Reumatologia jest działem medycyny klinicznej. Zajmuje się profilaktyką, diagnostyką i leczeniem oraz orzekaniem o chorobach reumatycznych.
Fizjoterapia jest działem medycyny klinicznej, który wykorzystuje w leczeniu różnego rodzaju energie ze środowiska człowieka, posługuje się metodami diagnostycznymi i zabiegami leczniczymi.
Podział chorób reumatoidalnych wg WHO
Bóle krzyża
Umiejscowione bóle tkanek miękkich okołostawowych
Choroba zwyrodnieniowa stawów i związanych z nią połączeń
Choroby stawów (reumatoidalne, młodzieńcze, spondyloartropatie)
Zapalenia wywoływane przez kryształy
Układowe choroby tkanki łącznej
Zapalenia przez drobnoustroje
Zespół korzeniowy
Objawy poszczególnych zespołów korzeniowych mają pewne cechy wspólne. W przypadku ostrego zespołu bólowego obserwuje się boczne skrzywienie kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, skierowane wypukłością w zdrową stronę. Lordoza lędźwiowa ulega znacznemu spłaszczeniu. Skurcz mięśni przykręgosłupowych jest stałym objawem. Przyczyną wywołującą boczne skrzywienie kręgosłupa i wygładzenie lordozy jest oczywiście pozycja odruchowa, którą chory przybiera w ucieczce przed bólem odbarczając ucisk korzenia. Ból ogranicza w sposób ewidentny ruchomość kręgosłupa tj. skłony boczne, skłony w przód, rotację.
Bardzo istotnym objawem, charakterystycznym w bólowych zespołach kręgosłupowo-korzeniowych są dodatnie objawy korzeniowe np. Lasegue'a. Często dochodzi do osłabienia lub wręcz zniesienia odruchu kolanowego i skokowego oraz do zaburzeń czucia.
Przy większym ucisku na struktury nerwowe następuje upośledzenie funkcji ruchowych np. niedowład stopy, w postaci ograniczenia zgięcia grzbietowego lub podeszwowego. Zniesienie funkcji mięśni podyktowane ich porażeniem bądź oszczędzanie spowodowane silnym bólem ma wpływ na powstawanie zaników mięśniowych. Bardzo istotnym objawem ubytkowym jest niejednokrotnie zaburzona czynność zwieraczy.
Bóle krzyża
Przyczyną niewydolności i bólów kręgosłupa są:
zaburzenia statyki z powodu dysproporcji siły mięśni zginaczy i prostowników;
mikro urazy i przeciążenia związane z wykonywaniem pewnych zawodów;
wady rozwojowe (np. sakralizacja tj. zrośnięcie piątego kręgu lędźwiowego z kością krzyżową);
wady wrodzone;
zmiany zwyrodnieniowe w obrębie kręgosłupa.
Istotą procesu zwyrodnieniowego jest destrukcja krążka międzykręgowego i jego kostnego otoczenia. W wyniku oddziaływania szkodliwych czynników dochodzi do uszkodzenia krążka oraz do utraty jego właściwości fizycznych. W tym stanie krążek przestaje być w pełni wartościowym protektorem biochemicznym stawów międzykręgowych, co przyczynia się do ich wtórnej destrukcji. Na skutek tego wytwarza się szereg zmian zwyrodnieniowo-wytwórczych nie tylko w obrębie krążka, również w sąsiadujących z nim krawędziach trzonów kręgowych, w stawach i więzadłach.
Choroba zwyrodnieniowa stawów - choroba będąca wynikiem zdarzeń zarówno biologicznych, jak i mechanicznych, które zaburzają powiązane ze sobą procesy degradacji i syntezy chrząstki stawowej, zarówno w chondrocytach, macierzy pozakomórkowej, jak i warstwie podchrzęstnej kości. Choroba klinicznie objawia się bólem stawów i ograniczeniem ich funkcji ruchowej, radiologicznie natomiast można stwierdzić całą gamę objawów.
Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego
Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego (coxarthrosis, koksartroza) polega na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu tkanek tworzących staw biodrowy (chrząstki stawowej, warstwy podchrzęstnej kości, płynu stawowego, torebki stawowej, więzadeł i mięśni). W przebiegu choroby dochodzi do uszkodzenia chrząstki stawowej, przebudowy kości z tworzeniem wyrośli kostnych (osteofity), stwardnienia warstwy podchrzęstnej oraz do powstawania torbieli podchrzęstnych. Często dochodzi do zaburzenia funkcji błony maziowej (wewnętrznej warstwy torebki stawowej). Chorobę zwyrodnieniową stawu biodrowego charakteryzują skargi na ból pochodzący ze stawu podczas ruchu i zmiany stwierdzone badaniem radiologicznym.
Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego,
Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego (gonarthrosis, gonatroza) polega na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu tkanek tworzących staw (chrząstki stawowej, warstwy podchrzęstnej kości, płynu stawowego, torebki stawowej, więzadeł i mięśni). W przebiegu choroby dochodzi do uszkodzenia chrząstki stawowej, przebudowy kości z tworzeniem wyrośli kostnych (tzw. osteofity), stwardnienia warstwy podchrzęstnej oraz do powstawania torbieli podchrzęstnych. Często dochodzi do zaburzenia funkcji błony maziowej (wewnętrznej warstwy torebki stawowej). Chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego charakteryzuje ból i dysfunkcję kolana, w którym radiologicznie potwierdzono proces zwyrodnieniowy.
Gonartrozę w zależności od rozmieszczania zmian destrukcyjnych chrząstki stawowej (zwężenia szpar w badaniu rtg) w jednej z 3 powierzchni poślizgowych stawu dzielimy na:
postać przyśrodkową (najczęstszą) z przewagą zwężenia szpary stawowej pomiędzy przyśrodkowymi kłykciami kości udowej i piszczelowej. Postać ta łączy się ze szpotawością kolana
postać rzepkowo-udową; zwężenie szpary pomiędzy rzepką a kością udową najlepiej widocznie jest na zdjęciu stycznym rzepki
postać boczną (rzadko występująca) - z przewagą zwężenia szpary stawowej pomiędzy bocznymi kłykciami kości piszczelowej i udowej. Łączy się z koślawością kolana.
Choroba zwyrodnieniowa stawu łokciowego
Choroba zwyrodnieniowa stawu łokciowego (arthrosis cubiti) polega na przedwczesnym zużyciu i zwyrodnieniu tkanek tworzących staw (chrząstki stawowej, warstwy podchrzęstnej kości, płynu stawowego, torebki stawowej, więzadeł i mięśni). W przebiegu choroby dochodzi do uszkodzenia chrząstki stawowej, przebudowy kości z tworzeniem wyrośli kostnych (tzw. osteofity), stwardnienia warstwy podchrzęstnej oraz do powstawania torbieli podchrzęstnych. Często dochodzi do zaburzenia funkcji błony maziowej (wewnętrznej warstwy torebki stawowej). Wyrosła kostno-chrzęstne w obrębie rowka nerwu łokciowego mogą powodować ucisk na nerw i niedowłady mięśni zginaczy nadgarstka i ręki.
Toczeń rumieniowaty
Charakteryzuje się bardzo zróżnicowanym nasileniem i przebiegiem naturalnym. Przez dłuższy czas mogą dominować objawy z jednego narządu (co może być niewystarczające do pewnego rozpoznania SLE), mogą pojawiać się częściowe remisje i zaostrzenia. W miarę trwania choroby mogą pojawiać się objawy z kolejnych narządów, jednak objawy uprzednio występujące nie ulegają wycofaniu.
RZS - Reumatoidalne Zapalenie Stawów
Proces zapalny dotyczy błony maziowej stawów, w której powstają nacieki limfocytów i komórek plazmatycznych. Błona ulega pogrubieniu i powoduje ograniczenie ruchomości stawu. W przebiegu choroby występuje osteoporoza oraz nadżerki nasad kostnych. Poprzez zmniejszenie ruchomości stawów, dochodzi do zaniku mięśni, w okolicy zmienionego chorobowo stawu. W przebiegu może dojść do zmian w wielu układach i narządach. (Np. w skórze, wzroku, sercu, płucach, nerwach, kręgosłupie, układzie krwionośnym).
ZZSK - Zesztywniające Zapalenie Stawów Kręgosłupa jest to przewlekły proces zapalny, który obejmuje stawy krzyżowo-biodrowe, drobne stawy kręgosłupa, pierścienie i wiązadła kręgosłupa. Prowadzi on do stopniowego ich usztywnienia. Przebieg choroby występuje z remisjami (okresami złagodzenia lub całkowitego zaniku obiawów) i okresami zaostrzeń.
Choroba najczęściej rozpoczyna się między 15 a 35 rokiem życia, występuje średnio u 1 na 1000 osób. U mężczyzn zachorowalność wypada 3 razy częściej niż u kobiet. Obiawy choroby są u kobiet często łagodniejsze.
Poza zapaleniem stawów kręgosłupa (tzw. postać osiowa) występuje tzw. obwodowa odmiana ZZSK (nazywana również skandynawską). Polega ona na tym, że zapaleniem zajęte są również asymetrycznie inne duże stawy, jak np. skokowy, kolanowy.
ZZSK jest jedną z kilkuset chorób reumatycznych oraz jest chorobą autoimmunologiczną (związaną z funkcjonowaniem układu odpornościowego). Zalicza się ją również do grupy chorób tzw. seronegatywnych spondyloartopatii. W zasadzie ZZSK jest często traktowana nie jako osobna choroba a właśnie jako podtyp seronegatywnej spondyloartopatii. Poza ZZSK należą do tej grupy:
Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS)
Zespół Reitera (reaktywne zapalenie stawów)
Zapalenia stawów towarzyszące przewlekłym, zapalnym chorobą jelit
Seroujemne choroby stawów i kręgosłupa związane z innymi infekcjami
Działy medycyny fizykanej
- wodolecznictwo czyli hydroterapia sianowi najstarszy dział fizjoterapii. Obejmuje ponad
100 różnych metod wykorzystujących do celów leczniczych właściwości fizyczne zwykłej
wody w różnych postaciach: ciekłej, stałej i gazowej. Podstawę leczniczego działania stanowi
działanie termiczne i hydrostatyczne wody odpowiednio użytej do zabiegu.
- balneoterapia dział fizjoterapii zajmujący się zabiegami rehabilitacyjnymi wykorzystującymi wodę, w różnych temperaturach, w celu leczenia schorzeń pacjenta. Stosowany między innymi przez Hipokratesa. Rozwinięty na szeroką skalę przez Rzymian.
- klimatoterapia dział fizjoterapii, rodzaj terapii stosowanej w leczeniu uzdrowiskowym, wykorzystujący działanie naturalnych czynników klimatu lokalnego, tj. czystość powietrza, temperatura, ciśnienie atmosferyczne, promieniowanie słoneczne, itp.
- masaż leczniczy masaż polegający na wykorzystywaniu dotyku w celu wywołania uczucia odprężenia i dobrego samopoczucia. Istnieje wiele technik tego masażu, wszystkie jednak polegają na stosowaniu systematycznych ruchów nacierania, głaskania, uciskania, ugniatania lub mocnego oklepywania skóry, mięśni lub stawów. Można go łączyć z innymi zabiegami leczniczymi t.j. aromaterapią czy hydroterapią.
- kinezyterapia to leczenie ruchem. Inne, mniej profesjonalne określenia, to gimnastyka lecznicza lub ćwiczenia usprawniające.
- światłolecznictwo to dział fizykoterapii, metoda leczenia światłem wykorzystująca jego naturalne (helioterapia) lub sztuczne źródła (aktynoterapia)
- termatoterapia to ogólne określenie terapii ciepłem lub zimnem, w zależności od zastosowanego czynnika fizykalnego.
-elektroterapia dziedzina fizykoterapii (lecznictwa fizykalnego) zajmująca się leczeniem objawowym schorzeń m.in. układu ruchu i neurologicznych za pomocą różnego rodzaju prądów leczniczych, w którym wykorzystuje się do leczenia prąd stały, modulowane prądy średniej częstotliwości oraz prądy impulsowe małej i średniej częstotliwości.
Cele medycyny fizykalnej
Zwalczanie bólu
Zwalczanie stanów zapalnych
Zwiększanie odporności
Poprawa wydolności ogólnej
Przeciwdziałanie skutkom hipokinezji (zmniejszenia ruchu) i akinezji (braku ruchu)
Łuk odruchowy - to droga jaką przebywa impuls nerwowy od receptora bodźca poprzez neuron czuciowy, kojarzeniowy oraz ruchowy do efektora. Łuk odruchowy składa się z: receptora, dośrodkowej drogi doprowadzającej do neuronów czuciowych, ośrodka nerwowego, drogi odprowadzającej do efektora. W łuku odruchowym impuls nerwowy z receptora zawsze wędruje neuronem czuciowym do ośrodkowego układu nerwowego. Łuk nerwowy jest podłożem fizjologicznym reakcji na bodźce.
Homeozstaza zdolność utrzymywania stałości parametrów wewnętrznych w systemie (zamkniętym lub otwartym). Pojęcie to zwykle odnosi się do samoregulacji procesów biologicznych.
Tkanka łączna jest głównym elementem budowy poszczególnych części narządu ruchu (kości, chrząstki, więzadła, powięzie, płyn stawowy, mięśnie, UN). Wchodzi w skład narządów wewnętrznych, skry i naczyń krwionośnych. Podstawową rolą jest „podpieranie”. Stanowi szkielet. Może jednak też spełniać wiele innych zadań. Jest składową rogówki i soczewki, co zapewnia przejrzystość i ostrość widzenia. Wchodzi w skład błon podstawowych, wpływając na ich przepuszczalność (opłucna, otrzewna, opony mózgowo-rdzeniowe). Odgrywa zasadniczą rolę w procesach zapalnych i w gojeniu tkanek.
Tkanka łączna to:
Komórki
Włókna
Substancje międzykomórkowe
Substancje podstawowe tkanki łącznej składają się z agregatów utworzonych przez proteoglikany, połączone cząsteczkami białek wiążących z cząsteczkami kwasu hialuronowego.
Kolagen - główne białko tkanki łącznej. Posiada ono bardzo wysoką odporność na rozciąganie i stanowi główny składnik ścięgien. Jest odpowiedzialny za elastyczność skóry. Ubytek kolagenu ze skóry powoduje powstawanie zmarszczek, w trakcie jej starzenia. Kolagen wypełnia także rogówkę oka, gdzie występuje w formie krystalicznej.
Włókna sprężyste - budulec więzozrostu sprężystego; elastyczne, nadające tkance żółte zabarwienie więzadła żółte rozpięte między łukami kręgów.
Kwas hialuronowy występuje we wszystkich organizmach żywych i należy do najliczniejszej grupy związków mających identyczną budowę chemiczną tak u bakterii, jak i człowieka. Kwas hialuronowy jest biopolimerem
Osteoporoza to przewlekła, układowa, metaboliczna choroba szkieletu charakteryzująca się zmniejszeniem ilości masy kostnej, zaburzoną mikroarchitekturą kości i w konsekwencji obniżoną wytrzymałością mechaniczną na obciążenia i urazy co w ostateczności prowadzi do zwiększonego ryzyka złamań. Wskutek tych zmian dochodzi do zwiększonej łamliwości kości, czego wyrazem są złamania osteoporotyczne, głównie: szyjki kości udowej, kręgów, i nadgarstka, zdarzające się przy niedużym urazie lub nawet bez urazu.