W jaki sposób zachowano ciągłość władzy polskiej ( prezydent, rząd) we wrześniu 1939r?
Rząd Rzeczpospolitej Polskiej na emigracji, powołany we Francji 30 września 1939 przez zaprzysiężonego w tym samym dniu na prezydenta W. Raczkiewicza. Przy mianowaniu prezydenta i powoływaniu rządu wykorzystano prerogatywy, jakie dawała Konstytucja kwietniowa.
Najwyższe władze polskie na emigracji w czasie wojny ( prezydent, premierzy, partie polityczne tworzące koalicję rządową tzw. „Gruba czwórka”)
Prezydent Władysław Raczkiewicz
Premierzy : Władysław Sikorki (30.09.1939-4.07.1939), Stanisław Mikołajczyk ( 14.07.1943-24.11.1944) Tomasz Arciszewski (29.11.1944-2.07.1947)
Gruba Czwórka: SN, SL, SP, PPS - WRN)
Pion Wojskowy Polskiego Państwa Podziemnego; główne organizacje wojskowe, kiedy i dlaczego powstały?
Związek Walki Zbrojnej (ZWZ) we wrześniu 1939 roku zaczęły powstawać polskie wojskowe organizacje podziemne. Największą z nich była SZP (Służba Zwycięstwu Polski)- dowodził generał Michał Karaszewicz- Tokarzewski. Jednak ze względu na dominację w niej oficerów sanacyjnych, premier Sikorski zdecydował o rozwiązaniu SZP, tworząc na jej miejsce ZWZ (czyli Związek Walki Zbrojnej). ZWZ była organizacją ponadpartyjną, ogólnonarodową i ściśle
Armia Krajowa (AK)
AK miała scalić wszystkie organizacje, wzrost jej prestiżu
Naczelnym celem ZWZ- AK była samoobrona oraz przygotowanie powszechnego powstania w chwili załamania się Niemiec
Pion Cyprwilny Polskiego Państwa Podziemnego - struktura polityczna oraz struktura administracyjna; kiedy i dlaczego powstały, za co odpowiadały?
Ukształtował się dopiero w XII 1940 roku. Związane to było ze sporami między gen. Sikorskim a siłami politycznymi w kraju, które chciały przejąć władzę cywilną i polityczną jako tzw. Zbiorowa Delegatura. w XII 1940 roku Delegatem Rządu na Kraj został Cyryl Ratajski (SP). Delegat miał być łącznikiem między rządem a krajem, który współpracował z partiami politycznymi, jednocześnie kierował podziemną administracją (wojewódzką, powiatową itp.) i cywilnym oporem społeczeństwa (w tym celu w 1941 roku utworzono Kierownictwo Walki Cywilnej- KWC).
Organizacyjnie Delegatura dzieliła się na departamenty (odpowiedniki ministerstw), np. sprawiedliwości, kultury i oświaty, pracy i opieki społecznej.
Pion cywilny miał odpowiadać władzy wykonawczej i ustawodawczej:
Strona administracyjna (władza wykonawcza) funkcja administracji rządowej. Na jej czele stal delegat rzadu pierwszym zostal Cyryl Ratajski (SP) delegatura była podzielona na departamenty ( delegatury okregowe)
Strona polityczna ( władza ustawodawcza) PKP polityczny komitet porozumiewawczy ( SN, SL, SP, PPS-WRN gruba czwórka)
Delegatura funkcjonowała przez departamenty
PKP Polityczny Komitet Porozumiewawczy 26.02.1940 struktura polityczna PPP powstał w wyniku porozumienia przedstawicieli PPS -WRN, SL, SN, SP. Głównym powodem zawiązania go była chęć zorganizowania przez partie polityczne, działające w konspiracji, ośrodka porozumiewawczo-konsultacyjnego, który pozwalałby na podjęcie wspólnych działań i decyzji, a także dałby tym partiom wpływ na nowo powstałą organizację wojskową ZWZ.
Podziemne struktury budowane przez komunistów polskich w latach 1942-1944
Polska Partia Robotnicza, PPR, partia polityczna utworzona w Warszawie 5 I 1942. Scaliła byłych działaczy Komunistycznej Partii Polski i działające pod okupacją niemiecką grupy komunistyczne. Powołała do życia, jako swoją organizację zbrojną - Gwardię Ludową (od 1944 Armię Ludową).
Doprowadziła do powołania w grudniu 1943 Krajowej Rady Narodowej. Po zakończeniu II wojny światowej stała się główną siłą kierującą przeobrażeniami społeczno-politycznymi i gospodarczymi. Inicjatorka utworzenia Związku Walki Młodych w 1943, przeprowadzenia reformy rolnej (1944-1948) i nacjonalizacji przemysłu (1945-1946) oraz handlu (1947-1948).
Czołowi działacze: M. Nowotko, B. Mołojec, P. Finder, W. Gomułka, B. Bierut, J. Berman, H. Minc, R. Zambrowski. W 1948 w łonie PPR zaostrzyły się różnice co do taktyki i metod wprowadzania ustroju socjalistycznego w Polsce.
Większość kierownictwa opowiedziała się za przyspieszoną realizacją stalinowskiego modelu państwa. W. Gomułkę oskarżono o "odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne" i wprowadzenie "polskiej drogi do socjalizmu".
Na czele partii stanął B. Bierut. W grudniu 1948 II Zjazd PPR podjął decyzję o połączeniu z Polską Partią Socjalistyczną i utworzeniu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Organem prasowym PPR była Trybuna Wolności.
Czym był Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego? Co głosił manifest PKWN w kwestiach granic Polski, rządu emigracyjnego, reformy rolnej?
Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego tymczasowy organ władzy wykonawczej na wyzwolonych spod okupacji terenach Polski powołany 20 VII 1944 w Moskwie (formalnie w Chełmie) przez działaczy Związku Patriotów Polskich (ZPP).
W jego skład wchodzili reprezentanci Polskiej Partii Robotniczej oraz reaktywowanych w Lublinie: Polskiej Partii Socjalistycznej, Stronnictwa Ludowego (SL) i Stronnictwa Demokratycznego (SD). Przewodniczącym PKWN był E. Osóbka-Morawski z PPS, a zastępcami A. Witos z SL i W. Wasilewska z ZPP.
PKWN uznawał zwierzchność Krajowej Rady Narodowej (KRN).
Manifest PKWN (22 lipca) uznawał rząd emigracyjny za władzę samozwańczą, stwierdzał, iż opiera działalność na konstytucji z 1921, zapowiadał przeprowadzenie radykalnej reformy rolnej i parcelacji gospodarstw o powierzchni ponad 50ha a na terenach przyłączonych do Rzeszy ponad 100 nacjonalizację przemysłu, poprawę materialnej sytuacji ludności oraz wprowadzenie demokratycznych swobód, jedynym legalnym źródłem władzy w Polsce jest Krajowa Rada Narodowa, program graniczny mówił o powrocie do polskiego Pomorza, Śląska Opolskiego, Prusach, Wschodnich, szeroki dostęp do morza i polskie słupy graniczne nad Odrą, granica wschodnia oparta o zasadę ziemie polskie- linia Curzona z odchyleniem na korzysc Polski (cz. Puszczy Białowieskiej)
26 VII 1944 PKWN został uznany przez ZSRR za jedyną reprezentację narodu polskiego. 31 XII 1944 przekształcił się w Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej.
Pojęcia
Akcja scaleniowa w ramach tej akcji ZWZ zmieniło nazwę na AK która miała podjąć skuteczną akcję jednoczenia polskiego podziemia
Grupa inicjatywna - powstała w czerwcu 1941 roku z upoważnienia Komitetu Wykonawczego Międzynarodówki Komunistycznej grupa polskich działaczy komunistycznych w ZSRR. Grupa ta podjęła inicjatywę utworzenia w Polsce partii komunistycznej. Grupa podkreślała potrzebę budowy frontu narodowego do walki z III Rzeszą czy obrony interesów mas pracujących i ich wyzwolenia z jarzma kapitalizmu. 28 grudnia1941 roku sześcioro członków grupy zostało przerzuconych na spadochronach do kraju, koło wsi Wiązowna pod Warszawą. 5 stycznia 1942roku grupa utworzyła Polską Partię Robotniczą. W nocy z 19 na 20 maja 1942 zrzucono na spadochronach drugą grupę,