WSTĘP

Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych jest jednym z elementów transformacji społeczno-gospodarczo-ustawowej w naszym kraju. Proces ten został zapoczątkowany w roku 1990. Od 30 listopada 1990 r. rozpoczęła się prywatyzacja metodą oferty publicznej pierwszych pięciu przedsiębiorstw państwowych, tzw “pierwszej piątki”. Ministerstwo przekształceń własnościowych przeprowadziło szeroką akcję propagandową mającą zachęcić potencjalnych inwestorów - głównie drobnych - do zakupu akcji i poznania siły swoich pieniędzy. Prywatyzacja stała się bodźcem do rozwoju w Polsce rynku kapitałowego i powstania Giełdy Papierów Wartościowych, na której już w roku 1992 było notowane szesnaście spółek akcyjnych powstałych z przekształcenia przedsiębiorstw państwowych. Na koniec roku 1998 odnotowano ich ponad 180. Są to przedsiębiorstwa należące niegdyś do Skarbu Państwa, ale także zakłady ubezpieczeń jak np. WARTA oraz spółki z o. o. przekształcone w spółki S. A. np. ZASADA S. A.

Celem pracy jest próba kompleksowego przedstawienia procesów prywatyzacji, różnych jej sposobów oraz odpowiedzi na pytania w jaki sposób prywatyzacja przyczynia się do poprawy efektywności gospodarowania majątkiem narodowym?

Ponieważ prywatyzacja jest w Polsce zjawiskiem stosunkowo nowym, wydaje się celowym pokazanie, jak rozumie się ją w innych państwach a jak w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem problemu wyceny przedsiębiorstw. Problemy te zostały przedstawione na przykładzie procesu prywatyzacji Telekomunikacji Polskiej S. A.

Znalezienie odpowiedzi na postawione w założeniach pracy pytanie zostało poprzedzone próbą wyjaśnienia znaczenia prywatyzacji i rozumienia tego procesu w krajach wysoko rozwiniętych.

Praca składa się z trzech rozdziałów. Rozdział pierwszy zawiera krótką charakterystykę podstaw prawnych prywatyzacji w Polsce.

Rozdział drugi został w całości poświęcony wycenie przedsiębiorstwa. Przeprowadzanie wycen w wielu przypadkach pochłania wielkie koszty. Jest to jedną z przyczyn ograniczenia planowanych dochodów budżetu z tytułu prywatyzacji.

W rozdziale drugim, oprócz opisu podstawowych metod wyceny i ich funkcji, przedstawione zostały także prawne unormowania wyceny w Polsce i wybranych państwach zachodnich.

Rozdziały I i II zawierają głównie wiedzę teoretyczną.

Rozdział trzeci przedstawia ocenę kondycji ekonomicznej Telekomunikacji Polskiej S. A., opis procesu prywatyzacji firmy a także wnioski dotyczące jej skutków ekonomicznych. Zawiera również kilka generalnych uwag odnośnie funkcjonującego rynku kapitałowego i jego instytucji.

Metodologia została oparta na analizie: literatury przedmiotu, dokumentów wewnętrznych przedsiębiorstwa oraz syntetycznych uogólnień jak wnioskowanie indukcyjne. Podstawowymi wskaźnikami przy pomocy których dokonano oceny efektywności procesu przekształcenia były takie wskaźniki jak: stosunek ceny emisyjnej do wartości księgowej, wskaźnik rentowności aktywów (tzw. ROA), wskaźnik rentowności kapitału własnego.

Podczas pisania niniejszej pracy główny problem stanowiło dotarcie do źródeł informacji. Literatura przedmiotu jest w dalszym ciągu stosunkowo uboga. Brakuje zwartych pozycji książkowych dotyczących prywatyzacji w Polsce choć od roku 1990 dokonał się ogromny postęp w tej dziedzinie. Poradniki i rozmaite broszury kierowane są głównie dla ludzi zawodowo zajmujących się tematem prywatyzacji lub chcących zwiększyć swój kapitał poprzez inwestycje w papiery wartościowe. Natomiast brak jest pozycji o charakterze popularnonaukowym kierowanych dla szerszego kręgu czytelników. Cytowana kilkakrotnie w rozdziale pierwszym książka Emmanuela S. Sarvasa “Prywatyzacja. Klucz do lepszego rządzenia” wydana przez PWE, przybliża zagadnienia związane z opisywanym tematem, jednak większość znajdujących się w niej informacji nie przystaje do polskiej rzeczywistości. Prywatyzacja w Polsce wciąż stwarza wiele problemów o czym świadczy incydent z 1998 r. dotyczący sprzedaży “Domów Centrum”.

Większe możliwości poznania procesów prywatyzacji dają prasowe publikacje pojawiające się w gazetach i w czasopismach. Ponieważ ich rzetelność jest ograniczona wykorzystano głównie artykuły publikowane w periodyku “Rzeczypospolitej”.

Źródłem informacji wykorzystywanych podczas pisania niniejszej pracy były również akty prawne do roku 1998 publikowane w Dzienniku Ustaw oraz Monitorze Polskim. Istotną pozycją mającą ogromne znaczenie dla tej pracy było wykorzystanie w niej danych pochodzących bezpośrednio od Telekomunikacji Polskiej S. A. zawartych w Prospekcie Emisyjnym z dnia 29. 06. 1998 r.

R O Z D Z I A Ł I

PRYWATYZACJA, JEJ CELE, SPOSOBY ORAZ PRZESZKODY I BARIERY

1.1 Przesłanki prywatyzacji i motywy jej przeprowadzania.

Proces prywatyzacji rozpoczął się w Polsce w roku 1990, jednak już w połowie lat osiemdziesiątych zauważalne były pewne jej zapowiedzi. W kilku krajach socjalistycznych, między innymi w Polsce, zaczęto wprowadzać rozwiązania mające ożywić gospodarkę. Przykładem takich działań było zezwolenie na powstawanie firm prywatnych i tworzenie przez nie joint-ventures z partnerami zagranicznymi, co miało być dla firm zachodnich bodźcem do inwestowania w krajach Europy Wschodniej. Konsekwencją tego procesu, określonego terminem “urynkowienie'' było ujawnienie się, w ograniczonym zakresie, mechanizmów rynkowych.

Prywatyzacja traktowana jako jeden z głównych elementów transformacji społeczno - ustrojowej w naszym kraju, jest postrzegana w świadomości społecznej bardzo sceptycznie głównie z uwagi na rosnące bezrobocie i spadek poziomu życia. Stanowisko takie umacnia informacje o licznych nieprawidłowościach tego procesu. Istotne znaczenie ma także brak informacji na temat prywatyzacji, zwłaszcza w wypadku załóg przedsiębiorstw państwowych, które mają zostać sprywatyzowane.

Na świecie termin “prywatyzacja” jest znany od wielu lat. Wg definicji słownika “New Collegiate Dictionary” Webstera oznacza on: “czynić prywatnym, a szczególnie zmieniać kontrolę nad działalnością gospodarczą lub produkcyjną, albo też zmieniać własność ze społecznej na prywatną.”

Obecnie termin “prywatyzacja” ma szersze znaczenie.

W gospodarkach krajów wysoko rozwiniętych oznacza nowy sposób widzenia potrzeb społecznych i nowy sposób myślenia o roli rządu w ich zaspokajaniu. W praktyce powoduje to kładzenie większego nacisku na prywatne instytucje i równocześnie rzadsze odwoływanie się do administracji państwowej w kwestii zaspokajania potrzeb społecznych. Prywatyzacja oznacza podejmowanie działań ograniczających udział rządu w działalności lub we własności zasobów na rzecz sektora prywatnego.

Prywatyzacja odbywa się w różnych formach. Jest nią przede wszystkim sprzedaż lub denacjonalizacja przedsiębiorstw państwowych.

Zawieranie umów z prywatnymi firmami o budowę lub obsługę infrastruktury publicznej /na przykład ulic lub sieci wodociągowej/ także nazywa się prywatyzacją. Wg niektórych ekonomistów jest nią również zawieranie umów z instytucjami typu non - profit /działającymi nie dla zysku/ o dostawę posiłków dla ludzi starszych, nie opuszczających mieszkań, czy prowadzenie dla nich domów dziennego pobytu.

Jak widać, rozumienie prywatyzacji jest na świecie szersze, niż w naszym kraju.

Prywatyzacja ma swoich zwolenników jak i przeciwników. Do zwolenników można zaliczyć m. in. amerykańskiego autora Emanuela S. Savasa, który twierdzi, że proces ten wynika z czterech motywów.

Tablica 1

MOTYWY PRYWATYZACJI

MOTYW	CEL	UZASADNIENIE
Pragmatyczny Ideologiczny Ekonomiczny Populistyczny	Skuteczniejsze rządzenie Zmniejszenie wpływu rządu Zwiększenie udziału firm prywatnych w wydatkach publicznych Zwiększenie wpływu społeczeństwa na wybór i realizację świadczeń społ. i ograniczenie biurokracji.	Rozsądna prywatyzacja prowadzi do większej efektywności świadczeń społecznych. Rząd jest zbyt wielki, zbyt silny, nadmiernie ingerujący w życie poszczególnych ludzi i dlatego stanowi zagrożenie demokracji. Decyzje rządu są uwarunkowane politycznie, dlatego z natury są mniej godne zaufania niż rozstrzygnięcia wolnego rynku. Wydatki rządu obciążają znaczną część gospodarki, większość z nich może i powinna być skierowana do firm prywatnych. Przedsiębiorstwa i majątek stanowiący własność państwa mogłyby być lepiej wykorzystane po przesunięciu ich do sektora prywatnego. Obywatele mają wpływ na realizację należnych im świadczeń oraz możliwość wyboru firmy, która będzie je realizowała.

1.2 Sposoby prywatyzacji.

Zdaniem zwolenników doktryny liberalnej, prywatyzacja realizowana jest w czterech dziedzinach, którymi są:

odciążanie rządu,

przyjmowanie rozwiązań w minimalnym stopniu angażujących rząd,

instytucjonalizację żądania opłat za usługi od użytkowników,

tworzenie konkurencji.

Ad. a. Rząd powinien zachęcać rynek i tworzące się organizacje społeczne do dostarczania tych dóbr i usług, które dotychczas były domeną państwa. Oznacza to odciążenie rządu z działalności gospodarczej. Zmniejszanie obciążeń może odbywać się przez wycofywanie, zaniechanie działań, dostosowywanie i stopniowe zastępowanie działań rządu przez rynek i nowo powstałe organizacje. Ważnym elementem tego procesu jest denacjonalizacja przedsiębiorstw państwowych.

Ad. b. Tam, gdzie niezbędne jest trwałe zaangażowanie władzy w określoną działalność jej rola powinna być redukowana przez szersze wykorzystywanie sektora prywatnego. Oprócz tego, poszczególne przedsięwzięcia powinny być delegowane na niższe szczeble władzy, aby mogły być finansowane i administrowane z miejsc leżących bliżej ludzi, którym mają służyć.

Ad. c. Powinno się nakładać opłaty na użytkowników dóbr i usług wszędzie tam, gdzie jest to możliwe, aby rząd mógł poznać rzeczywisty koszt świadczonych usług; będzie to stymulować zainteresowanie rozwiązaniami alternatywnymi.

Ad. d. Należy umożliwić i popierać konkurencję wszędzie tam, gdzie jest ona możliwa. Powinno się przełamywać monopol rządu. Skutecznym sposobem do osiągnięcia tego celu jest rezygnacja z możliwie wielu ograniczeń prawnych.

Wymienione dziedziny działania splatają się wzajemnie i mogą występować łącznie.

Obniżanie się ilości i jakości usług powoduje, że wielu obywateli poszukuje alternatywnych sposobów ich uzyskania. W państwach zachodnich istnieje wiele instytucji gotowych do wejścia w pojawiającą się lukę i przejęcia na siebie odpowiedzialności spoczywającej dotąd na państwie.

Zwolennicy tej koncepcji twierdzą, że opłaty pobierane od użytkowników, programy rządowe wiążące bezpośrednio przedsięwzięcia z podatkami, z których mają one być finansowane, zwiększają przejrzystość planowania kosztów i umożliwiają ich zestawienie z wynikami, otwierając pole do rozwiązań alternatywnych wobec bezpośredniego świadczenia usług przez państwo.

Konkurencja stanowi klucz do osiągnięcia lepszych i tańszych usług publicznych. Zachowanie monopolistyczne, bez względu na to, czy odnosi się do państwa, czy do firmy prywatnej w równym stopniu prowadzi do pogorszenia jakości pracy.

1.3 Prywatyzacja w krajach postsocjalistycznych.

Załamanie się socjalizmu jako systemu politycznego i gospodarczego zapoczątkowało głębokie przekształcenia strukturalne w byłych krajach socjalistycznych, zmierzające do gospodarki rynkowej. Prywatyzacja jest jednym z głównych elementów tych przekształceń. W państwach Europy Środkowo - Wschodniej termin “prywatyzacja” ma jednak węższy zakres, niż w opisywanych poprzednio poglądach liberałów i odnosi się głównie do denacjonalizacji przedsiębiorstw państwowych, które stanowiły dominującą formę własności środków produkcji.

Pojęcie przedsiębiorstwa państwowego jest różnie definiowane. W Polsce traktowano w poprzednim okresie własność państwową jako ogólnonarodową, ogólnospołeczną czyli własność wszystkich obywateli danego kraju. Wg definicji Encyklopedii PWN jest to: “podstawowa jednostka organizacyjna gospodarki narodowej, służąca zaspokajaniu potrzeb społecznych, tworzona w celu osiągania efektywnych ekonomicznie wyników przez produkcję dóbr, świadczenie usług lub inną działalność; przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielną, samorządną i samofinansującą się jednostką gospodarczą posiadającą osobowość prawną”.

Nieco inne podejście przedstawia definicja zawarta w materiałach wydanych przez Bank Światowy określająca przedsiębiorstwo państwowe jako wydzieloną jednostkę organizacyjną, prawną i ekonomiczną będącą własnością państwa, które nią zarządza lub nadzoruje jej działalnością. Przedsiębiorstwo prowadzi działalność handlową, produkcyjną lub finansową, polegającą na wytwarzaniu oraz sprzedaży dóbr i usług, która stanowi główne źródło jego przychodów. Przytoczone definicje obrazują różnice w zapatrywaniach na rolę państwa. W gospodarce socjalistycznej eksponowano samodzielność przedsiębiorstwa, pomijając całkowicie istnienie państwowego nadzoru nad jego działalnością. Równocześnie podkreślano konieczność istnienia przedsiębiorstw państwowych jako podstawy gospodarki narodowej.

W krajach o gospodarce rynkowej również istnieją przedsiębiorstwa państwowe, jednak mają one o wiele mniejsze znaczenie ekonomiczne w skali globalnej. W krajach zachodnich przedsiębiorstwa państwowe wytwarzały 10% wartości dodanej, w krajach rozwijających się 10 - 20%, w krajach socjalistycznych średnio 30% (dane za lata 1982 - 1986).

Powyższy obraz potwierdzają dane dotyczące zatrudnienia: w 1985 roku w Polsce 72% zatrudnionych pracowało w przedsiębiorstwach państwowych, a w Wielkiej Brytanii 27%.

Zdaniem zwolenników doktryny liberalnej przedsiębiorstwa państwowe posiadają liczne słabości:

• nieefektywność,

• nadmierne zatrudnienie,

• niska wydajność,

• brak umiejętności kierowniczych,

• wielość i sprzeczność celów,

• ingerencje polityczne,

• niewłaściwa alokacja inwestycji,

• brak elastyczności w zdobywaniu kapitału,

• zacofanie techniczne (przestarzałe wyposażenie, technologie, produkty),

• zła jakość dóbr i usług,

• angażowanie się w działalność uboczną (na przykład ośrodki wczasowe, lecznice, drużyny sportowe),

• nadmierna integracja pionowa (koncentracja w jednym przedsiębiorstwie zbyt wielu ogniw procesu produkcyjnego),

• zanieczyszczanie środowiska,

• kradzieże i korupcja.

Ze względu na przytoczone słabości liczne przedsiębiorstwa państwowe nie mają siły ekonomicznej, są nadmiernie uzależnione od jednego dostawcy surowców i materiałów i od jednego nabywcy ich produktów. Co więcej, zdarza się, że przedsiębiorstwa państwowe są jedynym znaczniejszym producentem (np. w mieście, okolicy, regionie) i ich upadek wywołałby fatalne - ze społecznego punktu widzenia - skutki. Zdaniem liberałów środkiem zaradczym na wyżej wymienione słabości może być prywatyzacja, która prowadzi do powstania konkurencyjnego środowiska. Prywatna własność stwarza trwałe zainteresowanie powodzeniem przedsiębiorstwa, pozwala wyznaczyć mu bardziej spójne, wewnętrznie zgodne i skoncentrowane cele działania. Oczywiście firma prywatna o wyraźnych oznakach złego gospodarowania również może stać się bankrutem. Jej zasoby zostaną wówczas przejęte przez inne firmy lub jej wartość zostanie obniżona do takiego poziomu, który umożliwi sprzedaż, restrukturyzację i przekształcenie w przedsiębiorstwo dochodowe.

1.4 Cele prywatyzacji.

Każdy program prywatyzacji posiada różne cele. Mogą one być następujące:

• wzrost efektywności przedsiębiorstw i całej gospodarki,

• wzrost stopy życiowej,

• podniesienie jakości dóbr i usług oraz zwiększenie wrażliwości gospodarki na decyzje konsumentów,

• intensyfikacja wzrostu gospodarczego.

0. Wymienione wyżej cele formułowane są z pozycji państwa. Można także wyodrębnić cele prywatyzacji z punktu widzenia przedsiębiorstwa, a mianowicie:

• przyciągnięcie nowych inwestycji,

• restrukturyzowanie przedsiębiorstwa,

• wprowadzenie nowych metod zarządzania,

• wprowadzenie nowej techniki i nowych produktów,

• podniesienie efektywności, jakości, racjonalności przedsiębiorstwa,

• wejście na nowe rynki.

0. Środkami realizacji powyższych celów mogą być:

• zmniejszanie roli państwa w gospodarce,

• stworzenie efektywnego i elastycznego sektora prywatnego,

• zmniejszenie wydatków rządowych (np. niesubsydiowanie źle działających przedsiębiorstw państwowych),

• zwiększenie dochodów państwa (ze sprzedaży przedsiębiorstw i spłaconych następnie podatków),

• decentralizacja gospodarki i rozszerzenie grupy właścicieli zasobów gospodarczych,

• przyciąganie nowych inwestycji, wspieranie nowych przedsięwzięć,

• sprostanie oczekiwaniom zagranicznych kredytodawców,

• nagradzanie zwolenników politycznych i ukaranie oponentów.

1.5 Prawne podstawy prywatyzacji w Polsce.

Podstawowym aktem prawnym określającym zasady prywatyzacji polskiej gospodarki jest Ustawa z dnia 13 lipca 1990 roku o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.(aktualnie funkcjonuje Ustawa z 1996r Komercjalizacja i prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych). Ustawa ta uwzględnia w pewnym zakresie elementy koncepcji prywatyzacji ukształtowanej w krajach zachodnich. Jednak jej geneza i cele są odmienne, gdyż polska koncepcja prywatyzacji powstała w ramach kształtowania gospodarki rynkowej i służyć ma przebudowie własnościowej przedsiębiorstw państwowych. Mimo kontrowersji i dyskusji zdecydowano się na przyjęcie wielu kompromisowych rozwiązań, dzięki temu omawiana ustawa została uchwalona przez parlament znaczną większością głosów, co umożliwiło stosunkowo szybkie rozpoczęcie procesu transformacji polskiej gospodarki. Prywatyzacja przedsiębiorstwa państwowego w rozumieniu art. 1 ustawy polega na “udostępnieniu osobom trzecim akcji lub udziału w spółkach z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa, powstałych z przekształcenia przedsiębiorstwa, na udostępnieniu osobom trzecim mienia przedsiębiorstwa lub sprzedaży przedsiębiorstwa. W tym celu przedsiębiorstwo państwowe może być przekształcone w spółkę lub zlikwidowane.”

Ustawa o prywatyzacji reguluje więc: przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w spółkę (rozdział II), udostępnienie akcji osobom trzecim (rozdział III) oraz prywatyzację przedsiębiorstwa państwowego w drodze likwidacji (rozdział IV). Ustawa uznaje za obowiązujące w zakresie prywatyzacji odpowiednie przepisy kodeksu handlowego oraz Ustawy z dnia 25 września 1981 roku o przedsiębiorstwach państwowych.

Ponadto obowiązuje w tym zakresie Ustawa z dnia 13 lipca 1990 roku o utworzeniu urzędu Ministra Przekształceń Własnościowych.

Szczegółowy zakres działania Ministra Przekształceń Własnościowych reguluje rozporządzenie Rady Ministrów.

Podstawową rolę w realizowaniu koncepcji prywatyzacji odgrywa Sejm. W myśl artykułu II ustawy o prywatyzacji, “Sejm ustala corocznie podstawowe kierunki prywatyzacji i określa przeznaczenie środków uzyskanych z tego tytułu. Ustaleń tych Sejm dokonuje łącznie z uchwaleniem ustawy budżetowej.”

Kierunki prywatyzacji określane są przez Sejm w formie uchwał. Pierwsza z nich, z 9 listopada 1990 roku wymienia m. in. przedsiębiorstwa wytypowane do prywatyzacji w ramach pierwszej piątki, określa termin rozpoczęcia sprzedaży akcji i banki wytypowane do ich dystrybucji.

Rada ministrów jest powołana do wydawania aktów normatywnych oraz podejmowania uchwał w określonych sprawach dotyczących prywatyzacji. Rada Ministrów na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy o prywatyzacji określiła w drodze rozporządzenia przedsiębiorstwa państwowe o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa(aktualnie funkcjonuje Rozporządzenie Rady Ministrów z 1997r w sprawie określenia przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa).

Kolejne akty prawne wydane przez rząd to:

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 1990 roku w sprawie form zapłaty za akcje nabywane od Skarbu Państwa i Uchwała Nr a89 Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1990 roku w sprawie określenia rodzajów przedsiębiorstw państwowych, których akcje mogą nabywać producenci rolni na warunkach preferencyjnych.(obecnie funkcjonuje Rozporządzenie Rady Ministrów z 1997r w sprawie trybu nabywania akcji przez rolników).

Przy Prezesie Rady Ministrów działa Rada Przekształceń Własnościowych jako organ doradczy w sprawach prywatyzacji. Rada opiniuje projekty corocznych ustaleń dotyczących kierunków prywatyzacji, przekształcenia przedsiębiorstwa przez Prezesa Rady Ministrów, wnioski o wyrażenie przez Radę Ministrów zgody na nieodpłatne zbywanie akcji i udziałów Skarbu Państwa w spółce powstałej w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego, wnioski o zezwolenie Rady Ministrów na odstępstwo od zwykłego trybu sprzedaży akcji, projekty decyzji w sprawie przejęcia nieodpłatnie długów spółki prze Ministra Przekształceń Własnościowych za Skarb Państwa, oraz szczególnie złożone zagadnienia prywatyzacji, przedstawione przez Ministra Przekształceń Własnościowych.

Prezesa, wiceprezesa i siedmiu członków Rady powołuje Prezes Rady Ministrów po zasięgnięciu opinii właściwej komisji sejmowej.

Minister Przekształceń Własnościowych, wykonując określone ustawą zadania wydał Rozporządzenie z dnia 20 listopada 1990 roku w sprawie sposobu przeprowadzania analiz prawnych i ekonomiczno - finansowych przedsiębiorstwa spółki, ich finansowania oraz kwalifikacji wymaganych od osób dokonujących analiz i Rozporządzenie z dnia 20 listopada 1990 roku w sprawie zasad finansowania akcji Skarbu Państwa w spółkach powstałych w wyniku przekształceń przedsiębiorstw państwowych.

Kolejne akty prawne dotyczące prywatyzacji zostały ogłoszone przez Ministra Finansów:

• Zarządzenie z dnia 10 listopada 1990 roku w sprawie zasad ustalania należności za korzystanie z mienia Skarbu Państwa,

• Rozporządzenie z dnia 21 listopada 1991 roku w sprawie obowiązku składania przez jednoosobowe spółki Skarbu Państwa deklaracji o wysokości należnych odsetek od wniesionego przez Skarb Państwa kapitału oraz wzoru i terminów składania tych deklaracji.

0. Do zbioru przepisów dotyczących prywatyzacji zalicza się także:

• Ustawę z dnia 9 listopada 1990 roku o rozszerzeniu działania ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych,

• Ustawę z dnia 19 lipca 1991 roku o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa,

• Ustawę z dnia 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw.

Stan prawny w dziedzinie prywatyzacji trudno uznać za trwały - można założyć, że będą w nim zachodziły zmiany, odzwierciedlające nowe koncepcje prywatyzacyjne (np. Program Powszechnej Prywatyzacji czy wspomnianą wcześniej kwestię reprywatyzacji).

1.6 Przyjęte w Polsce metody prywatyzacji.

W krajach zachodnich stosuje się, w zależności od potrzeb, różne metody prywatyzacji. Niektóre z nich obrazuje tabela.

Tablica 2

METODY I FORMY PRYWATYZACJI PRZEDSIĘBIORSTW PAŃSTWOWYCH W PAŃSTWACH ZACHODNICH

REZYGNACJA Z WŁASNOŚCI 1. Sprzedaż: Pojedynczemu nabywcy (na aukcji, zamkniętym przetargu lub w drodze negocjacji), Społeczeństwu (przez sprzedaż akcji), Kierownictwu przedsiębiorstwa lub pracownikom, Użytkownikom lub konsumentom. 2. Bezpłatne przekazanie: Pracownikom lub/i ich funduszom emerytalnym, Użytkownikom lub konsumentom, Społeczeństwu, Pierwotnemu właścicielowi (reprywatyzacja). II. POWIERZENIE Na podstawie umowy, Na podstawie koncesji lub leasingu Publiczna posiadłość (koncesja), Publiczny majątek (leasing) Przez dotację, Przez kupony, Przez mandat. III. ZASTĄPIENIE 1. Przez nie korzystanie z własności, 2. Przez wycofanie się, 3. Przez deregulację.

W dwóch pierwszych przypadkach (rezygnacja z własności i powierzenia) państwo jest aktywne, w trzecim (zastąpienie) - z reguły bierne.

Przebieg procesu prywatyzacji w Polsce wykazuje jednak, że opieranie się jedynie na doświadczeniach państw zachodnich jest niemożliwe. Wpływ na to mają różnice skali własności znacjonalizowanej, jak też odmienność wielu warunków. W Polsce przyjęto więc następujące metody prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych:

Prywatyzacja kapitałowa

• przekształcenie przedsiębiorstwa w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, a następnie sprzedaż udziałów drogą publicznej emisji akcji (oferta publiczna) lub wybranemu oferentowi (tzw. inwestorowi strategicznemu),

• metoda ta została zastosowana przy prywatyzacji pierwszej “5”.

Prywatyzacja likwidacyjna

• likwidacja przedsiębiorstwa w celu odpłatnego przejęcia własności jego majątku przez załogę lub partnerów z zewnątrz.

Prywatyzacja założycielska

• zakładanie nowych przedsiębiorstw prywatnych.

Prywatyzacja przez tworzenie joint - ventures z partnerami zagranicznymi

• tworzenie nowych przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym i wnoszenie do nich majątku przedsiębiorstw państwowych w postaci aparatu rzeczowego.

Oprócz wymienionych, powstały także projekty innych metod, jednak dotychczas nie zastosowano ich w praktyce, a mianowicie:

1. Prywatyzacja powszechna (akcjonariat obywatelski)

• nieodpłatne przekazaprzedsięci udziałów wybranych przedsiębiorstw wszystkim dorosłym obywatelom,

• koncepcja ta stanowi podstawę Programu Powszechnej Prywatyzacji.

2. Prywatyzacja oparta na kredycie niemonetarnym.

3. Prywatyzacja przez zamianę zadłużenia zagranicznego na udziały wierzycieli w polskich przedsiębiorstwach.

Omawiając metody prywatyzacji w Polsce należy zaznaczyć, że zbyt szybkie przeprowadzenie tego procesu może doprowadzić do chaosu. W tym miejscu warto odwołać się do przykładu dwóch państw wysoko rozwiniętych: Japonii i Francji.

Japończycy zaczęli prywatyzację od przypadków budzących najmniej kontrowersji i trwała ona przez wiele lat. Proces prywatyzacji przebiegał w sposób maksymalnie jawny, czego nie da się powiedzieć o prywatyzacji w Polsce. Japończycy osiągnęli cel: sprywatyzowane przedsiębiorstwa działają elastycznie, nastąpił wzrost ich konkurencyjności (jednak konkurencja ta nie może być niszcząca). Prywatyzacja została wsparta procesami demonopolizacji i deregulacji gospodarki (choć do dzisiaj gospodarka japońska jest w pewnym stopniu regulowana przez państwo).

We Francji prywatyzację rozpoczęto w roku 1986. W ciągu 5 lat sprywatyzowano jedynie 66 przedsiębiorstw. Równie wolno proces ten przebiega w Wielkiej Brytanii, gdzie przedsiębiorstwa najpierw zostały poddane procesowi restrukturyzacji w celu podniesienia ich wartości, a dopiero potem były prywatyzowane.

Na tym tle widać, że prywatyzacja w Polsce przebiega w wyjątkowym tempie. Do końca 1991 r., czyli w ciągu kilkunastu miesięcy od jej rozpoczęcia zlikwidowano prawie 800 przedsiębiorstw, w chwili obecnej około 200 firm jest notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych, doprowadzono także do kilku transakcji z dużymi inwestorami zagranicznymi, a parę mniejszych zakładów sprzedano inwestorom krajowym. Niestety tak duże tempo oznacza zarazem chaos i brak kontroli.

1.7 Przeszkody i bariery prywatyzacji.

Realizacja procesu prywatyzacji w Polsce napotyka wiele przeszkód. Część z nich związana jest ze stanem świadomości społecznej. Informacje o nieprawidłowościach podczas przeprowadzania prywatyzacji, dezinformacja i brak jasnych kryteriów powodują, że proces ten jest często utożsamiany z marnotrawieniem majątku narodowego i pozbawianiem ludzi miejsc pracy. Jeszcze większe emocje wzbudza reprywatyzacja i sprzedaż przedsiębiorstw inwestorom zagranicznym.

Na podstawie blisko trzyletnich doświadczeń polskiej prywatyzacji można dojść do wniosku, że głównymi barierami tego procesu w naszym kraju (a także w pozostałych państwach Europy Wschodniej) są kwestie:

• własności,

• wartości,

• sprzedaży.

Własność:

0. Zdarzają się sytuacje, w których trudno ustalić kto jest właścicielem danego majątku. Częste reorganizacje, połączenia, podziały i restrukturyzacje przedsiębiorstw państwowych oraz wynikające stąd zmiany właścicieli poszczególnych składników majątku, czasami niedokładnie rejestrowane powodują, że obecnie trudno dokładnie ustalić, kto jest właścicielem czego i co może być prywatyzowane. Z problemem tym związana jest także kwestia reprywatyzacji. Prywatna własność była likwidowana przez państwo w różny sposób poczynając od przejęcia i wyrzucenia właścicieli, do wydawania dekretów i ustaw, a w niektórych przypadkach do symbolicznego odszkodowania. Zwrot własności pierwotnym właścicielom jest jedną z głównych zasad prywatyzacji w byłej Czechosłowacji i NRD. Z kolei reprywatyzacja w zasadzie jest niemożliwa na terenach byłego Związku Radzieckiego, gdzie proces wywłaszczenia został przeprowadzony przed II wojną światową, właściciele zostali zlikwidowani lub przesiedleni, a dokumentacja jest śladowa bądź nie ma jej wcale. W wielu przypadkach bardziej racjonalne i szybsze może okazać się przeprowadzenie najpierw prywatyzacji, a następnie spłacenie byłych właścicieli, niż reprywatyzowanie (szukanie poszkodowanych, sprawdzanie zasadności ich roszczeń). Biorąc pod uwagę niedobory budżetowe w krajach postsocjalistycznych rekompensata roszczeń nie może nastąpić w formie gotówkowej. Reprywatyzacja jest sprawą kontrowersyjną, zwłaszcza gdy istniejące przed nacjonalizacją struktury społeczne charakteryzowała rażąca nierówność. Reprywatyzacja w takiej sytuacji nie może cieszyć się społecznym poparciem, podobnie jak reprywatyzacja na rzecz kościoła, cudzoziemców lub właścicieli wielkich fabryk.

Wartość:

0. Określenie wartości przedsiębiorstw państwowych może być przedsięwzięciem bardzo trudnym a niekiedy wręcz beznadziejnym. Mnogość subsydiów, zniżek, preferencji, itd., brak sprawozdań rachunkowych, które mogłyby zostać zaaprobowane w gospodarce rynkowej, sprawia, że wycena jest arbitralna. Niemniej jednak zachodnie firmy consultingowe, zajmujące się ustalaniem wartości rynkowej przedsiębiorstw robią w Europie Wschodniej znakomite interesy. Istnieją obawy, że firmy te nie doszacowują wartości przedsiębiorstwa, aby kupić je za niższą cenę, a ponad to, że usługi mogą świadczyć konsultanci niedostatecznie kompetentni. Problemowi wyceny wartości przedsiębiorstw został poświęcony drugi rozdział niniejszej pracy.

Sprzedaż:

W procesie prywatyzacyjnym w krajach postsocjalistycznych poważnym problemem są nabywcy nie dysponujący wystarczającymi zasobami pieniężnymi. W tej sytuacji właściwą drogą prywatyzacji wydawał się być polski projekt Narodowych Funduszy Inwestycyjnych zawarty w Programie Powszechnej Prywatyzacji. Akcje wytypowanych do programu przedsiębiorstw zostały przydzielone tym właśnie funduszom, będących odpowiednikami funduszy inwestycyjnych typu amerykańskiego. Fundusze sprawowały kontrolę nad przedsiębiorstwami. Rozwiązanie to miało zapewnić nadzór właścicielski nad wytypowanymi do programu przedsiębiorstwami. Każdy z dorosłych Polaków otrzymał tzw. świadectwa udziałowe. Jednak program był nieudany z uwagi na to, iż wartości przedsiębiorstw były sztucznie zawyżone i nie odpowiadały rzeczywistości, co zresztą zweryfikowały ceny akcji na giełdzie.

* * *

Liczne niejasności pojawiają się przy okazji omawiania zasad wyceny prywatyzowanych przedsiębiorstw. W procesie prywatyzowania pierwszej piątki widoczne było dążenie Ministerstwa Przekształceń Własnościowych do sukcesu przez trafną wycenę która byłaby akceptowana przez inwestorów. Z tego powodu w 1990 roku zaangażowano poważne zasoby finansowe w przygotowanie i przeprowadzenie prywatyzacji. Skorzystano z usług zagranicznych firm doradczych, co pochłonęło znaczną część wpływów z prywatyzacji. Po czasie okazało się, że akcje zostały zweryfikowane prze rynek a wyceny nie odpowiadają rzeczywistej wartości przedsiębiorstw.

W chwili obecnej prywatyzacja dąży ku końcowi i ważniejszym problemem będzie utrzymanie się sprywatyzowanych spółek w momencie wejścia spółek zagranicznych o znacznie większym kapitale, tak jak np.: zachodnich firm telekomunikacyjnych lub ubezpieczeniowych.

ROZDZIAŁ II

WYCENA PRZEDSIĘBIORSTW JAKO DECYDUJĄCE OGNIWO PROCESU PRYWATYZACJI.

2.1 Podstawy wyceny przedsiębiorstw.

Problematyka wyceny przedsiębiorstw budzi wiele kontrowersji. Ich źródła tkwią w stosowaniu różnych metod wyceny, błędach popełnianych przez rzeczoznawców, jak i w nieznajomości zagadnienia i jego złożoności.

Przedsiębiorstwa są wyodrębnionymi pod względem prawnym, ekonomicznym i organizacyjnym podmiotami gospodarczymi, nastawionymi w swoim działaniu na wytwarzanie produktów i / lub świadczenie usług w celu osiągnięcia zamierzonych wyników finansowych. Nieodłącznym atrybutem przedsiębiorstwa jest jego majątek, tworzony przez:

substancję materialną - majątek trwały i obrotowy,

elementy niematerialne, związane z organizacją i wykorzystaniem substancji materialnej. Do takich elementów zaliczamy: jakość kadr, patenty, znaki firmowe i handlowe, umowy rynkowe, koncesje itp.

W warunkach gospodarki rynkowej przedsiębiorstwa, podobnie jak inne dobra znajdujące się na rynku mogą być przedmiotem operacji handlowych, tj. kupna - sprzedaży, dzierżawy i zastawu, a także specyficznych dla rynku przedsiębiorstw operacji podziału i fuzji. Następstwem tego jest konieczność wykorzystywania w rachunkach ekonomicznych wartości przedsiębiorstwa. Nie chodzi przy tym o wartość przedsiębiorstwa “samą w sobie”, ale o wartość przypisywaną mu przez poszczególne podmioty transakcji, na przykład inwestora lub sprzedającego. Specyfika rynku przedsiębiorstw, a mianowicie niepowtarzalny charakter niektórych dóbr rynkowych i transakcji handlowych sprawia, że wyznaczanie wartości rynkowej podmiotów gospodarczych nie jest jednoznaczne. Wycena najczęściej nie odbywa się na rynku lecz w toku indywidualnie przeprowadzanego rachunku kalkulacyjnego. Wycena przedsiębiorstw przez rynek dotyczy jedynie firm notowanych na giełdzie i jest to tak zwany rynek wtórny. W wypadku wchodzenia z akcjami na giełdę (rynek pierwotny) wycena przeprowadzana jest przez rzeczoznawców.

Proces prywatyzacji gospodarki musi być poprzedzony wyceną poszczególnych podmiotów, która jest niezbędna do ustalenia:

• ceny emisyjnej akcji,

• ceny kupna - sprzedaży przedsiębiorstwa lub jego części oraz związanych z tym rat spłaty,

• czynszu za dzierżawę mienia.

0. Konieczność wyceny pojawia się także przy okazji:

• wniesienia całego przedsiębiorstwa lub jego części jako aportu do kapitału zakładowego spółki,

• fuzji z innymi podmiotami gospodarczymi,

• przekazania i zwrotu przedsiębiorstwa lub jego części w ramach umowy dzierżawy i zastawu,

• wystąpienia lub wyłączenia udziałowców z przedsiębiorstwa zorganizowanego w formie spółki,

• umorzenia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcji w spółce akcyjnej,

• wywłaszczenia przedsiębiorstwa lub jego części,

• ubezpieczenia przedsiębiorstwa,

• analiz w zakresie zmian strukturalnych, związanych z reorganizacją, naprawą bądź upadłością przedsiębiorstwa,

• kontroli wewnętrznej wartości kapitału zaangażowanego przez właścicieli w firmie,

• prezentacji w bilansie rocznym udziałów w spółkach,

• pomiaru podatków majątkowych i opłat skarbowych, których podstawą jest wartość przedsiębiorstwa (np. podatek od otrzymanych w spadku lub w formie darowizny udziałów w spółce).

Wycena przedsiębiorstwa pełni trzy podstawowe funkcje:

funkcja doradcza:

istotą funkcji doradczej jest przygotowanie niezbędnych do podjęcia określonej decyzji informacji o wartości przedsiębiorstwa lub jego części. Do takich informacji zaliczają się przede wszystkim wielkości, które pozwalają ocenić propozycje cenowe kontrahenta, a także określają możliwości ewentualnych własnych ustępstw w negocjacjach. Charakter tych granic i ich podstawy są zróżnicowane w zależności od problemu. Możemy np. wyróżnić:

• dolną granicę ceny sprzedaży przedsiębiorstwa, która najczęściej jest wyznaczana przez jego wartość likwidacyjną,

• górną granicę ceny nabycia przedsiębiorstwa, określaną przez jego wartość odtworzeniową,

• minimalną wartość udziału w kapitale zakładowym, opartą z reguły na wartości księgowej aktywów.

Wielkości te są utajniane przez strony negocjacji, gdyż wpływają na zachowania podmiotu.

funkcja argumentacyjna

0. funkcja argumentacyjna ma na celu przygotowanie informacji, które przekonają kontrahenta do przedstawionego mu stanowiska, a zatem umożliwiają osiągnięcie sukcesu w negocjacjach.

0. Argumentacja może wynikać z różnych źródeł. Np. ze strony nabywców polskich przedsiębiorstw budowlanych, jako argument wspierający tezę o niskiej wartości tych firm, przedstawiony został przypadek sprzedaży “Exbudu”, którego cena w momencie emisji akcji została określona na poziomie 68,7% wartości księgowej aktywów netto.

funkcja mediacyjna

wycena w tym aspekcie ma na celu znalezienie takiej wartości, która będzie mogła być zaakceptowana przez wszystkich uczestników transakcji.

Punkty sporne tkwią najczęściej w ocenie:

• przydatności majątku,

• realności wierzytelności,

• sytuacji rynkowej,

• rentowności sprzedaży,

• niezbędności nakładów inwestycyjnych,

• okresu zdolności do generowania korzyści finansowych.

Po poznaniu źródeł konfliktów może następować ich eliminacja przez szukanie kompromisów.

Wycena przedsiębiorstw zależy od wielu czynników, do najistotniejszych zaliczyć można:

cel i funkcje wyceny,

podmiot, którego punkt widzenia jest przyjmowany podczas wyceny,

sytuację ekonomiczną wycenianego przedsiębiorstwa,

sytuację społeczno - gospodarczą w regionie, w którym funkcjonuje wyceniana firma.

Czynniki te mają wpływ na wybór metody wyceny.

2.2 Metody wyceny przedsiębiorstw.

Jedną z najważniejszych metod jest wycena dochodowa, określająca wartość przedsiębiorstwa na podstawie przyszłych dochodów inwestorów. Jest to forma rachunku kalkulacyjnego, który pozwala oszacować wartość przyszłych dochodów finansowych. W metodzie wartość jest określana przez wartość gotówkową przyszłych dochodów inwestorów, które mogą oni uzyskać przez fakt posiadania tytułu dochodu. Mogą one pochodzić nie tylko od posiadanych przedsiębiorstw, ale również od podmiotów trzecich. Do dochodów pochodzących z przedsiębiorstw zalicza się dywidendy oraz salda powiązań kapitałowych właścicieli z poszczególnymi podmiotami gospodarczymi. Tworzą je wkłady kapitału zakładowego, dopłaty, pożyczki, zwroty wniesionego kapitału, dochody z likwidacji itp.

Przykładem dochodów uzyskiwanych od podmiotów trzecich mogą być efekty synergiczne, wpłaty ze sprzedaży prawa pierwokupu akcji itp. Ogólna formuła wartości, bazującej na dochodach właścicieli, przedstawia się następująco:

W^D =∑ⁿ_{t = o} D_Dt •q_t ± ∑ⁿ_{t = o}(W_Pt - W_Wt)q ± ∑ⁿ_{t = o}D_It •q_t

Gdzie:

W^D - wartość dochodowa wycenianego przedsiębiorstwa,

W_P - wpływy kapitałowe o charakterze zwrotów na rzecz inwestorów,

W_W - wydatki kapitałowe inwestorów na rzecz przedsiębiorstwa,

D_D - dywidendy,

D_I - inne dochody inwestorów związane z posiadaniem przedsiębiorstwa,

q - współczynnik dyskonta,

t - lata.

• Druga, podstawowa metoda wyceny przedsiębiorstw to wycena majątkowa. Jest to najstarsza koncepcja wyceny, które za podstawę określenia wartości przyjmuje majątek. Dlatego wartość przedsiębiorstw, będąca wynikiem tej wyceny jest nazywana wartością majątkową. “Określa ona wielkość środków finansowych, które należałoby wydatkować aby odtworzyć w danym momencie czasu niezbędny do dalszego funkcjonowania majątek poszczególnych przedsiębiorstw.”

Słabością wyceny wg wartości majątkowej jest jej zorientowanie na nakłady związane z odtworzeniem majątku, przez co nie uwzględnia ona możliwych do uzyskania, dzięki temu majątkowi, korzyści. Negatywne cechy wartości majątkowej decydują o tym, że jest ona uznawana za nie nadającą się do ustalania wyłącznie na jej podstawie wartości przedsiębiorstw.

Podejście dochodowe jest rozwiązaniem właściwie odzwierciedlającym istotę wartości przedsiębiorstwa. Jednak konieczność prognozowania składników wartości dochodowej, zwłaszcza w niestabilnych warunkach gospodarowania, zwiększa w sposób istotny możliwości spekulacji. Stąd często dochodzi do sytuacji, kiedy wyniki wyceny wg zdolności do kreowania w przyszłości dochodów, bez wiarygodnej kontroli nie nadają się do wykorzystania. Słabości metod dochodowych, a jednocześnie niezbędność uwzględniania przy wycenie przedsiębiorstw ich reputacji przyczyniły się do powstania idei, że wartość przedsiębiorstwa stanowi funkcję wartości majątkowej i dochodowej, wyrażającej zdolność do kreowania zysków. Stało się to przesłanką powstania mieszanych metod wyceny przedsiębiorstw.

Czynniki charakterystyczne dla współczesnej gospodarki polskiej (inflacja, recesja, luki w infrastrukturze finansowej) sprawiają, że właśnie metody mieszane powinny odgrywać wiodącą rolę w wycenach rodzimych przedsiębiorstw.

Osobnym problemem są metody wyceny przedsiębiorstw nierentownych, tj. takich, których rentowność kapitału jest mniejsza od jego rynkowego oprocentowania. Ta grupa przedsiębiorstw, która w polskich warunkach jest bardzo liczna, nie jest jednorodna. Zaliczamy do niej zarówno przedsiębiorstwa, które mają negatywne wyniki finansowe, jak i przedsiębiorstwa przynoszące zyski, których rentowność kapitału nie przekracza rynkowej granicy efektywności. Stan ten może mieć charakter stały lub przejściowy. Na tej podstawie można wyodrębnić cztery grupy przedsiębiorstw nierentownych:

przedsiębiorstwa o trwałej stracie finansowej,

przedsiębiorstwa o przejściowej stracie finansowej,

przedsiębiorstwa o trwałej rentowności poniżej granicy efektywności,

przedsiębiorstwa o przejściowej rentowności poniżej granicy efektywności.

W literaturze przedmiotu dominuje pogląd, że przedsiębiorstwa przynoszące trwałą stratę powinny być zlikwidowane, a więc wycena może się odbywać jedynie wg wartości likwidacyjnej.

2.3 Prawne unormowania wyceny przedsiębiorstw w Polsce i wybranych krajach zachodnich.

Wycena przedsiębiorstw, z uwagi na swoje znaczenie jest regulowana przez prawo. Zakres regulacji w poszczególnych krajach jest zróżnicowany.

Przede wszystkim normowana jest wycena bilansowa udziałów podmiotów gospodarczych w spółkach kapitałowych, gdyż obrazuje ona wartość tych udziałów w bilansie rocznym. Jako składnik majątku udziały, przez swoją wartość bilansową wpływają na poziom wyników ekonomicznych, a w konsekwencji na wielkość podatku dochodowego.

W Polsce wycena bilansowa udziałów w spółkach kapitałowych jest regulowana rozporządzeniem Ministra Finansów z 15 stycznia 1991 roku, w sprawie zasad prowadzenia rachunkowości. Paragraf 23, ust. 2 tego rozporządzenia stanowi, że wycena bilansowa udziałów w spółkach handlowych odbywa się wg rzeczywistej ceny nabycia. Wyjątek stanowią akcje, których bieżące kursy giełdowe sprzedaży są niższe od cen nabycia. Wówczas, zgodnie z zasadą ostrożnej wyceny, za podstawę ustalania wartości finansowej przyjmuje się notowanie giełdowe.

Regulacja prawna obejmuje nie tylko wycenę bilansową udziałów. Najszerszy zakres unormowań prawnych występuje w RFN, Austrii i Szwajcarii. Państwa te generalnie uregulowały wycenę przedsiębiorstw na potrzeby podatkowe. Przyjęto, że podstawą wymiaru podatków jest wartość rynkowa wynikająca z kursów giełdowych lub, jeśli przedsiębiorstwa nie są notowane na giełdzie, wyznaczana na podstawie wartości majątku i uzyskiwanych wyników finansowych.

Podobny model został przyjęty w naszym kraju. Rozporządzenie Ministra Przekształceń Własnościowych z 20 listopada 1990 roku w sprawie przeprowadzania analiz prawnych i ekonomiczno - finansowych przedsiębiorstwa spółki, ich finansowania oraz kwalifikacji wymaganych od osób dokonujących analiz określa, iż wycenę spółek należy przeprowadzać “...przy użyciu co najmniej dwóch metod wyceny, a w szczególności spośród następujących:

na podstawie zdyskontowanych przyszłych strumieni pieniężnych,

wg wartości odtworzeniowej,

wg wartości aktywów netto,

wg rynkowej wartości likwidacyjnej,

przy zastosowaniu mnożnika zysku.”

Unormowanie to nie ma jednak wielkiego wpływu na ograniczenie swobody rzeczoznawców, ponieważ wskazane spektrum metod:

- odnosi się jedynie do przedsiębiorstw państwowych,

- ma charakter fakultatywny,

• jest bardzo szerokie.

0. 2.4 Metoda zdyskontowanego strumienia gotówki

0. ( discounted cash flow method - DCF)

0. Metoda zdyskontowanego strumienia gotówki opiera się na założeniu, że skala korzyści finansowych, jakie właścicielom przyniesie wyceniane przedsiębiorstwo, może być określona jako suma dwóch podstawowych wartości, a mianowicie:

• zaktualizowanej wartości przepływów gotówki (cash flow) z działalności firmy w założonym okresie w przyszłości,

• zaktualizowanej wartości rezydualnej (residual value), czyli najogólniej mówiąc wartości przedsiębiorstwa na koniec momentu projekcji cash flow.

0. Aktualizacja omawianych wartości polega na ich dyskontowaniu przy zastosowaniu założonej stopu dyskontowej. Wartość przedsiębiorstwa obliczana jest w ramach tej metody według wzoru:

0. CF₁ CF₂ CF₃ CF_t RV

0. P = + + + +

0. 1 + r (1 + r)² (1 + r)³ ..... (1 + r)^t (1 + r)^t

0. gdzie:

0. P - wartość przedsiębiorstwa,

0. CF₁ - wartość przepływu gotówki z działalności przedsiębiorstwa w pierwszym roku od momentu wyceny (cash flow),

0. t - długość okresu projekcji,

0. r - stopa dyskontowa,

0. RV - wielkość rezydualna.

0. W najczęściej stosowanych wersjach metoda ta wyznacza łączną wartość kapitału własnego oraz pasywów obcych firmy w momencie wyceny. Dla określenia wartości kapitału znajdującego się w posiadaniu właściciela długi ciążące na przedsiębiorstwie w momencie transakcji odejmuje się od wielkości obliczonej przy zastosowaniu powyższego wzoru. Niekiedy jednak formuła obliczania cash flow skonstruowana jest w sposób, który umożliwia poprzez dyskontowanie obliczenie wartości kapitału własnego bez konieczności odejmowania długów.

0. W przypadku, gdy w przedsiębiorstwie występują składniki majątkowe, które nie przyczyniają się do zwiększenia przypływów gotówki z działalności (np. zbędne aktywa), a więc które mogą być sprzedane bez szkody w postaci zmniejszenia się omawianego strumienia przypływów, ich wartość podwyższa wartość przedsiębiorstwa obliczoną na podstawie dyskontowania cash flow.

0. Dla praktycznego wykorzystania metody DCF niezbędne jest określenie:

• wielkości przypływu gotówki do firmy w kolejnych latach założonego okresu w przyszłości,

• okresu, na który dokonywany jest szacunek,

• stopy dyskontowej,

• wartości rezydualnej.

0. W zależności od wersji metody DCF strumienie przepływu gotówki do przedsiębiorstwa, na podstawie których określana jest wartość firmy, szacowane mogą być w różny sposób. Jedna z najczęściej stosowanych formuł pozwala na obliczenie ich wg następującego wzoru:

0. CF = S - KS + A - P - Δ KO - NI

0. gdzie:

0. CF - cash flow - przypływ gotówki w analizowanym okresie,

0. S - sprzedaż,

0. KS - koszty wyrobów sprzedanych (bez uwzględnienia odsetek za kredyty, ale z uwzględnieniem amortyzacji),

0. A - amortyzacja, a szerzej wszystkie elementy kosztów z założenia nie powodujące wypływu gotówki,

0. P - podatki naliczane od zysku,

0. Δ KO - przyrost tzw. operacyjnego kapitału obrotowego,

0. NI - nakłady inwestycyjne na środki trwałe.

0. Dla zastosowania omawianej metody niezbędne jest sporządzenie prognozy kształtowania się strumieni cash flow w kolejnych latach analizowanego okresu w przyszłości. W praktyce jest to przedsięwzięcie z natury rzeczy pracochłonne i przeprowadzane w warunkach wielu niewiadomych. Podstawą obliczeń są m.in.:

• analiza działalności firmy w okresie przeszłym (np. występujące wówczas relacje pomiędzy nakładami a wynikami, historyczny rozwój firmy, jej dochody itd.),

• plany przedsiębiorstwa,

• ocena warunków na rynku wraz z przewidywanymi trendami dotyczącymi wzrostu sprzedaży, kształtowania się cen, pozycji firmy na rynku, zyskowności itd.,

• przewidywane wydatki na powiększenie środków trwałych i obrotowych.

0. 2.5. Wycena według wartości kosztów odtworzenia

0. (reproduction value, replacement value)

0. Przez wartość odtworzeniową rozumie się wartość obliczoną jako koszt odtworzenia majątku firmy w skali, przy uwzględnieniu stopnia zużycia składników majątkowych. Wartość ta w procesie wyceny firmy ma znaczenie przede wszystkim informacyjne, gdyż rzadko można zakładać, że nabywca kupując firmę zapłaci sprzedawcy równowartość wszystkich używanych aktywów.

0. W niektórych jednak przypadkach wartość odtworzeniowa rozumiana jest w inny sposób. Dzieje się tak np. wówczas, gdy nowy właściciel będzie musiał ponieść duże nakłady na odnowienie aktywów materialnych (np. konieczność wprowadzenia wielu usprawnień technicznych oraz zupełnie nowej generacji parku maszynowego). Rozważyć można wtedy alternatywę poniesienia wydatków na zakup i modernizację istniejącego przedsiębiorstwa bądź też wybudowania od podstaw nowej fabryki o identycznych możliwościach produkcyjnych, jakie osiągnięto by po modernizacji w przedsiębiorstwie stanowiącym przedmiot transakcji. Alternatywa ta na ogół rozpatrywana jest jedynie teoretycznie dla przeprowadzenia kalkulacji niezbędnej do obliczenia wartości odtworzeniowej firmy.

0. 2.6. Wycena według wartości księgowej ( book value)

0. W tradycyjnym ujęciu księgową wartość firmy określa się jako sumę wartości środków trwałych netto oraz środków obrotowych finansowych ze środków własnych przedsiębiorstwa według aktualnych zapisów w księgach handlowych (bilansie przedsiębiorstwa). Innymi słowy, wartość księgową obliczyć można poprzez odjęcie od określonej na podstawie bilansu księgowej wartości aktywów firmy, wartości jej pasywów obcych, a więc zaciągniętych kredytów oraz różnego rodzaju zobowiązań. Ze względu na obowiązującą przy tej technice zasadę uznawania za podstawę wyceny zapisów księgowych, uzyskuje się prostotę i jednoznaczność interpretacyjną. Ewentualne problemy są na ogół stosunkowo łatwe do rozwiązania.

0. Prostocie procedury określania wartości księgowej towarzyszy jednak szereg wad, które w poważnym stopniu ograniczają znaczenie dokonanego w ten sposób szacunku. Główne z tych wad to:

• rozbieżność pomiędzy rynkową ceną składników majątkowych a ich wartością księgową,

• nie uwzględnianie niektórych wartości niematerialnych, takich jak znak firmowy, pozycja na rynku, oryginalny system organizacji i zarządzania itp.,

• pomijanie problematyki efektywności wykorzystania majątku.

0. Tak więc, wartość księgowa rzadko w prawidłowy sposób wyznacza wartość przedsiębiorstwa. Stosuje ją się niekiedy jako metodę szacunku w przypadkach, gdy przedsiębiorstwo nie jest notowane na giełdzie oraz przynosi małe dochody bądź straty. Niemniej jednak wartość księgowa, jako kategoria stosunkowo prosta do jednoznacznego określenia, stanowi często dla analityków punkt wyjścia analizy wartości firmy.

0. 2.7. Wycena według wartości likwidacyjnej (liquidation value)

0. Wartość likwidacyjną określić można jako sumę gotówki, jaką właściciel przedsiębiorstwa otrzyma w przypadku jego likwidacji i sprzedaży aktywów materialnych oraz zbywalnych aktywów niematerialnych (np. znaku firmy, patentów) po uiszczeniu wszelkiego rodzaju zobowiązań przedsiębiorstwa oraz kosztów likwidacji. Wartość likwidacyjną szacować można w dwojaki sposób, przyjmując założenie, że:

• sprzedaż aktywów odbywa się bez konieczności ich natychmiastowego zbycia, w miarę ograniczania skali działania przedsiębiorstwa (orderly liquidation),

• sprzedaż aktywów odbywa się w trybie natychmiastowym (fire sale).

W tym drugim przypadku, ze względu na wymóg bezzwłocznej sprzedaży należy zakładać, że kwoty otrzymane za niektóre elementy majątku będą niższe, niż wynikałoby to z ich wartości księgowej bądź urealnionej.

Określenie wartości likwidacyjnej jest istotne, gdyż traktuje się ją czasem jako najniższą, jaką może zażądać właściciel firmy, nawet wówczas, kiedy inne z zastosowanych metod wyceny wyznacza ją na niższym poziomie.

2.8. Wady i zalety metod bazujących na wartości składników majątkowych

Metody wyceny przedsiębiorstwa bazujące na wartości składników majątkowych abstrahują od efektywności wykorzystania środków znajdujących się w posiadaniu firmy. Wychodzi się przy tym z założenia, że na wartość przedsiębiorstwa nie wpływa stopień zorganizowania środków i czynników produkcji zwiększający zdolność firmy do przynoszenia nadwyżki finansowej. Zastosowanie tych metod jest zasadne w przypadku, gdy składniki majątkowe są zorganizowane w taki sposób, że nie są w stanie zapewnić właścicielowi minimalnego wymaganego w danych warunkach poziomu dochodu. Oznacza to, że organizacja posiadanych środków nie ma żadnej wartości dla firmy, chociaż być może w przeszłości przeznaczono na nią znaczne nakłady. Metody majątkowe mają również decydujące znaczenie, gdy z różnych powodów właściciel firmy nie ma możliwości ani zamiaru prowadzić przedsiębiorstwa w dotychczasowej formie, ale planuje jego likwidację i wykorzystanie zwolnionego terenu w całkiem odmiennym celu.

Sytuacja zmienia się jednak, jeżeli firma jest efektywna i przynosi zadowalające dochody. Oznacza to, dzięki umiejętnemu powiązaniu posiadanych środków udało się osiągnąć dodatkowy efekt synergiczny, w wyniku którego firma warta jest więcej aniżeli wynosi suma wartości zgromadzonych w niej składników majątkowych. Na założeniu takim bazują metody dochodowe i rynkowe uzależniające wartość przedsiębiorstwa od szacowanej zdolności do generowania przyszłych zysków, dywidend bądź zysków.

Nie zawsze jednak przed dokonaniem wyceny jesteśmy w stanie stwierdzić, iż firma warta jest więcej, aniżeli zgromadzone w niej składniki majątkowe. Jest to utrudnione szczególnie w warunkach braku rynku kapitałowego. W sytuacji takiej celowe jest dokonanie wyceny zarówno metodą majątkową, jak i dochodową bądź rynkową i porównanie otrzymanych wyników.

Łączne stosowanie tych metod uzasadnione jest również w sytuacji, gdy dla efektywnego działania przedsiębiorstwa nie są niezbędne wszystkie spośród zgromadzonych w nim składników majątkowych. Metodą dochodową bądź rynkową szacuje się wówczas wartość funkcjonującej firmy, zaś metodą majątkową zbędne aktywa, które mogą być sprzedane bez straty w postaci zmniejszenia się ekonomicznej efektywności przedsiębiorstwa.

ROZDZIAŁ III

PRYWATYZACJA TELEKOMUNIKACJI POLSKIEJ S.A.

3.1 Forma prawna spółki Telekomunikacja Polska S.A.

Spółka jest spółką akcyjną powstałą w wyniku przekształcenia państwowej jednostki organizacyjnej “Polska Poczta, Telegraf i Telefon” w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa TP S.A. oraz Pocztę Polską. PPTiT działała na podstawie przepisów ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o łączności . Z kolei poprzednikiem prawnym państwowej jednostki organizacyjnej PPTiT i było przedsiębiorstwo państwowe “Polska Poczta, Telegraf i Telefon”.

Przekształcenia częściowego PPTiT w TP S.A. dokonał Minister Łączności w dniu 4 grudnia 1991 roku na podstawie art. 76 Ustawy o Łączności, Uchwały nr 22 Rady Ministrów z dnia 18 lutego 1991 roku w sprawie trybu przekształcenia państwowej jednostki organizacyjnej “Polska Poczta, Telegraf i Telefon” oraz Zarządzenia Nr 16 Ministra Łączności z dnia 28 listopada 1991 roku w sprawie podziału jednostki organizacyjnej “Polska Poczta, Telegraf i Telefon”

TP S.A. działa na podstawie przepisów prawa polskiego, w szczególności przepisów Kodeksu Handlowego, Ustawy o Łączności, innych właściwych przepisów oraz Statutu.

Ze względu na tryb utworzenia Spółki, przyznanie uprawnionym pracownikom prawa do nabycia akcji Spółki oraz zaliczenie jej na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 1998 roku w sprawie określenia przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa, do działalności Spółki mają zastosowanie także niektóre przepisy Ustawy o Komercjalizacji i Prywatyzacji Przedsiębiorstw Państwowych

3.2 . Wprowadzenie do publicznego obrotu akcji TP S.A.

W dniu 4 grudnia 1991 roku Minister Łączności działając na podstawie Uchwały Nr 22 Rady Ministrów z dnia 18 lutego 1991 roku w sprawie trybu przekształcenia państwowej jednostki organizacyjnej “Polska Poczta, Telegraf i Telefon”, Zarządzenia Nr 16 Ministra Łączności z dnia 28 listopada 1991 roku w sprawie podziału jednostki organizacyjnej “Polska Poczta, Telegraf i Telefon” oraz art. 76 Ustawy o Łączności. Podstawą emisji akcji Spółki był powołany akt częściowego przekształcenia państwowej jednostki organizacyjnej “Polska Poczta, Telegraf i Telefon” w Spółkę. Wszystkie akcje w Spółce zostały objęte przez Skarb Państwa. Na podstawie art. 2 pkt 5 ppkt a Ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 roku o urzędzie Ministra Skarbu Państwa uprawnienia wynikające z praw majątkowych Skarbu Państwa z akcji w Spółce wykonuje Minister Skarbu Państwa.

W momencie powstania spółka TP S.A. wyemitowała 100 mln akcji imiennych o wartości 50 złotych każda. Oznacza to, że kapitał akcyjny spółki wynosił 500 mln złotych i został podzielony na 10 mln akcji imiennych o wartości nominalnej 50 złotych każda, które zostały objęte przez Skarb Państwa.

W 1998 roku Walne Zgromadzenie podjęło Uchwałę w sprawie podwyższenia kapitału akcyjnego Spółki o kwotę 3.7 mld złotych, to jest do kwoty 4.2 mld złotych, w drodze zmiany wartości nominalnej jednej akcji z 50 złotych na 420 złotych.. Zgromadzenie podjęło Uchwałę nr 7 w sprawie podziału akcji Spółki poprzez zmianę wartości nominalnej z 420 złotych na 3 złote. Po zmianie wartości nominalnej dotychczasowej jednej akcji o wartości nominalnej 420 złotych odpowiada 140 Akcji o wartości nominalnej 3 złote każda.

Zgodnie z powołanymi uchwałami kapitał akcyjny wynosi 4.2 mld złotych i dzieli się na 1.4 mld akcji zwykłych na okaziciela serii A o wartości nominalnej 3 złote każda.

Podstawą określenia trybu sprzedaży Oferowanych Akcji stanowi art. 33 Ustawy o Komercjalizacji i Prywatyzacji Przedsiębiorstw Państwowych w związku z art. 69b tej ustawy, który określa tryb zbywania wszelkich akcji należących do Skarbu Państwa.

Celem wprowadzenia akcji do obrotu publicznego jest ich sprzedaż i prywatyzacja Spółki. Istnieje również cel fiskalny jakim jest wpływ środków do budżetu państwa. Decyzja o ilości akcji sprzedawanych przez Skarb Państwa prywatnym inwestorom podjęta została w połowie sierpnia 1998r. tuż przed emisją akcji. Zgodnie z zatwierdzonym przez rząd harmonogramem do obrotu miało trafić 20-25% akcji TP S.A. Oferta miała składać się z dwóch transz. W pierwszej około Ľ oferowanych akcji miało być skierowanych do polskich inwestorów indywidualnych. Pozostałe miały trafić do drugiej, przeznaczonej dla inwestorów krajowych i zagranicznych. Sprzedażą akcji zainteresowani byli nie tylko inwestorzy krajowi ale również potencjalni inwestorzy zagraniczni. W październiku 1998r. Minister Skarbu Państwa przeznaczył do sprzedaży inwestorom prywatnym 210 mln akcji (15% kapitału) z możliwością powiększenia o dodatkową pulę akcji. Oferta publiczna została podzielona jak wcześniej zapowiadano na dwie części: ofertę krajową i zagraniczną. W ofercie krajowej zostało zaoferowanych 70 mln akcji (5% kapitału Spółki) a w ofercie zagranicznej 140 mln (10% kapitału).

Oferta polska została podzielona na dwie transze: inwestorów indywidualnych, obejmującą 49 mln akcji (3,5% kapitału Spółki) i instytucjonalnych- 21 mln akcji (1,5% kapitału). Z kolei ofertę zagraniczną, obejmującą 140 mln akcji przeznaczono dla inwestorów instytucjonalnych.

Po wielu oczekiwaniach w dniu 7 listopada rozpoczęła się sprzedaż akcji. Tego dnia inwestorzy którzy zapisali się na akcję w pierwszym okresie składania zleceń płacili za nie po 14,5 zł, natomiast składający zlecenia w drugim, zapłacili 14,8 zł. Inwestorzy którzy nie byli zapisani na żaden z terminów zapłacili za akcję 15,2 zł. Ministerstwo zaskoczył duży popyt na akcję drobnych inwestorów, którzy łącznie złożyli 132 tys. 274 zlecenia zakupu na 105 mln 515 tys. 420 akcji. W okresie zleceń podstawowych złożono 110 tys. 517 zleceń na 89 mln 537 tys. 876 akcji, a w okresie zleceń końcowych 21 tys. 757 zleceń na 15 mln 977 tys. 544 akcje.

Średnia redukcja zleceń w pierwszym okresie przyjmowania zapisów wyniosła 49,76%, a w końcowym 74,87%. Osoby, które zapisały się na akcje do 30 października dostały więc za każde 100 akcji 50, pozostałe osoby 25.

Polscy inwestorzy instytucjonalni zapłacili na jedną akcję TP S.A. 15,2 zł. Ministerstwo Skarbu przydzieliło im 4 mln 654 tys. 161 akcji Spółki z oferowanych 21 mln. inwestorzy instytucjonalni nie okazali dużego zainteresowania akcjami. Dlatego nie przydzielone w tej transzy 16 mln 345 tys. 161 akcji zarezerwowano do przeprowadzenia transakcji stabilizujących na rynku kwitów depozytowych.

W dniu 18 listopada akcje TP S.A. zadebiutowały na giełdzie. Cena za jedną akcję wyniosła 16,90 zł tj. o 11,2% więcej niż wyniosła cena sprzedaży płacona przez polskich i zagranicznych inwestorów. Dla inwestorów indywidualnych pierwsze notowanie akcji TP S.A było bardziej korzystne, niż dla inwestorów instytucjonalnych. Publiczna oferta sprzedaży akcji TP S.A. była największą w dotychczasowej historii polskiego rynku kapitałowego. Objęła ona 15% kapitału spółki czyli 210 mln akcji.

Zagraniczni inwestorzy złożyli 538 zapisów na 361 mln 116 tys.278 akcji ze 140 mln oferowanych akcji, co oznacza ponad 2,5 nadsubskrypcję. Przeciętna stopa redukcji zleceń na akcje TP S.A. w ofercie zagranicznej wyniosła 58,2%. Ceny akcji w ofercie zagranicznej wyniosły tyle ile w ofercie polskiej czyli 15,2 zł. Inwestorzy zagraniczni płacili jednak nie w złotych lecz w dolarach a więc 4,44 dolara za akcję według kursu NBP z 6 listopada).

3.3. Ocena kondycji finansowo-ekonomicznej Telekomunikacji Polskiej S.A. w latach 1996/98.

Telekomunikacja Polska S.A. od chwili powstania posiada dobrą kondycję finansową, mimo znacznego obciążenia kredytowego. Systematyczne zwiększanie przychodów TP S.A. wynika głównie ze wzrostu sprzedaży i rozszerzenia usług. Firma jest zaliczana do najbardziej rentownych przedsiębiorstw polskich. Szacuje się, że zysk netto w pierwszym roku działalności wyniósł około 449 mln zł, a stosunek zysku do wartości sprzedaży usług wyniósł 29%.

Począwszy od 1992r. TP S.A. cały zysk przeznacza wyłącznie na cele inwestycyjne. Według założeń polityki inwestycyjnej zarządu, inwestycje TP S.A. były w 1992r tylko w połowie finansowane ze środków własnych. Druga połowa pochodziła z kredytów zagranicznych i w mniejszym stopniu z kredytów krajowych. W następnych latach udział kredytów w finansowaniu miał ulec znacznemu ograniczeniu.

W czwartym roku działalności(1995) TP S.A. wypracowała największy zysk wśród polskich firm, natomiast pod względem przychodu zajęła 5 miejsce. TP S.A. zainwestowała ponad 2 mld zł tj. o prawie 52% więcej niż w roku poprzednim. Około 66% środków na nakłady inwestycyjne pochodziło z samofinansowania, a około 25% kredytów i pożyczek zagranicznych. Według stanu na 31 grudnia 1995r. suma wszystkich kredytów do spłaty wynosiła około 1,8 mld zł. Wstępne wyniki działalności TP S.A w 1996r wykazują, że w porównaniu z rokiem poprzednim zyskowność obrotu netto firmy spadła z 17 do 13%. Przyczyną spadku zyskowności był dynamiczny wzrost inwestycji rzędu 1 mld USD, z czego prawie 60% spółka pokryła z własnych środków.

Ocena kondycji finansowej została przeprowadzona przez Spółkę na podstawie skonsolidowanych bilansów i sprawozdań z przepływu środków pieniężnych TP S.A. na dzień 31 grudnia 1996 i 1997 roku, oraz na dzień 30 czerwca 1998r.

Zdaniem audytora badającego bilans za rok 1996 i 1997 Spółka nie wypełnia pewnych warunków zawartych w umowach kredytowych. Saldo zadłużenia z tytułu kredytów, dla których doszło do niewypełnienia warunków na dzień 31 grudnia 1997 roku, wynosiło 736 milionów złotych. Zarząd Spółki podjął kroki w celu renegocjowania tych warunków, jednak do dnia wydania opinii żadne porozumienie w tej kwestii nie zostało zawarte. Zgodnie z warunkami umów powyższe salda zadłużenia z tytułu kredytów mogą stać się natychmiast wymagalne na wezwanie banków i w opinii audytora, część długoterminowa tych kredytów w kwocie 726 milionów złotych powinna zostać przeklasyfikowana z zobowiązań długoterminowych do krótkoterminowych. Dodatkowo wcześniejsza spłata tego zadłużenia może spowodować znaczące zagrożenie dla płynności Spółki, ponieważ spółka obecnie nie dysponuje innymi uzgodnionymi źródłami finansowania.

Warto zwrócić uwagę iż w latach 1994 -1997 Spółka korzystała z podatkowych ulg inwestycyjnych. Z tytułu ulg i premii inwestycyjnych Spółka obniżyła podstawę opodatkowania o kwotę 2.494 milionów złotych, natomiast w okresie 6 miesięcy zakończonym 30 czerwca 1998r. obniżyła tę podstawę o kwotę 2.727 miliona złotych. Prawo do ulg inwestycyjnych ma charakter warunkowy i może zostać zakwestionowane w przypadku, gdyby Spółka nie spełniła lub nie spełni w przyszłości określonych przepisami prawa wymogów. Na dzień 31 grudnia 1997 roku Spółka wykazała zobowiązania bieżące netto w wysokości 1.513 milionów złotych(patrz tabela 2).

Spółka nie wypełnia pewnych warunków zawartych w umowach kredytowych. Saldo zadłużenia z tytułu kredytów, dla których doszło do niewypełnienia warunków na dzień 30 czerwca 1998 roku, wynosiło 1.246 milionów złotych. Zarząd Spółki podjął kroki w celu renegocjowania tych warunków, jednak do dnia dzisiejszego żadne porozumienie w tej kwestii nie zostało zawarte. Zgodnie z warunkami umów powyższe salda zadłużenia z tytułu kredytów mogą stać się natychmiast wymagalne na wezwanie banków i w opinii audytora, część długoterminowa tych kredytów w kwocie 1.236 milionów złotych powinna zostać przeklasyfikowana z zobowiązań długoterminowych do krótkoterminowych. Dodatkowo wcześniejsza spłata tego zadłużenia może spowodować znaczące zagrożenie dla płynności Spółki, ponieważ Spółka obecnie nie dysponuje innymi uzgodnionymi źródłami finansowania.

Na dzień 30 czerwca 1998r. Telekomunikacja Polska S.A. wykazywała zobowiązania bieżące netto w wysokości 1.509 milionów złotych. nie wykorzystane kredyty to kwota 384 miliony złotych(patrz tabela 7).

Spółka TP S.A. wskazuje, jak opisano to w dalszej części pracy, stały wzrost zysków i podwyższanie kapitału własnego.

Na podstawie sprawozdań finansowych za lata 1996/98 dokonałem obliczenia podstawowych wskaźników charakteryzujących kondycję ekonomiczną Spółki

Wskaźnik ROA = zysk netto/ wartość aktywów

Dla poszczególnych lat wynosi:

ROA(1995) = 1.074.827,3/ 10.054.122,1 = 0,10691

ROA(1996) = 1.160.919,6/ 12.745.635,9 = 0,09109

ROA(1997) = 987.872, 5/ 16.353.379,6 = 0.06037

Wskaźnik ROE = zysk netto/ kapitał własny

Dla poszczególnych lat wynosi:

ROE(1995) = 1.074.827,3/ 6.698.440,3 = 0,16046

ROE(1996) = 1.160.919,6/ 7.720.634,4 = 0,15037

ROE(1997) = 987.872,5/ 8.535.986,5 =0,11573

Tablica 3. SKONSOLIDOWANE BILANSE SPORZĄDZONE NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 1996 I 1997 ROKU

AKTYWA	31 grudnia
	1996 roku		1997 roku
	(w milionach złotych)
Majątek obrotowy Środki pieniężne Krótkoterminowe papiery wartościowe Należności Zapasy	242 - 1.751 183	487 3 2.158 192
Majątek obrotowy razem	2.176	2.840
Majątek trwały Środki trwałe Wartości niematerialne i prawne Udziały w innych podmiotach	10.761 83 107	14.089 418 122
Majątek trwały razem	10.951	14.629
Należności długoterminowe	2
Aktywa razem	13.129	17.469
PASYWA
Zobowiązania krótkoterminowe Kredyty i pożyczki Zobowiązania i rozliczenia międzyokresowe bierne Przychody przyszłych okresów	597 1.900 168	1.464 2.680 209
Zobowiązania krótkoterminowe razem	2.665	4.353
Zobowiązania długoterminowe Kredyty i pożyczki Zobowiązania i rozliczenia międzyokresowe bierne Przychody przyszłych okresów	1.980 578 118	3.543 675 194
Zobowiązania długoterminowe razem	2.676	4.412
Kapitały własne udziałowców mniejszościowych Kapitały własne Kapitał akcyjny Kapitał z emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej Kapitał z przeszacowania środków trwałych Zyski zatrzymane Kapitały własne razem	112 500 832 2.320 4.024 7.676	194 500 832 2.320 4.858 8.510
Pasywa razem	13.129	17.469

Tablica 4. SKONSOLIDOWANE RACHUNKI WYNIKÓW ZA LATA ZAKOŃCZONE 31 GRUDNIA 1996 I 1997 ROKU

	Rok zakończony 31 grudnia
	1996 roku		1997 roku
	(w milionach złotych)
Przychody Koszty zatrudnienia pracowników Amortyzacja Rozliczenia z innymi operatorami Usługi obce Wartość sprzedanych towarów i materiałów Pozostałe koszty operacyjne netto	6.963 (1.556) (1.090) (392) (859) (142) (654)	8.924 (2.101) (1.475) (652) (1.203) (224) (805)
Koszty operacyjne razem Zysk operacyjny Odsetki i koszty finansowe netto	(4.693) 2.270 (184)	(6.460) 2.464 (353)
Zysk przed opodatkowaniem Podatek dochodowy Zysk udziałowców mniejszościowych Zysk przed wynikiem zdarzeń nadzwyczajnych Wynik zdarzeń nadzwyczajnych Zysk netto przed dywidendą obligatoryjną Dywidenda obligatoryjna	2.086 (780) (124) 1.182 - 1.182 (133)	2.111 (796) (82) 1.233 (66) 1.167 (333)
Zysk zatrzymany	1.049	834
Zysk netto na akcję (w złotych)
Przed wynikiem zdarzeń nadzwyczajnych Wynik zdarzeń nadzwyczajnych Przed dywidendą obligatoryjną Dywidenda obligatoryjna Zysk zatrzymany	118,20 - 118,20 (13,30) 104,90	123,30 (6,60) 116,70 (33,30) 83,40
Średnia ważona ilość akcji (w milionach)	10	10
Zysk netto na akcję (w złotych)
Przed wynikiem zdarzeń nadzwyczajnych Wynik zdarzeń nadzwyczajnych Przed dywidendą obligatoryjną Dywidenda obligatoryjna Zysk zatrzymany	0,84 - 0,84 (0,09) 0,75	0,88 (0,05) 0,83 (0,24) 0.59
Średnia ważona ilość akcji (w milionach)	1.400	1.400

Tablica 5. SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIA Z PRZEPŁYWU ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH ZA LATA ZAKOŃCZONE 31 GRUDNIA 1996 I 1997 ROKU

	31 grudnia
	1996 roku	1997 roku
	(w milionach złotych)
Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej Zysk przed wynikiem zdarzeń nadzwyczajnych i dywidendą obligatoryjną Korekty o pozycje: Zysk udziałowców mniejszościowych Amortyzacja (Zyski) / straty z tytułu różnic kursowych Odsetki i dywidendy (otrzymane)/zapłacone netto Dywidenda obligatoryjna Zysk na sprzedaży i likwidacji składników działalności inwestycyjnej Podatek dochodowy bieżącego roku Podatek dochodowy zapłacony Zdarzenia nadzwyczajne Pozostałe pozycje netto Zmiana stanu należności i roszczeń Zmiana stanu rezerw na należności Zmiana stanu zapasów Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych (z wyjątkiem pożyczek i kredytów) Zmiana stanu przychodów przyszłych okresów	1.182 124 1.105 122 108 (133) (41) 780 (665) - (3) (353) 62 (35) (185) (76)	1.233 82 1.482 83 218 (333) (67) 796 (633) (38) 18 (284) (37) (16) 528 (128)
Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej	2.362	2.904
Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej Przychody ze sprzedaży i likwidacji środków trwałych Wydatki inwestycyjne Zakup licencji na system DCS Otrzymane dywidendy Otrzymane odsetki Przychody ze sprzedaży papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu Zakup papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu Zakup akcji i udziałów w innych podmiotach Przychody ze sprzedaży akcji i udziałów w innych podmiotach Inne przepływy z działalności inwestycyjnej	1 (2.708) - 12 - 28 (28) (131) 23 -	1 (4.300) (255) 16 9 92 (96) (22) 10 (3)
Środki pieniężne netto z działalności inwestycyjnej	(2.803)	(4.548)
Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej Wpływy z tytułu zaciągnięcia długoterminowych kredytów i pożyczek Wpływy z tytułu zaciągnięcia krótkoterminowych kredytów i pożyczek Wpływy z emisji krótkoterminowych bonów handlowych Wydatki z tytułu wykupu krótkoterminowych bonów handlowych Wydatki z tytułu spłaty długoterminowych kredytów i pożyczek Wydatki z tytułu spłaty krótkoterminowych kredytów i pożyczek Wypłacone dywidendy dla udziałowców mniejszościowych Zapłacone odsetki Pozostałe pozycje netto Środki pieniężne netto z działalności finansowej	666 276 - - (338) (2) (50) (124) (22) 406	2.879 495 571 (243) (1.119) (368) (17) (300) (15) 1.883
Różnice kursowe odnoszące się do środków pieniężnych	3	6
Zmiana stanu środków pieniężnych netto	(32)	245
Środki pieniężne na początek roku obrotowego	274	242
Środki pieniężne na koniec roku obrotowego	242	487

Tablica 6. SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIA ZMIAN W KAPITAŁACH WŁASNYCH W LATACH ZAKOŃCZONYCH 31 GRUDNIA 1996 I 1997 ROKU

	Kapitał akcyjny	Kapitał z emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej	Kapitał z Przeszacowania środków trwałych (w mln złotych)	Zyski zatrzymane	Kapitały własne razem
1 stycznia 1996 roku zysk netto za 1996 r.	500 -	832 -	2.320 -	2.975 1.049	6.627 1.049
31 grudnia 1996 roku	500	832	2.320	4.024	7.676
Zysk netto za 1997 r.	-	-	-	834	834
31 grudnia 1997 roku	500	832	2.320	4.858	8.510

Tablica 7. SKONSOLIDOWANY BILANS SPORZĄDZONY NA DZIEŃ 30 CZERWCA 1998 ROKU

AKTYWA	(w milionach złotych)
Majątek obrotowy Środki pieniężne Krótkoterminowe papiery wartościowe Należności Zapasy	422 107 2.268 224
Majątek obrotowy razem	3.021
Majątek trwały Środki trwałe Wartości niematerialne i prawne Udziały w innych podmiotach	14.935 413 203
Majątek trwały razem	15.551
Aktywa razem	18.572
PASYWA
Zobowiązania krótkoterminowe Kredyty i pożyczki Zobowiązania i rozliczenia międzyokresowe bierne Przychody przyszłych okresów	2.066 2.404 190
Zobowiązania krótkoterminowe razem	4.660
Zobowiązania długoterminowe Kredyty i pożyczki Zobowiązania i rozliczenia międzyokresowe bierne Przychody przyszłych okresów	3.971 675 213
Zobowiązania długoterminowe razem	4.859
Kapitały własne udziałowców mniejszościowych	266
Kapitały własne Kapitał akcyjny Kapitał z emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej Kapitał z przeszacowania środków trwałych Zyski zatrzymane	4.200 832 2.320 1.435
Kapitały własne razem	8.787
Pasywa razem	18.572

Tablica 8. SKONSOLIDOWANY RACHUNEK WYNIKÓW ZA OKRES 6 MIESIĘCY ZAKOŃCZONY 30 CZERWCA 1998 ROKU

	(w milionach złotych)
Przychody Koszty zatrudnienia pracowników Amortyzacja Rozliczenia z innymi operatorami Usługi obce Wartość sprzedanych towarów i materiałów Pozostałe koszty operacyjne netto	5.134 (1.280) (903) (479) (663) (183) (564)
Koszty operacyjne razem Zysk operacyjny Odsetki i koszty finansowe netto	(4.027) 1.107 (418)
Zysk przed opodatkowaniem Podatek dochodowy Zysk udziałowców mniejszościowych Zysk netto przed dywidendą obligatoryjną Dywidenda obligatoryjna	689 (343) (2) 344 (67)
Zysk zatrzymany	277
Zysk netto na jedną akcję (w złotych):
Przed dywidendą obligatoryjną Dywidenda obligatoryjna Zysk zatrzymany	0,25 (0,05) 2,20
Średnia ważona ilość akcji (w milionach)	1.400

Tablica 9. SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWU ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH ZA OKRES 6 MIESIĘCY ZAKOŃCZONY 30 CZERWCA 1998 ROKU

	(w mln złotych)
Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej Zysk przed wynikiem zdarzeń nadzwyczajnych i dywidendą obligatoryjną Korekty o pozycje: Zysk udziałowców mniejszościowych Amortyzacja (Zyski) / straty z tytułu różnic kursowych Odsetki i dywidendy (otrzymane)/zapłacone netto Dywidenda obligatoryjna Zysk na sprzedaży i likwidacji składników działalności inwestycyjnej Podatek dochodowy bieżącego roku Podatek dochodowy zapłacony Pozostałe pozycje netto Zmiana stanu należności i roszczeń Zmiana stanu rezerw na należności Zmiana stanu zapasów Zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych (z wyjątkiem pożyczek i kredytów) Zmiana stanu przychodów przyszłych okresów	344 2 907 11 426 (99) (9) 343 (478) 3 85 54 (50) 357 (118)
Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej	1.778
Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej Przychody ze sprzedaży i likwidacji środków trwałych Wydatki inwestycyjne Otrzymane dywidendy Przychody ze sprzedaży papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu Zakup papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu Zakup akcji i udziałów w innych podmiotach Pozostałe pozycje netto	2 (2.476) 12 3 (107) (81) (8)
Środki pieniężne netto z działalności inwestycyjnej	(2.655)
Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej Wpływy z tytułu zaciągnięcia długoterminowych kredytów i pożyczek Wpływy z tytułu zaciągnięcia krótkoterminowych kredytów i pożyczek Wpływy z emisji krótkoterminowych bonów handlowych Wydatki z tytułu wykupu krótkoterminowych bonów handlowych Wydatki z tytułu spłaty długoterminowych kredytów i pożyczek Wydatki z tytułu spłaty krótkoterminowych kredytów i pożyczek Wpływy z emisji udziałów jednostki zależnej Zapłacone odsetki Pozostałe pozycje netto Środki pieniężne netto z działalności finansowej	697 319 1.231 (853) (195) (180) 71 (268) (8) 814
Różnice kursowe odnoszące się do środków pieniężnych	(2)
Zmiana stanu środków pieniężnych netto	(65)
Środki pieniężne na początek roku obrotowego	487
Środki pieniężne na koniec roku obrotowego	422

Tablica 10. SKONSOLIDOWANE SPRAWOZDANIE ZMIAN W KAPITAŁACH WŁASNYCH ZA OKRES 6 MIESIĘCY ZAKOŃCZONY 30 CZERWCA 1998 ROKU

	Kapitał akcyjny	Kapitał z emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej	Kapitał z Przeszacowania środków trwałych (w mln złotych)	Zyski zatrzymane	Kapitały własne razem
1 stycznia 1998 roku zysk netto za 6 miesięcy zakończone 30 czerwca 1998 r. podniesienie kapitału akcyjnego	500 - 3.700	832 - -	2.320 - -	4.858 277 (3.700)	8.510 277 -
30 czerwca 1998	4.200	832	2.320	1.435	8.787

3.4. Wycena Telekomunikacji Polskiej S.A.

Poniżej dokonałem wyliczenia wartości Telekomunikacji Polskiej S.A. dwiema metodami. Pierwszą z nich będzie wycena przedsiębiorstwa według wartości księgowej (book-value). Drugą jest metoda DCF(Obie metody zostały opisane w rozdziale II). Wartość księgową oblicza się poprzez odjęcie od określonej na podstawie bilansu księgowej wartości aktywów firmy i wartości jej pasywów obcych a więc zaciągniętych kredytów oraz różnego rodzaju zobowiązań. Wycena obejmuje trzy kolejne lata 1996, 1997, 1998.

Według sprawozdania finansowego aktywa firmy wynosiły w 1996r. 13.129 mln zł zobowiązania krótkoterminowe 2.665 mln zł długoterminowe 2.676 mln. Wobec powyższego wartość przedsiębiorstwa za rok 1996 wynosi:

P= 13.129 - 5.341 = 7.788 mln zł

Analogicznie postępujemy przy wyliczaniu wartości za lata 1997, 1998.

P= 17.469 - 8.765 = 8.704 mln zł

Wartość przedsiębiorstwa na dzień 30 czerwca 1998r.

P = 18.572 - (4.660 + 4.859) = 9.053 mln zł

Drugą metodą jaką zostanie wyliczona wartość TP S.A. jest metoda DCF(według zdyskontowanego strumienia gotówki).

Przed rozpoczęciem wyceny dokonałem kilku założeń:

Przyjąłem reprodukcję prostą przedsiębiorstwa w najbliższych dziesięciu latach. Oznacza to, że inwestycje będą równe amortyzacji.

Za wartość rezydualną przyjąłem średnią wartość majątku trwałego za lata 1995, 1996, 1997, 1998.

Zakładamy, że przepływy gotówki w następnych latach będą równe zyskowi netto.

Okres dyskontowanych przepływów wynosi 10 lat.

Stopa dyskontowa r jest równa 12%.

Majątek trwały: 1995r = 8.247.018,6 tys. zł

1996r = 10.657.020,6 tys. zł

1997r = 13.799.966,8 tys. zł

1998r = 15.551.000,0 tys. zł

Wartość rezydualna: RV = 8.176.005,4

Zysk netto: 1995r = 1.074.827,3

1996r = 1.160.919,6

1997r = 987.872,5

1998r = 1.050.920,4

Dalej dokonujemy obliczeń wg wzoru zawartego w rozdziale II, i tak:

P = 1074827,3/1+12 + 1160919,6/(1+12)˛ + 987872,5/(1+12)ł + 1050920,4/(1+12) +1075342,4/(1+12) + 920845,4/(1+12) + ...............+ 8176005,4/(1+r) = 8.031.289,0 zł

Jak przedstawiają wyniki, wartości przedsiębiorstwa przedstawione w obu metodach są porównywalne ze sobą.

3.5. Problemy prywatyzacji Telekomunikacji Polskiej S.A.

Jak już wspominałem przedsiębiorstwo państwowe Poczta Polska Telegraf i Telefon w dniu 1 stycznia 1992r. zostało przekszałcone w dwie odrębne jednostki. Jedną z nich stała się Telekomunikacja Polska S.A, która do chwili obecnej na mocy ustawy o łączności z 23 listopada 1990r. została jednoosobową spółką Skarbu Państwa. Ministerstwo Skarbu Państwa powołując się na ustawę doszło do przekonania, że prawo do bezpłatnego nabycia akcji TP S.A. posiadają tylko osoby, które były zatrudnione do dnia w którym dokonano skreślenia z rejestru przedsiębiorstwa państwowego i przekształconego w spółkę tzn. do 31 grudnia 1991r. W pierwszej kolejności Minister postanowił przeznaczyć 15% akcji TP S.A. Liczba ich została ustalona na 81 tys. w 1997 r.

Nowa ustawa o łączności zwiększa liczbę uprawnionych pracowników Poczty i nowych pracowników TP S.A. zatrudnionych w Spółce do dnia 30 czerwca 1998r.(blisko 100 tys. osób)do darmowych akcji. Z tego powodu powstał spór ponieważ pracownicy TP S.A. nie zgadzali się, by akcje spółki otrzymali także pracownicy Poczty Polskiej, pracownicy TP S.A. straciliby przez to około 44 tys. złotych. Zdaniem pracowników telekomunikacji pracownicy poczty nie przyczynili się do wzrostu wartości firmy i żądają oni nie swoich pieniędzy. Pracownicy TP S.A. zagrozili wyłączeniem telefonów w chwili przekazania pocztowcom akcji. Spór trwał do końca września 1998r.

Sprawę miał roztrzygnąć Senat RP, który na posiedzeniu w dniu 18 września 1998r. podtrzymał w mocy decyzję o przyznaniu pracownikom Poczty Polskiej darmowych akcji. Dwiema poprawkami do ustawy o łączności ograniczył ich uzyskanie przez pocztowców. Pierwsza z poprawek ograniczyła pulę darmowych akcji do 40%, przysługujących pocztowcom. Druga poprawka wydłużała do 6 miesięcy ustawowy termin odbierania akcji przez pracowników TP S.A. i pocztowców. Sejm odrzucił propozycję Senatu by ograniczyć do 40% pulę darmowych akcji. Oznacza to, że akcje otrzymują pracownicy Poczty Polskiej którzy byli zatrudnieni do chwili przekształcenia ale również renciści i emeryci którzy 10 lat przepracowali w PPTiT oraz TP S.A, a także osoby które zostały dotknięte zwolnieniami grupowymi. Uprawnienia te dotyczą też osób które do dnia 28 czerwca 1998r. pozostali ze spółką w stosunku pracy.

3.6. Opinie społeczne na temat prywatyzacji TP S.A.

W przypadku prywatyzacji TP S.A. naistotniejsze są dwa cele. Jednym z nich jest poprawa efektywności drugim uzyskanie dostępu do zagranicznych rynków kapitałowych. Prywatni akcjonariusze wymuszać będą na zarządzie poprawę jakości usług oraz stałe obniżanie kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Według opinii CEBOS-u poglądy Polaków na temat prywatyzacji TP S.A. przeprowadzone na próbie reprezentatywnej przedstawiają się następująco:

• 48% Polaków popiera różne wersje prywatyzacji TP S.A.

• przeciwnicy stanowią 1/3 badanych.

Poparcie dla prywatyzacji jest większe wśród właścicieli telefonów, najsilniejsze natomiast wśród osób z wykształceniem wyższym, mieszkańców dużych aglomeracji miejskich oraz pracowników umysłowych, osób z kadry kierowniczej- stanowią oni blisko 80%. Znakomita większość uważa, że większość udziałów powinna należeć do Skarbu Państwa, preferuje kontrolę państwa nad firmą. Według nich przemiany mają przynieść podwyższenie jakości usług i skrócenie czasu oczekiwania na telefon. Wg pracowników TP S.A. i klientów prywatyzacja będzie korzystna, wymieniane są tu lepsza efektywność i zarządzanie, dopływ kapitału. Zwolennicy prywatyzacji są zgodni co do silnej preferencji dla polskiego kapitału w tym procesie przewidując jego wyłączność (36%) lub większościowy (56%).

ZAKOŃCZENIE

Celem niniejszej pracy było ukazanie problemów związanych z prywatyzacją przedsiębiorstw państwowych w Polsce a także pokazanie procesów prywatyzacji na przykładzie TP S.|A.. Jak wynika z rozważań najwięcej kontrowersji budzą metody i prawne unormowania wyceny przedsiębiorstw.

Znalezienie odpowiedzi na postawione w założeniach pracy pytanie czy prywatyzacja w Polsce przyczynia się do poprawy efektywności gospodarowania majątkiem narodowym poprzedzone zostało próbą wyjaśnienia istoty prywatyzacji i specyfiką tego procesu w krajach wysoko rozwiniętych.

Tezę taką, iż prywatyzacja, przeprowadzona wg jasnych kryteriów i w stabilnych warunkach społeczno-politycznych, może być skutecznym środkiem wzrostu efektywności przedsiębiorstwa potwierdzają wyniki finansowe TP S.A. za lata 1996-97-98. Wyniki te nie w pełni są uzasadnione poziomem gospodarowania firmy, gdyż ta jest chroniona przez państwo i jest w Polsce monopolistą w dziedzinie telefonii stacjonarnej. Inaczej przedstawiałyby się jej wyniki finansowe gdyby istniała konkurencja innych firm telekomunikacyjnych, które oferują większy pakiet usług po niższych cenach oraz prezentują, lepszą jakość zarządzania.

Fakt, iż TP S.A. jest monopolistą w dziedzinie telefonii sprawia że w najbliższym czasie nie grozi jej bankructwo. W długim okresie jednak firma ta musi się liczyć z pojawiającą się konkurencją innych operatorów. Jeśli nie dostosuje poziomu gospodarowania i poziomu świadczenia usług oraz polityki cenowej do międzynarodowych standardów, jej dobry wizerunek ekonomiczny może ulec dramatycznej zmianie na niekorzyść.

BIBLIOGRAFIA

Bar Ludwik, Władcze i samorządne działanie w procesie prywatyzacji przedsiębiorstw, “Państwo i Prawo” nr 10 z 1990 roku

Czekaj Jan, Zdzisław Juda, Rynek Weryfikuje, “Rynek weryfikuje”, “Życie Gospodarcze nr 4 z 1992 roku

Czerniawski Ryszard, Giełdy, Wydawnictwo “ Park” Bielsko Biała 1992 rok

Encyklopedia Popularna PWN Warszawa 1982 rok

Fronczak Kszysztof, Akcje sukcesu, “Życie Gospodarcze” nr 49 z 1990 roku

Fronczak Krzysztof, Fundament prywatyzacji, “Życie Gospodarcze” nr 29 z 1990 roku.

Fronczak Krzysztof, Gorzkie niespodzianki, “Życie Gospodarcze” nr 50 z 1991 roku.

Garlińska Grażyna, Pod Lupę, “ Życie Gospodarcze” nr 1 z 1992 roku.

Grzegorzewski Zbigniew, Cienki płaszczyk “Próchnika” “Życie Gospodarcze” nr 1 z 1992 roku.

Grzegorzewski Zbigniew, Sklejanie pękniętego szkła, “Życie Gospodarcze” nr 2 z 1992 roku.

J. Lewandowski, J. Szomburg, Strategia prywatyzacji, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 1990.

Lukas Richard, Wstęp do gospodarki rynkowej dla Polski, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1992.

W. Markiewicz “Przegląd Techniczny” 50/1996- Obraz świadomości prywatyzacji.

Materiały Banku Światowego “Discussion Paper 194”, Washington DC /USA/ 1990 rok.

New Collegiate Dictionary, Webster, Springfield Mass. Merriam /USA/ 1983.

Prospekt Emisyjny Telekomunikacji Polskiej S.A. Warszawa 1998 rok.

Rajski Jerzy, Założenia ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, “Państwo i prawo” nr 12 z 1990 roku.

Emanel S. Savas, Prywatyzacja. Klucz do lepszego rządzenia, PWE, Warszawa 1992.

Socha Jacek, Zrozumieć giełdę, Centrum Edukacji i Rozwoju Biznesu “Olympus”, Warszawa 1992.

Urbaniak Michał, Czy dobra na wszystko?, Dyskusja nad prywatyzacją, “Rzeczpospolita” nr 130 z 1990 roku.

WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH

Ustawa z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych /Dz. U. nr 18 poz. 80 z 1991 r./

Ustawa z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych /Dz. U. nr 51 poz. 298 ze zmianami/

Ustawa z dnia 13 lipca 1990 r. o utworzeniu urzędu Ministra Przekształceń Własnościowych /Dz. U. nr 51 poz. 299/

Ustawa z dnia 9 listopada 1990 r. o rozszerzeniu działania ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych /Dz. U. nr 85 poz. 498/

Ustawa z dnia 19 lipca 1991 r. o oprocentowaniu kapitału w jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa /Dz. U. nr 75 poz. 330/

Ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw /Dz. U. nr 107 poz. 464 ze zmianą - wyciąg/

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 listopada 1990 roku w sprawie określenia przedsiębiorstw państwowych o szczególnym znaczeniu dla gospodarki państwa, których prywatyzacja wymaga zgody Rady Ministrów /Dz. U. nr 82 poz. 477/

Rozporządzenie Ministra Przekształceń Własnościowych z dnia 20 listopada 1990 r. w sprawie sposobu przeprowadzania analiz prawnych i ekonomiczno-finansowych przedsiębiorstwa, spółki, ich finansowania oraz kwalifikacji wymaganych od osób dokonujących analiz /Dz. U. nr 2 poz. 10 z 1991 r./.

Rozporządzenie Ministra Przekształceń Własnościowych z dnia 20 listopada 1990 r. w sprawie zasad finansowania akcji Skarbu Państwa w spółkach powstałych w wyniku przekształceń przedsiębiorstw państwowych /Dz. U. nr 2 poz. 11 z 1991 r./

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 1990 r. w sprawie form zapłaty za akcje nabywane od Skarbu Państwa /Dz. U. nr 84 poz.493/

Zarządzenie Ministra Finansów z dnia 10 listopada 1990 r. w sprawie zasad ustalania należności za korzystanie z mienia Skarbu Państwa /M. P. nr 43 poz.334/

Rozporządzenie Rady Ministrów z 14 listopada 1990 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Przekształceń Własnościowych /Dz. U. nr 82 poz. 476/

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 21 listopada 1991 r. w sprawie obowiązku składania przez jednoosobowe spółki Skarbu Państwa deklaracji o wysokości należnych odsetek od wniesionego przez Skarb Państwa kapitału oraz wzoru i terminów składania tych deklaracji /Dz. U. nr 111 poz. 481/

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 25 stycznia 1991 r. w sprawie zasad prowadzenia rachunkowości /Dz. U. nr 10 poz. 35/

Uchwała nr 189 Rady Ministrów z dnia 30 listopada 1990 r. w sprawie określenia rodzajów przedsiębiorstw państwowych, których akcje mogą nabywać producenci rolni na warunkach preferencyjnych /M. P. nr 46 poz. 352/.

Uchwała Sejmu RP z dnia 9 listopada 1990 r. w sprawie podstawowych kierunków prywatyzacji w roku 1990 /M. P. nr 43 poz. 333/.

Uchwała Sejmu RP z dnia 23 lutego 1991 r. w sprawie podstawowych kierunków prywatyzacji w roku 1991 / M. P. nr 13 poz. 86/.

Uchwała Sejmu RP z dnia 19 października 1991 r. w sprawie podstawowych kierunków prywatyzacji w 1991 r. /M. P. nr 36 poz. 263/.

Ustawa z dnia 22 marca 1991 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach powierniczych /Dz. U. nr 35 poz. 155 ze zmianą/.

Zarządzenie Przewodniczącego Komisji Papierów Wartościowych z dnia 30 lipca 1991 r. w sprawie szczegółowego sposobu przeprowadzania przez przedsiębiorstwo maklerskie transakcji i rozliczeń oraz zasad prowadzenia ewidencji tych transakcji /M. P. nr 27 poz. 194/

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 lipca 1991 r. w sprawie szczegółowych warunków, jakim powinien odpowiadać prospekt papierów wartościowych wprowadzanych do publicznego obrotu /Dz. U. nr 71 poz. 308/.

SPIS TABLIC

		Strona
Tablica 1 Tablica 2 Tablica 3 Tablica 4 Tablica 5 Tablica 6 Tablica 7 Tablica 8 Tablica 9 Tablica 10	Motywy prywatyzacji............................................. Motywy i formy prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych w państwach zachodnich................ Skonsolidowane bilanse sporządzone na dzień 31 grudnia 1996 i 1997 roku....................................... Skonsolidowane rachunki wyników za lata zakończone 31 grudnia 1996 i 1997 roku.............. Skonsolidowane sprawozdania z przepływu środków pieniężnych za lata zakończone 31 grudnia 1996 i 1997 roku....................................... Skonsolidowane sprawozdania zmian w kapitałach własnych w latach zakończonych 31 grudnia 1996 i 1997 roku....................................... Skonsolidowany bilans sporządzony na dzień 30 czerwca 1998 roku................................................. Skonsolidowany rachunek wyników za okres 6 miesięcy zakończony 30 czerwca 1998 roku........ Skonsolidowane sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych za okres 6 miesięcy zakończony 30 czerwca 1998 roku....................... Skonsolidowane sprawozdanie zmian w kapitałach własnych za okres 6 miesięcy zakończony 30 czerwca 1998 roku........................	6 18 51 52 53 55 56 57 58 60

---