontraktu. Jeżeli więc cena na rynku kasowym (spotowym, natychmiastowym) będzie wyższa, niż ta po jakiej inwestor zobowiązał się kupić instrument nabywając kontrakt, to w dniu wygaśnięcia kontraktu będzie mógł nabyć instrument bazowy po cenie niższej wynikającej z kontraktu i sprzedać drożej na rynku spotowym realizując zysk. Jeżeli zaś cena na rynku kasowym będzie niższa od ustalonej w kontrakcie wówczas posiadacz długiej pozycji poniesie stratę.

Kontrakty forward przypominają kontrakty futures, gdyż podobnie jak one są umową kupna lub sprzedaży aktywów po określonej cenie w przyszłości. Różnica polega na tym, że kontrakty te nie są przedmiotem obrotu giełdowego, nie podlegają standaryzacji i nie podlegają codziennej operacji mark-to-market. Są porozumieniem pomiędzy dwiema instytucjami finansowymi lub pomiędzy instytucją finansowa, a jej klientem. Data dostawy może być dowolną datą ustaloną przez strony. Obie strony uzgadniają rozliczenie transakcji w dniu dostawy. W przypadku transakcji forward mamy do czynienia z sytuacją odwrotną niż w przypadku transakcji futures jeśli chodzi o utrzymywanie pozycji do wygaśnięcia kontraktu. Większość kontraktów jest realizowana w postaci dostawy towaru lub końcowego rozliczenia gotówkowego.

Opcja walutowa daje nabywcy (posiadaczowi) opcji prawo, ale nie obowiązek, do zakupu lub sprzedaży określonej ilości waluty po określonym kursie (cenie realizacji), w określonym dniu w przyszłości lub przed jego upływem. Nabywca opcji płaci jej wystawcy premię.

Obrotu opcjami dokonuje się zarówno na giełdach jak i na rynku pozagiełdowym. Na giełdach obrót opcjami przypomina pod wieloma względami obrót kontraktami futures np. pod względem obowiązku wpłaty depozytu, codziennego rozliczania pozycji- proces mark to market. Zaletami obrotu opcjami na giełdzie są jawność cen, standaryzacja i duża płynność, co ogranicza widełki cen kupna-sprzedaży. Nie będę zajmował się szerzej tym rodzajem handlu kontraktami opcyjnymi, gdyż w Polsce żadna giełda nie zajmuje się obrotem opcjami walutowymi.

Na rynku pozagiełdowym wiele banków i instytucji finansowych kupuje i sprzedaje opcje walutowe o cenach wykonania i datach wygaśnięcia odpowiadających potrzebom ich klientów. Dla instytucji poszukujących zabezpieczenia przed ryzykiem kursowym opcje walutowe stanowią ciekawą alternatywę dla kontraktów futures i forward, gdyż kontrakty te zamrażają kurs wymiany na określonym poziomie, zaś opcja stanowi zabezpieczenie przed niekorzystną zmiana kursu. Opcja walutowa daje inwestorowi możliwość ustalenia z instytucją finansową praktycznie dowolnego kursu walutowego dla przyszłych transakcji. Jedyną przeszkodą może okazać się wygórowana wysokość premii, której zażąda od kupującego wystawca. Wystawiający opcję ma obowiązek zagwarantować ten kurs w przypadku żądania realizacji transakcji. Taka instytucja finansowa jest zobligowana do utrzymywania w pogotowiu bazowej waluty na wypadek realizacji opcji przez nabywcę. Inną sytuacją jest rozliczenie ich w gotówce w dniu realizacji- podobnie jak w przypadku NDF o których pisałem wcześniej. Opcja może być również odsprzedana wystawcy i tylko wystawcy w dowolnym momencie życia opcji. Nie jest to jednak to samo co zawarcie transakcji przeciwnej w obrocie giełdowym, gdyż na ogół instytucje finansowe odkupują swoje opcje po bardzo niekorzystnym kursie- wykorzystują swoje pozycje monopolistów związane z brakiem jawności cen (notowane w prasie finansowej ceny opcji mają przeważnie charakter marketingowy). Opcja powinna być zaś odkupiona za jej wartość właściwą. O wartościach opcji będę szerzej pisał w dalszej części tego rozdziału.

Porównując opcje z tradycyjnymi walutowymi kontraktami terminowymi należy podkreślić, że opcje walutowe są instrumentami, które zapewniają bardziej elastyczne zabezpieczenie przed ryzykiem, dając nabywcy możliwość decydowania o terminie realizacji, cenie realizacji, wykonaniu lub niewykonaniu opcji, a także wielkości części opcji, która ma być zrealizowana, gdyż nabywca może nie wykorzystać całej kwoty kontaktu np. z powodu mniejszej niż spodziewana płatności.

Porównanie praw i obowiązków stron w kontrakcie opcyjnym

	Opcja kupna - CALL	Opcja sprzedaży - PUT
Kupno	Prawo do nabycia instrumentu finansowego po ustalonej cenie	Prawo do sprzedaży instrumentu finansowego po ustalonej
Sprzedaż (wystawienie)	Zobowiązanie do sprzedaży na żądanie posiadacza opcji instrumentu finansowego po ustalonej wcześniej cenie. Wystawca posiada instrument bazowy, na który została wystawiona opcja.	Zobowiązanie do zakupu na żądanie posiadacza opcji, instrumentu finansowemu po ustalonej wcześniej cenie. Wystawca dysponuje środkami na zakup instrumentu bazowego.

Źródło: P. Binkowski, H. Beck, Innowacje bankowe, Instrumenty terminowego rynku finansowego, Poltext, Warszawa 1998, s. 139.

Transakcje opcyjne charakteryzują się następującymi cechami:

1. Dla transakcji zawieranych na rynku pozagiełdowym wszystkie elementy kontraktu są negocjowane indywidualnie, istnieje ryzyko kredytowe kontraktu.

2. Opcje giełdowe są wystandaryzowane, gwarantem wykonania transakcji jest izba rozrachunkowa.

3. Premia jest ceną za nabycie prawa, a nie obowiązku, wykonania kontraktu, kupujący opcję nie musi wpłacać depozytu zabezpieczającego (nie musi realizować opcji).

4. Nabywca opcji ma do wyboru cztery możliwości:

1. fizyczną realizację kontraktu (kupno, sprzedaż waluty),

2. rozliczenie różniczkowe, czyli wyrównanie pozycji wobec izby rozrachunkowej,

3. sprzedaż opcji przed terminem,

4. zamknięcie kontraktu opcyjnego, czyli wygaszenie opcji przez dopuszczenie do minięcia daty wygaśnięcia,

Najczęstszymi motywami zawierania transakcji opcyjnych są:

1. Zabezpieczenie przed ryzykiem kursowym zagranicznych płatności z tytułu potencjalnych należności i zobowiązań. Przedsiębiorca, który nie ma pewności co do realizacji transakcji importowych i eksportowych wybiera kontrakt opcyjny (zabezpieczenie warunkowej ekspozycji transakcyjnej).

2. Zabezpieczenie normalnej ekspozycji transakcyjnej przy równoczesnej możliwości zysku przy korzystnych zmianach kursu.

3. Traktowanie opcji jako instrumentu handlowego dla osiągnięcia zysku z przewidywanych zmian kursów.

Cytowany powyżej D. Bennet wymienia następujące wady kontraktów opcyjnych:

• konieczność płacenia premii,

• trudności z właściwą wyceną opcji w czasie jej trwania,

• jak każda innowacja finansowa, opcja jest niechętnie akceptowana przez starszą kadrę przedsiębiorstw,

• wymaga przygotowania strategii działania; to znaczy dokonania wyboru między wygaśnięciem, realizacją, przedterminową sprzedażą.

Walutowy kontrakt futures (currency futures) jest instrumentem, w którym strony zobowiązują się do zawarcia w ustalonym terminie w przyszłości transakcji na warunkach przyjętych w kontrakcie. Strony kontraktu futures to: wystawiający kontrakt i nabywca. Wystawiający kontrakt zobowiązuje się do dostarczenia określonej w kontrakcie ilości waluty, w ustalonym terminie - jest to zajęcie pozycji krótkiej (short position). Nabywca zobowiązuje się do zapłaty za ustaloną ilość waluty po uzgodnionej cenie - jest to zajęcie pozycji długiej (long position).

Walutowe kontrakty futures są instrumentami standaryzowanymi i są przedmiotem obrotu wyłącznie na giełdach. Kontrakty te mają standardowo określoną wielkość, termin wygaśnięcia i dotyczą zwykle kilku głównych walut świata. Giełdowy obrót kontraktami futures z istoty swojej wymaga pośrednictwa maklerskiego. Kontrakt futures w odróżnieniu od opcji musi być wykonany lub rozliczony różniczkowo.

Na rynku futures rentowność transakcji określają trzy rodzaje cen:

• cena giełdowa w dniu zawarcia kontraktu (futures price),

• cena rynkowa kontraktu, która może zmieniać się w zależności od zmiennych prognoz kursowych,

• cena bieżąca kontraktu (spot price).

Warunki kontraktu futures charakteryzują trzy daty:

• miesiąc dostawy,

• dzień dostawy, czyli dzień, w którym nastąpi rozliczenie,

• ostatni dzień obrotu, jest to dzień w miesiącu dostawy, po którym nie można dokonywać obrotu kontraktem na giełdzie.

Kontrakty futures charakteryzują się następującymi cechami:

1. ceny transakcji są jednolite dla wszystkich uczestników rynku,

2. podstawą obrotu jest kontrakt lub jego wielokrotność,

3. partnerem dla uczestników rynku jest giełdowa izba rozrachunkowa, która zabezpiecza wykonanie kontraktu,

4. warunkiem zawarcia kontraktu jest wpłacenie przez strony zabezpieczenia, kaucji, które nazywają się depozytem zabezpieczającym (margin),

5. rynek transakcji futures charakteryzuje się dużą płynnością.

Można wyodrębnić następujące motywy zawierania transakcji futures:

1. kontrakty futures służą zabezpieczaniu przed ryzykiem kursowym,

2. są popularnym instrumentem gry rynkowej albo osiągnięcia zysku z wahań kursów walutowych,

3. kontrakty futures są wykorzystywane przez arbitrażystów rynków walutowych.

Metody zabezpieczania się przed ryzykiem kursowym

Finanse międzynarodowe ćwiczenia

Metody- podział I

• Przezorności

• Ograniczania ryzyka

• Podziału ryzyka

• Kompensaty ryzyka

• Przeniesienia ryzyka

• Przerzucenia ryzyka

Metoda przezorności

Polega na wyodrębnieniu przez firmę narażoną na ryzyko kursowe części środków pieniężnych i przeznaczeniu ich na stworzenie rezerwy, która umożliwi pokrycie ewentualnych strat powstałych w wyniku zrealizowania się ryzyka kursowego

Metoda ograniczania ryzyka

Polega na minimalizowaniu ryzyka kursowego poprzez takie działania np. takich jak wykorzystanie koszyków walutowych do fakturowania

Metoda podziału ryzyka

Polega na jego rozłożeniu na różne operacje podejmowane przez przedsiębiorstwo np. poprzez dywersyfikację rynków zbytu przedsiębiorstwa

Metoda kompensaty ryzyka

Polega na podejmowaniu takich przedsięwzięć, aby ewentualna strata na jednym mogła być pokryta z zyskiem z innego przedsięwzięcia

Metoda przeniesienia ryzyka

Polega na jego przesunięciu na zagranicznego partnera bez wyraźnego uzgodnienia zapłaty za przejęcie tego ryzyka np. poprzez ustalenie ceny zakupu bądź sprzedaży w walucie krajowej

Metoda przerzucenia ryzyka

Polega na jego odpłatnym transferze przez dane przedsiębiorstwo na inny podmiot, który jest gotów to ryzyko przejąć w nadziei na osiągnięcie zysku np. ubezpieczenie ryzyka w towarzystwie ubezpieczeniowym

Metody- podział II

• Zatrzymania ryzyka

• unikania ryzyka

• Redukcji ryzyka

• Transferu ryzyka

Metoda zatrzymania ryzyka

Polega na świadomym jego ponoszeniu przez przedsiębiorstwo. Im większa i bardziej zdywersyfikowana jest działalność przedsiębiorstwa tym większa jest jego zdolność do ponoszenia ewentualnych strat wynikających ze zrealizowania się ryzyka

Metoda unikania ryzyka

Polega na prowadzeniu takiej działalności, która nie wiąże się (lub wiąże się w możliwie najmniejszym stopniu) z ryzykiem kursowym. Przedsiębiorstwo stosując tę metodę może na przykład unikać prowadzenia działalności z przedsiębiorstwami z krajów o znacznych wahaniach kursów walutowych

Metoda redukcji ryzyka

Polega na podejmowaniu takich działań, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo zrealizowania się ryzyka. Przedsiębiorstwo może dążyć do utrzymywania się zamkniętych pozycji walutowych

Metoda transferu ryzyka

Polega na jego przeniesieniu przez dane przedsiębiorstwo na inny podmiot, który jest gotów to ryzyko przejąć w zamian za pewną opłatę. Ryzyko może być przeniesione np. przez:

• Ubezpieczenie

• Hedging

Możliwości zastosowania metod

Możliwości wyboru i zastosowania przez przedsiębiorstwo każdej z metod zabezpieczania się przez ryzykiem zmian kursu walutowego uzależnione jest od następujących czynników:

• Formy ryzyka kursowego (transakcyjne, przeliczeniowe)

• Wielkości danego przedsiębiorstwa

• Udziału obrotów zagranicznych w całości obrotów przedsiębiorstwa

• Efektywności rynku walutowego,

• Poziomu elastyczności operacji gospodarczych

• Kwalifikacji kadry kierowniczej w zarządzaniu finansami,

• Preferencji kadry kierowniczej odnośnie do stosowania poszczególnych metod zabezpieczania się przed ryzykiem kursowym

4.1 Spółka startuje w przetargu na wykonanie mostu. Wartość przetargu to 3 Mio EUR. Roczne przychody spółki kształtują się na poziomie 14-18 Mio PLN. Jakie kroki powinien przedsięwziąć zarząd?

4.2 Spółka jest producentem kotłów na pellet. Głównym odbiorcą jest spółka z Rumunii (sprzedaż na poziomie 500 KEUR miesięcznie) oraz spółka z Ukrainy (sprzedaż na poziomie 600 KUSD miesięcznie). Zakupy stali z huty w Czechach kształtują się na poziomie 1 Mio EUR miesięcznie. Spółka wystawia faktury z 30-dniowym terminem płatności. Sama za stal płaci po 90 dniach. Scharakteryzuj ryzyka występujące w spółce, określ pozycje z ekspozycją na ryzyko spółki oraz zaproponuj strategię zabezpieczającą.

4.3 Spółka spłaca leasing operacyjny zaciągnięty na zakup krawędziarki. Raty miesięczne to 50 KEUR. Obsługuje też kredyt inwestycyjny na budowę hali produkcyjnej. Miesięczna rata 250 KPLN. Spółka ma możliwość podpisania kontraktu na dostarczanie obudów do urządzeń przetwórstwa spożywczego na poziomie 200 KEUR miesięcznie (warunki dodatkowe: przedpłata 100%). Scharakteryzuj ryzyka występujące w spółce, określ pozycje z ekspozycją na ryzyko spółki oraz zaproponuj strategię zabezpieczającą w przypadku przyjęcia oferty.

4.4 Dyrektor został poproszony o zaprezentowanie strategii zabezpieczającej ryzyka operacyjne firmy. Spółka ma 2 zakłady produkujące biokomponenty z rzepaku. Zakład w Niemczech kupuje rzepak od pośredników ze stałą formułą cenową MATIF+15 EUR CIF zakład produkcyjny. W Polsce nie ma możliwości zakupu znaczących wolumenów surowca poza sezonem skupowym. Spółce zaproponowano podpisanie kontraktu rocznego na dostarczanie biopaliwa RME na podstawie kwotowań w Rotterdamie RME FOB Ex Dutch Mill z rynku OTC. Kwotowania te są skorelowane dodatnio z kwotowaniami rzepaku na giełdzie Matif (R² na poziomie 83%). Spółka ma zdolność kredytową na zaciągnięcie kredytu skupowego na poziomie 70% zapotrzebowania rocznego. Scharakteryzuj ryzyka występujące w spółce, określ pozycje z ekspozycją na ryzyko spółki oraz zaproponuj strategię zabezpieczającą.

4.5 Spółka startuje w przetargu na wykonanie budynku dla państwowej uczelni wyższej. Wartość przetargu to 5 Mio EUR. Roczne przychody spółki kształtują się na poziomie 150-170 Mio EUR. Jakie kroki powinien przedsięwziąć zarząd?

4.6 Spółka jest producentem wafli ryżowych. Głównym odbiorcą jest spółka ze Szwecji , która zgodziła się na fakturowanie w EUR (sprzedaż na poziomie 1 Mio EUR miesięcznie) oraz spółka z Niemiec (sprzedaż na poziomie 600 KEUR miesięcznie). Zakupy ryżu (głównie z Włoch i Grecji) kształtują się na poziomie 2 Mio EUR miesięcznie. Spółka wystawia faktury z 30-dniowym terminem płatności. Sama za ryż płaci po 90 dniach. Scharakteryzuj ryzyka występujące w spółce, określ pozycje z ekspozycją na ryzyko spółki oraz zaproponuj strategię zabezpieczającą.

4.7 Spółka spłaca leasing operacyjny zaciągnięty na zakup maszyny do produkcji obudów do kotłów. Raty miesięczne to 100 KEUR. Obsługuje też kredyt inwestycyjny zaciągnięty na przejęcie innej spółki z branży. Miesięczna rata 400 KPLN. Spółka ma możliwość podpisania kontraktu na dostarczanie obudów do urządzeń przetwórstwa spożywczego na poziomie 200 KEUR miesięcznie. Scharakteryzuj ryzyka występujące w spółce, określ pozycje z ekspozycją na ryzyko spółki oraz zaproponuj strategię zabezpieczającą w przypadku przyjęcia oferty.

4.8 Dyrektor został poproszony o zaprezentowanie strategii zabezpieczającej ryzyka operacyjne firmy. Spółka ma 2 zakłady produkcyjne. Młyn zbożowy oraz ciastkarnię. W sezonie kupuje 50 000 MT pszenicy na potrzeby zabezpieczenia własnej produkcji. W Polsce nie ma możliwości zakupu znaczących wolumenów surowca poza sezonem skupowym. Spółka ma możliwość zabezpieczenia się na giełdzie Matif za pośrednictwem brokera, z którym współpracuje od wielu lat. Spółce zaproponowano podpisanie kontraktu rocznego na dostarczanie ciastek pod brandem private lebel dla jednej z dużych sieci handlowych w Niemczech. Wartość kontraktu (denominowanego w EUR) oraz wolumen i harmonogram dostaw został ustalony na 1 rok. Spółka ma zdolność kredytową na zaciągnięcie kredytu skupowego na poziomie 70% zapotrzebowania rocznego. Scharakteryzuj ryzyka występujące w spółce, określ pozycje z ekspozycją na ryzyko spółki oraz zaproponuj strategię zabezpieczającą.

4.9 Spółka startuje w przetargu na wykonanie części autostrady. Wartość przetargu to 300 Mio EUR przy kontrakcie na 1,5 roku. Roczne przychody spółki kształtują się na poziomie 400 Mio EUR. Dotychczasowa działalność cechowała się rentownością na poziomie 5% netto. Na kontrakcie spółka spodziewa się zarobić 25% rocznie. Jakie ryzyka są związane z przystąpieniem do przetargu? Historyczne wahania kursu EUR/PLN w ciągu ostatniego 1,5 roku nie przekraczały 30%. Jakie kroki powinna przedsięwziąć spółka?

4.10 Spółka jest producentem serów. Głównym odbiorcą jest spółka z Czech, która zgodziła się na fakturowanie w CZK (sprzedaż na poziomie 25 Mio CZK miesięcznie) oraz spółka z Niemiec (sprzedaż na poziomie 1 Mio EUR miesięcznie). Zakupy mleka dokonywane są na rynku krajowym oraz na Litwie. Zakupy litewskiego mleka kształtują się na poziomie 7 Mio LTL miesięcznie. Spółka wystawia faktury z 30-dniowym terminem płatności. Sama za mleko płaci po 14 dniach. Scharakteryzuj ryzyka występujące w spółce, określ pozycje z ekspozycją na ryzyko spółki oraz zaproponuj strategię zabezpieczającą.

4.11 Spółka spłaca kredyt inwestycyjny zaciągnięty na wybudowanie magazynu wysokiego składowania. Raty miesięczne to 400 KPLN. Spółka ma możliwość podpisania kontraktu na dostarczanie liofiliatów do producenta jogurtów na poziomie 100 KEUR miesięcznie. Dodatkowo na koniec roku musi spłacić kredyt skupowy zaciągnięty na potrzeby skupu owoców w sezonie w wysokości 5 Mio PLN. Scharakteryzuj ryzyka występujące w spółce, określ pozycje z ekspozycją na ryzyko spółki oraz zaproponuj strategię zabezpieczającą w przypadku przyjęcia oferty.

4.12 Dyrektor finansowy jednej ze spółek dostał pozwolenie od zarządu do zdywersyfikowania działalności inwestycyjnej polegającej na zawieraniu kontraktów na rynku walutowym i commodity o charakterze spekulacyjnym. Prognozując aprecjację waluty krajowej zawarł 3 kontrakty miesięczne na najbliższy kwartał sprzedając zestaw kontraktów forward na 1 Mio EUR przy kursach 3,95, 3,96 i 3,97.

Zawarł też na kwartał 3 kontrakty futures sprzedaży 1 000 MT pszenicy na giełdzie Matif po cenie odpowiednio 200 EUR, 201 EUR, 203 EUR.

Proszę zaprezentować funkcję przepływów finansowych z tych kontraktów przy założeniu, że kurs EUR/PLN kształtował się na poziomach:

1. 3,95, 4,00, 4,11

2. 3,90, 3,96, 3,80

Kwotowania futures dla pszenicy kształtowały się na poziomie:

1. 210, 214, 208

2. 193, 200, 197

4.13 Dyrektor finansowy został poproszony o zaprezentowanie strategii zabezpieczającej ryzyka operacyjne firmy. Spółka ma 2 zakłady produkcyjne. Młyn zbożowy oraz ciastkarnię. W sezonie kupuje 12 000 MT pszenicy na potrzeby zabezpieczenia własnej produkcji na jeden kwartał. W Polsce nie ma możliwości zakupu znaczących wolumenów surowca poza sezonem skupowym. Spółka ma możliwość zabezpieczenia się na giełdzie Matif za pośrednictwem brokera, z którym współpracuje od wielu lat. Spółce zaproponowano podpisanie kontraktu kwartalnego na dostarczanie ciastek pod brandem private lebel dla jednej z dużych sieci handlowych w Niemczech. Wartość kontraktu (denominowanego w EUR) oraz wolumen i harmonogram dostaw został ustalony w równych dostawach miesięcznych. W momencie podpisywania kontraktu szacowane przychody to 1 Mio EUR, ale ich ostateczna wysokość zależy od cen rynkowych. Spółka ma zdolność kredytową na zaciągnięcie kredytu skupowego. Scharakteryzuj ryzyka występujące w spółce, określ pozycje z ekspozycją na ryzyko spółki oraz zaproponuj strategię zabezpieczającą.

.

Por. Chrabonszczewska E., Kalicki K., Teoria i polityka kursu walutowego, Oficyna Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa 1996.

E. Najlepszy, Zarządzanie finansami międzynarodowymi, PWE, Warszawa 2000, s. 79.

D. Bennett, Ryzyko kursowe, op.cit. s. 116.

J. Nacewski, K. Zabielski, op.cit., s. 95.

D. Bennett, Ryzyko kursowe, op.cit., s. 132.

Kurs Waluty

popyt i podaż danej waluty

spekulacje na temat zmiany kursów

oczekiwania zmian kursu w wyniku możliwości zmian działania wymienionych czynników

długookresowe tendencje gosp.:

• zmiany wydajności pracy;

• zmiany w dostępności niektórych dóbr;

• długookresowy deficyt (nadwyżka) bilansu obrotów bieżących;

• zmiany w gustach;

• postęp techniczny;

• konkurencyjność gospodarki;

• dochodowość i ryzyko inwestycyjne;

aktualny stan gospodarki:

• zmiany PKB;

• zmiany cen;

• zmiany stopy procentowej;

czynniki polityczne:

• zmiany systemowe;

• stopień stabilności politycznej;

• wydarzenia jednorazowe;

polityka ekonomiczna:

• monetarna;

• fiskalna;

• naukowa;

• handlowa;

• inne;

---